prof_-Piotr-Bledowski_Wyklad-nt_-wspolpracy-miedzy-PUP
Transkrypt
prof_-Piotr-Bledowski_Wyklad-nt_-wspolpracy-miedzy-PUP
Zadania polityki pomocy społecznej i polityki rynku pracy w zwalczaniu wykluczenia społecznego Piotr Błędowski Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoła Główna Handlowa Warszawa, 18.11.2010 r. © Piotr Błędowski2010 Struktura 1. Istota i przyczyny wykluczenia społecznego 2. Pomoc społeczna wobec wykluczenia społecznego 3. Rynek pracy a wykluczenie społeczne 4. Podsumowanie Struktura 1. Istota i przyczyny wykluczenia społecznego 2. Pomoc społeczna wobec wykluczenia społecznego 3. Rynek pracy a wykluczenie społeczne 4. Podsumowanie Istota i przyczyny wykluczenia społecznego (1) Brak możliwości lub ograniczenie udziału w życiu społecznym w następstwie ograniczenia konsumpcji, udziału w produkcji i w aktywności politycznej i udziału w życiu społecznym, rodzinnym i przyjacielskim. Główną przyczyną nasilenia procesów wykluczenia w Polsce jest kumulacja trzech procesów: • transformacji, • globalizacji, • wprowadzania nowych technologii. Istota i przyczyny wykluczenia społecznego (2) We współczesnym świecie wykluczenie społeczne uwarunkowane jest przede wszystkim sytuacją na rynku pracy i niskim poziomem dochodów. Niski poziom dochodów może być spowodowany nie tylko brakiem zatrudnienia, ale i niskim wynagrodzeniem za wykonywaną pracę. Wobec demograficznego starzenia się społeczeństw wzrasta zagrożenie wykluczeniem osób niesamodzielnych i ich opiekunów . Istota i przyczyny wykluczenia społecznego (3) Wymiary wykluczenia: – Niski poziom dochodów i ubóstwo – Pozycja na rynku pracy – Sytuacja zdrowotna – Sytuacja mieszkaniowa – Dostęp do usług społecznych – Partycypacja społeczna – E- wykluczenie – Wykluczenie finansowe Istota i przyczyny wykluczenia społecznego (4) Samoocena stanu Grupa wieku zdrowia: złe i bardzo złe Długotrwałe problemy zdrowotne Bardzo poważne ograniczenie codziennej aktywności Niezbyt poważne ograniczenie codziennej aktywności 60 – 74 lata 38,3% 63,7% 13,8% 30,5% 75 + lat 58,4% 78,3% 28,3% 37,9% Mężczyźni 52,3% 74,5% 24,7% 36,5% Kobiety 51,4% 80,2% 30,1% 38,6% w tym: Źródło: Dochody i warunki życia ludności Polski, GUS, Warszawa 2009 Istota i przyczyny wykluczenia społecznego (5) • Czy wykluczenie społeczne ma charakter względny? • „Nowe ubóstwo” wśród długookresowo bezrobotnych w Niemczech jako przejaw wykluczenia społecznego • Wykluczenie społeczne ma charakter dziedziczny. Istota i przyczyny wykluczenia społecznego (6) Istota i przyczyny wykluczenia społecznego (7) Struktura 1. Istota i przyczyny wykluczenia społecznego 2. Pomoc społeczna wobec wykluczenia społecznego 3. Rynek pracy a wykluczenie społeczne 4. Podsumowanie Pomoc społeczna wobec wykluczenia społecznego (1) • Pomoc społeczna jako istotny podmiot lokalnej polityki społecznej • Diagnoza społeczna w skali lokalnej – przyczyny , skala i formy wykluczenia • Propozycje działań – potencjalni partnerzy: oświata, rynek pracy, placówki ochrony zdrowia Pomoc społeczna wobec wykluczenia społecznego (2) Kontrakt socjalny: instrumenty aktywizacji zawodowej, instrumenty aktywizacji edukacyjnej, instrumenty aktywizacji zdrowotnej, instrumenty aktywizacji społecznej. Każda z tych grup instrumentów sprzyja ograniczeniu skali wykluczenia społecznego Pomoc społeczna wobec wykluczenia społecznego (3) • Skoro większość klientów pomocy społecznej to osoby dotknięte bezrobociem, to jak ukształtować podział zadań w walce z wykluczeniem między pomocą społeczną a instytucjami rynku pracy? • „Drugi rynek pracy” w Niemczech • Decydujący jest moment reakcji i włączenia pracy socjalnej Pomoc społeczna wobec wykluczenia społecznego (4) • Model „flexicurity” w Danii (flexibility + social security) jako przykład systemowego współdziałania na rzecz ograniczenia bezrobocia i zapobiegania wykluczeniu społecznemu • Jaki ma być cel działania pomocy społecznej? Pokonanie trudnych sytuacji życiowych? Aktywizacja zawodowa? Identyfikacja splotu wydarzeń powodujących potrzebę pomocy Pomoc społeczna wobec wykluczenia społecznego (5) • W następstwie demograficznego starzenia się społeczeństwa ponownie zmieniać się będzie struktura wieku klientów pomocy społecznej, ale inna będzie struktura zapotrzebowania na świadczenia: większa rola usług • Nie organizacja pomocy dla ludzi starych, ale pomoc w organizacji ich życia • Zwiększenie roli pracy socjalnej i poradnictwa Pomoc społeczna wobec wykluczenia społecznego (6) Dostęp do usług społecznych: m.in. edukacja, ochrona zdrowia, świadczenia opiekuńcze 500,00 480,00 460,00 440,00 420,00 400,00 380,00 360,00 340,00 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Źródło: obl. wł. na podst. sprawozdań MPiPS-03 z lat 1999 - 2009 Struktura 1. Istota i przyczyny wykluczenia społecznego 2. Pomoc społeczna wobec wykluczenia społecznego 3. Rynek pracy a wykluczenie społeczne 4. Podsumowanie Rynek pracy a wykluczenie społeczne (1) • Zadaniem instytucji rynku pracy jest przede wszystkim zapewnienie racjonalnego gospodarowania zasobami pracy, natomiast aspekty społeczne są uwzględniane w takim stopniu, w jakim mogą wpływać na dostępność tych zasobów. • Instytucje rynku pracy nie zwalczają wykluczenia, ale mogą być w walce z nim pomocne. Rynek pracy a wykluczenie społeczne (2) • Zadaniem instytucji pomocy społecznej jest osiągnięcie możliwego usamodzielnienia jej klientów, m.in. poprzez pomoc w uzyskaniu zatrudnienia RYNEK PRACY WYKLUCZENIE SPOŁECZNE RYNEK PRACY Procesy gospodarcze Procesy społeczne Rynek pracy a wykluczenie społeczne (3) • Rynek pracy powinien być postrzegany jako instrument w walce z wykluczeniem. Inny społeczny odbiór wynika stąd, że co miesiąc podaje się informacje o wysokości stopy bezrobocia, ale nie ma informacji o rozmiarach ubóstwa i skali wykluczenia. • Współpraca podmiotów rynku pracy i ops na etapie zagrożenia zwolnieniem jako przykład współdziałania w zapobieganiu wykluczeniu Struktura 1. Istota i przyczyny wykluczenia społecznego 2. Pomoc społeczna wobec wykluczenia społecznego 3. Rynek pracy a wykluczenie społeczne 4. Podsumowanie Podsumowanie (1) • Istniejący konflikt interesów między dość doraźnymi działaniami polityki rynku pracy a długookresowymi działaniami polityki pomocy społecznej każe przyznać sprawczą rolę instytucjom pomocy, które powinny koordynować współpracę z innymi podmiotami. Problem: odmienna skala działania – gmina i powiat. Podsumowanie (2) • Istotą współpracy pomocy społecznej i podmiotów polityki rynku pracy jest wczesne ostrzeganie o możliwych zwolnieniach; precyzyjne określenie cech poszukiwanych pracowników; trafne określenie pożądanych kierunków szkolenia zainteresowanych zmianą miejsca pracy pracowników i osób bezrobotnych, uelastycznienie rynku pracy oraz motywowanie osób długookresowo bezrobotnych do podjęcia pracy. Podsumowanie (3) • Współpraca pomocy społecznej i instytucji rynku pracy mogłaby być bardziej skuteczna gdyby skala i zasięg działania ops i PUP były jednakowe. • Należy uwrażliwić społeczeństwo na problem wykluczenia społecznego tak, by walka z nim była równie ważna pod względem politycznym, jak walka z bezrobociem. Podsumowanie (4) • Innym problemem jest określenie celu współdziałania, jak i samodzielnych starań: zapobieganie czy walka z wykluczeniem? • Mimo stosowania podobnych narzędzi (m.in. praca socjalna) odmienne są grupy adresatów, toteż jednym z zadań lokalnej polityki społecznej powinno stać się określenie priorytetów działań wobec wykluczenia. Podsumowanie (5) • Kolejne lata przyniosą nowe kategorie ludności zagrożonej wykluczeniem. Mogą do nich należeć osoby starsze, o ile nie będzie się ZAPOBIEGAĆ ich wykluczeniu, zwłaszcza gdy chodzi o osoby najstarsze, niesamodzielne i prowadzące jednoosobowe gospodarstwa domowe. Dziękuję za uwagę [email protected] © Piotr Błędowski2010