CETA, TTIP . ciąg dalszy nastąpi?

www.feswar.org.pl
Pytania o Europę –
CETA, TTIP
___________________________________________________________________________
CETA, TTIP … ciąg dalszy nastąpi?
Warszawa. Drugiego grudnia odbyła się piąta debata z cyklu „Pytania o Europę“ organizowanego przez Instytut Spraw Publicznych (ISP) i Fundację Friedricha Eberta (FES),
poświęcona kwestii europejskich umów handlowych z Kanadą i USA. Po krótkim filmie
wideo na temat umowy CETA, a także słowach otwarcia ze strony Stephana de Boera
(ambasador Kanady w Polsce) i Marzenny Guz-Vetter (zastępczyni dyrektora Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce) między panelistami i panelistkami – Leokadią Oręziak (Szkoła Główna Handlowa), Marią Świetlik (Akcja Demokracja) i Marcinem Bosackim (były ambasador Polski w Kanadzie) rozgorzała ożywiona dyskusja moderowana przez Aleksandrę Sobczak (Gazeta Wyborcza). Dariusz Rosati (członek
Parlamentu Europejskiego) musiał w ostatniej chwili odwołać swój udział ze względu na
inne zobowiązania.
Spotkanie otworzyli Jacek Kucharczyk (dyrektor ISP), Bartłomiej Balcerzyk (Biuro
Informacyjne Parlamentu Europejskiego w Polsce) i Roland Feicht (dyrektor biura FES w
Warszawie), którzy zwrócili uwagę na nerwowość towarzyszącą debacie publicznej wokół
umów CETA i TTIP. Jako że CETA może również uchodzić za „koncepcję przyszłości“,
mówcy życzyli zgromadzonym owocnej i konstruktywnej dyskusji, która pozwoli na „pozbycie się ignorancji“ i umożliwi „racjonalną wymianę myśli“ między krytykami i zwolennikami umowy.
Stephan de Boer i Marzenna Guz-Vetter w słowach otwarcia pozytywnie odnieśli się do
europejsko-kanadyjskiego porozumienia o wolnym handlu CETA. De Boer przywołała zalety umowy – szczególnie z perspektywy polskiej. CETA stanowi według niej „kamień milowy postępowej strategii handlowej“, w której ochrona standardów krajowych idzie w
parze z korzyściami płynącymi z globalnego rynku. W krajach eksportujących, takich jak
Kanada i Polska, porozumienie stanowiłoby pretekst do ściślejszej współpracy i spowodowałoby wzrost dobrobytu gospodarczego. Guz-Vetter dodała, że fala europejskiego sprze1
www.feswar.org.pl
Pytania o Europę –
CETA, TTIP
___________________________________________________________________________
ciwu wobec CETA i TTIP w pierwszej chwili zaskoczyła i ukazała, jak ważna jest „wyczerpująca polityka informacyjna“ ze strony Komisji Europejskiej, co jednak – ze względu na
specjalistyczny i wyjątkowo obszerny tekst umowy CETA – stanowi nie lada wyzwanie.
Należy podkreślić korzyści płynące z „porozumienia z jednym z naszych najbliższych
partnerów“ – stwierdziła Guz-Vetter, po czym zapewniła wszystkich uczestników i uczestniczki, że ich głos jest decydujący dla opinii publicznej.
Zdanie opinii publicznej – jej obawy i emocje –
interesowały również moderatorkę Aleksandrę
Sobczak podczas otwarcia debaty. Głos zabrała
najpierw Maria Świetlik, która opowiedziała się
za tym, by nie ignorować „brzydkiego oblicza
kapitalizmu“. Według niej nieodzowny jest poważny dyskurs bazujący na faktach. Sceptykom
umowy nie należy zarzucać deficytu emocjonalnego. W przeciwieństwie do De Boer Maria
Świetlik jest przekonana, że porozumienie CETA
w znacznej części nie uwzględnia ani interesów
pracowników, ani najnowszej wiedzy naukowej z
zakresu klimatu czy też krytycznego stanowiska
wobec globalizacji. Wielokrotnie cytowane fragmenty porozumienia, jak na przykład ten o
ochronie miejsc pracy, to tylko kosmetyczne
„elementy PR“ pozbawione prawnie wiążącego charakteru.
Leokadia Oręziak skrytykowała szczególnie fakt, że społeczeństwo nie jest wystarczająco
poinformowane o tej niezwykle złożonej umowie, która dotknie „każdego aspektu życia
obywateli i obywatelek“. Ekspertka zwróciła zwłaszcza uwagę na kwestię eliminacji barier
dla handlu, której koszty społeczne nie są do końca znane i zwyczajnie się je ignoruje.
Historia pokazuje, że umowy takie jak CETA – promowane przez koncerny globalne –
ustanawiają zazwyczaj najniższe standardy. Zbywanie obaw społeczeństwa jako oderwanych od rzeczywistości jest w obliczu tych argumentów nieuzasadnione. „Rynki nie otwierają się za darmo – ktoś będzie musiał za to zapłacić“.
Marcin Bosacki zajął biegun przeciwny do stanowisk Świetlik i Oręziak. Wolny handel to dla niego
warunek konieczny dla zrównoważonej gospodarki. Porozumienie między Europą a Kanadą doprowadziłoby do długofalowego wzrostu eksportu
w Europie, a zwłaszcza w Polsce. W debacie publicznej dominują jednak przeciwnicy i przeciwniczki porozumienia o wolnym handlu, którzy
rzeczowe i wolne od uprzedzeń argumenty spychają na margines. Rzadkością są wiedza fachowa i naukowe podejście do tematu. W tym kontekście populizm lewicowy i prawicowy coraz bardziej się do siebie upodabniają. Niedorzeczne są porównania – przykładowo – problemów
rolniczych Meksyku wynikających z porozumienia NAFTA z sytuacją Polski w przypadku
podpisania umowy CETA.
Kontrowersyjne aspekty porozumienia CETA, takie jak planowany arbitraż inwestycyjny,
stanowiły trzon trudnych do zniwelowania różnic zdań, które szybko uwidoczniły się między panelistami i panelistkami. Eksperci i ekspertki odmiennie ocenili również to, na ile
CETA i TTIP stanowią przeciwwagę dla ofensywnej polityki gospodarczej Chin. Według
Świetlik wątpliwe jest, czy porozumienie o wolnym handlu jest w stanie ustanowić i obronić wysokie standardy na skalę globalną. Także Oręziak nad wyraz sceptycznie odniosła
2
www.feswar.org.pl
Pytania o Europę –
CETA, TTIP
___________________________________________________________________________
się do globalnej roli porozumień CETA i TTIP – straszeniem Chinami i Rosją zwolennicy i
zwolenniczki CETA usiłują wzbudzić obawy przed polityczną izolacją. Ponadto ekspertka
zaapelowała, by „nie być egoistami“, lecz zatroszczyć się o resztę świata. Jak na razie
porozumienie stanowi wyłącznie „rozwiązanie w rozumieniu zachodnich elit“. Według Bosackiego współpraca transatlantycka jest natomiast w obliczu globalnej konkurencji nieodzowna. Wolny handel z perspektywy europejskiej i polskiej będzie szedł w parze ze
znacznym wzrostem jakości życia.
W dyskusji końcowej z uczestnikami i uczestniczkami seminarium pojawiły się pojedyncze
głosy ostrzegające przed rozkwitem populizmu i rozczarowaniem demokracją, jeśli porozumienia takie jak CETA będą negocjowane z wyłączeniem
opinii
publicznej.
Niektórzy
skarżyli się również na brak
spojrzenia na temat z perspektywy przedsiębiorców i na
przewagę głosów krytycznych
w dyskusji.
Momentami podczas debaty
argumentacja gubiła się w
szczegółach. Jak podsumowała Świetlik, przyczyna tkwi w „zasadniczo różnym postrzeganiu rzeczywistości”. Także Bosacki stwierdził, że jest „fundamentalna różnica“ w sposobie, w jaki zwolennicy i krytycy interpretują na przykład liberalizację rynków.
Tym samym można stwierdzić, że dyskusja stanowiła odzwierciedlenie – w małej skali –
głębokiego podziału społeczeństwa w kwestii międzynarodowych porozumień o wolnym
handlu, a także całokształtu aktualnej globalnej polityki gospodarczej.
3