Pełka W. SEKTOR KREATYWNY JAKO KATALIZATOR WZROSTU

W. Pełka Sektor kreatywny jako katalizator wzrostu gospodarczego w krajach Europy Środkowej i Wschodniej
Pełka W.
SEKTOR KREATYWNY JAKO KATALIZATOR WZROSTU
GOSPODARCZEGO W KRAJACH EUROPY ŚRODKOWEJ I
WSCHODNIEJ
Sektor kreatywny obejmujący kulturę i branże twórcze jest postrzegany w
gospodarce europejskiej jako jedno z podstawowych źródeł przewagi konkurencyjnej
i główna siła napędowa wzrostu gospodarczego, niezależnie od osiągniętego przez
kraj poziomu rozwoju. Z tego też względu można obserwować wyłaniający się nowy
typ gospodarki, której konkurencyjność w coraz większym stopniu zależy od
poziomu rozwoju branż kreatywnych. Przemysły kreatywne oparte na własności
intelektualnej, generowane przez naukę i kulturę zyskują na znaczeniu, przyczyniając
się do wzrostu zatrudnienia, eksportu i produktu krajowego. W kolejnej dekadzie
największy sukces odniosą te gospodarki i społeczeństwa, które staną się kreatywne,
w tym krajów Europy Środkowej i Wschodniej.
Celem artykułu jest identyfikacja czynników determinujących proces
wykorzystania potencjału kreatywnego w celu eliminowania dystansu w poziomie
rozwoju gospodarczego. W artykule postawiono tezę, iż wspieranie rozwoju
gospodarki kreatywnej i wykształcenie społeczeństwa kreatywnego w krajach Europy
Środkowej i Wschodniej stanowić będzie katalizator pozytywnych zmian
gospodarczych, mierzonych wzrostem PKB i zatrudnienia.
Pojęcie przemysłów lub sektorów kreatywnych (creative industries) jest
używane od niedawna. Jest ono utożsamiane jednocześnie z terminem przemysłów
kultury (cultural industries). Koncepcja sektorów kreatywnych pojawiła się na
początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku w Australii, jako „Creative Nation”
stworzona dla opisu wyzwań jakim sprostać miały innowacje w technologiach
informacyjnych. W Europie termin „sektory kreatywne” pojawił się w Wielkiej
Brytanii w 1997 r., gdzie nowoutworzony Departament Kultury i Sportu (DCMS)
rozpoczął prace nad badaniem aktywności w obszarze sektorów kreatywnych. Tym
samym sektory kreatywne zostały zdefiniowane jako rodzaje działalności, które mają
swoje pochodzenie w indywidualnej kreatywności, umiejętności i talencie, mają
potencjał do tworzenia bogactwa i kreacji pracy.
Obecnie funkcjonuje wiele definicji sektora kreatywnego. Generalnie przyjmuje
się, że są to te dziedziny gospodarki, które oparte są na pomysłowości i oryginalności
działań przy wykorzystaniu zasobów intelektualnych. Różnice w definicjach
związane są z trzema kwestiami: skalą działalności, wartością dodaną (charakter
produktu, wkład intelektualny) i warunkami ekonomicznymi prowadzonej
działalności. Najczęściej stosowaną w krajach członkowskich Unii Europejskiej jest
© W. Pełka, 2011
Збірник наукових праць Національного університету державної податкової служби України, № 1, 2011
842
W. Pełka Sektor kreatywny jako katalizator wzrostu gospodarczego w krajach Europy Środkowej i Wschodniej
definicja sformułowana przez KEA European Affairs w 2006 r. Według tego ujęcia
sektor kreatywny obejmuje1:
(1)główne dziedziny kultury (działania nieprzemysłowe) czyli wytwarzanie
niereprodukowalnych dóbr i usług, stanowiące podstawę dla pozostałych obszarów
sektora,
(2)przemysły bezpośrednio związane z kulturą, czyli działania mające na celu
wytwarzanie dóbr i usług kulturalnych na skalę masową, takie jak produkcja
audiowizualna, gry wideo, radiofonia i telewizja, fotografia, wydawnictwa książkowe
i prasowe,
(3)przemysły kreatywne pośrednio związane z kulturą, na które składają się
przedsięwzięcia, w których kultura staje się kreatywnym wkładem w produkcję dóbr
zaliczanych do gałęzi niezwiązanych bezpośrednio z kulturą. Są to takie rodzaje
aktywności, jak design (projektowanie mody, wnętrz, wzornictwo przemysłowe),
architektura i reklama.
Kreatywność może być rozumiana jako konsumpcja zasobów kulturalnych w
procesach produkcyjnych niekulturalnych sektorów, a więc jako źródło innowacji.
Wymienia się także tzw. sektory pokrewne, na które składa się wiele gałęzi
gospodarki korzystających z produktów kultury, jej przemysłów i sektora
kreatywnego, na przykład produkcja sprzętu komputerowego, odtwarzaczy
multimediów czy telefonia komórkowa.
Jeśli chodzi o skalę działań, część firm sektora kreatywnego zajmuje się
produkcją lub rozpowszechnianiem na skalę masową (filmy, gry video, radio i
telewizja, wydawnictwa), część zaś prowadzi działalność o charakterze
artystycznym/rękodzielniczym a produkty tej działalności są konsumowane w
określonym czasie i w określonym miejscu (np. wydarzenia artystyczne). W
przypadku „wartości dodanej” według niektórych definicji, na przykład handel
narkotykami czy turystyka kulturalna nie mieszczą się w kategorii działań
kreatywnych, gdyż nie są nową jakością chronioną prawami autorskimi (własność
intelektualna). Kwestia klasyfikowania przedsiębiorstw ze względu na warunki
ekonomiczne funkcjonowania wymaga rozstrzygnięcia kwestii czy przedsiębiorstwo
działa otrzymując wsparcie z różnych źródeł, czy też działa na warunkach
rynkowych.
Definicja sektorów kreatywnych według DCMS jest ujęciem najczęściej
przytaczanym w literaturze. Opiera się na założeniu, że kreatywność jest głównym
czynnikiem procesu produkcji sektorów kreatywnych, natomiast własność
intelektualna jest charakterystyczną cechą jego rezultatu. Definicja ta obejmuje
trzynaście gałęzi przemysłu, do których należą: reklama, architektura, sztuka i antyki,
gry komputerowe, rękodzieło, projektowanie, projektowanie mody, film i wideo,
muzyka, sztuka teatralna, publikacje, oprogramowanie, telewizja i radio2.
Według UNCTAD, na sektor kreatywny składa się wiele obszarów działalności,
od zakorzenionych w tradycyjnej wiedzy i dziedzictwie kulturowym (sztuka,
1
The Economy Culture in Europe, KEA Economic Affairs 2006, Study prepared for the European Commission.
Investing in creative industries – a guide for local authorities, UK Government, Department of Culture, Media
and Sport, London 2009, s. 4.
2
Збірник наукових праць Національного університету державної податкової служби України, № 1, 2011
843
W. Pełka Sektor kreatywny jako katalizator wzrostu gospodarczego w krajach Europy Środkowej i Wschodniej
rękodzieło i wydarzenia kulturalne) do bardziej zorientowanych na technologię i
usługi (audiowizualność i nowe media). Klasyfikacja UNCTAD zawiera cztery
szerokie grupy3:
(1)dziedzictwo – definiowane jako źródło wszystkich form sztuki i podstawa
sektorów kreatywnych i kultury. Wyróżniono tu dwie podkategorie: tradycyjna
ekspresja (rękodzieło, festiwale) oraz obiekty kulturalne (m.in. muzea, biblioteki,
wystawy),
(2)sztuka – na tę grupę składają się przemysły kreatywne wywodzące się
bezpośrednio z działalności kulturalnej i sztuki. Podzielono ją na sztuki wizualne
(malarstwo, rzeźbiarstwo, fotografia) oraz sztuki performatywne (taniec, muzyka,
teatr),
(3)media – czyli te, które produkują w oparciu o kreatywną zawartość.
Wydzielono tu dwie podkategorie: wydawnictwa i media drukowane oraz
wydawnictwa audiowizualne (film, telewizja, radio). Na tę grupę składają się
przemysły zorientowane na popyt i skoncentrowane na dostarczaniu usług i dóbr
funkcjonalnych tj. design (projektowanie wnętrz, grafika, moda, biżuteria, zabawki),
nowe media (oprogramowanie, gry) oraz usługi kreatywne (architektura, związane z
reklamą, rekreacyjne, badania).
Należy podkreślić, że przemysły kreatywne określane są odmiennie ze względu
na zakres działalności jaki obejmują. W Stanach Zjednoczonych nazywa się je często
przemysłami informacyjnymi, w Niemczech jest to gospodarka kultury, w Holandii
noszą nazwę przemysłów praw autorskich.
Według innego ujęcia przemysł kreatywny tworzą zarówno prywatne,
nastawione na zysk firmy, jak i organizacje non-profit oraz instytucje państwowe.
Podstawowym celem takich firm i organizacji jest komunikacja z publicznością i
kreacja nowych wartości. Najszerszą definicję przyjęto w World Intellectual Property
Organisation (WIPO). Według WIPO, sektor kreatywny obejmuje wszystkie
przemysły, których działalność uwzględnia twórczość, produkcję, wytwarzanie,
prezentację, nadawanie, wystawiennictwo, dystrybucję i sprzedaż dóbr chronionych
prawem autorskim. Z uwagi na to, że nie ma jednej definicji przemysłu kreatywnego,
w praktyce stosowane są różne klasyfikacje działalności przypisywane do
działalności kreatywnej4.
Według przeprowadzonych badań, przemysły kreatywne stają się siłą napędową
dla wzrostu gospodarczego i rozwoju handlu zagranicznego w krajach członkowskich
Unii Europejskiej. Odnosi się to nie tylko do bezpośrednich korzyści wynikających
ze sprzedaży dóbr i usług kreatywnych. Niezmiernie istotne są efekty mnożnikowe
powodowane w innych sektorach a przejawiające się rozwojem nowych możliwości
biznesowych i warunkami rozwoju.
3
4
UNCTAD, Creative Economy Report 2008, p. 13.
Creative industries, World Intellectual Property Organisation, www.wipo.org, 20.01.2011
Збірник наукових праць Національного університету державної податкової служби України, № 1, 2011
844
W. Pełka Sektor kreatywny jako katalizator wzrostu gospodarczego w krajach Europy Środkowej i Wschodniej
Według wyników badań zleconych przez Komisję Europejską zostały
sformułowane konkluzje odnośnie roli i polityki wspierania sektorów kreatywnych5.
Sprowadzają się one do następujących kwestii:
(1) twórczość kulturalna oraz sektory utworzone wokół niej już wnoszą
bezpośredni i znaczący wkład we wzrost gospodarczy i zatrudnienie, a sektor kultury
wykazuje wyższy wzrost niż gospodarka ogółem i odnotowuje wyższy wzrost
zatrudnienia niż gospodarka ogółem,
(2) działania kulturalne oraz dziedziny twórczości, takie jak: sztuki wizualne i
widowiskowe, dziedzictwo, film i wideo, radio i telewizja, media, muzyka, książka i
prasa, projektowanie, architektura i reklama odgrywają niezwykle ważną rolę także w
pobudzaniu innowacji i technologii i stanowią kluczową siłę napędową przyszłego
wzrostu gospodarczego,
(3) dostępność kreatywnych treści o wysokiej jakości stanowi siłę napędową w
przyswajaniu nowych technologii, w tym szerokopasmowego Internetu, telewizji
cyfrowej i telefonii komórkowej,
(4) Rola osób prowadzących działalność na własny rachunek, mikro oraz
małych i średnich przedsiębiorstw w napędzaniu rozwoju sektora kultury jest większa
niż w przypadku innych sektorów.
(5) z uwagi na ścisłe powiązania z konkretnym środowiskiem kulturowym i
językowym oraz mocne korzenie regionalne, produkcja wyrobów i świadczenie usług
w sektorze kultury nie poddaje się łatwo przenoszeniu i tym samym stanowi stabilną i
trwałą podstawę lokalnych i regionalnych strategii na rzecz wzrostu gospodarczego i
spójności społecznej.
Kultura generuje większe dochody poprzez zwiększenie popytu n usługi i cały
katalog dóbr na rynku wewnętrznym, wpływając na rynek pracy i zwiększając ruch
turystyczny. Kulturalna atrakcyjność kraju jest kryterium branym pod uwagę przez
inwestorów zagranicznych, obok wielkości rynku wewnętrznego, dostępu do rynku
trzecich, zasobów i kwalifikacji siły roboczej oraz stabilności politycznej i
podatkowej. Kultura jest dobrą inwestycją z tego względu, że obieg pieniądza w tym
sektorze jest bardzo krótki.
W 2000 r. wartość gospodarki kreatywnej oszacowano na 2,2 biliony dolarów, a
jej tempo wzrostu określano na 5% rocznie. W Europie obroty sektora branż
kreatywnych w 2003 r. przekroczyły 654 mld EUR a udział tego sektora w PKB
wynosił 2,6% i jego tempo wzrostu było wyższe niż reszty gospodarki. Łączny
przyrost wartości dodanej tego sektora w latach 1999-2003 wynosił 19,7% czyli o
12,3% więcej niż ogólny wzrost gospodarczy6.
W 2004 r. w sektorze branż kreatywnych w Europie pracowało nie mniej niż 5,8
mln osób, co stanowiło 3,1% ogólnej liczby zatrudnionych. Podczas gdy, ogólna
liczba zatrudnionych w Unii Europejskiej spadała, sektor kreatywny zanotował blisko
2% wzrost zatrudnienia. Wyróżnikiem sektora jest specyficzny profil pracowników.
Około 47% z nich ma wyższe wykształcenie (w porównaniu do około 25% wśród
5
Konkluzje Rady z dnia 24 maja 2007 r. w sprawie wkładu sektora kultury i sektorów kreatywnych w osiąganie
celów lizbońskich, 2007/C311/07, Dz.U. C 311/07 z dnia 21.12.2007.
6
Creative Economy: A Dynamic Sector in World Trade, “International Trade Forum”, Issue 3/2009.
Збірник наукових праць Національного університету державної податкової служби України, № 1, 2011
845
W. Pełka Sektor kreatywny jako katalizator wzrostu gospodarczego w krajach Europy Środkowej i Wschodniej
wszystkich zatrudnionych), pracowników niezależnych jest ponad dwa razy więcej
niż wśród wszystkich zatrudnionych (28,8% i 14,1%). Więcej jest też pracowników
tymczasowych (około 17% i 13,3% wśród wszystkich zatrudnionych) i
zatrudnionych w niepełnym wymiarze etatu (25% w porównaniu do 17,6% ogółu)7.
Należy podkreślić, że sektor kultury i sektory kreatywne wnoszą wyjątkowy i
różnorodny wkład we wzmacnianie konkurencyjności krajów Europy Środkowej i
Wschodniej. W szczególności, bogate życie kulturalne zwiększa atrakcyjność miast i
regionów jako ośrodków działalności gospodarczej. Bogactwo i dziedzictwo
kulturowe oraz różnorodność kulturowa czynią ją atrakcyjnym celem podróży dla
turystów z całego świata zainteresowanych kulturą. Treści kulturowe i kreatywność
będą odgrywały coraz większą rolę w konkurencyjności tej grupy krajów.
Istotny element w rozwoju gospodarki kreatywnej stanowią miasta. Na ich
znaczenie wskazał Richard Florida. W badaniu kreatywności miast Florida posłużył
się wskaźnikami złożonymi w trzy grupy: technologia, talent, tolerancja. Każda z
grup wskaźników jest warunkiem koniecznym, aby uznać miasto za kreatywne.
Floryda prowadził swoje obserwacje w USA, jednak dodatkowe badania
przeprowadzone w Europie potwierdzają, że teoria i wnioski dotyczące „klasy
kreatywnej” mogą być przeniesione na stary kontynent. Richard Florida i Irene
Tinagli opracowali w 2004 r. raport Europe in the Creative Age. Wykazano, że klasa
kreatywna stanowi 25% siły roboczej w większości krajów UE, a w Belgii, Holandii i
Finlandii zbliża się do 30%. Kraje Europy Środkowej i Wschodniej pozostają w tyle
pod tym względem w stosunku do europejskiej czołówki8.
Miasta, chcąc stworzyć przewagę konkurencyjną nad innymi, muszą stać się
atrakcyjne, aby nie dopuścić do utraty siły kreatywnej, przyciągać ją z zewnątrz i
utrzymać. Pobudzanie powstawania klastrów może być jednym z elementów
wspierania przez władze lokalne rozwoju sektora kreatywnego. Klasa kreatywna to
nowy typ społeczności, cechującej się tworzeniem wartości ekonomicznej dzięki
własnej kreatywności. Do klasy kreatywnej Floryda zalicza ludzi, których praca
polega na kreatywnym rozwiązywaniu problemów i tworzeniu innowacji m.in.
naukowców, wykładowców uniwersyteckich, artystów, ludzi mediów, a także
profesjonalistów z dziedzin nowoczesnej technologii, usług finansowych,
prawniczych, zarządzania i medycyny. Ich podstawowym zadaniem jest samodzielne
myślenie, stosowanie niestandardowych podejść do różnorakich zadań, samodzielna
ocena sytuacji i wprowadzanie w życie nowych idei9.
Specyficzne cechy sektorów kreatywnych wskazują na ryzyko i niepewność
charakterystyczne dla działalności kreatywnej. Sektory kreatywne cechuje przede
wszystkim znaczna niepewność odnośnie popytu na wytwarzane produkty i usługi.
Wynika to z tego, że sektory kreatywne w dużej mierze są „dobrami
doświadczalnymi”, gdzie satysfakcja jest subiektywna i niematerialna. Brak popytu
7
European Competitiveness Report 2010, Commission Staff Working Document, Brussels, 28.10.2010,
SEC(2010) 1276 final, p. 194.
8
Florida R., and Tingali I., Europe in the Creative Age, Demos, London 2004.
9
Florida R., The Rise of the Creative Class. And How it’s Transforming Work, Leisure and Everyday Life, Basic
Books, 2002.
Збірник наукових праць Національного університету державної податкової служби України, № 1, 2011
846
W. Pełka Sektor kreatywny jako katalizator wzrostu gospodarczego w krajach Europy Środkowej i Wschodniej
na wewnętrznego na komercyjne zastosowania kreatywnych idei pokazuje, że
przedsiębiorstwa kreatywne muszą poszukiwać rynków zbytu dla swoich produktów i
usług poza granicami regionu czy kraju, co nie jest proste w przypadku małych
przedsiębiorstw.
Atrakcją prowadzenia działalności w sektorach kreatywnych jest nieograniczona
różnorodność produktów kreatywnych, wymagających skrajnie zróżnicowanych
umiejętności. Oznacza to, że rynek ma duży potencjał wzrostu, przy czym jego
rozwój nie opiera się o standaryzację i obniżanie kosztów produkcji, tak jak miało to
miejsce w tradycyjnych branżach przemysłu, a raczej o zwiększanie a następnie
zaspokajanie potrzeb kulturalnych konsumentów, którzy posiadają zróżnicowane
zainteresowania i oczekiwania co do produktu finalnego.
Zwrot polityki Unii Europejskiej w kierunku kreatywności i innowacji jest też
odpowiedzią na kryzys gospodarczy z końca 2008 r. Zauważono wówczas potrzebę
wdrożenia nowych rozwiązań w dziedzinie gospodarki oraz zwrócono uwagę na
potencjał ekonomiczny przemysłów kreatywnych. Służy temu również
przygotowywany przez Komisję Europejską Green Paper on Cultural and Creative
Industries. Jest to dokument z rekomendacjami dotyczącymi polityki wobec sektora
kreatywnego.
W tworzeniu dokumentu uczestniczy m.in. Stowarzyszenie
EUROCITIES, które opracowało zestaw swoich rekomendacji. Inną inicjatywą jest
Platforma ds. Potencjału Przemysłów Kultury i Przemysłów Kreatywnych,
skupiająca 40 europejskich organizacji, reprezentujących setki tysięcy ludzi
działających w różnych obszarach sektora kreatywnego. Przygotowany został zestaw
rekomendacji dla decydentów na poziomie Unii Europejskiej, krajów członkowskich
i lokalnym.
Ciągle pozostaje otwartym pytanie jak wspierać sektory kreatywne w krajach
Europy Środkowej i Wschodniej. Jak pokazują przykłady dobrych praktyk w USA
czy Wielkiej Brytanii, wspieranie powinno odbywać się dwutorowo. Z jednej strony
potrzebne są działania odgórne. Oznacza to, że należy dostrzec i pobudzić sektor
przez władze, niezbędne jest skonstruowanie strategii, wskazanie narzędzi jej
realizacji, w tym środków finansowych. Z drugiej strony, sami przedstawiciele
sektora muszą zdać sobie sprawę z tkwiącego w nim potencjału i jak można
najefektywniej go wykorzystać.
Jednym z najczęściej wysuwanych zarzutów jest ten, że sektor kreatywny jest
niedofinansowany. Problemem wydaje się brak środków ale również trudności w
dostępie do istniejących źródeł finansowania. W większości państw nie istnieją
jeszcze programy skierowane bezpośrednio do przedsiębiorstw kreatywnych, co
powoduje, że muszą one ubiegać się o środki z tej samej puli, na tych samych
warunkach co mikro, małe i średnie firmy z innych sektorów. Ze względu na
specyfikę sektora kreatywnego stworzenie programów grantowych i pożyczkowych
skierowanych bezpośrednio do niego byłoby dużym ułatwieniem. Nie bez znaczenia
jest to, że w takim przypadku w ocenę aplikacji zaangażowani są także eksperci z
sektora kultury.
Analizując możliwości finansowania sektora kreatywnego na obszarze krajów
Europy Środkowej i Wschodniej, trudno dostrzec specjalną ofertę skierowaną do tego
typu firm. Popularny jest sponsoring imprez kulturalnych traktowany głównie jako
Збірник наукових праць Національного університету державної податкової служби України, № 1, 2011
847
W. Pełka Sektor kreatywny jako katalizator wzrostu gospodarczego w krajach Europy Środkowej i Wschodniej
technika marketingowa. We wszystkich krajach charakterystyczny jest generalnie
niski poziom kompetencji pracowników instytucji bankowych w zakresie oceny
gospodarczych i finansowych skutków projektów inwestycyjnych z branży twórczej.
W celu wyeliminowania luki w tym zakresie, Komisja Europejska zaleciła w 2010 r.
wszystkim krajom krajom członkowskim opracowanie odpowiednich wskaźników
ułatwiających przeprowadzenie techniczno – ekonomicznej oceny inwestycji
podejmowanych w sektorze kreatywnym, opracowanie instrumentów kredytowych
na zasadzie partnerstwa publiczno – prywatnego, stworzenie
funduszy
gwarancyjnych oraz rozwój form finansowania odnawialnego.
Równolegle powinien zostać stworzony system informowania, szkolenia
biznesowego, a także monitorowania przekazanych środków. Za przykład może
posłużyć flamandzki Cultuurinvest, który prowadzi swoje projekty inwestycyjne od
początku do końca, służy radą i pomocą przedsiębiorstwom kreatywnym na każdym
etapie wdrażania projektów.
Pomijając fakt, że sektory kreatywne stają się siłą napędową gospodarki
światowej należy wskazać również na bariery rozwoju. Większość krajów Europy
Środkowej i Wschodniej nie jest jeszcze zdolna rozwijać zdolności kreatywnych dla
celów wzrostu gospodarczego. Istotne znaczenie ma tu zrozumienie łańcucha
wartości obejmującego produkcję i dystrybucję towarów kreatywnych, brak wiedzy,
problem ochrony własności intelektualnej.
Polityka wsparcia powinna uwzględnić wielowymiarowy charakter sektorów
kreatywnych, czyli ekonomicznych, społecznych, kulturowych. Tego rodzaju
powiązania dotyczą takich sektorów, jak kultura i sztuka, handel międzynarodowy,
technologia i komunikacja. Polityka powinna zatem obejmować powiązania
pomiędzy inwestycjami, technologiami, przedsiębiorczością i handlem.
Działania w celu wprowadzenia zasad ochrony własności intelektualnej
powinny zapewnić artystom i twórcom takie warunki, które będą stymulatorem do
tworzenia i rozwoju przedsiębiorczości w formie aktywów gospodarczych mogących
być przedmiotem obrotu. Ponadto niezbędne jest:
1) wzmocnienie powiązań między edukacją, szkoleniem a sektorem kultury i
sektorami kreatywnymi. Niezbędne jest ustalenie, czy programy studiów i szkoleń z
dziedziny kultury i dziedzictwa dostatecznie uwzględniają aspekty zarządzania, oraz
upowszechniały dostępność szkoleń z dziedziny zarządzania, biznesu i
przedsiębiorczości dla profesjonalistów z branży kultury i branży twórczej, a także
uwypukliły aspekty kultury w programach studiów z dziedziny ekonomii i biznesu.
Niezbędne jest propagowanie kontaktów i współpracy między środowiskiem
twórczym a światem biznesu.
2) maksymalizacja potencjału małych i średnich przedsiębiorstw z sektora
kultury. Chodzi o działania mające na celu gospodarcze wykorzystywanie przez MŚP
sfery kultury i kreatywności, wspieranie współpracy między nimi oraz rozwijanie
sieci kontaktów. Ułatwiały dostęp MŚP do finansowania. Rozszerzały wzajemną
wymianę dóbr i usług kulturalnych z państwami trzecimi w celu propagowania
różnorodności kulturowej i rozszerzania dialogu międzykulturowego. Ponadto istotne
znaczenie ma zapewnienie ochrony praw własności intelektualnej oraz usprawnienie
Збірник наукових праць Національного університету державної податкової служби України, № 1, 2011
848
W. Pełka Sektor kreatywny jako katalizator wzrostu gospodarczego w krajach Europy Środkowej i Wschodniej
w wymiarze międzynarodowym walki z podrabianiem wyrobów i piractwem w
sektorze kultury i sektorach kreatywnych.
3) Wykorzystanie istniejących struktur, programów oraz inicjatyw w celu
wzmocnienia koordynacji działań mających wpływ na branżę kultury i branżę
twórczą.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Bibliografia
Creative Economy: A Dynamic Sector in World Trade, “International Trade
Forum”, Issue 3/2009.
Creative industries, World Intellectual Property Organisation, www.wipo.org,
20.01.2011
The Economy Culture in Europe, KEA Economic Affairs. Study prepared for
the European Commission.
European Competitiveness Report 2010, Commission Staff Working Document,
Brussels, 28.10.2010, SEC(2010) 1276 final, p. 194.
Florida R.,, I. Tinagli, Europe in the Creative Age, Demos, London 2004.
Florida R., The Rise of the Creative Class. And How it’s Transforming Work,
Leisure and Everyday Life, Basic Books, 2002.
Investing in creative industries – a guide for local authorities, UK Government,
Department of Culture, Media and Sport, London 2009.
Konkluzje Rady z dnia 24 maja 2007 r. w sprawie wkładu sektora kultury i
sektorów kreatywnych w osiąganie celów lizbońskich, 2007/C311/07, Dz.U. C
311/07 z dnia 21.12.2007.
Збірник наукових праць Національного університету державної податкової служби України, № 1, 2011
849