Obwieszczenie o porozumieniach o mniejszym znaczeniu, które nie

12.
Obwieszczenie Komisji
o porozumieniach o mniejszym znaczeniu, które nie ograniczają
konkurencji w sposób odczuwalny na podstawie art. 81 ust. 1 TWE
(de minimis)1 *
(Dz. Urz. WE 2001 C 368/13)**
I.
1. Art. 81 ust. 1 zakazuje porozumień, które mogą wpływać na handel między państwami
członkowskimi i których celem lub skutkiem jest zapobieganie, ograniczanie lub zakłócenie
konkurencji wewnątrz wspólnego rynku. Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich
wyjaśnił, że przepis ten nie znajduje zastosowania, jeśli wpływ porozumienia na handel
wewnątrz wspólnotowy lub na konkurencję nie jest odczuwalny.
2. W niniejszym Obwieszczeniu Komisja określa, za pomocą progów udziału w rynku, kiedy
nie ma miejsca odczuwalne ograniczenie konkurencji w świetle art. 81 TWE. Ta negatywna
definicja odczuwalności nie przesądza, że porozumienia między przedsiębiorstwami, które
przekraczają wskazane w niniejszym Obwieszczeniu progi odczuwalnie ograniczają
konkurencję. Takie porozumienia mogą nadal mieć jedynie nieznaczny wpływ na
konkurencję i dlatego mogą nie być zakazane przez art. 81 ust. 1.2
3. Porozumienia mogą dodatkowo nie podlegać art. 81 ust. 1, ponieważ nie są w stanie
wpływać odczuwalnie na handel między państwami członkowskimi. Niniejsze Obwieszczenie
nie dotyczy tej kwestii. Nie określa ono tego, co stanowi odczuwalny wpływ na handel.
Aczkolwiek należy zwrócić uwagę, że porozumienia między małymi i średnimi
1
Niniejsze Obwieszczenie zastępuje „Obwieszczenie w sprawie porozumień o mniejszym znaczeniu”,
opublikowane w Dz. Urz. WE C 372, 9.12.1997, s. 4.
*
Tłumaczenie, wykonane z decydującym udziałem autorskim A. Jurkowskiej, jest publikowane w języku
polskim po raz pierwszy w niniejszej książce.
**
Commission Notice on agreements of minor importance which do not appreciably restrict competition under
Article 81(1) of the treaty establishing the European Community (de minimis) (OJ C 368, 22.12.2001, p. 13);
Bekanntmachung der Kommission über die Vereinbarungen von geringer Bedeutung, die den Wettbewerb
gemäß Artikel 81 Absatz 1 des Vertrages zur Gründung der Europäischen Gemeinschaft nicht spürbar
beschränken (de minimis) (Abl. C 368, 22.12.2001, S. 13). Jest ono dostępne także na stronie internetowej:
http://europa.eu.int/comm/competition/antitrust/deminimis/.
2
Zob. np. wyrok TS w połączonych sprawach C-215/96 i C-216/96 Bagnasco (Carlos) przeciw Banca Popolare
di Novara oraz Casa di Risparmio di Genova e Imperia (Zb. wyr. ETS 1999 I-135, pkt 34-35). Niniejsze
Obwieszczenie nie narusza także reguł oceny na podstawie art. 81 ust. 1 wyrażonych w Obwieszczeniu Komisji:
Wytyczne w sprawie stosowania art. 81 ust. 1 TWE do horyzontalnych porozumień kooperacyjnych (Dz. Urz.
WE C 3, 3.01.2001), w szczególności pkt 17-31 włącznie, oraz w Obwieszczeniu Komisji: Wytyczne w sprawie
ograniczeń pionowych (Dz. Urz. WE C 291, 13.10.2000), w szczególności pkt 5-20 włącznie.
przedsiębiorstwami, zdefiniowane w Aneksie do Zaleceń 96/280/WE Komisji3, rzadko są w
stanie odczuwalnie wpływać na handel między państwami członkowskimi. Małe i średnie
przedsiębiorstwa są definiowane w tych Zaleceniach jako przedsiębiorstwa, które zatrudniają
mniej niż 250 pracowników i wykazują roczny obrót nie przekraczający 40 milionów euro lub
roczny całkowity bilans nie przekraczający 27 milionów euro.
4. W przypadkach objętych Obwieszczeniem Komisja nie będzie wszczynać postępowania
ani na wniosek, ani z urzędu. Jeśli przedsiębiorstwa zakładają w dobrej wierze, że
porozumienie jest objęte niniejszym Obwieszczeniem, Komisja nie nałoży kar. Mimo
niewiążącego charakteru, niniejsze Obwieszczenie ma także stanowić przewodnik dla sądów i
organów państw członkowskich w stosowaniu art. 81.
5. Niniejsze Obwieszczenie stosuje się także do decyzji związków przedsiębiorstw i praktyk
uzgodnionych.
6. Niniejsze Obwieszczenie nie stoi na przeszkodzie jakiejkolwiek interpretacji art. 81, która
może być dokonywana przez Trybunał Sprawiedliwości lub Sąd Pierwszej Instancji Wspólnot
Europejskich.
II.
7. Komisja jest zdania, że porozumienia między przedsiębiorstwami, które wywierają wpływ
na handel między państwami członkowskimi, nie ograniczają odczuwalnie konkurencji w
rozumieniu art. 81 ust. 1:
a) jeśli łączny udział stron porozumienia w rynku nie przekracza 10 % na każdym z rynków
właściwych
objętych
porozumieniem,
o
ile
porozumienie
zawarte
jest
między
przedsiębiorstwami, które są faktycznymi lub potencjalnymi konkurentami na jednym z tych
rynków (porozumienia między konkurentami),4 lub
b) jeśli udział w rynku posiadany przez każdą ze stron nie przekracza 15 % na każdym z
rynków właściwych objętych porozumieniem, o ile porozumienie zawarte jest między
3
Dz. Urz. WE L 107, 30.04.1996, s. 4. Te Zalecenia zostaną poprawione. Rozpatruje się podniesienie progu
rocznego obrotu z 40 do 50 milionów euro oraz progu całkowitego rocznego bilansu z 27 do 43 milionów euro.
4
Co do określenia faktycznych lub potencjalnych konkurentów, zob. Obwieszczenie Komisji: Wytyczne w
sprawie stosowania art. 81 ust. 1 TWE do horyzontalnych porozumień kooperacyjnych (Dz. Urz. WE C 3,
6.01.2001), pkt. 9. Firma jest traktowana jako faktyczny konkurent, jeśli jest aktywna na tym samym rynku
właściwym lub jeśli, w braku porozumienia, jest w stanie przestawić produkcję na produkty właściwe,
wprowadzić je na rynek w krótkim czasie, bez ponoszenia znaczących dodatkowych kosztów lub ryzyka, w
odpowiedzi na mały i stały wzrost w odpowiednich cenach (natychmiastowa substytutywność po stronie
podaży). Firma jest traktowana jako potencjalny konkurentem, jeśli istnieje dowód na to, że w braku
porozumienia, ta firma mogłaby podjąć i jest prawdopodobne, że podejmie konieczne dodatkowe inwestycje lub
inne konieczne koszty dostosowawcze, tak, aby mogła ona wejść na rynek właściwy, w odpowiedzi na mały i
stały wzrost w odpowiednich cenach.
2
przedsiębiorstwami, które nie są faktycznymi lub potencjalnymi konkurentami na żadnym z
tych rynków (porozumienia między nie-konkurentami).
W wypadku trudności z klasyfikacją porozumienia jako porozumienia między konkurentami
lub porozumienia między nie-konkurentami, stosuje się próg 10 %.
8. Jeśli na rynku właściwym konkurencja jest ograniczona przez kumulatywny efekt
porozumień o sprzedaży towarów lub usług zawartych przez różnych dostawców lub
dystrybutorów (kumulacyjny efekt zamknięcia dostępu do rynku równoległych sieci
porozumień wywierających podobne skutki na rynku), progi udziału w rynku wskazane w
pkt. 7 obniża się do 5 %, zarówno dla porozumień między konkurentami, jak i porozumień
między nie-konkurentami. Generalnie uznaje się, że indywidualni dostawcy lub dystrybutorzy
z udziałem w rynku nie przekraczającym 5 % nie przyczyniają się znacząco do
kumulacyjnego efektu zamknięcia dostępu do rynku.5 Kumulacyjny efekt zamknięcia dostępu
do rynku nie jest prawdopodobny, jeśli mniej niż 30 % rynku właściwego objęte jest
równoległymi sieciami porozumień wywierających podobne skutki.
9. Komisja jest zdania, że porozumienia nie ograniczają konkurencji, jeśli udziały w rynku nie
przekraczają progów odpowiednio 10%, 15% i 5% wskazanych w pkt. 7 i 8 podczas dwóch
następujących po sobie latach kalendarzowych o więcej niż 2 punkty procentowe.
10. W celu obliczenia udziału w rynku, konieczne jest określenie rynku właściwego. Składa
się on z rynku właściwego produktowo i rynku właściwego geograficznie. Definiując rynek
właściwy, należy odnieść się do Obwieszczenia w sprawie definicji rynku właściwego dla
potrzeb wspólnotowego prawa konkurencji.6 Udziały w rynku mają być obliczane na
podstawie danych o wartości sprzedaży lub, odpowiednio, danych o wartości zakupów. Jeśli
dane o wartości nie są dostępne, można wykorzystać dane szacunkowe oparte na innych
wiarygodnych informacjach rynkowych, w tym danych o obrocie.
11. Pkt. 7, 8 i 9 nie znajdują zastosowania do porozumień zawierających jedno z
następujących najcięższych ograniczeń:
5
Zob. także „Obwieszczenie Komisji: Wytyczne w sprawie ograniczeń pionowych” (Dz. Urz. WE C 291,
13.10.2000), w szczególności pkt. 73, 142, 143 i 189. Podczas gdy w Wytycznych w sprawie ograniczeń
pionowych w stosunku do pewnych ograniczeń czynione jest odniesienie nie tylko do całkowitego, ale także
związanego udziału w rynku poszczególnych dostawców lub kupujących, w niniejszym Obwieszczeniu
wszystkie progi udziału w rynku odnoszą się do całkowitych udziałów w rynku.
6
Dz. Urz. WE C 372, 9.12.1997, s. 5.
3
1) w odniesieniu do porozumień między konkurentami, definiowanych w pkt. 7, ograniczenia
które, bezpośrednio lub pośrednio, samodzielnie lub w połączeniu z innymi czynnikami
pozostającymi pod kontrolą stron, mają za cel:7
a) ustalanie cen sprzedaży produktów osobom trzecim;
b) ograniczenie produkcji lub sprzedaży;
c) podział rynków lub klientów;
2) w odniesieniu do porozumień między nie-konkurentami, definiowanych w pkt. 7,
ograniczenia które, bezpośrednio lub pośrednio, samodzielnie lub w połączeniu z innymi
czynnikami pozostającymi pod kontrolą stron, mają za cel:
a) ograniczenie zdolności kupującego w zakresie określenia ceny odsprzedaży, bez naruszenia
możliwości dostawcy w zakresie nakładania maksymalnych cen odsprzedaży lub
rekomendowania ceny odsprzedaży, zakładając, że nie odnoszą się one do ustalonej lub
minimalnej ceny odsprzedaży, będącej wynikiem presji lub zachęty którejś ze stron;
b) ograniczenie terytorium lub klientów, wobec których kupujący może sprzedawać produkty
lub usługi umowne, z wyjątkiem następujących ograniczeń, które nie mają charakteru
najcięższego:
- ograniczenie aktywnej sprzedaży na terytoriach wyłącznych lub w stosunku do wyłącznej
grupy klientów zarezerwowanej dla dostawcy lub przekazanej przez dostawcę innemu
kupującemu, jeśli takie ograniczenie nie ogranicza sprzedaży przez klientów kupującego;
- ograniczenie sprzedaży użytkownikom końcowym przez kupującego na szczeblu handlu
hurtowego;
- ograniczenie sprzedaży nieautoryzowanym dystrybutorom przez członków systemu
selektywnej dystrybucji;
- ograniczenie zdolności kupującego w zakresie sprzedaży komponentów, dostarczanych w
celu ich włączenia do produktu końcowego, klientom, którzy używaliby ich do wytwarzania
tego samego typu produktów, co produkty wytwarzane przez dostawcę;
c) ograniczenie aktywnej lub biernej sprzedaży użytkownikom końcowym przez członków
systemu selektywnej dystrybucji działających na szczeblu handlu detalicznego, bez
naruszania możliwości zakazania członkowi systemu działania z nieautoryzowanej
lokalizacji;
7
Nie sprzeciwia się to przypadkom wspólnej produkcji połączonej (lub nie) ze wspólną dystrybucja, jak
definiuje to art. 5 ust. 2 Rozporządzenia (WE) Nr 2658/2000 Komisji oraz art. 5 ust. 2 Rozporządzenia (WE) Nr
2659/2000 Komisji (Dz. Urz. WE L 304, 5.12.2000, s. 3 i 7).
4
d) ograniczenie dostaw krzyżowych między dystrybutorami w ramach systemu selektywnej
dystrybucji, w tym dystrybutorów działających na różnych szczeblach obrotu;
e) ograniczenie uzgodnione między dostawca komponentów i kupującym, który włącza te
komponenty do produktu końcowego, które limituje zdolność dostawcy w zakresie sprzedaży
komponentów jako części zapasowych użytkownikom końcowym lub zakładom naprawczym
bądź innym dostawcom usług, którym kupujący nie powierzył napraw lub serwisowania jego
produktów.
3) w odniesieniu do porozumień między konkurentami, definiowanych w pkt. 7, jeśli
konkurenci działają, dla celów porozumienia, na różnym szczeblu produkcji lub dystrybucji,
każde z ograniczeń wymienionych powyżej w ust. 1 i 2.
12.1. Na potrzeby niniejszego Obwieszczenia, pojęcia przedsiębiorstwa, strony porozumienia,
dystrybutora, dostawcy i kupującego obejmują także odpowiednie przedsiębiorstwa
powiązane.
2. Przedsiębiorstwami powiązanymi są:
a) przedsiębiorstwa, w których strona porozumienia, bezpośrednio lub pośrednio:
- dysponuje więcej niż połową praw głosu, lub
- może powoływać więcej niż połowę członków rady nadzorczej, zarządu lub organu
ustawowo uprawnionego do reprezentowania przedsiębiorstwa, lub
- posiada prawo prowadzenia praw przedsiębiorstwa;
b) przedsiębiorstwa, które w przedsiębiorstwie będącym stroną porozumienia, posiadają,
bezpośrednio lub pośrednio, prawa lub możliwości wpływu wskazane pod lit. a);
c) przedsiębiorstwa, w których przedsiębiorstwo, o którym mowa pod lit. b), posiada,
bezpośrednio lub pośrednio, prawa lub możliwości wpływu wskazane pod lit. a);
d) przedsiębiorstwa, w których strona porozumienia wraz z jednym lub więcej
przedsiębiorstw wymienionych pod lit. a), b) lub c), lub w którym dwa lub więcej tych
ostatnich, wspólnie posiada prawa lub możliwości wpływu wskazane pod lit. a);
e) przedsiębiorstwa, w których prawa lub możliwości wpływu wskazane pod lit. a) są
wspólnie wykonywane przez:
- strony porozumienia lub ich odpowiednie przedsiębiorstwa powiązane, o których mowa po
lit. a)-d), lub
- jedna lub więcej stron porozumienia bądź jedno lub więcej ich przedsiębiorstw
powiązanych, o których mowa pod lit. a)-d) bądź jedna lub więcej stron trzecich.
5
3. Dla potrzeb ustępu 2 lit. e), udział w rynku posiadany wspólnie przez te przedsiębiorstwa
podzielony równo miedzy każde przedsiębiorstwo posiadające prawa lub możliwości wpływu
wskazane w ustępie 2 lit. e).
6