Nauka Przyroda Technologie 2014

Nauka Przyroda Technologie
ISSN 1897-7820
http://www.npt.up-poznan.net
2014
Tom 8
Zeszyt 3
#37
Dział: Rolnictwo
Copyright ©Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu
ANDRZEJ KRUCZEK
Katedra Agronomii
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
SKŁAD CHEMICZNY SORGA CUKROWEGO
W ZALEŻNOŚCI OD POZIOMU NAWOŻENIA AZOTEM*
CHEMICAL COMPOSITION OF SUCRO-SORGHUM
IN DEPENDENCE ON THE LEVEL OF NITROGEN FERTILIZATION
Streszczenie. Doświadczenia polowe przeprowadzono w Zakładzie Doświadczalnym w Swadzimiu koło Poznania w latach 2008-2010. Celem badań było określenie wpływu poziomu nawożenia azotem na skład chemiczny sorga i pobieranie składników mineralnych w okresie wegetacji.
Azot był stosowany w dawkach od 0 do 250 kg/ha, z podziałem co 25 kg/ha. Wpływ badanych
poziomów nawożenia azotem na zawartość N, P, K, Ca i Mg w biomasie sorga był niewielki
w ciągu całego okresu wegetacji. Sorgo pobierało najwięcej potasu, a w dalszej kolejności azotu,
wapnia, magnezu i fosforu. Wzrastające dawki azotu zwiększały zawartość białka ogółem, a zmniejszały zawartość włókna surowego.
Słowa kluczowe: sorgo cukrowe, nawożenie azotem, skład chemiczny
Wstęp
Sorgo jest gatunkiem o dużym potencjale plonowania (KRIEG i LASCANO 1990,
CAMARGO i HUBBARD 1999, ŚLIWIŃSKI i BRZÓSKA 2006, KRUCZEK i IN. 2014) i dużej
odporności na suszę (WRIGHT i SMITH 1983, SINGH i SINGH 1995). W wielu rejonach
świata jest uprawiane na ziarno lub zieloną masę, wykorzystywaną do bezpośredniego
skarmiania albo do sporządzania kiszonek (NABI i IN. 2006, ŚLIWIŃSKI i BRZÓSKA
2006, SHOWEMIMO 2007). W warunkach Polski sorgo może być traktowane jako roślina
alternatywna dla kukurydzy, zwłaszcza w rejonach o dużej koncentracji chowu bydła,
*
Praca finansowana ze środków na naukę w latach 2008-2011 jako projekt badawczy KBN
nr N N310 141535.
2
Kruczek A., 2014. Skład chemiczny sorga cukrowego w zależności od poziomu nawożenia azotem. Nauka Przyr.
Technol. 8, 3, #37.
gorszych warunkach glebowych i niedoborach opadów (ASHBELL i WEINBERG 1999,
ŚLIWIŃSKI i BRZÓSKA 2006). Wadą sorga w stosunku do kukurydzy, w naszych warunkach środowiskowych, jest większa zawartość włókna i gorsza wartość żywieniowa
(LISZKA-PODKOWA 2007). Plonowanie sorga oraz jakość uzyskanego surowca do zakiszenia jest uzależniona zarówno od czynników środowiskowych, jak i agrotechnicznych. Jednym z ważniejszych elementów technologii uprawy sorga jest nawożenie,
zwłaszcza azotem. Badania dotyczące wpływu nawożenia azotem na ilość, a szczególnie jakość uzyskanej biomasy są nieliczne i nie dają jednoznacznej odpowiedzi (SOWIŃSKI i LISZKA-PODKOWA 2008, ZIELEWICZ i KOZŁOWSKI 2008, SOWIŃSKI 2009, KORDAS
i IN. 2012, KSIĘŻAK i IN. 2012, KRUCZEK 2014).
Celem badań było określenie wpływu wzrastającego poziomu nawożenia azotowego
na skład mineralny i organiczny nadziemnej biomasy sorga cukrowego.
Materiał i metody
Badania przeprowadzono w latach 2008-2010 w Zakładzie Doświadczalnym
w Swadzimiu koło Poznania. Doświadczenie polowe w układzie bloków losowanych
w czterech powtórzeniach obejmowało 11 poziomów nawożenia azotem: od 0 do 250
kg/ha, z podziałem co 25 kg/ha. Nawozy azotowe wysiano jednorazowo w całej dawce
przed siewem, w postaci mocznika. Przyjęto jednakowy poziom nawożenia fosforem
i potasem dla wszystkich obiektów doświadczalnych, w dawkach 80 kg P2O5 i 140 kg
K2O na 1 ha. Nawozy te wysiano wczesną wiosną pod kultywator. Siew ziarna odmiany
‘Sucrosorgo 506’ wykonano siewnikiem punktowym w pierwszej dekadzie maja,
w ilości 200 tys. ziarniaków sorga na 1 ha, przy rozstawie międzyrzędzi 70 cm. Zbiór
sorga wykonano w fazie od zawiązania ziarna do dojrzałości woskowej, czyli w okresie
od 2 października w roku 2008 do 19 października w roku 2009.
Wielkość poletka brutto wynosiła 30,8 m2 (długość 11,0 m, szerokość 2,8 m). Do
pobierania prób i zbioru przeznaczono dwa środkowe rzędy z każdego poletka, stąd
powierzchnia poletka netto wynosiła 15,4 m2.
Glebę, na której prowadzono eksperymenty, zaliczono do gatunku piasku gliniastego
mocnego płytko zalegającego na glinie lekkiej o składzie granulometrycznym glin lekkich. Należała ona do kompleksu przydatności rolniczej żytniego bardzo dobrego
i żytniego dobrego oraz klasy bonitacyjnej IIIb i IVa.
Próby na zawartość składników mineralnych pobierano w fazach: 3 liści, 5 liści,
różnicowania stożka wzrostu (początek tworzenia wiechy), liścia flagowego widocznego w okółku, butonizacji, kwitnienia i podczas zbioru. W czasie zbioru pobrano również
próby w celu określenia składu organicznego roślin. Analizy składu chemicznego materiału roślinnego wykonano w laboratorium Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej
w Poznaniu. Wyniki badań poddano analizie statystycznej, oszacowując istotność różnic na poziomie α = 0,05.
3
Kruczek A., 2014. Skład chemiczny sorga cukrowego w zależności od poziomu nawożenia azotem. Nauka Przyr.
Technol. 8, 3, #37.
Wyniki i dyskusja
Wpływ poziomu nawożenia azotem na zawartość składników mineralnych w roślinach był niewielki. Średnie, dla dawek i lat, wartości składu mineralnego przedstawiono
w tabeli 1. Poziom nawożenia azotem determinował jedynie zawartość potasu w fazie 3
liści, azotu ogólnego w fazach różnicowania stożka wzrostu i kwitnienia oraz w fazie
butonizacji wapnia i magnezu. W fazach 5 liści i podczas zbioru nie stwierdzono zależności pomiędzy wielkością dawki azotu a składem mineralnym biomasy sorga. Istotne
zależności pomiędzy poziomem nawożenia azotem a zawartością składników mineralnych w roślinach sorga przedstawiono na rysunku 1. Wzrost dawki N od 0 do 250 kg/ha
powodował, w fazie 3 liści, spadek zawartości K w suchej masie roślin i wzrost zawartości Nog w fazach różnicowania stożka wzrostu i kwitnienia oraz Ca i Mg w fazie butonizacji. Wszystkie te zależności miały postać krzywej wielomianowej 2°. Niewielki
wpływ nawożenia na skład mineralny sorga potwierdzają badania ZIELEWICZA i KOZŁOWSKIEGO (2008). Autorzy ci uzyskali, w zielonce sorga cukrowego, przy nawożeniu
azotem dawką podstawową 160 kg/ha, nieistotny wzrost zawartości P, K, Ca i Mg oraz
istotny N-NO3 w porównaniu z nawożeniem zmniejszonym o 40 kg/ha. Według KSIĘŻAKA i IN. (2012) zwiększenie dawki azotu z 80 do 160 kg/ha nie miało znaczącego
wpływu na zawartość w sorgo P, Ca i Mg, natomiast powodowało wyraźny wzrost
koncentracji K. Wzrost dawki azotu ze 100 do 160 kg/ha, według KSIĘŻAKA i MAGNUSZEWSKIEGO (2007), powodował zwiększenie zawartości N zarówno w roślinach sorga
uprawianych na glebie brunatnej, jak i na madzie, natomiast nie miał wpływu na koncentrację P, K i Ca.
Tabela 1. Zawartość składników mineralnych w całych roślinach – średnie z lat i dawek azotu
(% s.m.)
Table 1. Content of mineral components in whole plants – averages from years and nitrogen doses
(% of d.m.)
Faza rozwojowa
Developmental stage
N
P
K
Ca
Mg
3 liście – 3 leaves
5,14
0,62
3,21
1,11
0,33
5 liści – 5 leaves
5,09
0,66
3,37
0,93
0,33
Różnicowanie stożka wzrostu
Growing point differentiation
4,60
0,52
4,29
0,91
0,35
Liść flagowy widoczny w okółku
Flag leaf visible in whorl
2,00
0,25
3,05
0,62
0,37
Butonizacja – Boot
1,19
0,16
1,99
0,50
0,27
Kwitnienie – Blooming
1,19
0,18
1,56
0,47
0,24
Zbiór – Harvest
1,00
0,15
1,36
0,42
0,21
4
Kruczek A., 2014. Skład chemiczny sorga cukrowego w zależności od poziomu nawożenia azotem. Nauka Przyr.
Technol. 8, 3, #37.
a
b
%
3,50
3,45
3,40
3,35
3,30
3,25
3,20
3,15
3,10
3,05
3,00
2,95
%
4,9
y = 4E-06x2 – 0,0027x + 3,4483
R2 = 0,8422
4,8
4,7
4,6
4,5
4,4
y = –3E-06x2 + 0,0029x + 4,2998
R2 = 0,7288
4,3
4,2
0
25 50 75 100 125 150 175 200 225 250
0
25 50 75 100 125 150 175 200 225 250
kg/ha
kg/ha
c
d
%
%
0,56
0,30
0,29
0,28
0,27
0,26
0,25
0,24
0,23
0,22
0,21
0,20
0,54
0,52
0,50
0,48
0,46
y = –1E-07x2 + 0,0004x + 0,4492
R2 = 0,8613
0,44
0,42
0,40
0
25 50 75 100 125 150 175 200 225 250
y = –8E-07x2 + 0,0004x + 0,229
R2 = 0,7294
0
25 50 75 100 125 150 175 200 225 250
kg/ha
kg/ha
e
%
1,40
1,35
1,30
y = –6E-07x2 + 0,0011x + 1,0704
R2 = 0,6704
1,25
1,20
1,15
1,10
1,05
1,00
0
25 50 75 100 125 150 175 200 225 250
kg/ha
Rys. 1. Wpływ dawek N na zawartość w suchej masie całych roślin: a – K w fazie 3 liści,
b – Nog w fazie różnicowania stożka wzrostu, c – Ca w fazie butonizacji, d – Mg w fazie
butonizacji, e – Nog w fazie kwitnienia
Fig. 1. Influence of N doses on the content in the dry mass of whole plants: a – K in the
stage of 3 leaves, b – Ntot in the stage of growing point differentiation, c – Ca in the stage
of boot, d – Mg in the stage of boot, e – Ntot in the stage of blooming
Wzrost poziomu nawożenia azotem od 0 do 250 kg/ha zwiększał pobieranie przez
rośliny sorga Nog w fazach liścia flagowego widocznego w okółku, butonizacji i kwitnienia, P w fazie liścia flagowego widocznego w okółku i podczas zbioru, K w fazie
butonizacji, Ca w fazach liścia flagowego widocznego w okółku i butonizacji oraz Mg
5
Kruczek A., 2014. Skład chemiczny sorga cukrowego w zależności od poziomu nawożenia azotem. Nauka Przyr.
Technol. 8, 3, #37.
w fazach liścia flagowego widocznego w okółku, butonizacji i podczas zbioru. Wszystkie te zależności miały postać krzywych wielomianowych 2° (rys. 2).
Nog – Ntot
P
mg
260
2
y = 0,0006x + 0,0339x + 179,85
y = –0,0094x2 + 4,1144x + 1147
240
R2 = 0,5719
R2 = 0,8431
1600
220
1400
y = –0,0081x2 + 3,1218x + 912,75 200
180
R2 = 0,7848
y = –0,0005x2 + 0,1965x + 115,78
1200
160
R2 = 0,4778
140
1000
120
y = –0,0086x2 + 2,9801x + 886,07
R2 = 0,5169
100
800
0
50
100
150
200
250
0
50
100
150
200
250
kg/ha
kg/ha
mg
1800
liść flagowy widoczny
flag leaf visible
mg
2150
2100
2050
2000
1950
1900
1850
1800
1750
1700
0
liść flagowy widoczny
flag leaf visible
butonizacja kwitnienie
boot
blooming
Ca
mg
y = –0,0011x2 + 0,9026x + 418,45
600 R2 = 0,8894
550
500
450
400
350
300
y = –0,0027x2 + 0,8954x + 298,8
250
R2 = 0,7095
200
0
50
100
150
200
250
kg/ha
K
y = –0,0038x2 + 2,0259x + 1791,7
R2 = 0,6472
50
100
150
200
zbiór
harvest
250
kg/ha
liść flagowy widoczny
flag leaf visible
butonizacja
boot
butonizacja
boot
Mg
mg
y = –0,0013x2 + 0,7064x + 204,7
R2 = 0,8513
y = –0,001x + 0,5187x + 234,68
300
R2 = 0,6791
350
2
250
200
y = –0,0025x2 + 0,8413x + 169,39
R2 = 0,588
150
0
50
100
liść flagowy widoczny
flag leaf visible
150
200
butonizacja
boot
250
kg/ha
zbiór
harvest
Rys. 2. Pobieranie składników mineralnych przez pojedynczą roślinę w różnych fazach
rozwojowych w zależności od dawki N
Fig. 2. Uptaking of mineral components by a single plant in different developmental stages
in dependence on N dose
6
Kruczek A., 2014. Skład chemiczny sorga cukrowego w zależności od poziomu nawożenia azotem. Nauka Przyr.
Technol. 8, 3, #37.
Dynamikę gromadzenia poszczególnych składników mineralnych przez sorgo
przedstawiono w tabeli 2 i na rysunku 3. Sorgo jest gatunkiem pobierającym w największych ilościach potas, następnie azot, a w dalszej kolejności wapń, magnez i fosfor.
Wykazanie mniejszego zapotrzebowania tego gatunku na fosfor niż na wapń i magnez
jest określone po raz pierwszy i dotychczas nie potwierdzone w krajowej literaturze
przedmiotu. W początkowym okresie wzrostu wszystkie składniki mineralne są pobierane stosunkowo wolno, co wynika z bardzo powolnego rozwoju i wzrostu w początkowym okresie wegetacji, aż do fazy różnicowania stożka wzrostu (faza 7-8 liści).
W fazie różnicowania stożka wzrostu następuje szybki wzrost roślin, a tym samym
początek gwałtownego wzrostu pobierania składników, który trwa aż do fazy, w której
wiecha zamknięta jest w nabrzmiałej, rozszerzonej pochwie liścia flagowego. Do okresu
kwitnienia pobieranie jest w dalszym ciągu dość intensywne, po czym zmniejsza się.
Tabela 2. Pobranie składników mineralnych przez sorgo – średnie z lat i dawek azotu (kg/ha)
Table 2. Uptaking of mineral components by sorghum – averages from years and nitrogen doses
(kg/ha)
Faza rozwojowa
Developmental stage
N
P
K
Ca
Mg
3 liście – 3 leaves
0,686
0,076
0,432
0,154
0,042
5 liści – 5 leaves
2,867
0,315
1,893
0,587
0,179
15,976
1,955
10,856
3,540
1,088
Różnicowanie stożka wzrostu
Growing point differentiation
Liść flagowy widoczny w okółku
Flag leaf visible in whorl
166,08
20,188
249,721
54,091
33,693
Butonizacja – Boot
169,560
24,567
301,744
77,525
40,408
Kwitnienie – Blooming
212,915
32,161
289,168
87,402
43,718
Zbiór – Harvest
194,592
29,358
270,125
84,878
41,859
Zastosowane dawki nawożenia azotem różnicowały jedynie zawartość białka ogólnego i włókna surowego w roślinach sorga. W miarę wzrostu poziomu nawożenia od
0 do 250 kg/ha wzrastała zawartość białka ogólnego, natomiast spadała zawartość
włókna surowego. Opisane trendy miały przebieg krzywych wielomianowych 2° (rys. 4).
SOWIŃSKI i LISZKA-PODKOWA (2008) stwierdzili wzrost w biomasie sorga zawartości
białka ogółem pod wpływem zwiększenia dawki azotu ze 100 do 160 kg/ha oraz nieznaczny wpływ tego czynnika na gromadzenie włókna surowego. KSIĘŻAK i MAGNUSZEWSKI (2007) zanotowali zmniejszenie zawartości włókna, tłuszczu i popiołu w roślinach sorga po zwiększeniu dawki azotu ze 100 do 160 kg/ha. Na niewielkie różnice
zawartości składników organicznych spowodowane wzrostem poziomu nawożenia
azotem wskazują ZIELEWICZ i KOZŁOWSKI (2008). KSIĘŻAK i IN. (2012) stwierdzili
wzrost zawartości białka, tłuszczu surowego i popiołu pod wpływem zwiększenia nawożenia azotem z 80 do 160 kg/ha. Zróżnicowane nawożenie azotem w badaniach tych
autorów nie miało wpływu na zawartość włókna surowego w roślinach sorga. KSIĘŻAK
i MACHUL (2007) zanotowali znacznie większą zawartość włókna surowego i popiołu
7
Kruczek A., 2014. Skład chemiczny sorga cukrowego w zależności od poziomu nawożenia azotem. Nauka Przyr.
Technol. 8, 3, #37.
N
%
P
K
Ca
Mg
100
90
Maksymalne pobranie
Maximum uptaking
80
70
60
50
40
30
20
10
0
1
2
3
4
5
6
7
Fazy rozwojowe – Developmental stages
Rys. 3. Dynamika pobrania składników mineralnych przez sorgo w różnych fazach rozwojowych: 1 – trzeci liść, 2 – piąty liść, 3 – różnicowanie stożka wzrostu, 4 – liść flagowy widoczny w okółku, 5 – butonizacja, 6 – kwitnienie, 7 –
zbiór
Fig. 3. Dynamics of uptaking of mineral components by sorghum in different
developmental stages: 1 – third leaf, 2 – fifth leaf, 3 – growing point differentiation, 4 – flag leaf visible in whorl, 5 – boot, 6 – blooming, 7 – harvest
%
40
35
30
y = –4E-05x2 – 0,0006x + 33,711
R2 = 0,573
25
20
15
y = –4E-05x2 + 0,0126x + 5,6971
R2 = 0,8504
10
5
0
0
50
100
150
200
250
kg/ha
białko ogólne
crude protein
włókno surowe
crude fibre
Rys. 4. Zawartość białka ogólnego i włókna surowego w zależności od dawki N
Fig. 4. Content of the crude protein and the crude fibre in dependence on N
dose
surowego w roślinach sorga nawożonych większą dawką azotu, natomiast zwiększenie
nawożenia azotem nie miało znaczącego wpływu na zawartość białka ogólnego i tłuszczu surowego. W badaniach własnych średnia zawartość białka ogólnego wynosiła
8
Kruczek A., 2014. Skład chemiczny sorga cukrowego w zależności od poziomu nawożenia azotem. Nauka Przyr.
Technol. 8, 3, #37.
6,46%, popiołu surowego – 5,85%, tłuszczu surowego – 1,98% i BNW – 52,86%.
Znacznie większą zawartość białka ogólnego i popiołu surowego uzyskali KOZŁOWSKI
i IN. (2006) oraz PODKÓWKA i PODKÓWKA (2008).
Wnioski
1. Dawki azotu wzrastające od 0 do 250 kg/ha nie miały znaczącego wpływu na zawartość azotu, fosforu, potasu, wapnia i magnezu w biomasie sorga.
2. Sorgo w największych ilościach pobierało potas, a następnie azot, wapń, magnez
i fosfor.
3. Zwiększanie poziomu nawożenia azotem powodowało wzrost zawartości białka
ogółem oraz zmniejszenie koncentracji włókna surowego.
Literatura
ASHBELL G., WEINBERG Z.G., 1999. Silage from tropical cereals and forage crops. FAO Plant
Prod. Prot. Pap. 161, pap. 7. [http://fao.org/ag/AGP/AGPC/gp/SILAGE/HTML/paper7.htm].
CAMARGO M.B.P., HUBBARD K.G., 1999. Drought sensitivity indices for sorghum crop. J. Prod.
Agric. 12: 312-316.
KORDAS L., GIEMZA-MIKODA M., JABŁOŃSKA M., 2012. Ocena wartości energetycznej odmian
sorga w zależności od terminu, gęstości siewu i nawożenia. Fragm. Agron. 29, 3: 114-119.
KOZŁOWSKI S., ZIELEWICZ W., OLIWA R., JAKUBOWSKI M., 2006. Właściwości biologiczne i chemiczne Sorghum saccharatum w aspekcie możliwości jego uprawy w Polsce. Łąk. Pol. 9:
101-112.
KRIEG D.R., LASCANO R.J., 1990. Sorghum. W: Irrigation of agricultural crops. Red. B.A. Stewart, D.R. Nielsen. American Society of Agronomy, Madison, USA: 719-740.
KRUCZEK A., 2014. Wpływ nawożenia azotowego na wzrost i plonowanie sorga. Fragm. Agron.
31, 2: 46-54.
KRUCZEK A., SKRZYPCZAK W., WALIGÓRA H., 2014. Porównanie plonowania kukurydzy i sorga
uprawianych różnymi metodami przy dwóch sposobach nawożenia nawozem azotowo-fosforowym. Nauka Przyr. Technol. 8, 1, #12.
KSIĘŻAK J., BOJARSZCZUK J., STANIAK M., 2012. Produkcyjność kukurydzy i sorga w zależności
od poziomu nawożenia azotem. Pol. J. Agron. 8: 20-28.
KSIĘŻAK J., MACHUL M., 2007. Ocena plonowania sorga w zależności od sposobu siewu i poziomu nawożenia azotem. Rocz. Nauk. Zootech. 23: 103-106.
KSIĘŻAK J., MAGNUSZEWSKI T., 2007. Wstępna ocena plonowania sorga i kukurydzy w zależności
od typu gleby i poziomu nawożenia azotem. W: Produkcja pasz objętościowych dla przeżuwaczy. Wyd. IUNG-PIB, Puławy: 46-47.
LISZKA-PODKOWA A., 2007. Sorgo – za i przeciw. Hod. Rośl. Nasienn. 2: 31-32.
NABI C.G., RIAZ M., AHMAD G., 2006. Comparison of some advanced lines of Sorghum bicolor L.
Moench for green fodder/dry matter yields and morpho-economic parameters. J. Agric. Res.
44, 3: 191-196.
PODKÓWKA Z., PODKÓWKA L., 2008. Porównanie składu chemicznego i przydatności do zakiszania zielonki z sorga cukrowego i kukurydzy. Pam. Puław. 148: 73-77.
SHOWEMIMO F.A., 2007. Grain yield response and stability indices in sorghum (Sorghum bicolor
L. Moench). Commun. Biometry Crop Sci. 2, 1: 68-73.
9
Kruczek A., 2014. Skład chemiczny sorga cukrowego w zależności od poziomu nawożenia azotem. Nauka Przyr.
Technol. 8, 3, #37.
SINGH B.R., SINGH D.P., 1995. Agronomic and physiological responses of sorghum, maize and
pearl millet to irrigation. Field Crops Res. 42: 57-67.
SOWIŃSKI J., 2009. Porównanie plonowania kukurydzy i sorga cukrowego pod wpływem zróżnicowanych dawek nawożenia azotem. Pam. Puław. 151: 649-661.
SOWIŃSKI J., LISZKA-PODKOWA A., 2008. Wielkość i jakość plonu świeżej i suchej masy kukurydzy (Zea mays L.) oraz sorga cukrowego (Sorghum bicolor L. Moench) na glebie lekkiej
w zależności od dawki azotu. Acta Sci. Pol. Agric. 7, 4: 105-115.
ŚLIWIŃSKI B.J., BRZÓSKA F., 2006. Historia uprawy sorgo i wartość pokarmowa tej rośliny
w uprawie na kiszonkę. Post. Nauk Roln. 1: 25-37.
WRIGHT G.C., SMITH C.G., 1983. Differences between two grain sorghum genotypes in adaptation
to drought stress. II. Root water uptake and water use. Aust. J. Agric. Res. 34: 627-636.
ZIELEWICZ W., KOZŁOWSKI S., 2008. Ograniczenie nawożenia a skład chemiczny sorga cukrowego. Łąk. Pol. 11: 223-235.
CHEMICAL COMPOSITION OF SUCRO-SORGHUM
IN DEPENDENCE ON THE LEVEL OF NITROGEN FERTILIZATION
Summary. The field experiments were conducted at the Experimental Station at Swadzim near
Poznań, in 2008-2010. The qualification of the influence of the level of nitrogenous fertilization
on chemical composition of sorghum and taking mineral components in the period of vegetation
was the aim of the investigations. Nitrogen was applied in doses from 0 to 250 kg/ha with 25
kg/ha intervals. The influence of the studied levels of nitrogen fertilization on content N, P, K, Ca
and Mg in the biomass of sorghum was small during the whole period of vegetation. Sorghum
took the most potassium, next being nitrogen, calcium, magnesium and phosphorus. Increasing
doses of nitrogen from 0 to 250 kg/ha enlarged the crude protein content and reduced the crude
fibre content.
Key words: sucro-sorghum, nitrogen fertilization, chemical composition
Adres do korespondencji – Corresponding address:
Andrzej Kruczek, Katedra Agronomii, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul. Dojazd 11,
60-632 Poznań, Poland, e-mail: [email protected]
Zaakceptowano do opublikowania – Accepted for publication:
15.05.2014
Do cytowania – For citation:
Kruczek A., 2014. Skład chemiczny sorga cukrowego w zależności od poziomu nawożenia azotem.
Nauka Przyr. Technol. 8, 3, #37.