Raport z badania projektu systemowego 6.1.3

Transkrypt

Badanie ewaluacyjne współfinansowane przez Unię Europejską w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego
Raport z badania
ewaluacyjnego
projektu systemowego „Aktywność zawodowa – szansą
na lepsze jutro”
realizowanego przez Powiatowy Urząd Pracy w Mrągowie w ramach Priorytetu VI
Rynek pracy otwarty dla wszystkich, Działania 6.1 Poprawa dostępu do zatrudnienia
oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie, Poddziałania 6.1.3 Poprawa
zdolności do zatrudnienia oraz podnoszenie poziomu aktywności zawodowej osób
bezrobotnych
OPRACOWANIE
Kraków 2010
Badanie ewaluacyjne współfinansowane przez Unię Europejską
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
PODSUMOWANIE
Przedmiot badania ewaluacyjnego stanowił projekt systemowy pod nazwą „Aktywność zawodowa
– szansą na lepsze jutro” realizowany przez Powiatowy Urząd Pracy w Mrągowie w ramach Poddziałania 6.1.3
Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (PO KL). Badanie objęło uczestników projektu, którzy zakończyli udział
we wsparciu w roku 2009. Należy stwierdzić, iż kształt i cele projektu odpowiadają problemom występującym
na lokalnym rynku pracy. Zastosowane instrumenty odpowiadają na potrzeby poszczególnych kategorii osób
bezrobotnych z uwzględnianiem posiadanego doświadczenia zawodowego, poziomu kwalifikacji i umiejętności,
predyspozycji osobistych, poziomu wykształcenia i sytuacji społecznej.
Projekt przewiduje zróżnicowany katalog instrumentów aktywizacji osób bezrobotnych. Przyjęte
rozwiązania należy ocenić niezwykle pozytywnie w kontekście problemów, które dotykają grupę docelową
projektu „Aktywność zawodowa – szansą na lepsze jutro”. Oferowane formy wsparcia przyczyniają się do
aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych, w tym najwyższą efektywnością zatrudnieniową, trwałością i
użytecznością charakteryzują się środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej, przygotowanie zawodowe, a
następnie szkolenia. Niższą efektywnością zatrudnieniową charakteryzują się staże. Tym samym istnieje
potrzeba przeprowadzenia pogłębionej analizy tego instrumentu rynku pracy i rozważenie możliwości
wprowadzenia zmian ustawowych zwiększających jego efektywność. W obszarze form wsparcia elementem
niezbędnym jest natomiast zintensyfikowanie działań szkoleniowych i doradczych ukierunkowanych na
kształcenie umiejętności aktywnego poszukiwania pracy, w tym również korzystania ze źródeł wiedzy o sytuacji
na lokalnym rynku.
Grupa docelowa projektu „Aktywność zawodowa – szansą na lepsze jutro” jest trudna do aktywizacji ze
względu na wielowymiarowość problemów zawodowych i społecznych dotykających jej uczestników.
Przeprowadzona analiza wskazuje na potrzebę zintensyfikowania wsparcia kierowanego do osób długotrwale
bezrobotnych, ale także osób w starszych grupach wiekowych, które często charakteryzują się niższym
poziomem wykształcenia. Aktywizacja osób należących do powyższych grup jest niewątpliwie trudniejsza, gdyż
wymaga długofalowych i spersonalizowanych działań. W sferze strategicznej w perspektywie kolejnego okresu
programowania może wiązać się z celowością tworzenia odrębnych projektów obejmujących wieloetapową
ścieżkę wsparcia umożliwiającą wielokrotny powrót do projektu.
Ocena zarządzania projektem systemowym potwierdza sprawną realizację zaplanowanych działań.
Projekt jest rzetelnie rozliczany w ujęciu finansowym oraz osobowym. Wysoko wykwalifikowana kadra
projektu dąży do identyfikacji potencjalnych zagrożeń dla realizacji projektu i ich szybkiego eliminowania oraz
pozostaje w stałym kontakcie z Instytucją Pośredniczącą 2 stopnia. W trakcie badania zidentyfikowano
problemy w zakresie przepływu informacji pomiędzy instytucjami zaangażowanymi w system wdrażania PO KL,
w tym zwłaszcza w zakresie konsultowania przyjętych założeń i rozwiązań programowych, a w szczególności
wartości docelowej wskaźników i powiązanej z nimi wymogów w zakresie uczestników wsparcia.
Należy podkreślić, iż działania ukierunkowane na aktywizację grup defaworyzowanych w powiecie
mrągowskim mają charakter kompleksowy i bazują na współpracy pomiędzy urzędem i instytucjami pomocy
społecznej. Pozwala to na wyzwolenie efektu synergii w zakresie wsparcia osób zagrożonych wykluczeniem
społecznym. Tworzenie kompleksowej ścieżki wsparcia zwiększa szanse na skuteczną aktywizację oraz
integrację społeczną.
2 | Raport z badania ewaluacyjnego projektu „Aktywność zawodowa – szansą na lepsze jutro” Powiatowego Urzędu Pracy
w Mrągowie
STRESZCZENIE BADAŃ EWALUACYJNYCH
Projekt systemowy PUP w Mrągowie aktywnie wspiera osiąganie celów Programu (na poziomie
właściwego celu strategicznego, celów Priorytetu VI oraz Działania 6.1 PO KL) poprzez realizację działań
ukierunkowanych na podniesienie aktywności na rynku pracy i wieloaspektowe zwiększenie szans na
zatrudnienie osób bezrobotnych ze szczególnym uwzględnieniem osób, które zgodnie z Ustawą o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy znajdują się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Zakładane
instrumenty projektowe mają charakter zróżnicowany i kompleksowy. Zostały one opracowane w odniesieniu
do zdiagnozowanych barier i problemów występujących na lokalnym rynku pracy oraz oczekiwań uczestników
projektu. Dodatkowo działania podejmowane w ramach projektu systemowego „Aktywność zawodowa –szansą
na lepsze jutro” nie tylko bezpośrednio wspierają osoby bezrobotne, ale oddziałują również na regionalny rynek
pracy, tworząc warunki dla wzrostu zatrudnienia poprzez wspieranie przedsiębiorczości. Projekt
proporcjonalnie wpływa na osiąganie wskaźników monitorowania programu z wyjątkiem wskaźników
obejmujących osoby długotrwale bezrobotne, w przypadku których wpływ jest mniej proporcjonalny.
Realizacja projektu systemowego w roku 2009 aktywnie wspiera realizację celów Strategii Rozwiązywania
Problemów Społecznych w Powiecie Mrągowskim do roku 2010 doprecyzowanych w I i V obszarze
problemowym. Znacząca jest skala działań kierowanych do osób młodych, tak by skutecznie wspierać ich
wejście na rynek pracy, a zatem wykształcić aktywną postawę w życiu zawodowym oraz przerwać zjawisko
dziedziczenia bezrobocia. Projekt obejmuje wsparciem osoby długotrwale bezrobotne, choć w roku 2009 skala
działań była nieznacznie niższa niż w 2008.
Analiza struktury i charakterystyki osób bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Mrągowie, a także
zapisów Strategii... wskazuje na występowanie szeregu wzajemnie współzależnych problemów, które dotykają
osoby bezrobotne, a także oddziałują na całe ich rodziny. Końcem roku 2008 w PUP w Mrągowie
zarejestrowanych było 3,6 tys. bezrobotnych, przy czym 53,7% tej grupy zamieszkiwało tereny wiejskie
powiatu. Często są to mieszkańcy terenów popegeerowskich. Kluczowym problemem na lokalnym rynku pracy
jest poziom wykształcenia i kwalifikacji osób bezrobotnych. Dwie trzecie klientów PUP w Mrągowie nie posiada
wykształcenia średniego, przy czym w grupie tej dominują osoby z wykształceniem gimnazjalnym. Co trzecia
zarejestrowana osoba bezrobotna nie posiada kwalifikacji zawodowych. Blisko połowie bezrobotnych o
najniższym poziomie wykształcenia przysługuje status osób bezrobotnych długotrwale. Znacząca jest również
skala bezrobocia kobiet − stanowiły 51,8% ogółu bezrobotnych oraz blisko 60% osób długotrwale
bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Mrągowie. Co piąty bezrobotny jest w wieku powyżej 50. roku życia, a
grupa ta charakteryzuje się wyraźnie gorszą strukturą wykształcenia w odniesieniu do całej populacji osób
bezrobotnych w powiecie mrągowskim. Nieznacznie wyższy jest udział osób poniżej 25. roku życia.
Podstawowym problemem tej grupy jest zupełny brak bądź niewielkie doświadczenie zawodowe. Kolejną
trudną do aktywizacji grupą bezrobotnych są osoby niepełnosprawne. Stanowiły one 5,2% ogółu bezrobotnych
w końcu roku 2008. Wyraźnie niekorzystna jest struktura wykształcenia bezrobotnych posiadających
orzeczenie o niepełnosprawności, gdyż wyraźna jest dominacja osób z niższym poziomem wykształcenia, które
stanowią łącznie 75,5% ogółu bezrobotnych niepełnosprawnych.
Osoby przystępujące do udziału w projekcie postrzegały go głównie jako szansę na zdobycie
umiejętności i kwalifikacji zawodowych. Na drugim miejscu spośród czynników kluczowych wskazywano
możliwość uzyskania środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Co dziesiąta osoba badana wskazywała
również na możliwość nawiązania kontaktu z pracodawcami dzięki udziałowi w projekcie. Respondenci zostali
także poproszeni o wskazanie kluczowych czynników, które motywowały ich do skorzystania ze wsparcia w
ramach projektu „Aktywność zawodowa – szansą na lepsze jutro”. Bezrobotni wskazywali również na
możliwość ukończenia kursu czy szkolenia oraz uzyskania formalnego dokumentu potwierdzającego uzyskaną
wiedzę i kwalifikacje zawodowe. Badania CATI potwierdzają, iż uczestnicy projektu zasadniczo pozytywnie
oceniają otrzymane wsparcie oraz oddziaływanie projektu „Aktywność zawodowa – szansą na lepsze jutro” na
w Mrągowie
swoją sytuację społeczno-zawodową. 58,9% respondentów było przekonanych o poprawie sytuacji zawodowej
w wyniku uczestnictwa w projekcie. Blisko 90% osób uczestniczących w badaniu potwierdzało wzrost
praktycznych umiejętności i doświadczenia zawodowego, większą pewność siebie i zainteresowanie podjęciem
pracy zawodowej. Aż 93,2% respondentów potwierdziło wzrost świadomości i motywacji do dalszego rozwoju
własnego potencjału zawodowego. Równocześnie czterech na pięciu badanych wskazało, że pomoc uzyskana w
projekcie była wystarczająca.
Najwyższą skutecznością pośród instrumentów dostępnych w projekcie odznaczały się jednorazowe
środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Cechują się one najwyższą efektywnością zatrudnieniową, a
zatem i największym wpływem na sytuację społeczno-zawodową korzystających z tej formy wsparcia.
Zdecydowana większość (82,4%) odbiorców powyższej dotacji nadal posiada status samozatrudnionych.
Pośród firm założonych przez uczestników projektu dominuje jednoosobowa działalność gospodarcza. Blisko
jedna trzecia nowych przedsiębiorstw (29,3%) tworzy miejsca pracy, przy czym w grupie tej 12 firm zatrudniło
łącznie 15 pracowników na umowy o pracę, a sześć firm 16 osób na podstawie innych form zatrudnienia. 23
nowych przedsiębiorców (37,7%) planuje rozwój działalności firmy powiązany z zatrudnieniem pracowników
w najbliższych 12 miesiącach. Przedsiębiorstwa te planują utworzyć łącznie 26 nowych miejsc pracy. Dwie
trzecie osób badanych wskazało, że wsparcie PUP w Mrągowie miało znaczący wpływ na podjęcie decyzji o
samozatrudnieniu.
Drugą pod względem uzyskanej oceny efektywności zatrudnieniowej formą wsparcia jest przygotowanie
zawodowe. Zatrudnienie uzyskało bowiem ponad 60% z ogółu osób, które zakończyły udział w tej formie
wsparcia w roku 2009. 66,7% osób uczestniczących w przygotowaniu zawodowym uznało tę formę za
skuteczną. Ocena adekwatności formy wsparcia w kontekście potrzeb i oczekiwań uczestników projektu
wskazuje, że największy odsetek osób deklarujących, iż zastosowane wsparcie było wystarczające, występuje
właśnie w przypadku przygotowania zawodowego. Wszyscy uczestnicy tej formy wsparcia określili uzyskaną
pomoc jako wystarczającą.
Efektywność zatrudnieniowa szkoleń w analizach własnych PUP została oszacowana na poziomie
34,8%. Z kolei z badań CATI wynika, iż łączna efektywność zatrudnieniowa dla tej formy wsparcia kształtuje się
na poziomie 53,1%. 46,9% respondentów znalazło pracę, a kolejne 6,2% uczestników szkoleń rozpoczęło
własną działalność gospodarczą. Równocześnie 96% respondentów jest zadowolonych z udziału w szkoleniu.
Zdecydowanie pozytywnie ocenia przydatność odbytych szkoleń co dziesiąty spośród ich uczestników, a
84% respondentów jest raczej przekonanych o lepszym dostosowaniu posiadanych kwalifikacji do potrzeb
rynku. 98% uczestników szkoleń może przedstawić uprawnienia, certyfikat bądź dyplom potwierdzający
odbycie szkolenia i jego zakres merytoryczny. Potwierdzenie uczestnictwa w szkoleniu jest wartościowym
dokumentem nie tylko na etapie poszukiwania pracy, ale również w kontekście tworzonych rozwiązań w
zakresie uznawania kwalifikacji zdobytych w kształceniu nieformalnym.
Zgodnie z danymi PUP pracę podjęło 28,6% stażystów, którzy zakończyli udział w projekcie w roku
2009. Przeprowadzone badania CATI wskazują, iż efektywność powyższej formy wsparcia jest wyższa. Pośród
respondentów, którzy wzięli udział w stażach zorganizowanych w ramach projektu „Aktywność zawodowa –
szansą na lepsze jutro”, 41,9% stanowią osoby zatrudnione, a dwie osoby podjęły samozatrudnienie (2,3%).
Ponad połowa stażystów podkreślała również poprawę własnej sytuacji zawodowej. Należy jednak mieć na
uwadze, iż tylko 28% respondentów uczestniczących w stażach uzyskało zatrudnienie w zakładzie pracy, w
którym odbywało staż po zakończeniu udziału we wsparciu. Pomimo tego staż, jako forma nie zawsze
skutkująca efektywnością zatrudnieniową, daje szansę na zdobycie doświadczenia zawodowego, a także
wykształcenie umiejętności pracowniczych. Są to niezaprzeczalne atuty, które mogą zostać wykorzystane przy
poszukiwaniu pracy.
Prace interwencyjne cechują się najniższym poziomem zatrudnialności. Niespełna co dziesiąty uczestnik
tej formy wsparcia uzyskał zatrudnienie po zakończeniu udziału w projekcie. Jest to niewątpliwie forma trudna,
gdyż kierowana jest do osób w niekorzystnej sytuacji na rynku pracy. Gros uczestników prac interwencyjnych
w Mrągowie
stanowiły osoby po 45. roku życia oraz o najniższym poziomie wykształcenia. Tym bardziej należy podkreślić, iż
60% respondentów badań CATI uznało tę formę za skuteczną w procesie aktywizacji zawodowej. Ponad 90% jej
uczestników określiło uzyskane wsparcie jako wystarczające.
Realizacja projektu wiąże się również z szeregiem problemów zarówno o charakterze organizacyjnym, jak i
wynikających z rozwiązań systemowych i prawnych czy też odnoszących się bezpośrednio do odbiorców
wsparcia. W sferze horyzontalnej należy zaznaczyć, iż konstrukcja projektów systemowych PUP utrudnia
precyzyjne określenie ścieżki beneficjenta w projekcie oraz rozliczanie osobowe działań projektowych w
przypadku bardzo trudnej grupy docelowej, jak ma to miejsce w PUP w Mrągowie. Niejednokrotnie niezbędne
jest zastosowanie wieloetapowej ścieżki wsparcia osób bezrobotnych połączone z potrzebą ponownego objęcia
wsparciem danej osoby już po zakończeniu udziału w projekcie. Zwrócono także uwagę na relatywnie niewielką
efektywność zatrudnieniową staży. Jest to konsekwencja ustawowego kształtu powyższej formy wsparcia, która
w przeciwieństwie do prac interwencyjnych czy wyposażenia stanowiska pracy nie wymaga zapewnienia
trwałości zatrudnienia ze strony pracodawcy. Trudność stanowią również bardzo precyzyjne wskazania co do
grupy docelowej, która powinna zostać objęta wsparciem w danym roku. Zachodzi bowiem rozbieżność
pomiędzy wymogami programu (docelowa wartość wskaźników) a oczekiwaniami osób bezrobotnych, które
starają się uzyskać wsparcie PUP. Wskazywano również na potrzebę zwiększenie zasobów finansowych i
kadrowych dla zintensyfikowania działań o charakterze aktywizacyjnym. Po stronie odbiorców wsparcia
kluczowym problemem jest charakterystyka grupy docelowej projektu oraz znacząca skala postaw pasywnych.
Występują również trudności z rekrutacją i aktywizacją osób, które najdłużej pozostają bez zatrudnienia,
natomiast problemy zawodowe są potęgowane poprzez szereg problemów o charakterze psychologicznym, a
niejednokrotnie również społecznym.
Jako plus projektu należy jednoznacznie wskazać podejmowaną nieformalną współpracę z instytucjami
pomocy społecznej. Dzięki temu w powiecie stworzono ramy dla możliwie najbardziej kompleksowej
aktywizacji społecznej i zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Współpraca zaowocowała
sekwencyjnością i kompleksowością wsparcia dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym z tytułu
pozostawania bez zatrudnienia, zwiększając szanse na ich skuteczną aktywizację.
Skuteczność zarządzania projektem systemowym oceniana była w kategoriach organizacyjnych
(sporządzania wniosków aplikacyjnych, sporządzania wniosków o płatność i monitorowania projektu, a także
wydatkowania środków finansowych projektu) oraz strategicznych (planowanie wsparcia kierowanego do grup
docelowych projektu, w tym osiąganie wskaźników projektu). Wniosek aplikacyjny na rok 2009 został
przygotowany samodzielnie przez kadrę PUP w Mrągowie, przy czym jego podstawą była analiza sytuacji na
lokalnym rynku pracy oraz analizy regionalnego rynku pracy, wiedza pracowników urzędu wynikająca z pracy z
osobami bezrobotnymi, a także współpracy z lokalnymi pracodawcami oraz analiza potrzeb i oczekiwań
potencjalnych uczestników projektu. Zmiany do wniosku aplikacyjnego wprowadzane przez PUP w Mrągowie w
2009 r. mają na celu efektywne i racjonalne zagospodarowanie uwolnionych środków finansowych. W związku
z powyższym należy uznać, iż są one uzasadnione w sferze organizacyjnej. W sferze strategicznej ocena
zasadności wprowadzonych zmian jest ambiwalentna. Zmiany do wniosku aplikacyjnego wprowadzane przez
PUP w Mrągowie w 20091 r. wskazują na zwiększenie liczby uczestników projektu, w tym zwiększenie liczby
osób, które mogły uzyskać jednorazowe środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Równocześnie
zrezygnowano z przyjętej uprzednio struktury osób bezrobotnych niepełnosprawnych i długotrwale
bezrobotnych. Wnioski o płatność potwierdzają rzetelne gospodarowanie środkami finansowymi projektu.
Korekty finansowe wynikają wyłącznie ze zwrotu niewykorzystanej części środków przekazanych osobom
bezrobotnym na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Tym samym zarządzanie finansowe powinno zostać
ocenione pozytywnie. W obszarze osobowego rozliczenia projektu nie zidentyfikowano nieścisłości. Zarówno
analiza desk research, jak i przeprowadzony wywiad IDI wskazują na dobre przygotowanie merytoryczne kadry
1
Zakres zmian we wniosku aplikacyjnym przygotowano na podstawie analizy wniosków o płatność.
w Mrągowie
projektu. Widoczna jest bardzo dobra znajomość dokumentów programowych, zasad realizacji programu i
innych wytycznych, co przekłada się na wysoką jakość wniosków o płatność.
w Mrągowie
SPIS TREŚCI
Zawartość
WPROWADZENIE .............................................................................................................................................................................................. 8
METODOLOGIA BADAWCZA......................................................................................................................................................................... 9
WYNIKI BADANIA EWALUACYJNEGO PROJEKTU SYSTEMOWEGO POWIATOWEGO URZĘDU PRACY W
MRĄGOWIE „AKTYWNOŚĆ ZAWODOWA – SZANSĄ NA LEPSZE JUTRO”................................................................................ 10
I) TRAFNOŚĆ I SKUTECZNOŚĆ DZIAŁAŃ W RAMACH PROJEKTU „AKTYWNOŚĆ ZAWODOWA – SZANSĄ NA
LEPSZE JUTRO” W LATACH 2008−2009 W KONTEKŚCIE CELÓW PO KL............................................................................... 10
II) CHARAKTERYSTYKA RESPONDENTÓW BADAŃ EWALUACYJNYCH PROJEKTU SYSTEMOWEGO
„AKTYWNOŚĆ ZAWODOWA – SZANSĄ NA LEPSZE JUTRO” ......................................................................................................... 12
III) GENERALNE OPINIE UCZESTNIKÓW O PROJEKCIE ................................................................................................................. 14
IV) PROBLEMY GRUPY DOCELOWEJ PROJEKTU „AKTYWNOŚĆ ZAWODOWA – SZANSĄ NA LEPSZE JUTRO”
W KONTEKŚCIE OFEROWANYCH FORM WSPARCIA ....................................................................................................................... 18
V) EFEKTYWNOŚĆ I UŻYTECZNOŚĆ WSPARCIA DLA OSÓB BEZROBOTNYCH..................................................................... 23
V.1. Skuteczność i efektywność form pomocy dla osób bezrobotnych ..................................................................................... 42
VI) ZARZĄDZANIE PROJEKTEM SYSTEMOWYM ORAZ BARIERY ZWIĄZANE Z REALIZACJĄ PROJEKTU................. 43
VI.1. Ocena jakości zarządzania projektem systemowym PUP w Mrągowie w ramach Poddziałania 6.1.3 PO KL 43
VI.2. Problemy stwierdzone w trakcie realizacji projektu „Aktywność zawodowa – szansą na lepsze jutro” i
podejmowane działania zaradcze ............................................................................................................................................................ 45
WNIOSKI I REKOMENDACJE....................................................................................................................................................................... 48
Spis tabel ............................................................................................................................................................................................................. 50
Spis wykresów .................................................................................................................................................................................................. 50
w Mrągowie
WPROWADZENIE
Przedmiot badania ewaluacyjnego stanowił projekt systemowy pod nazwą „Aktywność zawodowa –
szansą na lepsze jutro” realizowany przez Powiatowy Urząd Pracy w Mrągowie w ramach Poddziałania 6.1.3
Poprawa zdolności do zatrudnienia oraz podnoszenie poziomu aktywności zawodowej osób bezrobotnych PO
KL 2007−2013. Realizacja projektu współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego oraz
Funduszu Pracy rozpoczęła się 1 stycznia 2008 r. i była kontynuowana w latach następnych w kształcie
określonym przez zapisy umowy ramowej UDA-POKL.06.01.03-28-010/08-00 oraz stosownych aneksów do
niniejszej umowy.
Cel projektu systemowego realizowanego przez PUP w Mrągowie w roku 2009 został sformułowany
jako podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia osób pozostających
bez zatrudnienia oraz stworzenie warunków dla rozwoju aktywności zawodowej mieszkańców regionu.
Cel ogólny projektu „Aktywność zawodowa – szansą na lepsze jutro” został doprecyzowany w formie celu
szczegółowego, którym jest podjęcie kompleksowych działań aktywizujących wobec tych osób poprzez
zastosowanie instrumentów rynku pracy w postaci: staży zawodowych, przygotowania zawodowego,
szkoleń, prac interwencyjnych oraz poprzez przyznanie jednorazowych środków na podjęcie
działalności gospodarczej, dzięki którym osoby bezrobotne nabędą praktyczne umiejętności zawodowe,
podniosą swoje kwalifikacje, a tym samym staną się bardziej atrakcyjne dla pracodawców. Podkreślono
również oddziaływanie projektu na poprawę sytuacji osób wchodzących lub powracających na rynek pracy
poprzez zwiększenie ich szans na zatrudnienie. Odniesiono się także do sytuacji osób zagrożonych
wykluczeniem społecznym, które dzięki udziałowi w projekcie będą mogły uzyskać kontakt z zatrudnieniem.
Grupę docelową działań w ramach projektu „Aktywność zawodowa – szansą na lepsze jutro” stanowią
osoby bezrobotne zarejestrowane w PUP w Mrągowie, w tym zwłaszcza osoby bezrobotne w szczególnej
sytuacji na rynku pracy zgodnie z definicją art. 49 Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
(Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm.)2. Spośród wymienionych w ustawie grup szczególny nacisk został
położony na aktywizację osób młodych do 25. roku życia, osób długotrwale bezrobotnych, bezrobotnych
powyżej 50. roku życia i bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych. W roku 2009 w ramach projektu
„Aktywność zawodowa – szansą na lepsze jutro” zrealizowano szkolenia zawodowe dla 137 osób, 102 osoby
uzyskały bezzwrotne środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej, 154 osoby brały udział w stażach, 22
osoby bezrobotne uczestniczyły w przygotowaniu zawodowym, a 99 osób uzyskało wsparcie w formie prac
interwencyjnych. W roku 2009 wsparciem zostało objętych łącznie 514 osób bezrobotnych, z czego 382 osoby
zakończyły udział w projekcie zgodnie z zaplanowaną ścieżką wsparcia, a 88 było aktywizowanych również w
roku 2010. W latach 2008−2009 w kolejnych edycjach projektu systemowego uczestniczyło 947 osób, w tym
755 osób zakończyło, a 104 przerwały swój udział w projekcie.
Kwota przeznaczona na aktywizację osób bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Mrągowie w ramach
projektu systemowego w Poddziałaniu 6.1.3 PO KL w roku 2009 wyniosła 3 800 000 zł. Kumulatywne środki
przeznaczone na realizację kolejnych edycji projektu systemowego „Aktywność zawodowa – szansą na lepsze
jutro” w latach 2008−2009 kształtują się na poziomie 6 779 061,86 zł.
Celem badania ewaluacyjnego jest ocena jakości projektu systemowego „Aktywność zawodowa – szansą na
lepsze jutro” realizowanego przez PUP w Mrągowie w ramach Poddziałania 6.1.3 PO KL oraz wpływu
podejmowanych w ramach powyższego projektu działań na rzecz podniesienia poziomu aktywności zawodowej
oraz zdolności do zatrudnienia ich uczestników. Dla pełnego i efektywnego osiągnięcia celu głównego ewaluacji
projektu niezbędne jest zrealizowanie następujących celów szczegółowych:

ocena stopnia, w jakim cele projektu odpowiadają problemom lokalnego rynku pracy;
2
Tekst jednolity ustawy został opublikowany w Dzienniku Ustaw w roku 2008.
w Mrągowie





ocena stopnia realizacji zamierzonych celów projektu, sposobu zarządzania projektem oraz jego
wdrażania;
identyfikacja barier i problemów związanych z realizacją projektów systemowych;
ocena sposobu doboru instrumentów rynku pracy pod kątem ich adekwatności do celów projektu;
ocena użyteczności oferowanego wsparcia z punktu widzenia uczestników projektów;
ocena trwałości działań podejmowanych w projekcie w okresie co najmniej 6 miesięcy od zakończenia
przez uczestników udziału w projekcie.
METODOLOGIA BADAWCZA
Badanie ewaluacyjne było realizowane od września do października 2010 r. z zastosowaniem następujących
technik badawczych:

analiza danych zastanych (desk research) na podstawie dokumentacji projektu systemowego, zapisów
dokumentów programowych PO KL 2007−2013, Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w
Powiecie Mrągowskim do roku 2010, danych statystycznych i dotyczących sytuacji uczestników po
zakończeniu udziału w projekcie przekazanych przez PUP w Mrągowie;

wywiad indywidualny (IDI) odnoszący się do kwestii wdrażania projektu systemowego, stosowanych
instrumentów rynku pracy oraz współpracy z innymi instytucjami przy realizacji projektu;

badania ilościowe przeprowadzone na podstawie ustrukturalizowanego kwestionariusza ankiety
ewaluacyjnej w formie wywiadów telefonicznych (CATI) z osobami, które zakończyły udział w projekcie
systemowym w 2009 r. Łącznie przeprowadzonych zostało 280 ankiet ewaluacyjnych z uczestnikami
projektu.
w Mrągowie
WYNIKI BADANIA EWALUACYJNEGO PROJEKTU SYSTEMOWEGO POWIATOWEGO
URZĘDU PRACY W MRĄGOWIE „AKTYWNOŚĆ ZAWODOWA – SZANSĄ NA LEPSZE JUTRO”
I) TRAFNOŚĆ I SKUTECZNOŚĆ DZIAŁAŃ W RAMACH PROJEKTU „AKTYWNOŚĆ
ZAWODOWA – SZANSĄ NA LEPSZE JUTRO” W LATACH 2008−2009 W KONTEKŚCIE CELÓW
PO KL
Jednym z celów strategicznych PO KL 2007−2013 jest podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz
zdolności do zatrudnienia osób bezrobotnych i biernych zawodowo. Powyższy cel strategiczny ma zostać
zrealizowany dzięki interwencji realizowanej w ramach Priorytetu I Zatrudnienie i integracja społeczna,
ukierunkowanej na rozwój i wzrost efektywności rozwiązań systemowych, oraz Priorytetu VI Rynek pracy
otwarty dla wszystkich, który orientuje działania bezpośrednio na osoby pozostające bez zatrudnienia, tj.
bezrobotne i bierne zawodowo. Priorytet VI obejmuje cztery cele szczegółowe: zwiększenie zasięgu
oddziaływania Aktywnej Polityki Rynku Pracy, zwiększenie poziomu zatrudnienia wśród osób młodych,
zmniejszanie bezrobocia wśród osób znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy (kobiet,
osób długotrwale bezrobotnych, osób niepełnosprawnych, osób bezrobotnych zamieszkujących na obszarach
wiejskich), zwiększenie poziomu zatrudnienia wśród osób starszych. Projekty systemowe powiatowych
urzędów pracy realizowane w ramach Priorytetu VI, Poddziałania 6.1.3 Poprawa zdolności do zatrudnienia oraz
podnoszenie poziomu aktywności zawodowej osób bezrobotnych wpisują się w cel Działania 6.1 Poprawa
dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie zdefiniowanego jako podniesienie
poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia osób pozostających bez zatrudnienia, oraz
stworzenie warunków dla rozwoju aktywności zawodowej w regionie.
Projekt systemowy „Aktywność zawodowa – szansą na lepsze jutro” wspiera osiąganie powyższych celów
programu poprzez realizację działań ukierunkowanych na podniesienie aktywności na rynku pracy i
zwiększenie szans na zatrudnienie osób bezrobotnych zarejestrowanych w PUP ze szczególnym
uwzględnieniem osób, które zgodnie z Ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy znajdują się w
szczególnej sytuacji na rynku pracy. Należy zwrócić również uwagę na stosowanie zróżnicowanego katalogu
instrumentów aktywizacyjnych, co pozwala na bardziej zindywidualizowane wspieranie osób bezrobotnych i
bardziej efektywne przezwyciężanie indywidualnych barier utrudniających powrót do zatrudnienia lub wejście
na rynek pracy. Działania podejmowane w ramach projektu systemowego PUP w Mrągowie nie tylko
bezpośrednio wspierają osoby bezrobotne, ale oddziałują również na regionalny rynek pracy, tworząc warunki
dla wzrostu zatrudnienia poprzez wspieranie przedsiębiorczości. Wykorzystanie potencjału przedsiębiorczego
osób bezrobotnych znajduje odzwierciedlenie zarówno w poprawie ich sytuacji na lokalnym rynku pracy, jak i
generuje impulsy dla dalszego wzrostu zatrudnienia poprzez tworzenie nowych miejsc pracy.
Wsparcie w ramach Priorytetu VI dodatkowo ma charakter zdecentralizowany, co oznacza, iż jest
programowane na poziomie regionalnym, w ramach Planów Działań dla Priorytetu VI przygotowywanych
rokrocznie3 przez samorząd województwa. Zgodnie z Planem Działań dla Priorytetu VI PO KL dla województwa
warmińsko-mazurskiego w roku 2009 nacisk został położony na komplementarność działań podejmowanych w
projektach systemowych w Poddziałaniu 6.1.3 PO KL z projektami realizowanymi w ramach innych programów
operacyjnych (PROW, PO RPW). Wskazano na konieczność uwzględniania oddziaływania na rynek pracy
projektów finansowanych z powyższych programów oraz wspieranie działań komplementarnych, które
obejmowałyby przykładowo dostosowanie profili szkoleń zawodowych do specyficznych potrzeb pracodawców
wynikających z realizacji konkretnej inwestycji, co miało służyć przygotowaniu potencjalnych pracowników, a
Pierwsze Plany Działania w ramach PO KL obejmowały lata 2007−2008 ze względu na późniejsze uruchomienie wsparcia w ramach
Programu.
3
w Mrągowie
w efekcie pełnemu wykorzystaniu możliwości wynikających z nowej inwestycji. Zaakcentowano również, iż
projekty systemowe PUP powinny wspierać kluczowe kierunki rozwoju regionu obejmujące obszary: rolnospożywczy, turystyczny (w tym hotelarstwo i gastronomia), budowlany (w tym budownictwo drogowe,
spawalnictwo), usługi dla starzejącego się społeczeństwa, produkcja wyrobów stolarskich i ciesielskich dla
budownictwa, produkcja mebli. Przyjęte w projekcie formy wsparcia, jak i kierunki szkoleń tworzą ramy dla
zapewnienia komplementarności z inicjatywami finansowanymi w ramach innych programów operacyjnych.
Monitorowanie celów PO KL odbywa się na dwóch podstawowych poziomach w odniesieniu do
wystandaryzowanych wskaźników produktu oraz wskaźników rezultatu. Wskaźniki produktu właściwe dla
projektu systemowego PUP w Mrągowie obejmują: liczbę osób, które zakończyły udział w projektach
realizowanych w ramach działania; liczbę osób, które uzyskały środki na podjęcie działalności gospodarczej;
liczbę osób bezrobotnych, które otrzymały wsparcie w ramach projektu w okresie pierwszych 100 dni od dnia
zarejestrowania w urzędzie w grupie osób młodych (15−24 lat); liczbę utworzonych miejsc pracy w ramach
udzielonych z EFS środków na podjęcie działalności gospodarczej. Wskaźniki rezultatu z kolei odnoszą się do
kwestii aktywizacji i zatrudnialności uczestników projektu4.
Podstawowym dokumentem strategicznym w obszarze integracji społecznej i rynku pracy jest Strategia
Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie Mrągowskim do roku 2010. Strategia wskazuje na wysoki
poziom bezrobocia na terenie powiatu oraz niekorzystną sytuację kobiet, osób młodych oraz mieszkańców
terenów wiejskich. Znaczącym problemem jest także bezrobocie długotrwałe. Podkreślono również, iż
problemy związane z bezrobociem znajdują odzwierciedlenie nie tylko na poziomie jednostkowym, ale i na
poziomie rodziny czy całej społeczności lokalnej. Osoby młode, z rodzin dotkniętych bezrobociem
niejednokrotnie charakteryzują się niskim poziomem wykształcenia, brakiem kwalifikacji zawodowych, co
dodatkowo jest pogłębiane przez postawę pasywną. Tym samym zachodzi „dziedziczenie” bezrobocia, gdyż
młodzi ludzie czują się bezradni i nie mają motywacji do podejmowania działań na rzecz zmiany własnej
sytuacji. Bezrobocie staje się więc problemem dotykającym całą społeczność lokalną, gdyż zachodzi zjawisko
międzypokoleniowej transmisji bezrobocia i ubóstwa5. Powyższa analiza znalazła odzwierciedlenie w I obszarze
problemowym strategii Bezrobocie i jego skutki. Jako cel strategiczny obszaru I wskazano przeciwdziałanie
skutkom długotrwałego bezrobocia. Będzie on realizowany poprzez działania zaplanowane w ramach trzech
celów operacyjnych: I. Tworzenie programów na rzecz aktywizacji społeczno-zawodowej długotrwale
bezrobotnych świadczeniobiorców pomocy społecznej; II. Ograniczenie zjawiska dziedziczenia bezrobocia; III.
Zapobieganie degradacji społeczno-zawodowej osób długotrwale bezrobotnych6. Problemy powiązane z
bezrobociem zostały również ujęte w ramach V obszaru strategii − Marginalizacja grup społecznych −
uzależnienia i patologia. Trzeci cel operacyjny wyznaczony w ramach obszaru obejmuje kwestie ograniczenia
skali długotrwałego bezrobocia wśród mieszkańców osiedli popegeerowskich, w tym również działania z
zakresu aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych.
Na podstawie przeprowadzonej analizy należy stwierdzić, iż realizacja projektu systemowego w roku 2009
aktywnie wspiera realizację celów strategii. Znacząca jest skala działań kierowanych do osób młodych, tak by
skutecznie wspierać ich wejście na rynek pracy, a zatem wykształcić aktywną postawę w życiu zawodowym
oraz przerwać zjawisko dziedziczenia bezrobocia. Projekt obejmuje wsparciem osoby długotrwale bezrobotne,
choć w roku 2009 skala działań była nieznacznie niższa niż w roku 2008.
Poziom osiągnięcia wskaźników produktu i rezultatu zostanie omówiony w dalszej części raportu.
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie Mrągowskim do roku 2010, s. 6 i 13.
6 Ibidem, s. 14−16.
4
5
w Mrągowie
II) CHARAKTERYSTYKA RESPONDENTÓW BADAŃ EWALUACYJNYCH PROJEKTU
SYSTEMOWEGO „AKTYWNOŚĆ ZAWODOWA – SZANSĄ NA LEPSZE JUTRO”
Badania uczestników projektu, przeprowadzone w formie wywiadów telefonicznych (CATI), objęły
łącznie 280 osób. Struktura respondentów ze względu na płeć charakteryzowała się nieznaczną przewagą
mężczyzn, którzy stanowili 53,2% objętych badaniem. Struktura respondentów ze względu na miejsce
zamieszkania miała charakter zrównoważony. 51,4% ogółu badanych stanowili mieszkańcy miast. Z kolei
48,6% respondentów zamieszkiwało obszary wiejskie.
Wykres 1. Płeć beneficjentów projektu
W strukturze respondentów ze względu na wiek wyraźnie dominowały osoby klasyfikowane jako
mobilne zawodowo, tj. pomiędzy 15. a 44. rokiem życia, które stanowiły 82,9% ogółu uczestniczących w
badaniu. W grupie tej najbardziej liczna była populacja osób pomiędzy 25. a 34. rokiem życia, która stanowiła
40,4% ogółu osób objętych badaniem. Osoby po 45. roku życia stanowiły 17,2% respondentów. Warto również
zwrócić uwagę na dwie kategorie wiekowe klasyfikowane zgodnie z ustawą do grup w szczególnej sytuacji na
rynku pracy. Osoby młode, do 24. roku życia stanowiły ponad jedną czwartą ogółu uczestników projektu
objętych badaniem ewaluacyjnym, a osoby po 50. roku życia – 11,8% ogółu badanych. Obrazuje to poniższy
wykres.
w Mrągowie
Wykres 2. Wiek beneficjentów projektu
Struktura wykształcenia osób bezrobotnych objętych badaniem ewaluacyjnym wskazuje, iż dominującą
grupą są osoby z wykształceniem zawodowym – 26,8% respondentów to osoby z wykształceniem średnim
zawodowym, a jeden na czterech uczestników badań ukończył szkołę zasadniczą zawodową. 17,5% ogółu
respondentów stanowiły osoby posiadające wykształcenie wyższe. Podobny jest udział osób o najniższym
poziomie wykształcenia. Najmniej liczna grupa (37 osób, 13,29% badanych) legitymowała się świadectwem
ukończenia średniej szkoły ogólnokształcącej.
Wykres 3. Wykształcenie respondenta
w Mrągowie
III) GENERALNE OPINIE UCZESTNIKÓW O PROJEKCIE
Podobnie jak w przypadku charakterystyki wsparcia oferowanej w ramach projektu „Aktywność zawodowa
– szansą na lepsze jutro” największa grupa respondentów uczestniczyła w stażach, a następnie w szkoleniach.
74 osoby otrzymały środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej, 38 osób uczestniczyło w pracach
interwencyjnych, 7 osób brało udział w przygotowaniu zawodowym. Pojedyncze osoby wskazywały również na
inne formy pomocy.
Tabela 1. Z jakiej oferty w ramach projektu Pan(-i) skorzystał(-a)?
N
Otrzymana
forma pomocy
%
staż
86
30,7%
szkolenie, kurs, warsztat
81
28,9%
środki na podjęcie działalności gospodarczej
74
26,4%
prace interwencyjne
38
13,6%
przygotowanie zawodowe
7
2,5%
inna forma
4
1,4%
280
103,6%
Ogółem
Procenty nie sumują się do 100, ponieważ respondent mógł wskazać więcej niż
jedną odpowiedź.
Struktura czasu partycypacji poszczególnych uczestników w formach wsparcia w ramach projektu
„Aktywność zawodowa – szansą na lepsze jutro” jest pochodną przewidzianych we wniosku aplikacyjnym usług
i instrumentów rynku pracy, ale także charakterystyki uczestników projektu. Dominującą grupę respondentów
stanowią osoby uczestniczące w projekcie powyżej 3 miesięcy (58,6%). Co piąta osoba bezrobotna uczestniczyła
w projekcie od 2 do 3 miesięcy. 16,1% odbiorców wsparcia uczestniczyło w projekcie do miesiąca, przy czym
kategoria ta obejmuje osoby korzystające z krótszych form szkoleniowych.
w Mrągowie
Wykres 4. Jak długo brał(-a) Pan(-i) udział w projekcie PUP?
Warto również przeanalizować proces, który doprowadził do udziału respondentów w projekcie. Ich
wskazania potwierdzają, iż akcja informacyjno-promocyjna kierowana do grupy docelowej projektu była
realizowana efektywnie, a zastosowane formy odznaczały się wysoką skutecznością. Aż 94,3% ankietowanych
wskazywało na łatwość uzyskania informacji o projekcie, przy czym 85,4% ogółu badanych jednoznacznie
wskazało ich dużą dostępność. Zaledwie 5% osób uczestniczących w badaniach było przeciwnego zdania.
Wykres 5. Czy łatwo było Panu(-i) uzyskać informacje o możliwości udziału w tym projekcie?
Podstawowym źródłem informacji o projekcie był bezpośredni kontakt z pracownikami PUP w
Mrągowie. Duże znaczenie ma również tzw. kapitał społeczny, a więc sieć powiązań społecznych uwzględniająca
rodzinę oraz znajomych. 81 respondentów (28,9% ogółu badanych) wskazało, iż właśnie od rodziny czy też
znajomych uzyskało informacje o realizowanym projekcie systemowym, co umieszcza tę metodę uzyskiwania
informacji na drugim miejscu po kontakcie z pracownikiem jednostki. Zdecydowanie mniejsza liczba osób
w Mrągowie
bezrobotnych wskazywała na inne formy informacji i promocji, w tym stronę internetową urzędu, plakaty i
ulotki czy informację przekazaną przez pracodawcę.
Tabela 2. Źródła informacji o projekcie
N
Skąd dowiedział(-a)
się Pan(-i)
o projekcie?
%
od pracowników PUP
186
66,4%
od rodziny, znajomych
81
28,9%
ze strony internetowej PUP
15
5,4%
z tablicy ogłoszeń w PUP
10
3,6%
z plakatów, ulotek
5
1,8%
od przyszłego pracodawcy
3
1,1%
inna możliwość
3
1,1%
280
108,2%
Ogółem
Procenty nie sumują się do 100, ponieważ respondent mógł wskazać
więcej niż jedną odpowiedź.
Bezwzględna większość respondentów (97,1%) wskazywała, iż samodzielnie podjęła decyzję o udziale
w projekcie. W przypadku niespełna 38% uczestników wywiadów w proces decyzyjny odnoszący się do udziału
w projekcie zaangażowane były również inne osoby. Osobami wspierającymi bezrobotnych w podjęciu decyzji o
skorzystaniu ze wsparcia dostępnego w ramach projektu systemowego byli członkowie rodziny czy też osoby
należące do grona znajomych. Generalnie należy stwierdzić, że ankietowani bardzo pozytywnie oceniają
promocję projektu, dzięki której uzyskali informację o możliwości skorzystania z dostępnych form wsparcia.
Warto zwrócić uwagę na wysoką efektywność bezpośredniej akcji informacyjno-promocyjnej zachęcającej
osoby bezrobotne do uczestniczenia w różnorodnych formach aktywizacji. Ważnym czynnikiem, zarówno na
etapie pozyskiwania informacji o projekcie, jak i podejmowania decyzji przez osoby, które konsultowały
możliwość udziału w projekcie, jest kapitał społeczny. Rodzina i znajomi stanowią nie tylko ważny punkt
odniesienia, ale także w wielu przypadkach wspierają osoby bezrobotne zarówno poprzez dostarczenie
informacji o projekcie, jak i motywację do wprowadzenia zmian w życiu.
w Mrągowie
Wykres 6. Czy decyzję o udziale w projekcie podjął(-ęła) Pan(-i) osobiście, czy wspólnie z inną osobą?
W ramach generalnej oceny projektu systemowego PUP w Mrągowie warto również odnieść się do
stopnia satysfakcji uczestników projektu „Aktywność zawodowa – szansą na lepsze jutro”, a także percepcji
silnych i słabych stron oferowanego wsparcia. Jako wiodącą zaletę wsparcia oferowanego w ramach projektu
uczestnicy badań ewaluacyjnych wskazywali dobrą współpracę z pracownikami urzędu, a także dogodne
miejsce realizacji projektu. Wśród mocnych stron projektu respondenci wskazywali również na ciekawy sposób
realizacji projektu, odpowiedni termin realizacji, a pojedyncze wskazania dotyczyły liczby zadań powiązanych z
udziałem w projekcie. Równocześnie jeden na pięciu badanych był zdania, iż projekt nie miał wyraźnych zalet.
Tabela 3. Mocne strony projektu
N
%
dobra współpraca z pracownikami urzędu pracy
188
67,1%
dobre miejsce realizacji projektu
132
47,1%
projekt nie miał mocnych punktów
53
18,9%
ciekawy sposób realizacji projektu
18
6,4%
właściwy termin realizacji projektu
13
4,6%
inne przyczyny
10
3,6%
3
1,1%
280
148,9%
odpowiednia liczba zadań związanych z udziałem
w projekcie
Ogółem
jedną odpowiedź.
w Mrągowie
Przechodząc do analizy słabych stron projektu − w opinii respondentów, należy zwrócić uwagę na fakt,
iż uczestnicy projektu systemowego mogli również wskazać odpowiedź, iż projekt nie miał mocnych lub słabych
punktów. Liczba odpowiedzi, iż projekt nie miał słabych stron, jest czterokrotnie wyższa (218 wskazań) niż
stwierdzeń, że projekt nie miał mocnych stron (53 wskazania). Największa liczba wskazań odnosząca się do
słabych stron projektu została zaklasyfikowana do kategorii „inne przyczyny”. Pojedyncze osoby wskazywały na
nieodpowiadające ich oczekiwaniom założenia organizacyjne czy trudności w kontaktach z pracownikami
urzędu.
Tabela 4. Najsłabsze punkty projektu
N
nie było słabych punktów
%
218
77,9%
53
18,9%
niewłaściwe miejsce realizacji projektu
4
1,4%
niewłaściwy termin realizacji projektu
3
1,1%
mało ciekawy sposób realizacji projektu
3
1,1%
trudna współpraca z pracownikami urzędu pracy
2
0,7%
280
101,1%
inne przyczyny
Ogółem
jedną odpowiedź.
Powyższa analiza wskazuje, iż generalnie uczestnicy projektu systemowego realizowanego przez PUP w
Mrągowie byli zadowoleni z oferowanego wsparcia, o czym świadczy wyraźna przewaga ocen pozytywnych nad
wskazaniami negatywnymi. Kwestie organizacyjne czy też kontakty z pracownikami PUP zdecydowanie częściej
określane były jako mocne (niż słabe) strony wsparcia dostępnego w ramach projektu.
IV) PROBLEMY GRUPY DOCELOWEJ PROJEKTU „AKTYWNOŚĆ ZAWODOWA – SZANSĄ NA
LEPSZE JUTRO” W KONTEKŚCIE OFEROWANYCH FORM WSPARCIA
Zgodnie z charakterystyką grupy docelowej przedstawionej we wniosku o dofinansowanie na rok 2009
wsparciem miały zostać objęte 573 osoby bezrobotne. Nacisk został położony na grupy w szczególnej sytuacji
na rynku pracy, przy czym wyraźnie zaakcentowano potrzebę wsparcia bezrobotnych z najmłodszych i
najstarszych kategorii wiekowych, osób długotrwale bezrobotnych, o niskim poziomie wykształcenia i
kwalifikacji zawodowych, a także mieszkańców obszarów wiejskich. W związku z powyższym zaprezentowana
zostanie szczegółowa charakterystyka populacji osób bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Mrągowie
pozwalająca na stworzenie kontekstu dla przyjętych założeń aktywizacji w ramach projektu „Aktywność
zawodowa – szansą na lepsze jutro”.
Końcem roku 2008 w PUP w Mrągowie zarejestrowanych było 3652 bezrobotnych, przy czym 53,7% tej
grupy zamieszkiwało tereny wiejskie powiatu. W strukturze osób bezrobotnych nieznacznie wyższy był udział
kobiet – 51,8% ogółu zarejestrowanych. Dwie trzecie klientów PUP w Mrągowie nie posiada wykształcenia
średniego (67,5%), przy czym dominują wśród nich osoby z wykształceniem gimnazjalnym (38,8% ogółu
bezrobotnych). Grupa ta wydatnie wpływa na liczebność i udział osób bez kwalifikacji zawodowych – co trzecia
zarejestrowana osoba bezrobotna nie posiada kwalifikacji zawodowych. Ze względu na wiek największy jest
w Mrągowie
udział osób młodych, do 34. roku życia, które stanowią blisko połowę (49%) zarejestrowanych bezrobotnych,
przy czym osoby do 24. roku życia, a więc grupa określona w ustawie jako osoby w szczególnej sytuacji na
rynku pracy, stanowią 21,6% ogółu bezrobotnych klientów PUP w Mrągowie. Co piąty zarejestrowany
bezrobotny jest w wieku 35−44 lat, co czwarty − 45−54 lat. Osoby w najstarszych kategoriach wiekowych, a
więc po 55. roku życia stanowią łącznie 7,7% bezrobotnych.
Kluczowym problemem na lokalnym rynku pracy jest poziom wykształcenia i kwalifikacji osób
bezrobotnych. Jak wskazano powyżej, aż 38,8% bezrobotnych (2464 osoby) posiada wykształcenie co najwyżej
gimnazjalne, a 28,6% bezrobotnych ukończyło szkołę zasadniczą zawodową. Ponad tysiąc osób bezrobotnych
nie posiada ani wykształcenia średniego, ani kwalifikacji zawodowych. Co czwarty bezrobotny nieposiadający
wykształcenia średniego został równocześnie zakwalifikowany jako nieposiadający doświadczenia
zawodowego (równocześnie jest to ponad 60% osób klasyfikowanych jako osoby bez doświadczenia
zawodowego). Blisko połowa (47%) bezrobotnych o najniższym poziomie wykształcenia ma status osób
bezrobotnych długotrwale.
Osoby do 24. roku życia stanowiły 21,6% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych wg stanu na 31.12.2008
r. Podstawowym problemem młodych bezrobotnych jest zupełny brak bądź niewielkie doświadczenie
zawodowe. Dwóch na trzech młodych bezrobotnych należy równocześnie do grupy bez doświadczenia
zawodowego, przy czym w odniesieniu do kobiet wskaźnik ten kształtuje się na poziomie 70,6%. Ponad połowa
(55,7%) bezrobotnych do 24. roku życia nie ukończyła szkoły średniej, co piąty ukończył średnią szkołę
zawodową lub policealną. Zaledwie 4,5% ogółu młodych bezrobotnych legitymuje się dyplomem ukończenia
studiów wyższych. 41,6% osób zarejestrowanych w wieku do 24. roku życia nie posiada kwalifikacji
zawodowych. Należy mieć na uwadze, iż 29,2% osób młodych posiada równocześnie status długotrwale
bezrobotnych. Powyższe dane wskazują na znaczącą skalę potrzeb w zakresie wsparcia osób młodych, które
powinno zarówno ułatwiać wejście na rynek pracy, jak i oddziaływać w sferze psychologiczno-społecznej
poprzez przełamywanie postawy bierności oraz przeciwdziałanie dziedziczeniu bezrobocia.
Osoby po 50. roku życia stanowiły 20,5% ogółu bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Mrągowie wg
stanu na 31.12.2008 r. Osoby bezrobotne należące do grupy 50+ charakteryzują się gorszą strukturą
wykształcenia, niż ma to miejsce w przypadku całej populacji bezrobotnych zarejestrowanych w PUP. Ponad
połowa bezrobotnych powyżej 50. roku życia posiada wykształcenie co najwyżej gimnazjalne, co czwarty
ukończył szkołę zasadniczą zawodową. W grupie tej wysoki jest odsetek osób pozostających bez pracy powyżej
12 miesięcy (37%), w tym są to głównie osoby bezrobotne powyżej 24 miesięcy. Dodatkowe informacje płyną z
wniosku aplikacyjnego, w którym wskazano zarówno stereotypowe postrzeganie osób starszych przez
pracodawców, jak i zróżnicowane postawy przedstawicieli powyższej grupy – od bierności po chęć podjęcia
zatrudnienia. Problemem osób starszych niejednokrotnie jest również dezaktualizacja kwalifikacji czy
wykluczenie cyfrowe utrudniające uzyskanie zatrudnienia.
Osoby długotrwale bezrobotne stanowiły w końcu roku 2008 43,6% bezrobotnych zarejestrowanych w
PUP w Mrągowie. Co trzeci spośród bezrobotnych długotrwale jest w wieku pomiędzy 45. a 54. rokiem życia, co
czwarty należy do kategorii 25−34 lat, natomiast co dziesiąty ukończył 55. rok życia. Ze względu na osiągnięty
stopień edukacji wyraźnie dominują osoby o niższym poziomie wykształcenia. Osoby z wykształceniem
gimnazjalnym bądź niższym stanowią aż 45,4% ogółu długotrwale bezrobotnych, a 27,4% ukończyło szkołę
zasadniczą zawodową. Analiza osób długotrwale bezrobotnych ze względu na doświadczenie zawodowe
wskazuje, iż blisko jedna czwarta (23,3%) nie posiada stażu pracy, natomiast 36,2% posiada niewielkie
doświadczenie zawodowe (osoby zatrudnione łącznie do 5 lat). Powyższe elementy wzajemnie się potęgują
w przypadku osób długotrwale bezrobotnych, gdyż wzmacniają bariery psychologiczne utrudniające powrót na
rynek pracy.
w Mrągowie
Kolejną, niezwykle trudną do aktywizacji grupą bezrobotnych są osoby niepełnosprawne. Stanowiły one
5,2% ogółu bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Mrągowie w końcu roku 2008. Pośród 188 osób
bezrobotnych posiadających orzeczenie o stopniu niepełnosprawności 31,4% pozostaje w rejestrach urzędu
powyżej 24 miesięcy, a 12,2% powyżej 12 miesięcy. Wyraźnie niekorzystna jest natomiast struktura
wykształcenia bezrobotnych posiadających orzeczenie o niepełnosprawności, gdyż wyraźna jest dominacja osób
z niższym poziomem wykształcenia, tj. co najwyżej gimnazjalnym lub zasadniczym zawodowym, które stanowią
łącznie 75,5% ogółu bezrobotnych niepełnosprawnych.
Kobiety stanowiły 51,8% ogółu bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Mrągowie na koniec 2008 r.
(1890 osób). Co trzecia bezrobotna kobieta była w wieku pomiędzy 25. a 34. rokiem życia; co czwarta pomiędzy
45. a 54. rokiem życia. Bezrobotne poniżej 25. roku życia stanowiły 22,3% bezrobotnych kobiet. Co piąta
niezatrudniona kobieta (376 osób) nie podjęła pracy po urodzeniu dziecka, przy czym w grupie tej wyraźnie
dominowały kobiety z młodszych kategorii wiekowych, tj. poniżej 34. roku życia, i o najniższym poziomie
wykształcenia. Blisko 60% bezrobotnych kobiet nie posiada wykształcenia średniego, 34,3% nie posiadało
kwalifikacji zawodowych. Praktycznie co trzecia spośród zarejestrowanych kobiet nie miała doświadczenia
zawodowego. Należy również mieć na uwadze, iż kobiety stanowiły blisko 60% osób długotrwale bezrobotnych
zarejestrowanych w urzędzie.
Powyższe charakterystyki wskazują na generalny kształt problemów, które dotykają uczestników
projektu należących do poszczególnych grup osób bezrobotnych. Poniżej zaprezentowano sposoby udzielonego
wsparcia z uwzględnieniem perspektywy płci, wieku i wykształcenia respondentów badań ewaluacyjnych.
Tabela 5. Płeć beneficjentów a rodzaj udzielonego wsparcia
Płeć respondenta
Mężczyzna
Kobieta
Ogółem
N
61
25
86
%
70,9%
29,1%
100,0%
N
27
54
81
%
33,3%
66,7%
100,0%
N
26
48
74
Otrzymana forma gospodarczej
%
35,1%
64,9%
100,0%
pomocy
N
16
22
38
%
42,1%
57,9%
100,0%
N
5
2
7
%
71,4%
28,6%
100,0%
N
2
2
4
%
50,0%
50,0%
100,0%
staż
środki na podjęcie działalności
prace interwencyjne
inna forma
Pośród respondentów badań ewaluacyjnych kobiety wyraźnie dominują wśród osób uczestniczących w
stażach oraz przygotowaniu zawodowym. W pozostałych formach wsparcia wyraźnie wyższy jest udział
mężczyzn. W przypadku szkoleń dwie trzecie respondentów stanowili mężczyźni. Zbliżona proporcja
w Mrągowie
respondentów ze względu na płeć jest również obserwowana w odniesieniu do osób, które uzyskały
jednorazowe środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Natomiast pośród uczestników prac
interwencyjnych blisko 60% stanowili mężczyźni.
Tabela 6. Wiek beneficjentów a rodzaj udzielonego wsparcia
Wiek respondenta
15−24
25−34
35−44
Ogółem
45+
N
45
31
8
2
86
%
52,3%
36,0%
9,3%
2,3%
100,0%
N
14
40
19
8
81
%
17,3%
49,4%
23,5%
9,9%
100,0%
N
10
33
17
14
74
gospodarczej
%
13,5%
44,6%
23,0%
18,9%
100,0%
N
1
7
8
22
38
%
2,6%
18,4%
21,1%
57,9%
100,0%
N
3
2
1
1
7
%
42,9%
28,6%
14,3%
14,3%
100,0%
N
1
2
0
1
4
%
25,0%
50,0%
,0%
25,0%
100,0%
staż
Otrzymana
forma pomocy
prace interwencyjne
inna forma
Wśród uczestników staży wyraźnie dominują osoby do 24. roku życia, 36% stanowią osoby pomiędzy
25. a 34. rokiem życia. Osoby powyżej 35. roku życia stanowiły łącznie 11,6% uczestników tej formy aktywizacji.
Wskazuje to, iż staż stanowi podstawową formę zdobywania doświadczenia zawodowego przez osoby młode.
Zbliżoną prawidłowość można zaobserwować w przypadku przygotowania zawodowego − 71,5% stanowią
respondenci poniżej 35. roku życia. Odmiennie wygląda struktura osób uczestniczących w pracach
interwencyjnych. Blisko 60% uczestników tej formy wsparcia stanowią osoby po 45. roku życia, co piąta osoba
ma 35−44 lata, a udział osób poniżej 34. roku życia jest analogiczny. Z kolei w przypadku szkoleń i
jednorazowych środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej największy jest udział osób pomiędzy 25. a
34. rokiem życia wśród uczestników projektu, a drugą w kolejności grupę stanowią osoby pomiędzy 35. a 44.
rokiem życia. Równocześnie pośród osób, które uzyskały dotację na rozpoczęcie działalności gospodarczej,
nieznacznie wyższy jest udział bezrobotnych w najstarszej kategorii wiekowej.
Powyższa charakterystyka potwierdza różnorodne zorientowanie form wsparcia. Staż i przygotowanie
zawodowe są kierowane głównie do osób, które nie posiadają doświadczenia zawodowego. Stanowi zatem
pierwszy krok na ścieżce kariery zawodowej, ma uczyć umiejętności pracowniczych i ułatwiać start na rynku
pracy. W szkoleniach i dotacjach wyższy jest udział osób w starszych kategoriach wiekowych, gdyż w większym
stopniu służą lepszemu wykorzystaniu bądź rozwijaniu potencjału zawodowego osoby bezrobotnej. Z kolei
prace interwencyjne są instrumentem adresowanym do osób, których sytuacja na lokalnym rynku pracy jest
relatywnie najmniej korzystna.
w Mrągowie
Tabela 7. Wykształcenie beneficjentów a rodzaj udzielonego wsparcia
N
13
8
29
18
%
15,1%
9,3%
33,7%
20,9%
szkolenie, kurs,
N
16
33
16
12
warsztat
%
19,8%
40,7%
19,8%
14,8%
środki na podjęcie
N
5
19
21
6
%
6,8%
25,7%
28,4%
8,1%
N
14
10
10
3
%
36,8%
26,3%
26,3%
7,9%
przygotowanie
N
0
2
0
1
zawodowe
%
0,0%
28,6%
0,0%
14,3%
N
1
1
1
0
%
25,0%
25,0%
25,0%
0,0%
staż
działalności
Otrzymana forma gospodarczej
pomocy
Ogółem
wyższe
ogólnokształcące
średnie
zawodowe
średnie
zawodowe
zasadnicze
i gimnazjalne
podstawowe
Jakie jest Pana(-i) wykształcenie?
18
86
20,9% 100,0%
4
81
4,9% 100,0%
23
74
31,1% 100,0%
1
38
prace interwencyjne
2,6% 100,0%
4
7
57,1% 100,0%
1
4
inna forma
25,0% 100,0%
Kolejny z wymiarów odnosi się do analizy form wsparcia w kontekście poziomu edukacji, którym
legitymują się osoby bezrobotne. Ponad połowa stażystów legitymowała się świadectwem ukończenia szkoły
średniej, przy czym dominowali absolwenci średnich szkół zawodowych stanowiący jedną trzecią ogółu
respondentów uczestniczących w tej formie wsparcia. Jeden na pięciu stażystów uczestniczących w badaniu
ukończył szkołę ogólnokształcącą. Mniej niż co dziesiąty stażysta posiada wykształcenie zasadnicze zawodowe,
a 15,1% legitymowało się najniższym poziomem wykształcenia. Głównymi odbiorcami szkoleń rozwijających
kwalifikacje zawodowe były osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym (40,7%), a następnie
z wykształceniem średnim zawodowym i co najwyżej gimnazjalnym (po 19,8%). Odsetek osób
z wykształceniem średnim ogólnokształcącym wynosił 14,8%, a niespełna 5% bezrobotnych podnoszących
kwalifikacje w formie szkoleń ukończyło studia. Analiza struktury edukacyjnej osób, które uzyskały dotację na
rozpoczęcie działalności gospodarczej, jednoznacznie wskazuje na preferowanie bezrobotnych, którzy posiadają
konkretny, wyuczony zawód lub też wiedzę specjalistyczną w określonej dziedzinie. Osoby samozatrudnione w
efekcie działań projektowych rekrutowały się głównie z grupy bezrobotnych z wykształceniem wyższym
(31,1%), a następnie średnim zawodowym (28,4% ogółu) i zasadniczym zawodowym (25,7%). Również w
przypadku przygotowania zawodowego dominowały osoby z wykształceniem wyższym, a następnie
z zasadniczym zawodowym i średnim ogólnokształcącym. Prace interwencyjne charakteryzowały się odmienną
strukturą wykształcenia uczestników, gdyż najwyższy był udział osób z wykształceniem co najwyżej
gimnazjalnym (36,8%), a następnie zasadniczym i średnim zawodowym (po 26,3%).
w Mrągowie
V) EFEKTYWNOŚĆ I UŻYTECZNOŚĆ WSPARCIA DLA OSÓB BEZROBOTNYCH
Przedmiotem analizy w ramach rozdziału jest efektywność, skuteczność i użyteczność wsparcia
otrzymanego przez uczestników projektu „Aktywność zawodowa – szansą na lepsze jutro”. Przeprowadzone
wywiady miały prowadzić do uzyskania odpowiedzi na następujące pytania:

W jakim obszarze uczestnicy projektu odczuwają największe zmiany własnej sytuacji społecznozawodowej?

Co dokładnie osiągnęli dzięki udziałowi w projekcie systemowym?

Jak uczestnicy oceniają uzyskane wsparcie?

Dzięki zastosowaniu jakich instrumentów rynku pracy wsparcie udzielone w ramach projektu
przyczyniło się do zmiany sytuacji społeczno-zawodowej uczestników projektu?

Czy i w jakim zakresie wsparcie udzielone uczestnikom w ramach projektów systemowych w ramach
Poddziałania 6.1.3 PO KL przyczyniło się do zmiany ich statusu na rynku pracy?

Czy wsparcie uzyskane w ramach projektu minimum 6 miesięcy wcześniej jest nadal odczuwalne? Czy
wg uczestników efekty wsparcia są trwałe?
Większość respondentów stanowiły osoby, które są przekonane o wpływie wsparcia otrzymanego w projekcie
na zmiany w ich życiu zawodowym (55,4% ogółu badanych). Co trzeci badany był przeciwnego zdania,
wskazując, iż udział w projekcie nie znalazł odzwierciedlenia w ich sytuacji zawodowej (32,5%). Więcej niż co
dziesiąty spośród uczestników nie potrafi jednoznacznie sprecyzować swojej opinii (12,1%).
Wykres 7. Czy pomoc otrzymana w ramach projektu przyczyniła się do zmian w Pana(-i) życiu zawodowym?
Uczestnicy zostali również poproszeni o ocenę skuteczności zastosowanych form wsparcia. Poniższe
tabela przedstawia szczegółową charakterystykę udzielonych odpowiedzi odzwierciedlających przekonania
respondentów.
w Mrągowie
Tabela 8. Ocena skuteczności poszczególnych form wsparcia
bardzo
raczej
raczej
średnio
bardzo
nieskutec nieskutecz
skuteczna
zna
Ogółem
skuteczn
na
skuteczna
a
N
1
1
21
21
12
56
%
1,8%
1,8%
37,5%
37,5%
21,4%
100,0%
N
1
0
1
1
3
6
%
16,7%
0,0%
16,7%
16,7%
50,0%
100,0%
N
1
0
16
16
14
47
%
2,1%
0,0%
34,0%
34,0%
29,8%
100,0%
N
0
0
6
8
1
15
%
0,0%
0,0%
40,0%
53,3%
6,7%
100,0%
dotacja na podjęcie działalności
N
1
3
3
43
21
71
gospodarczej
%
1,4%
4,2%
4,2%
60,6%
29,6%
100,0%
staż
prace interwencyjne
Ocena dokonana przez osoby, które skorzystały z danej formy wsparcia i jednocześnie deklarowały,
że udział w projekcie wpłynął na ich sytuację zawodową.
Najwyższe noty w zakresie oceny skuteczności wsparcia przyznawały osoby, które uzyskały środki na
rozpoczęcie działalności gospodarczej. 60,6% respondentów należących do powyższej grupy wskazywało na
wysoką skuteczność wsparcia, blisko co trzecia osoba określiła dotacje jako „raczej skuteczne”. Zaledwie cztery
osoby, co stanowi 5,6% respondentów, określiły jednorazowe środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej
jako nieskuteczną pomoc pod względem oddziaływania na ich sytuację na rynku pracy. Dwóch na trzech
uczestników przygotowania zawodowego wskazywało na jego skuteczność, przy czym równocześnie jest to
forma wsparcia cechująca się największym udziałem odpowiedzi negatywnych (16,7%). Kolejne pozycje pod
względem percepcji skuteczności zajmują szkolenia zawodowe (63,8% odpowiedzi pozytywnych) i prace
interwencyjne (60% pozytywnych wskazań, a równocześnie żadnych wskazań wyraźnie negatywnych). Najniżej
oceniona została skuteczność staży, gdyż 58,9% uczestników oceniło je jako skuteczne, 37,55% jako średnio
skuteczne, a 3,6% jako nieskuteczną formę wsparcia.
Przedmiotem analizy były również korzyści dla uczestników wynikające z ich udziału w projekcie.
Zakres zagadnień badawczych obejmował zarówno kwestie związane bezpośrednio z zatrudnieniem, poziomem
kwalifikacji respondentów, jak też postawami i przekonaniami osób, które zakończyły udział w projekcie.
w Mrągowie
Wykres 8. Czy dzięki udziałowi w projekcie nabył(-a) Pan(-i) umiejętności poruszania się po rynku pracy?
Podczas wywiadu przedstawicielka PUP w Mrągowie wskazywała na intensyfikację doradztwa
zawodowego i pośrednictwa pracy w przypadku uczestników projektu. Niemniej jednak aż 60,7%
respondentów badań ewaluacyjnych zaprzeczyło zwiększeniu wiedzy o lokalnym rynku pracy i umiejętności
poszukiwania pracy dzięki uczestnictwu w projekcie. Zaledwie 37,1% potwierdzało, iż dzięki udziałowi w
projekcie „Aktywność zawodowa – szansą na lepsze jutro” ich wiedza i umiejętności w tym zakresie wzrosły.
Jest to niepokojące zjawisko, bo wskazuje, że pasywne postawy uczestników projektu nie zostały skutecznie
przełamane.
Wykres 9. Czy dzięki udziałowi w projekcie nabył(-a) Pana(-i) umiejętności praktyczne?
Odmiennie wygląda sytuacja, gdy uczestnicy projektu zostaną zapytani o praktyczne umiejętności,
doświadczenie zawodowe czy motywację do dalszego rozwoju zawodowego. Bezwzględna większość
uczestników (88,6%) potwierdza wzrost umiejętności praktycznych dzięki uczestnictwu w projekcie. Tylko
w Mrągowie
jeden na dziesięciu respondentów (10,4%) jest przeciwnego zdania. Zbliżone są struktury potwierdzających
nabycie doświadczenia zawodowego (89,6%), jak i reprezentujących odmienne stanowisko (9,3%).
Wykres 10. Czy dzięki udziałowi w projekcie nabył(-a) Pana(-i) doświadczenie zawodowe?
Wykres 11. Czy dzięki udziałowi w projekcie wzrosła Pana(-i) motywacja do podnoszenia, doskonalenia
kwalifikacji zawodowych?
Powyższe zagadnienia
korespondują również z motywacją do udziału w kształceniu całożyciowym i dalszym doskonaleniu kwalifikacji
zawodowych. W tej sferze najbardziej widoczne jest korzystne oddziaływanie projektu, bo aż 93,2%
respondentów potwierdziło wzrost świadomości i motywacji do dalszego rozwoju własnego potencjału
zawodowego. Zaledwie 6,4% było przeciwnego zdania.
w Mrągowie
Wykres 12. Czy dzięki udziałowi w projekcie wzrosło Pana(-i) zainteresowanie podjęciem pracy zawodowej?
Warto również wskazać na potencjał zatrudnieniowy uczestników, bo 88,2% respondentów
jednoznacznie stwierdziło, że dzięki uczestnictwu w projekcie wzrosła ich motywacja do podjęcia pracy
zawodowej. Negatywnie natomiast należy ocenić fakt, iż 24 osoby uczestniczące w badaniu (8,6%) są
przeciwnego zdania.
Wykres 13. Czy dzięki udziałowi w projekcie wzrosła Pana(-i) pewność siebie i samoocena?
Ważnym czynnikiem jest też wzrost poczucia własnej wartości obserwowany wśród uczestników. Blisko
90% respondentów wskazywało pozytywne zmiany percepcji własnej osoby dzięki uczestnictwu w projekcie.
Natomiast zaledwie 7,1% ankietowanych nie potwierdziło tej tendencji.
w Mrągowie
Wykres 14. Czy dzięki udziałowi w projekcie wzrosły Pana(-i): poczucie odpowiedzialności, samodzielność oraz
zdolność do podejmowania decyzji?
Zróżnicowana jest także ocena zmian w zakresie cech i umiejętności pracowniczych takich jak
samodzielność, zdolność do podejmowania decyzji i odpowiedzialność. 82,9% badanych stwierdziło, iż
nastąpiło u nich wzmocnienie powyższego zestawu cech. Z kolei 14,3% nie zaobserwowało zmian w tym
zakresie.
Wykres 15. Czy dzięki udziałowi w projekcie wzrosła Pana(-i) kreatywność, zdolność do tworzenia nowych,
nietypowych rozwiązań i pomysłów?
Osobom badanym zadano również pytanie odnoszące się do percepcji własnej kreatywności. Ponad
połowa (57,1% badanych) stwierdziła, iż dzięki udziałowi w projekcie wzrosła ich kreatywność i
innowacyjność. Z kolei relatywnie duża grupa, bo 107 osób (38,2%), była przeciwnego zdania.
w Mrągowie
Wykres 16. Czy odczuwa Pan(-i), że po zakończeniu udziału w projekcie urzędu pracy lepiej radzi sobie Pan(-i) w
życiu zawodowym niż przed przystąpieniem do tego projektu?
Niezwykle ważnym czynnikiem jest również możliwości radzenia sobie w życiu zawodowym przez
uczestników projektu. Ponad dwie trzecie respondentów (68,6%) wskazuje, iż lepiej radzi sobie w życiu
zawodowym, 11,4% ogółu badanych jest przeciwnego zdania. Wyjątkowo liczna jest również grupa osób, które
nie mają wyrobionego zdania w tej kwestii – należy do niej co piąty uczestnik projektu.
Wykres 17. Czy w porównaniu z innymi osobami w podobnej sytuacji zawodowej Pana(-i) szanse na znalezienie
pracy są:
Warto również zestawić odpowiedzi na pytanie o umiejętność radzenia sobie w życiu zawodowym w
wyniku uczestnictwa w projekcie z percepcją własnych szans na uzyskanie zatrudnienia. Zaledwie 30,4% ogółu
badanych wskazało, iż posiada większe szanse na podjęcie pracy niż osoby w podobnej sytuacji zawodowej.
Dwukrotnie więcej respondentów sugerowało, iż szanse uczestników projektu są identyczne jak innych osób w
w Mrągowie
podobnej sytuacji zawodowej. 18 osób, a więc 6,4% respondentów było przekonanych, iż mają mniejsze szanse
na znalezienie pracy w porównaniu z osobami w podobnej sytuacji zawodowej.
Wykres 18. Czy pomoc zaoferowana w tym projekcie była dla Pana(-i) wystarczająca?
Równocześnie 90,4% respondentów twierdzi, że pomoc uzyskana w projekcie była wystarczająca.
Przeciwnego zdania jest 8,6% badanych. Można zaobserwować występowanie specyficznej relacji pomiędzy
poszczególnymi elementami percepcji oddziaływania projektu na sytuację jego uczestników.
Ocena adekwatności formy wsparcia w kontekście potrzeb i oczekiwań uczestników projektu wskazuje,
że największy odsetek osób deklarujących, iż zastosowane wsparcie było wystarczające, występuje w
przypadku przygotowania zawodowego (wszyscy uczestnicy tej formy wsparcia określili uzyskaną pomoc jako
wystarczającą), a następnie staży. Na trzecim miejscu uplasowały się szkolenia, na czwartym prace
interwencyjne. Warto zaznaczyć, iż relatywnie najniższą ocenę uczestnicy wystawili jednorazowym środkom na
rozpoczęcie działalności gospodarczej, gdyż 81,1% uczestników tej formy wsparcia określiło, iż uzyskana
pomoc była wystarczająca. Z kolei aż 17,6% było przeciwnego zdania, co jest najwyższym wynikiem pośród
wypowiedzi negatywnych.
Tabela 9. Ocena, czy pomoc zaoferowana w ramach projektu była wystarczająca, a otrzymana forma pomocy
Czy pomoc zaoferowana w tym projekcie była dla
Pana(-i) wystarczająca?
tak
trudno
nie
Ogółem
powiedzieć
N
84
1
1
86
%
97,7%
1,2%
1,2%
100,0%
N
76
4
1
81
%
93,8%
4,9%
1,2%
100,0%
N
60
13
1
74
staż
Otrzymana
forma
pomocy
w Mrągowie
gospodarczej
%
81,1%
17,6%
1,4%
100,0%
N
35
3
0
38
%
92,1%
7,9%
0,0%
100,0%
N
7
0
0
7
%
100,0%
0,0%
0,0%
100,0%
N
1
3
0
4
%
25,0%
75,0%
0,0%
100,0%
prace interwencyjne
inna forma
Osoby, które stwierdziły w odpowiedzi na poprzednie pytanie, że otrzymana pomoc nie była
wystarczająca, zostały również poproszone o zdefiniowanie zaobserwowanych braków w projekcie.
Przedstawione poniżej wskazania odzwierciedlają podobne kierunki jak przedstawione w niniejszym raporcie
opinie uczestników o słabych stronach projektu. Osoby, które uzyskały środki na rozpoczęcie działalności
gospodarczej, wskazywały przede wszystkim na niską wartość dotacji udzielanych przez PUP. Wskazywano
także na zbyt małą ofertę szkoleń, a pojedyncze wskazania odnosiły się do trudności z wejściem na rynek pracy.
Tabela 10. Proszę krótko powiedzieć: czego Pana(-i) zdaniem zabrakło w projekcie urzędu pracy?
N
zbyt mała dotacja
%
14
51,9%
za mała oferta szkoleń
5
18,5%
zbyt krótki okres stażu
1
3,7%
1
3,7%
współpraca z pracownikami PUP
1
3,7%
trudności z wejściem na rynek
1
3,7%
1
3,7%
1
3,7%
brak praktyki po kursie
1
3,7%
brak możliwości zatrudnienia
1
3,7%
27
100,0%
znalazłam pracę, nie kończyłam
stażu
konieczny lepszy dobór
pracodawców
trudno powiedzieć − nadal się
uczę
Ogółem
Pytanie kierowane do osób, które stwierdziły w poprzednim pytaniu, że otrzymana pomoc nie była wystarczająca.
Kolejna, niezwykle istotna kwestia dotyczyła oceny, czy dzięki uczestnictwu w projekcie zmieniła się
sytuacja beneficjentów na rynku pracy. Zdecydowana większość respondentów była przekonana o poprawie
sytuacji zawodowej w wyniku uczestnictwa w projekcie. Co piąta osoba bezrobotna oceniała swoją sytuację
bardzo pozytywnie, a 37,5% było zdania, iż sytuacja „raczej się poprawiła”. Niemniej jednak najbardziej liczną
grupę stanowią osoby, które nie zauważają zmiany własnej sytuacji zawodowej w wyniku aktywizacji w ramach
w Mrągowie
projektu „Aktywność zawodowa – szansą na lepsze jutro” (111 osób – 39,6%). Zaledwie dwie osoby wyraziły
przekonanie, że ich szanse na zatrudnienie są mniejsze niż poprzednio.
Wykres 19. Ocena wpływu udziału w projekcie na sytuację beneficjenta na rynku pracy
Tym samym kluczowe stało się zweryfikowanie zależności pomiędzy zastosowaną formą wsparcia a
oceną zmian sytuacji zawodowej uczestników badań, przy czym poniższa tabela prezentuje trzy formy wsparcia
kierowane do największej liczby uczestników. Pozytywny wpływ uczestnictwa w projekcie na swoją pozycję
zawodową odnotowało 83,8% osób, które otrzymały jednorazowe środki na rozpoczęcie działalności
gospodarczej. 11 osób spośród samozatrudnionych w efekcie działań projektowych nie dostrzega różnicy
pomiędzy obecną sytuacją zawodową a tą sprzed udziału w projekcie. W przypadku osób uczestniczących
w stażach poprawę sytuacji podkreśla ponad połowa respondentów objętych przedmiotową formą wsparcia
(55,8%). Niemniej jednak aż 43% uczestników wskazuje, że ich sytuacja na rynku pracy nie uległa zmianie, a
jedna osoba określiła swoją sytuację jako gorszą w stosunku do okresu sprzed udziału w projekcie. Zbliżone są
odpowiedzi uczestników szkoleń podnoszących kwalifikacje zawodowe. Ponad połowa (55,6%) osób
bezrobotnych, które podniosły kwalifikacje zawodowe w formach kursowych, jest przekonana o poprawie
własnej sytuacji zawodowej. 43,2% respondentów wskazuje natomiast na utrzymanie pierwotnej sytuacji
zawodowej.
Tabela 11. Ocena obecnej sytuacji zawodowej a otrzymana forma wsparcia
Otrzymana forma pomocy
szkolenie, kurs,
staż
N
warsztat
%
N
%
środki na podjęcie
działalności
gospodarczej
N
%
Czy w porównaniu
zdecydowanie pogorszyła się
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
z sytuacją sprzed
raczej pogorszyła się
1
1,2%
0
0,0%
0
0,0%
w Mrągowie
udziału w projekcie
pozostała bez zmian
Pana(-i) obecna sytuacja raczej poprawiła się
zawodowa… ?
zdecydowanie poprawiła się
trudno powiedzieć
Ogółem
37
43,0%
35
43,2%
11
14,9%
33
38,4%
29
35,8%
35
47,3%
15
17,4%
16
19,8%
27
36,5%
0
0,0%
1
1,2%
1
1,4%
86 100,0%
81
100,0%
74
100,0%
Respondenci zostali także poproszeni o wskazanie kluczowych czynników, które motywowały ich do
skorzystania ze wsparcia w ramach projektu „Aktywność zawodowa – szansą na lepsze jutro”. Priorytetowym
determinantem była możliwość podniesienia kwalifikacji i umiejętności (52,5% badanych). Jednakże zaledwie
3,4% badanych wskazywało bezpośrednio na możliwość ukończenia kursu czy szkolenia. Identyczny był
również udział osób zainteresowanych uzyskaniem formalnego dokumentu potwierdzającego uzyskaną wiedzę
i kwalifikacje zawodowe. Na drugim miejscu pośród czynników kluczowych wskazywano możliwość uzyskania
środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej (28%). Co dziesiąta osoba badana wskazywała również na
możliwość nawiązania kontaktu z pracodawcami dzięki udziałowi w projekcie. Pozostałe czynniki miały
wyraźnie charakter drugoplanowy.
Wykres 20. Co było dla Pana(-i) najważniejsze w projekcie PUP?
w Mrągowie
Powyższe czynniki zostały następnie zestawione z opiniami respondentów o wymiarach oddziaływania
projektu na ich sytuację społeczno-zawodową. Najwyższy odsetek wskazań odnosił się do podwyższenia
kwalifikacji i umiejętności dzięki uczestnictwu w projekcie (96,1%). Warto również podkreślić, iż blisko połowa
badanych (48,9%) stwierdziła, że aktywizacja w ramach projektu „Aktywność zawodowa – szansą na lepsze
jutro” przyczyniła się do znalezienia zatrudnienia, a 28,9% badanych dzięki udziałowi w projekcie zrealizowało
pomysł na własną firmę. Co czwarty spośród respondentów potwierdził, że dzięki uczestnictwu w projekcie
nabył umiejętność samodzielnego poszukiwania pracy. Można wiec zauważyć, iż zdecydowana większość
respondentów wskazuje na korzyści z udziału w projekcie. Liczba odpowiedzi negatywnych lub
ambiwalentnych jest znacznie niższa niż pozytywnych. Co dziesiąty spośród respondentów nie dostrzega
oddziaływania projektu na zmianę sytuacji społeczno-zawodowej, a 7% wskazuje na przewagę skuteczności
posiadanego kapitału społecznego, a więc rodziny i znajomych, nad dostępnymi formami pomocy
instytucjonalnej. Marginalny odsetek uczestników wybierał prace dorywcze zamiast stałego zatrudnienia lub
rezygnację z aktywności zawodowej na rzecz korzystania z zasiłku dla bezrobotnych.
Tabela 12. Czy zgadza się Pan(-i) z następującymi stwierdzeniami?
N
%
dzięki udziałowi w projekcie podwyższyłem(-am) kwalifikacje
269
96,1%
dzięki udziałowi w projekcie znalazłem(-am) pracę
137
48,9%
dzięki udziałowi w projekcie otworzyłem(-am) firmę
81
28,9%
72
25,7%
30
10,7%
20
7,1%
lepiej jest pracować dorywczo
2
0,7%
lepiej być osobą bezrobotną i pobierać zasiłek z urzędu pracy
1
0,4%
280
218,6%
dzięki udziałowi w projekcie nauczyłem(-am) się samodzielnie
Czy zgadza się Pan(-i) poszukiwać pracy
z następującymi
projekt nic nie zmienił w moim życiu
stwierdzeniami?
bardziej skuteczna od projektu urzędu pracy jest pomoc rodziny
i znajomych
Ogółem
Procenty nie sumują się do 100, ponieważ respondent mógł wskazać więcej niż jedną odpowiedź.
W związku z zaprezentowanymi powyżej przekonaniami uczestników projektu szczególnie ważne było
ustalenie, jaki jest aktualny status zawodowy respondentów badań ewaluacyjnych.
Tabela 13. Obecna sytuacja respondenta na rynku pracy
N
Obecna sytuacja
respondenta na rynku
pracy
%
jestem zatrudniony
93
33,2%
prowadzę własną firmę
71
25,4%
60
21,4%
jestem zarejestrowany w urzędzie pracy jako
bezrobotny
w Mrągowie
nie jestem zatrudniony ani zarejestrowany w urzędzie
24
8,6%
uczę się, studiuję
20
7,1%
odbywam staż, przygotowanie zawodowe
13
4,6%
5
1,8%
2
0,7%
280
102,8%
pracy
jestem zarejestrowany w urzędzie pracy jako
poszukujący pracy
pracuję w gospodarstwie rolnym
Ogółem
Procenty nie sumują się do 100, ponieważ respondent mógł wskazać więcej niż jedną
odpowiedź.
Analiza obecnej sytuacji uczestników badań na rynku pracy wskazuje, że co trzecia osoba pracuje, a co
czwarty spośród respondentów prowadzi własną działalność gospodarczą. W związku z powyższym
długofalowy efekt zatrudnieniowy wystąpił łącznie w przypadku 58,6% ankietowanych. Co piąty respondent
pozostaje w rejestrze PUP w Mrągowie, 8,6% nie posiada zatrudnienia ani statusu osoby bezrobotnej. 4,6%
bezrobotnych uczestników projektu było w momencie realizacji badań objętych aktywizacją zawodową.
Wykres 21. Czy udział w projekcie przyczynił się do znalezienia przez Pana(-ią) pracy (osoby aktualnie pracujące)?
Pośród pracujących ponad połowa (55,9%) wskazywała, iż to właśnie udział w projekcie przyczynił się
do uzyskania zatrudnienia. Dwóch na pięciu przedstawicieli powyższej grupy nie dostrzegało powiązania
pomiędzy uzyskanym wsparciem a podjęciem zatrudnienia. Trzy osoby nie określiły jednoznacznie swojego
stanowiska.
Szczegółowa charakterystyka respondentów przynależnych do grup o różnym statusie na rynku pracy
pozwala na dokonanie głębszej analizy oddziaływania poszczególnych form wsparcia.
w Mrągowie
Tabela 14. Rodzaj udzielonego wsparcia a obecna sytuacja respondenta na rynku pracy
Otrzymana forma pomocy
środki na
staż
szkolenie, kurs,
podjęcie
warsztat
działalności
gospodarczej
N
jestem zatrudniony
jestem zarejestrowany w urzędzie
pracy jako bezrobotny
Obecna
nie jestem zatrudniony ani
sytuacja
zarejestrowany w urzędzie pracy
respondent uczę się, studiuję
a na rynku
odbywam staż, przygotowanie
pracy
zawodowe
pracy jako poszukujący pracy
Ogółem
%
N
%
N
%
36
41,9%
38
46,9%
1
1,4%
2
2,3%
5
6,2%
63
85,1%
15
17,4%
26
32,1%
2
2,7%
8
9,3%
6
7,4%
7
9,5%
17
19,8%
3
3,7%
0
0,0%
11
12,8%
2
2,5%
0
0,0%
1
1,2%
2
2,5%
1
1,4%
2
2,3%
0
0,0%
0
0,0%
86
107,0%
81
101,3%
74
100,1%
Pośród osób, które wzięły udział w stażach zorganizowanych w ramach projektu „Aktywność zawodowa
– szansą na lepsze jutro”, 41,9% stanowiły osoby zatrudnione, a dwie osoby podjęły samozatrudnienie (2,3%).
Tym samym łączna efektywność zatrudnieniowa kształtuje się na poziomie 44,2%. Co piąty spośród stażystów
kontynuuje edukację, 12,8% zdobywa doświadczenie w drodze staży lub przygotowania zawodowego. Osoby
niepracujące stanowią łącznie 26,7% ogółu respondentów uczestniczących w tej formie wsparcia, przy czym w
grupie tej dominują osoby zarejestrowane w PUP w Mrągowie. Wyższą efektywnością zatrudnieniową cechują
się szkolenia, gdyż blisko połowa uczestników (46,9%) znalazła pracę, a kolejne 6,2% uczestników szkoleń
rozpoczęło własną działalność gospodarczą. Osoby pozostające bez zatrudnienia stanowią blisko 40%
podnoszących kwalifikacje w drodze kursów i szkoleń, przy czym co trzeci z badanych uczestniczących w tej
formie wsparcia powrócił do rejestru PUP, a sześć osób nie pracuje, nie będąc równocześnie zarejestrowanymi
jako bezrobotne. Odmiennie natomiast kształtuje się sytuacja osób, które uzyskały dotacje na rozpoczęcie
działalności gospodarczej. 85% badanych nadal prowadzi własną firmę, jedna osoba ma status zatrudnionej,
dziewięć pozostaje bez zatrudnienia (12,2%).
w Mrągowie
Tabela 15. Płeć respondenta a obecna sytuacja respondenta na rynku pracy
Płeć respondenta
Mężczyzna
Kobieta
N
%
N
%
jestem zatrudniony
46
35,1%
47
31,5%
23
17,6%
48
32,2%
31
23,7%
29
19,5%
15
11,5%
9
6,0%
11
8,4%
9
6,0%
9
6,9%
4
2,7%
1
0,8%
4
2,7%
1
0,8%
1
0,7%
131
104,8%
149
101,3%
Obecna sytuacja
respondenta na
rynku pracy
zawodowe
Ogółem
Pośród uczestniczek projektu objętych badaniem ewaluacyjnym najliczniejszą grupę stanowią kobiety
pracujące (35,1%), a kolejnych 17,6% prowadzi własny biznes. Co czwarta z kobiet uczestniczących w badaniu
jest bezrobotna, 15 kobiet (11,5%) nie wykonuje pracy, lecz równocześnie nie posiada statusu osoby
bezrobotnej. Dziewięć uczestniczek projektu w roku 2009 nadal korzysta z instrumentów i usług rynku pracy
kierowanych do osób bezrobotnych. Kobiety dominują wśród respondentów, którzy kontynuują naukę. Dwóch
na trzech mężczyzn uczestniczących w projekcie zostało skutecznie zaktywizowanych – 47 jest zatrudnionych
(31,5%), 48 prowadzi działalność gospodarczą (32,2%). Co piąty uczestnik projektu w roku 2009 posiada status
bezrobotnego, a 6% pozostaje bez zatrudnienia, nie będąc równocześnie zarejestrowanymi w PUP. Czterech
mężczyzn bezrobotnych uczestniczy w różnych formach aktywizacji w roku 2010.
Tabela 16. Wiek respondenta a obecna sytuacja respondenta na rynku pracy
Wiek respondenta
15−24
N
%
25−34
N
%
35−44
N
%
45+
N
%
Obecna
jestem zatrudniony
20
29,0%
38
33,6%
18
36,0%
17
35,4%
sytuacja
11
15,9%
35
31,0%
14
28,0%
11
22,9%
11
15,9%
21
18,6%
14
28,0%
14
29,2%
respondenta na jestem zarejestrowany w urzędzie
rynku pracy
w Mrągowie
5
7,2%
11
9,7%
4
8,0%
4
8,3%
19
27,5%
1
0,9%
0
0,0%
0
0,0%
8
11,6%
4
3,5%
1
2,0%
0
0,0%
1
1,4%
2
1,8%
0
0,0%
2
4,2%
0
0,0%
2
1,8%
0
0,0%
0
0,0%
zawodowe
Ogółem
69 100,0% 113 100,0%
50 100,0%
48 100,0%
Najniższy poziom efektywności zatrudnieniowej obserwowany jest w odniesieniu do najmłodszych
uczestników projektu – osoby zatrudnione stanowią 29%, a samozatrudnieni 15,9% ogółu respondentów
poniżej 25. roku życia. Co czwarta osoba do 24. roku życia pozostaje bez zatrudnienia, przy czym w grupie tej
dominują bezrobotni zarejestrowani w PUP (15,9% młodych respondentów). 27,2% osób młodych kontynuuje
naukę, 11,6% korzysta z różnych form aktywizacji. W przypadku pozostałych kategorii wiekowych uczestników
sytuacja jest odmienna, gdyż dominują osoby pracujące i samozatrudnione (64,6% − 25−34 lat; 64% − 35−44
lat; 58,3% − 45+). Największą liczebnie grupę przedsiębiorców stanowią osoby pomiędzy 25. a 34. rokiem życia
(35 osób), następnie w wieku 35−44 lat (14 osób) i poniżej 25. oraz powyżej 45. roku życia (po 11 osób). W
przypadku osób pracujących również najbardziej liczną grupą są osoby pomiędzy 25. a 34. rokiem życia (38
osób). Najwyższym udziałem osób pozostających bez zatrudnienia cechuje się grupa 45+ (37,5%). Z kolei
najwyższą liczbą osób pozostających bez zatrudnienia charakteryzuje się grupa wiekowa 25−34 lat (32 osoby).
Osoby kontynuujące edukację wywodzą się praktycznie wyłącznie z najmłodszej kategorii wiekowej
respondentów.
Tabela 17. Wykształcenie respondenta a obecna sytuacja respondenta na rynku pracy
Jakie jest Pana(-i) wykształcenie?
podstawowe
zasadnicze
średnie
średnie ogólno-
i gimnazjalne
zawodowe
zawodowe
kształcące
N
N
N
N
jestem zatrudniony
%
%
%
wyższe
%
N
%
14
29,2%
24
33,8%
26
34,7%
13
35,1%
16
32,7%
5
10,4%
20
28,2%
17
22,7%
6
16,2%
23
46,9%
20
41,7%
15
21,1%
16
21,3%
5
13,5%
4
8,2%
3
6,3%
7
9,9%
10
13,3%
3
8,1%
1
2,0%
1
2,1%
1
1,4%
5
6,7%
8
21,6%
5
10,2%
jestem zarejestrowany
w urzędzie pracy jako
bezrobotny
zarejestrowany w urzędzie
pracy
w Mrągowie
odbywam staż,
5
10,4%
0
0,0%
2
2,7%
5
13,5%
1
2,0%
0
0,0%
4
5,6%
0
0,0%
0
0,0%
1
2,0%
1
2,1%
0
0,0%
1
1,3%
0
0,0%
0
0,0%
48
100,0%
71
100,0%
75
100,0%
37
100,0%
49
100,0%
jestem zarejestrowany
w urzędzie pracy jako
poszukujący pracy
pracuję w gospodarstwie
rolnym
Ogółem
Blisko połowa osób z wykształceniem co najwyżej gimnazjalnym pozostaje bez zatrudnienia, przy czym
w tej grupie zdecydowanie dominują osoby zarejestrowane w PUP. 29,2% osób z wykształceniem
podstawowym lub gimnazjalnym pracuje zawodowo. Pięć osób, a więc co dziesiąty respondent o najniższym
poziomie wykształcenia, prowadzi własną firmę. Drugą grupą o relatywnie najniższym łącznym efekcie
zatrudnieniowym pośród wszystkich uczestników badania są osoby z wykształceniem ogólnokształcącym. Co
trzeci respondent (35,1%) będący absolwentem liceum jest zatrudniony, a 16,2% ogółu osób reprezentujących
tę grupę stanowią osoby samozatrudnione. Co piąty respondent z wykształceniem średnim ogólnokształcącym
kontynuuje naukę. 13,5% powróciło do rejestru PUP, a 8% stanowią osoby niepracujące i niezarejestrowane
w PUP. W przypadku osób z wykształceniem zawodowym zasadniczym i średnim łączna efektywność
zatrudnieniowa przekroczyła 50% respondentów. 33,8% osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym i
34,7% ze średnim zawodowym podjęło zatrudnienie. 28,2% osób z wykształceniem zasadniczym, a 22,7% z
wykształceniem średnim zawodowym prowadzi działalność gospodarczą. Co piąty spośród respondentów
przynależących do obu powyższych grup posiada status bezrobotnego. Z kolei w przypadku osób pozostających
bez zatrudnienia, lecz niezarejestrowanych w PUP udział osób z wykształceniem średnim zawodowym jest
nieznacznie wyższy. Najkorzystniejsza jest sytuacja osób z wykształceniem wyższym, gdyż blisko czterech na
pięciu respondentów legitymujących się dyplomem wyższej uczelni prowadzi firmę (46,9% ogółu osób z
wykształceniem wyższym) bądź pracuje zawodowo (32,7%). Zaledwie co dziesiąty pozostaje bez zatrudnienia,
przy czym w grupie tej dominują bezrobotni zarejestrowani w PUP.
Kolejne pytania kierowane były wyłącznie do osób aktualnie (w czasie przeprowadzania badań
ewaluacyjnych) bezrobotnych, zarejestrowanych w PUP w Mrągowie i miały na celu zdiagnozowanie ich
sytuacji zawodowej po zakończeniu udziału w projekcie. Pośród 60 bezrobotnych uczestników projektu
objętych badaniem najbardziej liczną grupę stanowią osoby bezrobotne do 6 miesięcy (41,7%). Blisko co trzeci
z bezrobotnych respondentów pozostaje w rejestrze powyżej 2 lat, 15% od roku do 2 lat. 13,3% stanowią osoby
bezrobotne powyżej 6 i poniżej 12 miesięcy.
w Mrągowie
Wykres 22. Jak długo jest Pan(-i) zarejestrowany(-a) w PUP jako osoba bezrobotna?
17 osób spośród 60 obecnie bezrobotnych respondentów podjęło pracę po zakończeniu udziału w
projekcie „Aktywność zawodowa – szansą na lepsze jutro”. Tym samym blisko 72% bezrobotnych należących
respondentów nie było zatrudnionych po zakończeniu udziału w dostępnych formach wsparcia.
Wykres 23. Czy po zakończeniu udziału w projekcie pracował(-a)Pan(-i) zawodowo?
Równocześnie pośród bezrobotnych respondentów, którzy świadczyli pracę pomiędzy zakończeniem
udziału w projekcie a realizowanymi badaniami ewaluacyjnymi, blisko połowę stanowiły osoby zatrudnione do
3 miesięcy. Udział osób zatrudnionych od 4 do 6 miesięcy i od 7 do 12 miesięcy był równy i wynosił po 23,5%.
w Mrągowie
Wykres 24. Jak długo był(-a) Pan(-i) zatrudniony(-a) w tej pracy?
w Mrągowie
V.1. Skuteczność i efektywność form pomocy dla osób bezrobotnych
Formy wsparcia przewidziane w projekcie systemowym w roku 2009 obejmowały jednorazowe środki
na rozpoczęcie działalności gospodarczej, staże, szkolenia, przygotowanie zawodowe oraz prace interwencyjne.
Powyższy katalog dostępnych instrumentów wsparcia osób bezrobotnych pozwala na realizację przyjętych
celów szczegółowych projektu. Skuteczność wsparcia może być rozpatrywana w ujęciu efektywności
zatrudnieniowej, a więc bezpośredniego oddziaływania na przejście do zatrudnienia osób bezrobotnych, oraz
zaspokojenia potrzeb i oczekiwań osób bezrobotnych korzystających z danej formy wsparcia.
Najwyższą skutecznością pośród instrumentów dostępnych w projekcie odznaczały się jednorazowe
środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Cechują się one najwyższą efektywnością zatrudnieniową, a
zatem i największym wpływem na sytuację społeczno-zawodową korzystających z tej formy wsparcia. W
ramach udzielonych jednorazowych środków na podjęcie działalności gospodarczej w roku 2009 wsparcie
uzyskały 102 osoby, w tym 31 kobiet. Zdecydowana większość (82,4%) odbiorców powyższej dotacji nadal
posiada status samozatrudnionych. Pośród firm założonych przez uczestników projektu dominuje
jednoosobowa działalność gospodarcza. Dodatkowo należy mieć na uwadze, iż dotacja dla osoby bezrobotnej
nie zawsze oznacza relację „1:1”, tzn. udzielenie dotacji może łączyć się z kreacją w pierwszej kolejności jednego
lub większej liczby miejsc pracy. Potwierdzają to badania CATI, które wykazały, że osoby samozatrudnione
dzięki przyznanym jednorazowym środkom na rozpoczęcie działalności gospodarczej sprzyjają również
tworzeniu nowych miejsc pracy. Blisko jedna trzecia nowych przedsiębiorstw (29,3%) tworzy miejsca pracy,
przy czym w grupie tej 12 firm zatrudniło łącznie 15 pracowników na umowy o pracę, a sześć firm 16 osób na
podstawie innych form zatrudnienia. 23 nowych przedsiębiorców (37,7%) planuje rozwój działalności firmy
powiązany z zatrudnieniem pracowników na przestrzeni najbliższych 12 miesięcy. Przedsiębiorstwa te planują
utworzyć łącznie 26 nowych miejsc pracy. Dwie trzecie osób badanych wskazało, że wsparcie PUP w Mrągowie
miało znaczący wpływ na podjęcie decyzji o samozatrudnieniu. Tym samym należy stwierdzić, iż dotacje nie
tylko są najskuteczniejszym instrumentem dostępnym w projekcie, ale także generują wartość dodaną w postaci
nowych miejsc pracy, co miało niebagatelne znaczenie wobec spowolnienia gospodarczego obserwowanego w
roku 2009.
Drugą pod względem uzyskanej oceny efektywności zatrudnieniowej formą wsparcia jest przygotowanie
zawodowe. W roku 2009 przygotowanie zawodowe rozpoczęły 22, a zakończyło 21 osób. Zatrudnienie po
ukończeniu tej formy wsparcia uzyskało 13 osób – z czego dziesięć osób to kobiety. Jedna osoba po ukończeniu
przygotowania zawodowego uzyskała jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej. Zatem łączna
efektywność zatrudnieniowa wyniosła ponad 60% z ogółu osób, które zakończyły udział w tej formie wsparcia
w roku 2009. 66,7% osób uczestniczących w przygotowaniu zawodowym uznało tę formę za skuteczną. Ocena
adekwatności formy wsparcia w kontekście potrzeb i oczekiwań uczestników projektu wskazuje, że największy
odsetek osób deklarujących, iż zastosowane wsparcie było wystarczające, występuje właśnie w przypadku
przygotowania zawodowego. Wszyscy uczestnicy tej formy wsparcia określili uzyskaną pomoc jako
wystarczającą.
W roku 2009 szkoleniami objęto 137 osób, a kursy zakończyło 135. Zatrudnienie po ukończeniu tej
formy wsparcia uzyskało 47 osób, w tym 13 kobiet. Pięć osób po ukończeniu szkolenia uzyskało jednorazowe
środki na podjęcie działalności gospodarczej, trzy zostały zatrudnione w ramach refundacji kosztów
zatrudnienia. Efektywność zatrudnieniowa szkoleń w analizach własnych PUP została oszacowana na poziomie
34,8%. Z kolei z badań CATI wynika, iż łączna efektywność zatrudnieniowa dla tej formy wsparcia kształtuje się
na poziomie 53,1%. 46,9% respondentów znalazło pracę, a kolejne 6,2% uczestników szkoleń rozpoczęło
własną działalność gospodarczą. Równocześnie 96% respondentów jest zadowolonych z udziału w szkoleniu.
Zdecydowanie pozytywnie ocenia przydatność odbytych szkoleń co dziesiąty spośród ich uczestników, a
84% respondentów jest raczej przekonany o lepszym dostosowaniu posiadanych kwalifikacji do potrzeb rynku.
w Mrągowie
98% uczestników szkoleń może przedstawić uprawnienia, certyfikat bądź dyplom potwierdzający odbycie
szkolenia i jego zakres merytoryczny. Potwierdzenie uczestnictwa w szkoleniu jest wartościowym dokumentem
nie tylko na etapie poszukiwania pracy, ale również w kontekście tworzonych rozwiązań w zakresie uznawania
kwalifikacji zdobytych w kształceniu nieformalnym.
Łącznie w roku 2009 stażami objęto 154 osoby, z których 133 zakończyły udział w projekcie.
Zatrudnienie po ukończeniu tej formy wsparcia uzyskało 38 osób, w tym 28 kobiet. Jedna osoba po ukończeniu
stażu uzyskała jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej, jedna została zatrudniona w ramach
refundacji kosztów zatrudnienia. Tym samym, zgodnie z danymi PUP, pracę podjęło 28,6% stażystów, którzy
zakończyli udział w projekcie w roku 2009. Przeprowadzone badania CATI wskazują, iż efektywność powyższej
formy wsparcia jest wyższa. Pośród respondentów, którzy wzięli udział w stażach zorganizowanych w ramach
projektu „Aktywność zawodowa – szansą na lepsze jutro”, 41,9% stanowią osoby zatrudnione, a dwie osoby
podjęły samozatrudnienie (2,3%). Ponad połowa stażystów podkreślała również poprawę własnej sytuacji
zawodowej. Należy jednak mieć na uwadze, iż tylko 28% respondentów uczestniczących w stażach uzyskało
zatrudnienie w zakładzie pracy, w którym odbywało staż po zakończeniu udziału we wsparciu. Pomimo tego
staż, jako forma nie zawsze skutkująca efektywnością zatrudnieniową, daje szansę na zdobycie doświadczenia
zawodowego, a także wykształcenie umiejętności pracowniczych. Są to niezaprzeczalne atuty, które mogą
zostać wykorzystane przy poszukiwaniu pracy.
Prace interwencyjne cechują się najniższym poziomem zatrudnialności. W ramach prac interwencyjnych
w roku 2009 wsparciem objętych było 100 osób, z czego udział zakończyło 88 osób. Niespełna co dziesiąty
uczestnik tej formy wsparcia uzyskał zatrudnienie po zakończeniu udziału w projekcie. Jest to niewątpliwie
forma trudna, gdyż kierowana do osób w niekorzystnej sytuacji na rynku pracy. Gros uczestników prac
interwencyjnych stanowiły osoby po 45. roku życia oraz o najniższym poziomie wykształcenia. Tym bardziej
należy podkreślić, iż 60% respondentów badań CATI uznało te formę za skuteczną w procesie aktywizacji
zawodowej. Ponad 90% wykonawców prac interwencyjnych uczestniczących w badaniach określiło uzyskane
wsparcie jako wystarczające.
VI) ZARZĄDZANIE PROJEKTEM SYSTEMOWYM ORAZ BARIERY ZWIĄZANE Z REALIZACJĄ
PROJEKTU
VI.1. Ocena jakości zarządzania projektem systemowym PUP w Mrągowie w ramach
Poddziałania 6.1.3 PO KL
Zarządzanie projektem systemowym powinno być rozpatrywane w trzech wzajemnie współzależnych
kategoriach organizacyjnych – sporządzania wniosków aplikacyjnych, sporządzania wniosków o płatność i
monitorowania projektu, a także wydatkowania środków finansowych projektu. Czwarta kategoria ma wymiar
strategiczny i odnosi się do programowania wsparcia kierowanego do grup docelowych projektu, a zatem
osiągania założeń bazowych i poziomu wskaźników zawartych w pierwotnym wniosku o dofinansowanie dla
danego roku realizacji projektu systemowego.
Wniosek aplikacyjny na rok 2009 został przygotowany samodzielnie przez kadrę PUP w Mrągowie, przy
czym jego podstawą była analiza sytuacji na lokalnym rynku pracy oraz analizy regionalnego rynku pracy,
wiedza pracowników urzędu wynikająca z pracy z osobami bezrobotnymi, a także współpracy z lokalnymi
pracodawcami oraz analiza potrzeb i oczekiwań potencjalnych uczestników projektu. Świadczy to o szerokim
zaangażowaniu pracowników jednostki w tworzenie założeń projektu, tak by najlepiej wspierał on osoby
bezrobotne. W trakcie analizy desk research zwrócono natomiast uwagę na zapis celu głównego projektu, który
stanowi powielenie celu właściwego dla Działania 6.1 wskazanego w SZOP PO KL. Projekt systemowy
w Mrągowie
niewątpliwie służy osiąganiu celu Działania 6.1, jednak ze względu na zakres oddziaływania, charakterystykę i
grupę docelową projektu nie powinien być tożsamy z celem tegoż działania. Projekt PUP w Mrągowie wyraźnie
oddziałuje na poziomie lokalnego rynku pracy, zatem nie pozwala na pełne osiągnięcie celu głównego projektu,
który odwołuje się do całego regionu. Dodatkowo projekty systemowe PUP wspierają osoby bezrobotne,
natomiast kategoria osób pozostających bez zatrudnienia jest szersza, gdyż obejmuje również osoby nieaktywne
zawodowo. Tym samym zasadne byłoby przeformułowanie celu głównego projektu, tak by lepiej odzwierciedlał
on założenia projektowe. Ponadto wniosek nie zawiera informacji o wartości dodanej, natomiast warto byłoby
wykazać szersze oddziaływanie projektu na rynek pracy, w tym kreację nowych miejsc pracy przez firmy
powstałe dzięki jednorazowym środkom na rozpoczęcie działalności gospodarczej czy przezwyciężanie
problemów dziedziczenia bezrobocia.
Wnioski o płatność potwierdzają rzetelne gospodarowanie środkami finansowymi projektu. Przesunięcia w
harmonogramie płatności są powiązane m.in. z procesem rekrutacji do projektu. Niemniej jednak uwolnione
środki zostają efektywnie zagospodarowane i rozliczone w skali roku. Korekty finansowe wynikają wyłącznie ze
zwrotu niewykorzystanej części środków przekazanych osobom bezrobotnym na rozpoczęcie działalności
gospodarczej. Tym samym zarządzanie finansowe powinno zostać ocenione pozytywnie. W obszarze
osobowego rozliczenia projektu nie zidentyfikowano nieścisłości. Zmiany w części osobowej wniosków o
płatność są powiązane z ponownym zakwalifikowaniem do udziału w projekcie osób, które uprzednio
zakończyły w nim udział. Wysoko natomiast należy ocenić przyjęte rozwiązania w zakresie monitorowania
uczestników projektu w formie ankiet. Pozwalają one na zweryfikowanie postaw i oczekiwań uczestników
projektu, a także bieżące monitorowanie korzyści z udziału w projekcie i wprowadzanie niezbędnych
modyfikacji w projekcie systemowym.
Zarówno analiza desk research, jak i przeprowadzony wywiad IDI wskazują na dobre przygotowanie
merytoryczne kadry projektu. Widoczna jest bardzo dobra znajomość dokumentów programowych, zasad
realizacji programu i innych wytycznych, co przekłada się na wysoką jakość wniosków o płatność. Dodatkowo
przedstawicielka PUP wskazywała na rozszerzające stosowanie Wytycznych dotyczących oznaczania projektów
w ramach PO KL poprzez stosowanie oznakowania właściwego dla PO KL również w przypadku nowo
utworzonych przedsiębiorstw. Nie jest to działanie obligatoryjnie, niemniej jednak ma ono bardzo dużą wartość
o charakterze wizerunkowym zarówno dla programu, jak i samego PUP w Mrągowie. W kontekście PO KL
wspiera ono rozpoznawalność wsparcia w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, dając wyraz
korzyściom uzyskiwanym zarówno przez osoby bezrobotne, jak i przez społeczność lokalną dzięki interwencji
w ramach programu. Jest to forma ukazania korzyści z inwestycji „miękkich” w kapitał ludzki, które są
zdecydowanie rzadziej zauważane niż inwestycje infrastrukturalne. Jest to również argument na rzecz
nowoczesnego działania urzędu i jego zaangażowania w poprawę sytuacji na lokalnym rynku pracy.
Zmiany do wniosku aplikacyjnego wprowadzane przez PUP w Mrągowie w 20097 r. wskazują na
zwiększenie liczby uczestników projektu, w tym zwiększenie liczby osób, które mogły uzyskać jednorazowe
środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Równocześnie zrezygnowano z przyjętej uprzednio struktury
osób bezrobotnych niepełnosprawnych i długotrwale bezrobotnych. Z kolei docelowa liczebność osób, które
miały zostać objęte Indywidualnym Planem Działania, nie uległa zmianie. Jeżeli porównać docelową wartość
wskaźników przewidzianych do osiągnięcia w roku 2009 z poziomem wskaźników wykazanych na koniec tegoż
roku, widoczne jest, iż wartość docelowa została w pełni osiągnięta w przypadku wskaźnika: liczba osób, które
uzyskały środki na podjęcie działalności gospodarczej. W przypadku wskaźnika: Liczba osób, które zakończyły
udział w projekcie stopień realizacji wskaźnika wyniósł 74,38%, a dla podkategorii: Liczba osób, które zostały
objęte Indywidualnym Planem Działania ukształtował się na poziomie 86,44%. Powyższe wartości należy uznać
za satysfakcjonujące w szczególności w kontekście 8-procentowego udziału osób powracających do projektu w
strukturze jego uczestników oraz ponad 9-procentowego udziału osób, które kontynuowały udział w różnych
7
Zakres zmian we wniosku aplikacyjnym przygotowano na podstawie analizy wniosków o płatność.
w Mrągowie
formach aktywizacji na przełomie lat 2009 i 2010. Równocześnie warto odnieść się do wskaźników, w których
na przestrzeni roku 2009 PUP w Mrągowie wnioskował o rezygnację z monitorowania zagregowanej wartości
docelowej. W przypadku wskaźnika odnoszącego się do osób niepełnosprawnych, które zakończyły udział
w projekcie, wartość docelowa wykazywana na początku roku 2009 była tożsama z określoną dla roku 2008, tj.
22 osoby. Do końca roku 2009 udział we wsparciu zakończyło łącznie 20 osób niepełnosprawnych, co wskazuje
na osiągnięcie pierwotnie zakładanej wartości docelowej wskaźnika na poziomie 90,91%. Odmiennie kształtuje
się sytuacja w odniesieniu do osób długotrwale bezrobotnych, które zakończyły udział w projekcie.
Zagregowana wartość docelowa z początkiem roku 2009 została określona na poziomie 442 osób, natomiast
ostatecznie osiągnięto 57,92% pierwotnie zakładanej wartości docelowej. Wskazuje to na trudności z rekrutacją
i aktywizacją osób, które najdłużej pozostają bez zatrudnienia, natomiast problemy zawodowe są potęgowane
poprzez szereg problemów o charakterze psychologicznym, a niejednokrotnie również społecznym.
VI.2. Problemy stwierdzone w trakcie realizacji projektu „Aktywność zawodowa – szansą
na lepsze jutro” i podejmowane działania zaradcze
Podstawowym źródłem informacji o problemach związanych z realizacją projektu systemowego oraz o
zastosowanych działaniach zaradczych był wywiad indywidualny z osobą reprezentującą PUP w Mrągowie.
Pomocniczy charakter miały wyniki analizy desk research oraz badania przeprowadzone wśród osób, które
zakończyły udział w projekcie. Wskazały one na występowanie szeregu kwestii problemowych, w tym w sferze
realizowanych form wsparcia, grupy docelowej oraz uczestników projektu, zagadnień o charakterze
organizacyjnym i przepływu informacji w ramach systemu wdrażania PO KL.
Charakterystyka osób bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Mrągowie wskazuje, iż działania
aktywizacyjne podejmowane przez urząd są utrudnione. Wynika to z faktu, iż częstokroć niezbędne jest
zastosowanie wieloetapowej ścieżki wsparcia osób bezrobotnych, niejednokrotnie występuje także potrzeba
ponownego objęcia wsparciem danej osoby już po zakończeniu udziału w projekcie. Tym samym osoby
powracające do projektu po uprzednim zakończeniu korzystania ze wsparcia niejako „zajmują” miejsca dla osób
planowanych do objęcia wsparciem w danym roku kalendarzowym, co skutkuje realnym zmniejszeniem
zakresu oddziaływania projektu na lokalny rynek pracy. Dodatkowo ponowny udział w projekcie w kolejnym
roku oznacza konieczność korygowania zagregowanych danych wykazywanych w ramach załącznika 2 do
wniosku o płatność, a także wpływa na obniżenie efektywności wsparcia. W opinii koordynatora projektu
rozwiązaniem mogłoby być roczne rozliczanie projektu powiązane ze zwolnieniem z konieczności
przedstawiania danych narastająco w trakcie realizacji całego projektu systemowego. Powyższa koncepcja jest
częściowo zasadna, gdyż obrazuje realną pomoc uzyskiwaną przez osobę bezrobotną. Niemniej jednak byłaby
ona możliwa do zastosowania wyłącznie w przypadku realizacji rocznych i wzajemnie niezależnych projektów,
których beneficjentem byłby PUP w Mrągowie. Łączyłoby się to z koniecznością przyjęcia maksymalnie
rocznego cyklu działań projektowych, a zatem stworzeniem ścieżki wsparcia dla osób bezrobotnych, która
musiałaby się zakończyć najpóźniej w grudniu danego roku, i rezygnacją z obecnie stosowanej możliwości
kontynuowania udziału w projekcie w roku kolejnym. Natomiast odnosząc się do zagadnienia efektywności
wsparcia, należy mieć na uwadze dwie perspektywy: projektu oraz programu. Na poziomie projektu
efektywność wsparcia byłaby określana po zakończeniu cyklu rocznego, a przez brak możliwości powrotu do
projektu korekty statusu uczestników nie byłyby wymagane. Niemniej jednak efektywność na poziomie
programu nie stanowi sumy poziomu wskaźników poszczególnych projektów, a zatem i ich efektywności.
Podstawą dla szacowania poziomu wskaźników właściwych dla PO KL jest Podsystem Monitorowania EFS
(PEFS). W efekcie zmiana zasad sprawozdawczości właściwych dla projektów systemowych PUP nie łączyłaby
się ze zwiększeniem efektywności na poziomie programu, gdyż wskaźniki monitorowane są w odniesieniu do
osób objętych wsparciem, a nie tzw. osobousług. Dodatkowo należy pamiętać, iż w przypadku działań
kierowanych do osób bezrobotnych, w tym grup w szczególnej sytuacji na rynku pracy, niższa efektywność jest
w Mrągowie
konsekwencją specyficznych problemów doświadczanych przez uczestników projektu. Tym samym kluczowa
jest nie tyle roczna efektywność wsparcia, co długoterminowe oddziaływanie na postawy uczestnika projektu i
jego aktywność na rynku pracy. W związku z powyższym, zgodnie z ideą realizowaną przez PUP w Mrągowie,
nie jest zasadne ograniczanie możliwości udziału w projekcie czy też limitowanie dostępnych form wsparcia.
W takcie wywiadu wskazano również na wzrastającą w kolejnych latach szczegółowość wymogów
odnośnie do grupy docelowej projektu. Odnosi się ona zarówno do struktury uczestników projektu w wymiarze
charakterystyk socjodemograficznych, jak i struktury płci. Wymogi stawiane projektom systemowym przez
Instytucję Pośredniczącą (IP) i Instytucję Pośredniczącą II stopnia (IP2) podyktowane są zarówno poziomem
wskaźników przewidzianych do osiągnięcia w ramach programu, jak i zmianami sytuacji gospodarczej w
regionie czy wskazaniami polityki rynku pracy ustanawianymi na poziomie regionu, kraju czy nawet Unii
Europejskiej. Zalecenia w zakresie konstruowania grupy docelowej projektu pozwalają na zorientowanie
wsparcia na grupy szczególnie ważne w kontekście rynku pracy, choć z drugiej strony, może również stanowić
utrudnienie na etapie realizacji projektu. Wynika to z faktu, iż zdefiniowana we wniosku aplikacyjnym struktura
nie powinna być przesłanką dla odmówienia osobie bezrobotnej, która nie charakteryzuje się określonymi
cechami, udziału w formach wsparcia. Niejednokrotnie oczekiwany stopień realizacji wartości wskaźników jest
postrzegany jako bardzo trudny do osiągnięcia w ramach projektu, szczególnie wobec powrotu do projektu
osób, które uprzednio zakończyły w nim udział. Rozważając powyższą kwestię, należy mieć na uwadze, iż
wartość docelowa wskaźników (produktu i rezultatu) właściwych dla PO KL była elementem negocjacji
z Komisją Europejską i jako taka stanowiła jedną z przesłanek dla udzielenia wsparcia w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego. Tym samym stanowi ona element swoistego „kontraktu” pomiędzy Polską a Unią
Europejską. Poziom wskaźników podlegał dezagregacji dokonanej przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego,
tym samym został zaplanowany limit planowany do osiągnięcia przez poszczególne województwa. Działania
podejmowane przez IP i IP2 w zakresie oczekiwanego w danym roku stopnia osiągnięcia wskaźników programu
znajdują odzwierciedlenie w wymogach stawianych beneficjentom realizującym projekty przyczyniające się do
osiągania wskaźników, a więc w tym wypadku projektom systemowym PUP, w ramach wewnątrzregionalnej
dezagregacji wskaźników. Analiza przeprowadzona w ramach badania ewaluacyjnego jednoznacznie wskazuje
na niewystarczający przepływ informacji pomiędzy IP i IP2 w zakresie oczekiwanych wartości wskaźników i
charakterystyki grupy docelowej oraz zasad ich ustalania. Zasadne byłoby usprawnienie procesu komunikacji,
w szczególności pomiędzy IP i IP2 a beneficjentami systemowymi, gdyż przykładowo poziom wartości
docelowych wskaźników może zostać zweryfikowany w ramach przeglądu śródokresowego PO KL.
Na poziomie form wsparcia wskazywano bardzo małe zainteresowanie refundacją doposażenia lub
wyposażenia stanowiska pracy ze strony pracodawców. Jest to powiązane zarówno z koniecznością
zapewnienia trwałości zatrudnienia skierowanej na dane stanowisko osoby bezrobotnej, jak i obowiązkami
dostarczania przez pracodawcę właściwych dokumentów. Zwrócono także uwagę na relatywnie niewielką
efektywność zatrudnieniową staży. Jest to konsekwencja ustawowego kształtu powyższej formy wsparcia, która
w przeciwieństwie do prac interwencyjnych czy wyposażenia stanowiska pracy, nie wymaga zapewnienia
trwałości zatrudnienia ze strony pracodawcy. W związku z powyższym pracodawcy niejednokrotnie przyjmują
stażystę, pozwalając mu zdobyć pierwsze doświadczenie zawodowe, niemniej jednak wobec obserwowanego
spowolnienia gospodarczego istnieje zagrożenie wystąpienia efektu substytucji, a więc wypierania przez
skierowane na staż osoby bezrobotne pracowników, którzy mogliby zostać zatrudnieni do wykonywania zadań
na danym stanowisku pracy. Przedstawicielka PUP wskazywała na konieczność stworzenia rozwiązań
systemowych, które pozwalałyby na zwiększenie efektywności zatrudnieniowej staży, przykładowo
zobligowanie pracodawcy do zatrudnienia bezrobotnego po zakończonym stażu. Szacując długofalowe
oddziaływanie potencjalnych zmian ustawowych, należy wskazać na zmniejszenie liczby firm przyjmujących
stażystów, a zarazem na zmniejszone możliwości uzyskiwania doświadczenia zawodowego przez osoby takiego
doświadczenia nieposiadające. Równocześnie wprowadzenie wymogu późniejszego zatrudnienia stażysty
pozwoliłoby na naturalną selekcję firm, które dają perspektywiczne możliwości kontynuowania zatrudnienia.
PUP w Mrągowie może również podejmować działania doraźne w postaci ograniczenia możliwości
w Mrągowie
przyjmowania stażystów przez podmioty, które nie zapewnią nawet czasowego zatrudnienia po zakończonym
stażu. Niemniej jednak należy mieć na uwadze, iż staż to nie tylko forma zdobywania doświadczenia
zawodowego, ale także weryfikacji predyspozycji zawodowych i preferencji stażystów, tym samym może być
traktowany również jako forma orientacji zawodowej, a zatem nie musi wiązać się z pełną efektywnością
zatrudnieniową.
Przedstawicielka PUP w Mrągowie wskazywała na znaczne zainteresowanie osób bezrobotnych
jednorazowymi środkami na rozpoczęcie działalności gospodarczej, a także stażami i szkoleniami. Dotychczas
uzyskiwane środki finansowe przeznaczone na realizację projektu systemowego nie pozwalają na objęcie
wsparciem wszystkich osób bezrobotnych chętnych do rozpoczęcia udziału w projekcie. Zwiększenie kwoty
przeznaczonej na aktywizację osób bezrobotnych w powiecie mrągowskim pozwoliłoby na zwiększenie zakresu
oddziaływania projektu. Dodatkowo pojawiają się trudności na etapie realizacji projektu powiązane z
konstrukcją projektów systemowych powiatowych urzędów pracy. Projekty systemowe w Poddziałaniu 6.1.3
PO KL nie przewidują finansowania w ramach budżetu projektu kosztów promocji oraz kadry projektu.
Pierwszy problem jest rozwiązywany przez PUP w Mrągowie na drodze współpracy nieformalnej z innymi
instytucjami i mediami oraz zapewnienia w ten sposób kanałów promocji projektu na terenie powiatu. W
odniesieniu do kwestii kadrowych problemem jest znaczące obciążenie pracowników urzędu zadaniami. Co
prawda PUP w Mrągowie uzyskał możliwość zatrudnienia pośredników pracy i doradców zawodowych w
ramach projektu realizowanego w Poddziałaniu 6.1.2 PO KL, jednak ze względu na potrzebę objęcia osób
bezrobotnych zindywidualizowanym wsparciem w postaci IPD pozyskane zasoby kadrowe nie są w pełni
wystarczające. Ze względu na szerokie stosowanie IPD zasadne byłoby umożliwienie finansowania w projekcie
kosztów zatrudnienia dodatkowego doradcy zawodowego, który w pełnym wymiarze mógłby wspierać
uczestników projektu systemowego.
Nie zidentyfikowano problemów w sferze współpracy pomiędzy beneficjentem a IP2. IP2 wyznaczyła
opiekuna projektu systemowego PUP w Mrągowie, który nie zmienia się od początku realizacji projektu
„Aktywność zawodowa – szansą na lepsze jutro”. Opiekun jest pierwszą osobą, do której zwraca się koordynator
projektu w zakresie rozwiązywania kwestii problemowych czy wymagających interpretacji. Równocześnie
przedstawicielka PUP wskazywała, iż IP2 włącza urzędy pracy w proces konsultacji wymogów stawianych
projektom systemowym w kolejnych latach, przykładowo w zakresie obligatoryjnych charakterystyk i struktury
grupy docelowej projektów.
Projekt „Aktywność zawodowa – szansą na lepsze jutro” jest realizowany samodzielnie przez PUP w
Mrągowie. Warto natomiast podkreślić nieformalną współpracę z jednostkami pomocy społecznej realizującymi
projekty systemowe w ramach Priorytetu VII PO KL – Promocja integracji społecznej. Dzięki zawiązanej
współpracy w powiecie stworzono ramy dla możliwie najbardziej kompleksowej aktywizacji społecznej i
zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Projekty systemowe instytucji pomocy społecznej
ogniskują się bowiem wokół zagadnień szeroko pojętego wsparcia „miękkiego”, tj. aktywizacji społecznej dzięki
zapewnieniu wsparcia psychologicznego, warsztatów i szkoleń rozwijających umiejętności interpersonalne i
społeczne klientów pomocy społecznej. Z kolei projekt systemowy PUP ma charakter komplementarny
i dostarcza konkretnych instrumentów aktywizacji zawodowej dzięki formom wsparcia dostępnym w ustawie
oraz SZOP PO KL. Nieformalna współpraca zaowocowała zatem sekwencyjnością i kompleksowością wsparcia
dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym z tytułu pozostawania bez zatrudnienia, zwiększając szanse na
ich skuteczną aktywizację. Współpraca nieformalna obejmuje również promocję i informacje o projekcie, w
która włączają się nie tylko wskazane powyżej instytucje pomocy społecznej, ale także i inne podmioty aktywnie
wspomagające akcję informacyjną.
w Mrągowie
WNIOSKI I REKOMENDACJE









Przeprowadzone badanie ewaluacyjne potwierdza skuteczną realizację projektu systemowego PUP w
Mrągowie. Projekt jest sprawnie zarządzany, nie zidentyfikowano znaczących zagrożeń związanych z
realizacją projektu. Beneficjent systemowy pozostaje w regularnym kontakcie z Instytucją Pośrednicząca II
stopnia, na bieżąco wyjaśniając pojawiające się kwestie problemowe.
Projekt przewiduje zróżnicowany katalog instrumentów aktywizacji osób bezrobotnych. Przyjęte
rozwiązania należy ocenić niezwykle pozytywnie w kontekście problemów, które dotykają grupę docelową
projektu „Aktywność zawodowa – szansą na lepsze jutro”.
Zarówno analiza desk research, jak i przeprowadzony wywiad IDI wskazują na dobre przygotowanie
merytoryczne kadry projektu. Widoczna jest bardzo dobra znajomość dokumentów programowych, zasad
realizacji programu i innych wytycznych, co przekłada się na wysoką jakość wniosków o płatność.
PUP zaleca nowo utworzonym przedsiębiorstwom stosowanie oznakowania właściwego dla PO KL. Takie
działanie ma dużą wartość o charakterze wizerunkowym. W kontekście PO KL wspiera ono
rozpoznawalność wsparcia w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, dając wyraz korzyściom
uzyskiwanym tak przez osoby bezrobotne, jak i przez społeczność lokalną dzięki interwencji w ramach
programu. Jest to forma ukazania korzyści z inwestycji „miękkich” w kapitał ludzki, które są zdecydowanie
rzadziej zauważane niż inwestycje infrastrukturalne. Jest to również argument na rzecz nowoczesnego
działania urzędu i jego zaangażowania w poprawę sytuacji na lokalnym rynku pracy.
Współpraca zawiązana z jednostkami pomocy społecznej, realizującymi projektu systemowe w ramach
Priorytetu VII PO KL – Promocja integracji społecznej, tworzy ramy dla możliwie najbardziej kompleksowej
aktywizacji społecznej i zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Jest to zdecydowanie
mocna strona projektu, gdyż pozwala na wyzwolenie efektu synergii w zakresie wsparcia grup zagrożonych
wykluczeniem społecznym. Zasadne byłoby przeprowadzenie przez IZ pogłębionej ogólnopolskiej analizy
komplementarności pomiędzy projektami systemowymi PUP i instytucji pomocy społecznej, a także
stworzenie przewodnika dobrych praktyk w tym zakresie.
Konieczna jest poprawa przepływu informacji pomiędzy instytucjami zaangażowanymi w system wdrażania
PO KL. W szczególności niezbędne jest informowanie o przyjętych założeniach programowych, jak i ich
przesłankach i uwarunkowaniach zarówno przez instytucje regionalne (IP i IP2), jak też przez Instytucję
Zarządzającą PO KL. Dodatkowo beneficjenci systemowi powinny być aktywnie włączani w proces
konsultacji społecznych Planów Działania, ale także poziomu wskaźników przewidzianych do osiągnięcia w
ramach PO KL. Zaangażowanie powinno obejmować zarówno działania mające na celu modyfikację zapisów
programu w ramach przeglądu śródokresowego PO KL, jak i działania przygotowawcze do nowego okresu
programowania.
Przeprowadzona analiza wskazuje również na potrzebę zintensyfikowania wsparcia kierowanego do osób
długotrwale bezrobotnych. Aktywizacja osób należących do tej grupy jest niewątpliwie trudniejsza, gdyż
wymaga długofalowych i spersonalizowanych działań. W sferze strategicznej w perspektywie kolejnego
okresu programowania może wiązać się z celowością tworzenia odrębnych projektów dla osób długotrwale
bezrobotnych, obejmujących wieloetapową ścieżkę wsparcia umożliwiającą wielokrotny powrót do
projektu. Rozwiązanie takie mogłoby również zostać zastosowane w odniesieniu do innych grup trudnych
do aktywizacji, przykładowo osób starszych o niskim poziomie wykształcenia.
Badania wykazały, iż respondenci relatywnie nisko oceniają własną wiedzę o lokalnym rynku pracy. W
związku z powyższym zachodzi potrzeba zintensyfikowania działań szkoleniowych i doradczych
ukierunkowanych na kształcenie umiejętności aktywnego poszukiwania pracy, w tym również korzystania
ze źródeł wiedzy o sytuacji na lokalnym rynku.
Oferowane formy pomocy aktywnie wspierają powrót do zatrudnienia osób bezrobotnych, przy czym
najwyższą efektywnością zatrudnieniową, trwałością i użytecznością charakteryzują się dotacje na
w Mrągowie


rozpoczęcie działalności gospodarczej. Czynniki te stanowiły również przesłankę dla zwiększenia skali
wsparcia dla osób planujących rozpoczęcie działalności gospodarczej.
Niższym poziomem efektywności zatrudnieniowej charakteryzują się staże. Niemniej jednak należy mieć na
uwadze, iż ocena oddziaływania zastosowanych form wsparcia musi być rozważana również w kontekście
stażu jako instrumentu nabywania doświadczenia zawodowego i weryfikacji własnych zainteresowań i
predyspozycji zawodowych przez stażystę. Zasadne jest dokonanie analizy efektywności zatrudnieniowej
staży w skali ogólnopolskiej oraz oszacowanie efektów oddziaływania zmian prawnych łączących staż z
koniecznością zapewnienia przez pracodawców zatrudnienia dla osób bezrobotnych kończących udział
w stażu.
W trakcie analizy desk research zwrócono uwagę na zapis celu głównego projektu, który stanowi powielenie
celu właściwego dla Działania 6.1 wskazanego w SZOP PO KL. Cel ten odnosi się również do poziomu
regionu, zatem nie zostanie w pełni osiągnięty w wyniku działań projektowych. Zaleca się
przeformułowanie celu głównego projektu stosownie do zakresu działań projektowych. W związku z
planowanymi od 2011 r. zmianami w Systemie Realizacji PO KL zasadne byłoby również zorganizowanie
przez IP bądź IP2 spotkania dla beneficjentów systemowych poświęconego nowym wymogom w zakresie
konstrukcji wniosku aplikacyjnego.
w Mrągowie
Spis tabel
Tabela 1. Z jakiej oferty w ramach projektu Pan(-i) skorzystał(-a)? .................................................................................................................. 14
Tabela 2. Źródła informacji o projekcie ........................................................................................................................................................................... 16
Tabela 3. Mocne strony projektu ........................................................................................................................................................................................ 17
Tabela 4. Najsłabsze punkty projektu .............................................................................................................................................................................. 18
Tabela 5. Płeć beneficjentów a rodzaj udzielonego wsparcia ................................................................................................................................ 20
Tabela 6. Wiek beneficjentów a rodzaj udzielonego wsparcia .............................................................................................................................. 21
Tabela 7. Wykształcenie beneficjentów a rodzaj udzielonego wsparcia .......................................................................................................... 22
Tabela 8. Ocena skuteczności poszczególnych form wsparcia .............................................................................................................................. 24
Tabela 9. Ocena, czy pomoc zaoferowana w ramach projektu była wystarczająca, a otrzymana forma pomocy ......................... 30
Tabela 10. Proszę krótko powiedzieć: czego Pana(-i) zdaniem zabrakło w projekcie urzędu pracy? ................................................ 31
Tabela 11. Ocena obecnej sytuacji zawodowej a otrzymana forma wsparcia ................................................................................................ 32
Tabela 12. Czy zgadza się Pan(-i) z następującymi stwierdzeniami? ................................................................................................................. 34
Tabela 13. Obecna sytuacja respondenta na rynku pracy ....................................................................................................................................... 34
Tabela 14. Rodzaj udzielonego wsparcia a obecna sytuacja respondenta na rynku pracy ...................................................................... 36
Tabela 15. Płeć respondenta a obecna sytuacja respondenta na rynku pracy............................................................................................... 37
Tabela 16. Wiek respondenta a obecna sytuacja respondenta na rynku pracy............................................................................................. 37
Tabela 17. Wykształcenie respondenta a obecna sytuacja respondenta na rynku pracy ......................................................................... 38
Spis wykresów
Wykres 1. Płeć beneficjentów projektu ........................................................................................................................................................................... 12
Wykres 2. Wiek beneficjentów projektu ......................................................................................................................................................................... 13
Wykres 3. Wykształcenie respondenta ............................................................................................................................................................................ 13
Wykres 4. Jak długo brał(-a) Pan(-i) udział w projekcie PUP? .............................................................................................................................. 15
Wykres 5. Czy łatwo było Panu(-i) uzyskać informacje o możliwości udziału w tym projekcie? ......................................................... 15
Wykres 6. Czy decyzję o udziale w projekcie podjął(-ęła) Pan(-i) osobiście, czy wspólnie z inną osobą? ........................................ 17
Wykres 7. Czy pomoc otrzymana w ramach projektu przyczyniła się do zmian w Pana(-i) życiu zawodowym? ......................... 23
Wykres 8. Czy dzięki udziałowi w projekcie nabył(-a) Pan(-i) umiejętności poruszania się po rynku pracy? ............................... 25
Wykres 9. Czy dzięki udziałowi w projekcie nabył(-a) Pana(-i) umiejętności praktyczne? .................................................................... 25
Wykres 10. Czy dzięki udziałowi w projekcie nabył(-a) Pana(-i) doświadczenie zawodowe? .............................................................. 26
Wykres 11. Czy dzięki udziałowi w projekcie wzrosła Pana(-i) motywacja do podnoszenia, doskonalenia kwalifikacji
zawodowych? .............................................................................................................................................................................................................................. 26
Wykres 12. Czy dzięki udziałowi w projekcie wzrosło Pana(-i) zainteresowanie podjęciem pracy zawodowej? ........................ 27
Wykres 13. Czy dzięki udziałowi w projekcie wzrosła Pana(-i) pewność siebie i samoocena? ............................................................. 27
Wykres 14. Czy dzięki udziałowi w projekcie wzrosły Pana(-i): poczucie odpowiedzialności, samodzielność oraz zdolność
do podejmowania decyzji? .................................................................................................................................................................................................... 28
Wykres 15. Czy dzięki udziałowi w projekcie wzrosła Pana(-i) kreatywność, zdolność do tworzenia nowych, nietypowych
rozwiązań i pomysłów? .......................................................................................................................................................................................................... 28
Wykres 16. Czy odczuwa Pan(-i), że po zakończeniu udziału w projekcie urzędu pracy lepiej radzi sobie Pan(-i) w życiu
zawodowym niż przed przystąpieniem do tego projektu? ..................................................................................................................................... 29
Wykres 17. Czy w porównaniu z innymi osobami w podobnej sytuacji zawodowej Pana(-i) szanse na znalezienie pracy są:
............................................................................................................................................................................................................................................................ 29
Wykres 18. Czy pomoc zaoferowana w tym projekcie była dla Pana(-i) wystarczająca? ......................................................................... 30
Wykres 19. Ocena wpływu udziału w projekcie na sytuację beneficjenta na rynku pracy ...................................................................... 32
Wykres 20. Co było dla Pana(-i) najważniejsze w projekcie PUP? ...................................................................................................................... 33
Wykres 21. Czy udział w projekcie przyczynił się do znalezienia przez Pana(-ią) pracy (osoby aktualnie pracujące)? ............ 35
Wykres 22. Jak długo jest Pan(-i) zarejestrowany(-a) w PUP jako osoba bezrobotna?............................................................................. 40
Wykres 23. Czy po zakończeniu udziału w projekcie pracował(-a)Pan(-i) zawodowo? ........................................................................... 40
Wykres 24. Jak długo był(-a) Pan(-i) zatrudniony(-a) w tej pracy? ................................................................................................................... 41
w Mrągowie

Raport z badania projektu systemowego 6.1.3

Transkrypt

Podobne dokumenty

Angielski za darmo

Kurs komputerowy ECDL 2016 EFS

Program realizacji robót publicznych w regionach wysokiego

Zapisz jako pdf

Dzieci radzą sobie same tylko w bajkach

PRODUKT LOKALNY - SZANSĄ NA LEPSZE JUTRO – SZKOLENIA

Pieniądze na otwarcie firmy jeszcze dostępne