Jedna bakteria, wiele chorób - E

Jedna bakteria, wiele chorób
prof. dr hab. med. Jacek Wysocki
dr n. med. Ilona Małecka
Katedra i Zakład Profilaktyki Zdrowotnej , Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego
w Poznaniu
Specjalistyczny ZOZ nad Matką i Dzieckiem w Poznaniu
Jakie choroby?
• zakażenia inwazyjne (zapalenie opon mózgowordzeniowych, posocznica, bakteriemia z gorączką)
• często: ostre zapalenie ucha środkowego,
zapalenie zatok obocznych nosa, zapalenie płuc,
ropniak opłucnej, zapalenie spojówek
• rzadziej: zapalenie wyrostka sutkowatego, oczodołu,
zapalenie wsierdzia, zapalenie szpiku kostnego,
ropne zapalenie stawów, uogólniona posocznica
u pacjentów bez śledziony
Pediatrics 2010;126:186-190
MMWR Recomm. Rep. 2010;59(RR-11):1-18
2
Nosicielstwo
• nosicielstwo w jamie nosowo-gardłowej –
od 21% u dzieci w krajach wysokorozwiniętych do
90% w środowiskach biednych
• transmisja drogą kropelkową
• po zastosowaniu skutecznej terapii pneumokoki
znikają z nosogardła w ciągu 24 godzin
• u dzieci po skolonizowaniu przez nowy serotyp
– u około 15% w ciągu kilku dni dochodzi do rozwoju
zakażenia
Pediatrics 2010;126:186-190
MMWR Recomm. Rep. 2010;59(RR-11):1-18
3
Choroba pneumokokowa: patogeneza
Kolonizacja
przekroczenie bariery błony śluzowej
inwazja do krwioobiegu
zapalenie opon
mózgowych,
posocznica
inwazja miejscowa
bakteryjne
zapalenie
płuc
1. WHO. Acute Respiratory Infections (Update September 2009).
http://www.who.int/vaccine_research/diseases/ari/en/print.html. data odwiedzin strony luty, 2010.
2. CDC. Epidemiology and prevention of vaccine-preventable diseases. 11th ed. 2009;217-230.
zapalenie ucha
środkowego,
zapalenie zatok,
niebakteryjne
zapalenie płuc
Szczególne wskazania do szczepienia
przeciw pneumokokom
Grupa ryzyka
Wskazania
Dzieci bez zaburzeń odporności
Przewlekłe choroby serca (wady wrodzone,
niewydolność krążenia)
Przewlekłe choroby płuc
Cukrzyca
Wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego
Implant ślimakowy
Dzieci z anatomiczną lub
funkcjonalną asplenią
Anemia sierpowata lub inne hemoglobinopatie
Asplenia wrodzona lub po splenektomii
Dzieci z niedoborami
odporności
Zakażenie HIV
Przewlekła niewydolność nerek lub zespól
nerczycowy
Stosowanie leków immunosupresyjnych lub
naświetlania (nowotwory złośliwe, białaczki,
chłoniaki, przeszczepy narządów litych)
Wrodzone niedobory odporności
5
Standardowe wartości MIC
dla pneumokoków
Antybiotyk
Niewrażliwy, mcg/ml
wrażliwy, mcg/ml
średnio wrażliwy
oporny
penicylina (p.o.)
≤ 0,06
0,12 – 1,0
≥ 2,0
penicylina (i.v.)
- poza zapaleniem opon m.rdz.
- zap. opon m.rdz.
≤ 2,0
4,0
≥ 8,0
≤ 0,06
żadne
≥ 0,12
≤ 1,0
2,0
≥4,0
≤ 0,5
1,0
≥ 2,0
cefotaksym lub ceftriakson
- poza zapaleniem opon m.rdz.
- zap. opon m.rdz
6
Leczenie zapalenia opon mózgowordzeniowych o etiologii pneumokokowej
na podstawie antybiogramu
Wynik antybiogramu
• wrażliwy na penicylinę
Leczenie
odstawić wankomycynę
i włączyć penicylinę (i odstawić
cefalosporynę)
lub kontynuować cefotaksym lub
ceftriakson w monoterapii
• niewrażliwy na penicylinę (średnio
odstawić wankomycynę
wrażliwy lub oporny)
i kontynuować cefotaksym lub ceftriakson
i wrażliwy na cefotaksym lub ceftriakson
• niewrażliwy na penicylinę (średnio
wrażliwy lub oporny)
i niewrażliwy na cefotaksym lub
ceftriakson (średnio wrażliwy lub
oporny)
i wrażliwy na ryfampicynę
kontynuować wankomycynę i wysokie
dawki cefotaksymu lub ceftriaksonu
i w niektórych sytuacjach można dodać
ryfampicynę
7
Dawkowanie dożylne antybiotyków
w IChP u dzieci
Antybiotyk
Zapalenie opon mózgowordzeniowych
Bez zapalenia opon mózgowordzeniowych
dawka/kg.d
co ile godzin
dawka/kg/d
co ile godzin
Penicylina G
250 000 – 400 000 U
4-6 h
250 000 – 400 000 U
4 -6 h
Cefotaksym
225 – 300 mg
8h
75-100 mg
8h
Ceftriakson
100 mg
12 – 24 h
50 – 75 mg
12 – 24 h
Wankomycyna
60 mg
6h
40 – 45 mg
6- 8 h
Ryfampicyna
20 mg
12 h
nie ma wskazań
Chloramfenikol
75 – 100 mg
6h
75 – 100 mg
6h
Klindamycyna
nie ma wskazań
25 – 40 mg
6 -8 h
Meropenem
120 mg
60 mg
8h
8h
8
SKUTECZNOŚĆ SZCZEPIEŃ PRZECIW
PNEUMOKOKOM
9
Inwazyjna choroba pneumokokowa
(wszystkie serotypy) u dzieci < 5 r.ż. w USA w latach 1998-2007
Liczba przypadków na 100,000
Wszystkie przypadki
120
Serotypy szczepionkowe
100
2007 vs. okres przed wprowadzeniem PCV7
80
60
40
22-25 przypadków
20
PCV7
<1 przypadek
0
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Lata
10
Whitney C. http://sabin.org/files/dr_presentations/Whitney.pdf. Accessed February 2, 2009.
10
Prevenar: redukcja hospitalizacji z powodu
zapalenia płuc u dzieci do 2 r.ż. w USA
2500
30
26,2
Liczba przypadków / 100 000
1500
1000
1 296,9
39%
redukcja
790,9
500
Liczba przypadków na 100 000
25
2000
20
15
65%
redukcja
9,2
10
5
0
0
Wszystkie przypadki zapalenia płuc
Pneumokokowe zapalenia płuc
Dane z Amerykańskiej Ogólnokrajowej Bazy Danych pacjentów hospitalizowanych Liczba przyjęć do szpitala z powodu zapalenia płuc.
Porównanie lat 1997-1998 z latami 2001-2004 .
Grijalva CG i wsp. Lancet 2007; 369: 1179-86
11
Prevenar – redukcja hospitalizacji z powodu zapalenia płuc
2+1
PCV7
w 2006
Hospitalizacja dzieci z powodu zapaleń płuc w Kielcach w 2007 roku
140
Wiek w latach
0-1
2-4
120
65%
100
redukcja
80
60
40
20
0
Średnia ilość zachorowań
2004-2005 r.
Zachorowania
2007 r.
Wprowadzenie
szczepienia
populacyjnego
PCV7
Patrzałek et al. Eur J Microbiol Infect Dis 2010
12
Prevenar – efekt populacyjny powszechnych szczepień
w Kielcach
PCV7 w 2006
PCV13 w 2010
30
Zapadalność na zapalenie płuc/1000
2+1
2005
25
2009
20
45%
74%
15
10
5
0
0-2
0-29
65+
Wiek
Patrzałek M. i wsp. Przegląd Epidemiologiczny 2011; 65:51-56
13
2500
Liczba wizyt na 1000 dzieci/rok
2173
43%
redukcja
2000
1500
1244
1000
500
0
1997-1999
2004
Wizyty ambulatoryjne z powodu OZUŚ
Liczba przepisywanych kursów antybiotykoterapii na 1000 dzieci/rok
PCV7: redukcja zachorowalności na OZUŚ u dzieci do 2 r.ż. w USA
2500
42%
2000
redukcja
1500
1244
1000
722
500
0
1997-1999
2004
Preskrypcja antybiotyków w leczeniu OZUŚ
P<0,001
Przed wprowadzeniem szczepionki
Prevenar do rutynowych szczepień
Po wprowadzeniu szczepionki
Prevenar do rutynowych szczepień
Zhou F. Pediatr 2008; 121: 253-60
14