Zielona Góra, 2014 - (BIP) Regionalnej Izby Obrachunkowej w

Regionalna Izba Obrachunkowa
w Zielonej Górze
65-261 Zielona Góra, ul. Chmielna 13; tel. 68 329 19 00; fax: 68 329 19 03
www.zielonagora.rio.gov.pl e-mail: [email protected]
Zielona Góra, 2014.11.20
RIO.I.092.35.2014
Pani
Helena Sagasz
Burmistrz Miasta i Gminy Jasień
WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
Regionalna Izba Obrachunkowa w Zielonej Górze, działając na podstawie art. 1 ust. 2
ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych
(tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 1113 z późn. zm.), przeprowadziła w dniach od 5 sierpnia
2014 r. do 9 października 2014 r. kontrolę problemową w zakresie zadłużenia Gminy Jasień
za lata 2011-2014. Wyniki kontroli omówiono i podpisano protokół w dniu 9 października
2014 r.
Zakresem kontroli objęto poziom zadłużenia jednostki samorządu terytorialnego i jego
zmiany w latach 2011 - 2014, prawidłowość zaciągania zobowiązań przez Gminę Jasień,
zobowiązania wymagalne, rzetelność danych prezentowanych w zakresie zadłużenia Gminy,
przestrzeganie wskaźników zadłużenia i spłaty zobowiązań, przestrzeganie reguły wyrażonej
w art. 242 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych, ewidencję księgową
kredytów, pożyczek, papierów wartościowych, poręczeń i gwarancji oraz kontrolę zarządczą.
W związku z przeprowadzoną kontrolą, zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy o regionalnych
izbach obrachunkowych, przekazuję Pani Burmistrz niniejsze wystąpienie pokontrolne.
W
zakresie
prawidłowości
zaciągania
zobowiązań
kontrolujące
stwierdziły,
że w dniu 21 maja 2013 r. zostały podpisane dwie umowy poręczenia, na mocy których
Gmina jako poręczyciel poręczyła spłatę pożyczek wraz z oprocentowaniem zaciągniętych
przez Zakład Komunalny Sp. z o.o. w Jasieniu w Wojewódzkim Funduszu Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej w Zielonej Górze z przeznaczeniem na dofinasowanie
realizacji zadania „Rozbudowa kanalizacji sanitarnej w m. Jasień obejmująca ul. Lubską,
Mickiewicza, Rolniczą, Akacjową, Letnią, Brzozową, Brukową i Konopnickiej.” Z treści
umów wynikało, że poręczenia obejmowały spłaty pożyczek w łącznej wysokości
1. 594.982,04 zł wraz z oprocentowaniem oraz z innymi zobowiązaniami wynikającymi
z umów pożyczek. W uchwale Nr XXIV/233/13 z dnia 2 maja 2013 r. w sprawie zmian
w budżecie Gminy, Rada Miejska w Jasieniu określiła łączną (maksymalną) kwotę
udzielonych poręczeń i gwarancji do wysokości 1.594.982,04 zł. Uchwała ta nie określała
zatem poręczenia kwot oprocentowania wynikających z umów pożyczek. Zgodnie
z zawartymi umowami pożyczek oprocentowanie jest zmienne, zależne od stopy redyskonta
weksli wynosi 0,5 stopy redyskonta weksli i nie mniej niż 2% w stosunku rocznym. Termin
zapłaty odsetek ustalono na 25 dzień każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. W okresie
pomiędzy datą wpływu pierwszej transzy pożyczki a datą spłaty pierwszej raty pożyczki,
oprocentowanie jest wyższe od stopy bazowej o 0,2 s.r.w. Kontrolujące przyjmując
minimalne oprocentowanie 2% w stosunku rocznym ustaliły, że poręczona kwota
oprocentowania pożyczek powinna przykładowo wynosić w 2013 r -7.953,06 zł, w 2014 r. –
15.061,11 zł, 2015 r. -7.641,06. Wartości udzielonych poręczeń z tytułu zabezpieczenia spłat
pożyczek wraz z oprocentowaniem oraz z innymi zobowiązaniami wynikającymi z umów
pożyczek przekraczają kwotę określoną przez organ stanowiący w uchwale budżetowej,
co stanowi naruszenie art. 94 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych
(tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 885 z późn. zm.). Osobą odpowiedzialną za powyższą
nieprawidłowość jest Burmistrz. Przyczyną nieprawidłowości była błędna interpretacja
przepisów prawa.
Gmina udzielając poręczeń Zakładowi Komunalnemu Sp. z o.o. w Jasieniu
nie uwzględniła ograniczeń wynikających z art. 94 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r.
o finansach publicznych. W zawartych umowach poręczenia nie określono do jakiej kwoty
Gmina będzie odpowiadać za zobowiązania dłużnika oraz nie zawarto w nich terminu
określającego, do kiedy Gmina będzie odpowiadać za te zobowiązania. Jak wynika
z art. 94 ust. 2 ustawy o finansach publicznych poręczenia i gwarancje są terminowe
i udzielane do określonej kwoty. Odpowiedzialna za powyższą nieprawidłowość Burmistrz
2
wyjaśniła, że umowy przygotowane były przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej w Zielonej Górze i nie wzięto pod uwagę możliwości, że mogą
one nie spełnić wymogów prawnych.
Kontrola wydatków Gminy z tytułu udzielonych poręczeń, w tym zgodności ze stanem
faktycznym założeń przyjętych w uchwale Nr XXXI/233/13 Rady Miejskiej w Jasieniu z dnia
2 maja 2013 r. w sprawie zmian w budżecie Gminy oraz w uchwale Nr XXXI/292/13 Rady
Miejskiej w Jasieniu z dnia 27 grudnia 2013 r. w sprawie uchwalenia uchwały budżetowej
Gminy Jasień na rok 2014 wykazała, że:
 w planie wydatków budżetu Gminy Jasień na 2013 r. nie ujęto wydatków z tytułu
udzielonych poręczeń, przypadających do spłaty w tym roku;
 w planie wydatków budżetu Gminy Jasień na 2014 r wydatki z tytułu poręczenia
zostały zaniżone w stosunku do zawartych umów o kwotę 1.201.322,11 zł.
Powyższe stanowi naruszenie art. 212 ust. 1 pkt 7 w zw. z art. 233 pkt 1 ustawy z dnia
27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych. Z wyjaśnień Burmistrza wynika, że przyczyną
powyższych nieprawidłowości była informacja o otrzymaniu przez Zakład Komunalny
Sp. z o.o. w Jasieniu refundacji na spłatę poręczonej pożyczki oraz błędna interpretacja
przepisów prawa.
Wyjaśnienia
nie
zmieniają
ustaleń
kontroli.
Na
dzień
podjęcia
uchwały
Nr XXXI/292/13 Rady Miejskiej w Jasieniu w sprawie uchwalenia budżetu Gminy Jasień
na rok 2014 tj. 27 grudnia 2013 r. Zakład Komunalny Sp. z o.o. w Jasieniu posiadał
zobowiązania z tytułu pożyczki, zaciągniętej w WFOŚiGW w Zielonej Górze na mocy
umowy Nr 2013/OW-po/008/P z aneksami. Zgodnie z aneksem nr 1 do ww. umowy,
zawartym w dniu 16 października 2013 r. spłata pełnej kwoty pożyczki nastąpić miała
w terminie 7 dni od dnia otrzymania środków finansowych z PROW na konto Funduszu (…),
lecz nie później niż do dnia 31 marca 2014 r. W związku z tym w uchwale budżetowej
należało określić, stosownie do art. 212 ust. 1 pkt 7 ustawy o finansach publicznych, kwotę
potencjalnych wydatków z tytułu poręczonej pożyczki wraz z należnymi odsetkami, zgodnie
z zawartą umową. Kwota ta powinna być ujęta w planie wydatków budżetu do dnia spłaty
poręczonej pożyczki.
Podobnie w przypadku wieloletniej prognozy finansowej uchwalonej uchwałą
Nr XXXI/291/13 Rady Miejskiej w Jasieniu z dnia 27 grudnia 2013 r. w sprawie uchwalenia
Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Jasień na lata 2014-2022 kontrola wykazała,
że wydatki z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji na rok 2014 zostały zaniżone
w stosunku do zawartych umów o 5.086,11 zł, a wydatki z tego tytułu przyjęte na rok 2015
3
zostały zaniżone w stosunku do zawartych umów o 7.076,70 zł. Z wyjaśnień Burmistrza
wynika, że przyczyną powyższej nieprawidłowości była błędna interpretacja przepisów
prawa.
W sprawozdaniu łącznym Rb-Z wg stanu na koniec IV kwartału 2013 r. wykazane
zostały nieprawidłowe dane w zakresie udzielonych poręczeń, tj. nie wykazano kwoty
zobowiązań w wierszu F3 „wartość poręczeń i gwarancji udzielonych w okresie
sprawozdawczym” tego sprawozdania. Doprowadziło to do naruszenia przepisów
§ 4 ust. 2 pkt
3 Instrukcji
sporządzania sprawozdań, stanowiącej
załącznik
Nr 9
do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek
sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych (Dz. U. z 2010 r., Nr 43,
poz. 247 z późn. zm.), z których wynika, że w wierszu F3 wykazuje się wartość nominalną
poręczeń i gwarancji udzielonych w okresie sprawozdawczym, tj. od początku roku
budżetowego do końca okresu sprawozdawczego, obejmującą łączną wysokość należności
głównej oraz należności ubocznych, poręczonych lub gwarantowanych. Odpowiedzialna
za powyższą nieprawidłowość Burmistrz wyjaśniła, iż przyczyną była błędna interpretacja
przepisów prawa.
Kontrola wykazała, że zakładowy plan kont Urzędu Miejskiego nie zapewnia
możliwości sporządzenia sprawozdań budżetowych Rb-28S w zakresie zobowiązań
wymagalnych, co narusza § 15 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 5 lipca
2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu
państwa,
budżetów
samorządowych
oraz państwowych
jednostek
zakładów
jednostek
samorządu
budżetowych,
budżetowych
terytorialnego,
państwowych
mających
jednostek
budżetowych,
funduszy
siedzibę
poza
celowych
granicami
Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 289) oraz art. 8 ust. 1 ustawy
z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 330
z późn. zm.). Obowiązek sporządzenia sprawozdań jednostkowych Rb-28S w zakresie
zobowiązań wymagalnych wynika z § 6 ust. 1 pkt 1 oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra
Finansów
z dnia 16 stycznia 2014 r. w sprawie sprawozdawczości
budżetowej
(Dz. U. z 2014 r. poz. 119) oraz § 9 ust. 2 pkt 5 Instrukcji sporządzania sprawozdań
budżetowych w zakresie budżetów jednostek samorządu terytorialnego, stanowiącej
załącznik nr 39 do tego rozporządzenia. Za powyższą nieprawidłowość odpowiada
Skarbnik. Z wyjaśnień Skarbnika wynika, że program w którym prowadzona jest ewidencja
księgowa działa w sposób nieprawidłowy w zakresie zobowiązań wymagalnych,
a dotychczasowe działania podejmowane przez administratora systemu nie przyniosły
4
rozwiązania problemu, w związku z czym Gmina wspomaga się ręcznie sporządzanymi
zestawieniami
zobowiązań
wymagalnych,
które
wykorzystuje
przy
sporządzaniu
sprawozdawczości.
Kontroli poddano dane odnoszące się do zachowania wskaźników, o których mowa
w art. 169 ust. 1 oraz w art. 170 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach
publicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 249, poz. 2104 z późn. zm.) w zakresie prognozowanej
łącznej kwoty długu oraz planowanych spłat zobowiązań z tytułu zaciągniętych kredytów
i pożyczek. W uchwale Nr XXI/197/12 Rady Miejskiej w Jasieniu z dnia 27 grudnia 2012 r.
w sprawie uchwalenia Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Jasień na lata 2013 – 2024
nie wykazano kwoty długu podlegającej wyłączeniu przy ustalaniu wskaźnika zadłużenia,
wynikającego z art. 170 ust. 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych,
z tytułu realizacji zadania pn. „Budowa oczyszczalni ścieków dla Aglomeracji Jasień wraz
z budową kolektora kanalizacji sanitarnej od ul. XX-lecia do nowo projektowanej
oczyszczalni ścieków przy ul. Zielonogórskiej” w ramach Lubuskiego Regionalnego
Programu Operacyjnego na lata 2007-2013. W toku kontroli ustalono, że kwota podlegająca
wyłączeniu przy ustalaniu wskaźnika zadłużenia w I, II i III kwartale 2013 r. powinna
wynosić odpowiednio 893.105,90 zł, 865.196,90 zł oraz 837.287,90 zł. W powyższej uchwale
również ustalono nieprawidłowo kwotę wyłączenia ze wskaźnika spłat zobowiązań,
wynikającego z art. 169 ust. 3, w wysokości 280.864 zł, zamiast 392.500 zł. Zaniżenie kwoty
długu podlegającej wyłączeniu z art. 169 ust. 3 oraz art. 170 ust. 3 ww. ustawy nie wpłynęło
na zachowanie powyższych wskaźników w 2013 r. Burmistrz wyjaśniła, że powyższe
nieprawidłowości wynikały z błędnej interpretacji przepisów prawa.
Z ustaleń kontrolujących wynika, że w uchwale budżetowej, wg stanu na dzień
31 grudnia 2013 r. zaplanowano dochody ze sprzedaży składników majątkowych w kwocie
638.700 zł. Przyjęta do planu kwota została wykonana na poziomie 51,01%, pomimo korekty
planu, która stanowiła kwotę 325.780,50 zł. W okresie od 1 października do 30 grudnia
2013 r przeprowadzono 16 przetargów na zbycie nieruchomości, z czego tylko 4 zakończyły
się wynikiem pozytywnym. Łączna cena sprzedaży osiągnięta w ich wyniku stanowiła
153.350 zł. Zmiana planu dochodów dokonana w trakcie wykonywania budżetu nie zapewniła
realnych danych do obliczenia wskaźnika spłaty długu. Z wyjaśnień Burmistrza wynika,
że nie dokonywano korekty planu ww. dochodów z uwagi na ogłoszone przetargi.
Wyjaśnienia Burmistrza nie zmieniają ustaleń kontroli. Planowana w okresie od dnia
1 października do dnia 31 grudnia 2013 r. sprzedaż nieruchomości nie przyniosła
spodziewanych wpływów. Ostatni przetarg przeprowadzono w dniu 23 grudnia 2013 r.
5
i dokonanie zmiany planu w tym zakresie do dnia 31 grudnia 2013 r., pozwoliłoby na rzetelne
oszacowanie dochodów ze sprzedaży majątku. Ostatnia zmiana w zakresie budżetu Gminy
przez organ stanowiący dokonana została uchwałą nr XXX/281/13 z dnia 19 grudnia 2013 r.
Przetargi przeprowadzone po tym dniu dotyczyły nieruchomości, których cena wywoławcza
stanowiła jedynie łączną kwotę 142.950 zł.
Kontrola prawidłowości planowania rozchodów z tytułu spłat kredytów i pożyczek
wykazała, że:
 w uchwale Nr XXI/198/12 Rady Miejskiej w Jasieniu z dnia 27 grudnia 2012 r.
w sprawie uchwalenia budżetu Gminy Jasień na rok 2013, rozchody zostały zawyżone
o 1.140 zł w stosunku do kwoty wynikającej z zawartych umów. Wyjaśnień
w powyższym
zakresie
udzieliła
Burmistrz,
wskazując
jako
przyczynę
nieprawidłowości błędne przeliczenie rat wykorzystanej kwoty kredytu zaciągniętego
w 2012 roku;
 w uchwale Nr XXI/197/12 Rady Miejskiej w Jasieniu z dnia 27 grudnia 2012 r.
w sprawie uchwalenia Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Jasień na lata 2013 –
2024, rozchody zostały zaniżone od spłat wynikających z zwartych umów
o 306.960 zł. Z wyjaśnień Burmistrz wynika, że w powyższej uchwale wykazano
rozchody niezgodnie
z
zawartymi
umowami
w celu
spełnienia
wymogów
wynikających z art. 243 ww. ustawy. Jednocześnie podjęto działania zmierzające
do zmiany harmonogramów płatności dla kredytów zaciągniętych w 2011 i 2012 roku.
Przyjęcie w uchwale Nr XXVIII/271/13 Rady Miejskiej w Jasieniu z dnia
22 października 2013 r. w sprawie zmiany Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Jasień
na lata 2013-2024 spłat zaciągniętych kredytów i pożyczki w wysokości wynikającej
z zawartych umów, tj. w kwocie 1.014.196 zł, zadecydowało o niezachowaniu relacji,
wynikającej z art. 243 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.
Gmina podpisała aneksy do ww. umów w grudniu 2013 r., co pozwoliło na spełnienie
ww. relacji.
Jednocześnie informuję, że w przypadku nieprawidłowości o incydentalnym
charakterze lub wyeliminowanych w trakcie kontroli, po udzieleniu stosownego instruktażu,
nie formułowano wniosków pokontrolnych, a w pozostałym zakresie kontroli wymienionym
we wstępie wystąpienia nie stwierdzono nieprawidłowości.
Przedstawiając powyższe uwagi, na podstawie art. 9 ust. 2 ustawy o regionalnych
izbach obrachunkowych, wnoszę o:
6
1.
Udzielanie poręczeń do wysokości kwoty określonej przez organ stanowiący w uchwale
budżetowej, stosownie do art. 94 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach
publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 885 z późn. zm.).
2.
Zawieranie umów poręczenia, które spełniają wymogi art. 94 ust. 2 ustawy o finansach
publicznych.
3.
Przygotowywanie projektów uchwał budżetu gminy, uwzględniając wielkości
planowanych wydatków z tytułu udzielonych poręczeń wynikających z zawartych
umów zgodnie z art. 212 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach
publicznych w zw. z art. 30 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 o samorządzie
gminnym (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 594 z późn. zm.) i art. 233 pkt 1 ustawy
z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.
4.
Zapewnienie w zakładowym planie kont możliwości sporządzenia sprawozdań
finansowych,
sprawozdań
budżetowych
lub
innych
sprawozdań
określonych
w odrębnych przepisach, zgodnie z § 15 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów
z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont
dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek
budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy
celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami
Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 289), w związku z art. 8 ust. 1
ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 330
z późn. zm.), w szczególności w zakresie zobowiązań wymaganych.
5.
Wykazywanie w sprawozdaniu Rb-Z o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych
oraz poręczeń i gwarancji, zobowiązań w zakresie udzielonych poręczeń zgodnie
z § 4 ust. 2 pkt 3 Instrukcji sporządzania sprawozdań, stanowiącej załącznik
Nr 9 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 marca 2010 r. w sprawie
sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych
(Dz. U. z 2010 r., Nr 43, poz. 247 z późn. zm.).
6.
Określanie w wieloletniej prognozie finansowej danych dotyczących rozchodów
w poszczególnych latach z tytułu spłaty kredytów i pożyczek oraz wydatków z tytułu
udzielonych poręczeń i gwarancji w sposób zapewniający zgodność dokumentacji
ze stanem faktycznym.
7.
Podjęcie działań dotyczących zmiany uchwały w sprawie wieloletniej prognozy
finansowej polegających na ujęciu w WPF danych dotyczących wydatków z tytułu
udzielonych poręczeń i gwarancji w wysokościach wynikających z zawartych umów.
7
8.
Dochowanie staranności w realizacji zaplanowanych w WPF wielkości dochodów
ze sprzedaży majątku.
Zgodnie z art. 9 ust. 3 i 4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, do wniosków
zawartych w wystąpieniu pokontrolnym przysługuje prawo zgłoszenia zastrzeżenia
do Kolegium Izby.
Informację o wykonaniu wniosków pokontrolnych lub przyczynach ich niewykonania,
proszę przekazać Regionalnej Izbie Obrachunkowej w Zielonej Górze, w terminie 30 dni
od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego.
Prezes Izby
/-/
Ryszard Zajączkowski
Do wiadomości:
Rada Miejska w Jasieniu,
a/a.
8