1 Departament Służby Cywilnej SPRAWOZDANIE/INFORMACJA Z

Departament Służby Cywilnej
SPRAWOZDANIE/INFORMACJA Z DELEGACJI ZAGRANICZNEJ
imię i nazwisko: Dagmir Długosz, Krzysztof Banaś
stanowisko: Dyrektor DSC KPRM, naczelnik Wydziału Współpracy Międzynarodowej DSC KPRM
(odpowiednio)
kraj: Litwa (Wilno)
charakter/cel wyjazdu, zadania (zgodnie z instrukcją wyjazdową):
Udział w 61. spotkaniu dyrektorów generalnych właściwych ds. służby cywilnej/ administracji publicznej
Europejskiej Sieci Administracji Publicznej (EUPAN) (ang.: 61st Meeting of the EUPAN Directors
General) w dniach 5-6 grudnia 2013 r., w ramach litewskiego przewodnictwa w EUPAN.
Informacja o realizacji celu wyjazdu, zadań:
Spotkanie DG EUPAN
W dniu 5 grudnia 2013 roku w Wilnie odbyło się 61. Spotkanie Dyrektorów Generalnych Europejskiej
Sieci ds. Administracji Publicznej (EUPAN) w ramach prezydencji Litwy w Radzie UE. Następnego dnia
odbyło się nieformalne spotkanie DGs z delegacją związków zawodowych pracowników sektora
publicznego na szczeblu europejskim TUNED (ang.: Trade Unions’ National and European
Administration Delegation). Polskę reprezentowali Dagmir Długosz, Dyrektor Departamentu Służby
Cywilnej KPRM oraz Krzysztof Banaś, naczelnik Wydziału Współpracy Międzynarodowej DSC.
Tendencje rozwoju i modernizacji w administracji publicznej państw UE – centralizacja, e-government,
współpraca i koordynacja wewnątrz sektora publicznego, istotny wpływ kryzysu
Jednym z ciekawszych tematów dyskutowanych podczas spotkania DGs w Wilnie były tendencje
i kierunki rozwoju oraz modernizacji administracji publicznej. W tej części profesorowie Gerhard
Hammershmid (Hertie School of Governance w Berlinie) i Steven Van de Walle (Erasmus University
w Rotterdamie) przedstawili wstępne wyniki i konkluzje z projektu badawczego pt. Trendy i wpływ
reform administracji publicznej w Europie: poglądy i doświadczenia osób zajmujących wysokie stanowiska
w sektorze publicznym. Badanie obejmuje odpowiedzi ponad 7 tys. menedżerów z 12 krajów (AT, EE, F,
DE, HU, IT, LT, NL, NO, PT, ES, UK), obecnie trwa zbieranie danych w 4 dodatkowych krajach (DK, FI,
IRL, S). Zdaniem badanych najistotniejsze trendy reformatorskie związane są ze współpracą wewnątrz
sektora publicznego, e-government, otwartością i przejrzystością rządu oraz koncentracją na efektach
i rezultatach. Do najmniej istotnych/obecnych w agendzie tematów reform zaliczono prywatyzację sektora
publicznego, tworzenie autonomicznych agencji, rozszerzanie kompetencji/prawodawstwa na nowe
obszary, zlecanie usług na zewnątrz. Pod względem użycia narzędzi zarządzania, najpowszechniej
stosowane w opinii menedżerów są oceny pracy/rozmowy oceniające, planowanie strategiczne/biznesowe,
zarządzanie przez cele i rezultaty, kodeksy postępowania i zarządzanie jakością. Najrzadziej używane są
z kolei wynagrodzenia oparte na wynikach pracy (PRP), decentralizacja decyzji o zatrudnieniu oraz decyzji
finansowych.
Biorąc pod uwagę ostatnie pięć lat najlepiej oceniono skuteczność polityk z zakresu jakości usług,
efektywności i kosztów działania, uczciwego/równego traktowania obywateli i innowacji. Za najmniej
skuteczne uznano działania związane z zaufaniem obywateli do rządu, atrakcyjnością sektora publicznego
jako pracodawcy, spójności/równości społecznej oraz motywacji i zaangażowania pracowników. Co
ciekawe, badając wzajemne korelacje różnych aspektów reform i zarządzania stwierdzono, że koordynacja
(rozumiana m.in. jako wzmocnienie współpracy w ramach administracji, także w kontekście wdrażania
reform) ma zdecydowanie pozytywny wpływ na wszystkie elementy zarządzania – koszty i efektywność,
jakość usług, efektywność polityk, motywację i zaangażowanie, zaufanie obywateli do rządu.
Drugim mówcą w tej części był dr Vitalis Nakrošis z Instytutu Polityk i Zarządzania Publicznego
Uniwersytetu Wileńskiego, który przedstawił wyniki badania zrealizowanego na zlecenie prezydencji
litewskiej – Trendy rozwojowe administracji publicznej w UE. Pomimo podobnego tytułu, badanie różniło
1
się od poprzedniego metodologią, a przede wszystkim podmiotem, dostarczającym danych do analizy –
w tym przypadku byli to przedstawiciele poszczególnych państw w EUPAN. Z perspektywy instytucji
odpowiedzialnych za inicjowanie oraz implementację reform w administracjach rządowych, daje się
zidentyfikować pięć głównych kierunków/obszarów reform: optymalizacja wydatków; optymalizacja
struktur organizacyjnych; poprawa zarządzania wynikami; modernizacja HRM; transparentna
administracja wraz z e-government i zaangażowaniem obywateli. Według respondentów najistotniejszymi
celami reform są poprawa wydajności, transparentność i otwartość, ograniczenie wydatków.
Co znamienne, ponad 82% respondentów podkreślało wpływ kryzysu finansowego na kształt i przebieg
reform (46,40% - duży, 35,70% - średni). Tylko w nieco ponad 20% przypadków uznaje się reformę
administracji publicznej jako najwyższy priorytet rządu, natomiast w niemal połowie państw – jako ważną,
niemniej rząd nadaje priorytetowe znaczenie innym dziedzinom swojej polityki.
W zakresie ograniczania wydatków najczęściej podejmowane działania to proporcjonalne cięcia w całej
administracji, kierunkowe cięcia oparte na priorytetach politycznych, wzrost wydajności przy użyciu
narzędzi e-gov., odłożenie w czasie lub rezygnacja z nowych programów. Zmiany w HRM wydają się też
być mocno związane z kryzysem, gdyż do najczęstszych należą zamrożenie naborów, szkolenie
pracowników, likwidacja lub zamrożenie różnego rodzaju dodatków, czy redukcja wynagrodzeń.
W konkluzjach dr Nakrošis podkreśla fakt, iż transformacyjne podejście pomaga zrozumieć reformy
administracji publicznej w Europie. Kontekst reform (kryzys finansowy i priorytety rządów) ma istotny
wpływ na kształt i proces reform zarządzania publicznego, a to z kolei wpływa także na niektóre efekty
reform. Ponadto najistotniejszy wpływ na kształt i sposób wdrażania reform ma wciąż kryzys finansowy.
Jednocześnie badanie nie dało mocnych empirycznych podstaw twierdzenia o przejściu z fazy reform New
Public Management (NPM) do fazy post-NPM. Wciąż istotne wydają się także różnice pomiędzy krajami
Europy. Niektóre z nich aktywnie angażują się w tradycyjne, administracyjne reformy, np. walkę
z korupcją, a inne – w reformy NPM, np. prywatyzację, choć trend ten jest zdecydowanie słabszy.
W trakcie dyskusji D. Długosz zwrócił uwagę na zauważalne w prezentacjach (zwłaszcza pierwszej z nich)
przesunięcie ciężaru z charakterystycznego i istotnego dla New Public Management zjawiska konkurencji
pomiędzy instytucjami publicznymi w kierunku współpracy pomiędzy nimi. Profesor Van de Valle
podkreślił, że może być to związane m.in. z faktem, iż cele i tematy specjalistyczne zastępowane są coraz
częściej tematami i celami o bardzo szerokim zakresie, wymagającymi współpracy wielu instytucji,
np. młodzież, edukacja, policja. Coraz częstszym zjawiskiem są więc ponad-ministerialne budżety, osoby
w rządzie posiadające kompetencje obejmujące zakres działania wielu ministerstw/instytucji.
EFS – perspektywa 2014-2020
Florian Hauser z Dyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia KE przedstawił prezentację „Wsparcie jakości
administracji publicznej z wykorzystaniem ESF 2014-2020”. Na wstępie podkreślił istotę kontekstu
w jakim funkcjonuje administracja. Znajduje się ona obecnie pod nieustającą presją powodowana z jednej
strony przez wszechobecne oszczędności, a z drugiej – przez rosnące oczekiwania obywateli, m.in.
w odniesieniu do jakości usług, a także konkurencją. Część zasadnicza prezentacji dotyczyła planowanej
struktury funduszy UE dla krajów członkowskich w przyszłej perspektywie finansowej oraz możliwych
kategorii działań w obrębie celu tematycznego 11, a także uwarunkowań ex-ante w tym obszarze.
Konkurs EPSA oraz 7. Konferencja Jakości
W kolejnej sesji Dyrektor Generalna Europejskiego Instytutu Administracji Publicznej (EIPA)
w Maastricht prof. Marga Proehl zaprezentowała wyniki cyklicznego konkursu Europejskiej Nagrody
Sektora Publicznego (EPSA), który w tym roku odbywał się pod hasłem Przetrwać burzę: kreatywne
rozwiązania EPSA w czasach kryzysu. Do konkursu zakwalifikowano 227 zgłoszeń dobrych praktyk z 26
krajów UE i 3 instytucji UE. Wśród rekordzistów pod względem liczby zgłoszeń znalazły się Hiszpania,
Polska (36), Włochy, Portugalia i Rumunia. W kategorii poziom europejski i narodowy wśród piątki
nominowanych do nagrody znalazło się zgłoszenie Ministerstwa Środowiska Green-Evo – Akcelerator
Zielonych Technologii (zwyciężyła praktyka Ministerstwa Administracji Publicznej z Włoch – Kompas
Przejrzystości). Na szczeblu ponadlokalnym i lokalnym zwyciężyła praktyka zgłoszona przez Urząd
Miasta w Bielsku-Białej Kampania edukacyjna i promocyjna „Bielsko-Biała w obronie klimatu”. W tej
kategorii do nagrody głównej nominowany był także Zarząd Komunalnych Zasobów Lokalowych
z Poznania za projekt Zbuduj-Zamień-Zaoszczędź.
2
W trakcie dyskusji D. Długosz podkreślił znaczenie i wagę konkursu dla promocji dobrych praktyk
zarządzania publicznego w Europie. Podkreślił też zadowolenie z faktu, iż w przypadku Polski ilość
aplikacji przeszła w jakość, co zostało docenione przez jury konkursu.
Po 6. Konferencji Jakości (QC), która pod koniec września 2011 roku odbyła się w Warszawie,
prezydencja litewska podjęła wyzwanie organizacji siódmej edycji QC, co warto podkreślić, według ram
organizacyjnych i kształtu wypracowanych i zaproponowanych w trakcie polskiego przewodnictwa.
Gitana Jurjoniené koordynująca litewską prezydencję w EUPAN zaprezentowała podsumowanie 7QC (34.10.2013, Wilno), której towarzyszyło motto W kierunku odpowiedzialnej administracji publicznej (ang.:
Towards Responsible Public Administration). W trakcie 7QC odbyło się 8 sesji plenarnych, oraz 9 sesji
równoległych (w dwóch z tych ostatnich facilitatorkami były przedstawicielki KPRM – Marta
Kuzawińska i Katarzyna Dudzik). W 7QC uczestniczyło 33 prezenterów dobrych praktyk z 19 krajów
oraz OECD i Komisji Europejskiej (zaprezentowano też 3 praktyki z Polski – MUW, ZUS i MSW). 7QC
zgromadziła 276 uczestników z 27 krajów oraz OECD, EIPA, KE (w tym 124 z Litwy, 24 z Polski, 17
z Belgii, 16 z Finlandii, 15 z Włoch). Koszty organizacji 7QC wyniosły 78 500,00 euro. Konferencja
została wysoko oceniona przez uczestników – w skali 0-5 ogólna ocena wyniosła 4,4.
Polskie praktyki prezentowane będą bardziej szczegółowo w kolejnych numerach PSC.
Nieformalne spotkanie DG – TUNED
Nieformalne spotkanie DGs z delegacją związków zawodowych TUNED przebiegało w ramach dwóch
zasadniczych sesji dot. zagadnień HRM w administracji publicznej oraz raportu z prac Komitetu
Sektorowego Dialogu Społecznego dla Centralnych Administracji Rządowych.
W pierwszej części reprezentująca Europejski Urząd Doboru Kadr (EPSO) Sari Lehkonen
przedstawiła wyniki badania porównawczego nt. rekrutacji i selekcji w państwach UE. Konkludując
wyniki podkreśliła, że:
−
−
−
−
−
−
−
w UE dominuje system zdecentralizowany oraz mieszany (z elementami zarządzanymi centralnie)
– 90% państw, mieszanka systemu kariery i stanowisk (50%) oaz systemy łączące elementy oparte
na kompetencjach oraz wiedzy (68%),
w większości przypadków rekrutacji wymagana jest znajomość języka obcego (63%), a najczęściej
znajomość języka angielskiego (73%),
w 84% przypadków wakaty publikowane są na rządowych stronach internetowych,
specjalne programy rekrutacyjne przeznaczone dla absolwentów nie są powszechne w administracji
publicznej (tylko 30%),
w 85% przypadków aplikacje kandydatów oceniane są przez wewnętrzne komisje rekrutacyjne,
proces naboru jest częściowo skomputeryzowany – 53% respondentów (w 21% nie jest),
jako najczęściej stosowane metody rekrutacyjne respondenci badania wskazali: case study/zadania
pisemne – 68%; testy wiedzy – 68%; ustne prezentacje – 63%; wywiady oparte na kompetencjach
– 63%; internetowe formularze aplikacyjne – 63%.
W drugiej części koordynator TUNED Nadja Salson przedstawiła najważniejsze inicjatywy
podejmowane w ramach prac Komitetu Sektorowego Dialogu Społecznego dla Centralnych
Administracji Rządowych (SDC CGA – ang. Social Dialogue Committee in Central Government
Administrations) w drugiej połowie 2013 roku. N. Salson podkreśliła znaczenie i wpływ kontekstu oraz
związanych z nim istotnych zjawisk, do których zaliczyła przede wszystkim wpływ kryzysu, a zwłaszcza
drastyczne oszczędności (cięcia wydatków, wynagrodzeń, etatów, wpływające negatywnie
na bezpieczeństwo zatrudnienia, dialog społeczny, jakość i dostępność usług publicznych); kryzys zaufania
w UE, zwłaszcza w kontekście zbliżających się wyborów do Parlamentu Europejskiego; wzrost liczby
konfliktów w dialogu społecznym oraz jego decentralizacja i wzrost interwencjonizmu państwa;
powszechność restrukturyzacji administracji centralnych. Podkreśliła też, iż rządy centralne postrzegane są
jako najbardziej aktywne na polu reorganizacji. Główne prace Komitetu skupiały się na wdrażaniu
porozumienia ramowego w zakresie jakości usług w administracji, badaniu w zakresie różnic
w wynagrodzeniu kobiet i mężczyzn, tematyce pracy w szarej strefie (nie rejestrowanej), kwestii zdrowia
3
i bezpieczeństwa w pracy, dyrektywie KE w zakresie praw pracowniczych do informacji i konsultacji,
szkoleniu młodzieży.
Prezydencja Grecka
Na zakończenie obydwu spotkań plany pracy i funkcjonowania EUPAN w I półroczu 2014 roku
przedstawił Nikos Archontas z greckiego Ministerstwa ds. Reformy Administracji oraz Egovernment. Prezydencja grecka jako ostatnie z państw TRIO (po Irlandii i Litwie) realizować będzie
swój program w ramach MTP zatytułowanego Zapewnienie obywatelom bardziej elastycznej,
profesjonalnej i responsywnej administracji publicznej (Delivering a more resilient, professional and
responsive Public Administration to the Citizen). Grecy planują m. in. trzy badania elektroniczne
zakończone opracowaniem dokumentów tematycznych w zakresie: strategii HR, zmian strukturalnych
w czasach kryzysu, one stop shops i świadczenia usług dla obywateli. Wszystkie spotkania odbędą się w
Atenach (w Zappeion Megaron Hall). Prezydencja grecka planuje jedno wspólne spotkanie grup
roboczych (18-19 marca lub 14-15 kwietnia 2014) oraz 62. Spotkanie Dyrektorów Generalnych EUPAN
(19-20 czerwca 2014 r.). Obok wymienionych planowane są spotkania Troiki (24 lutego) oraz Troiki DGs
(21 lub 26 maja).
Wszystkie materiały z 61. Spotkania Dyrektorów Generalnych Europejskiej Sieci ds. Administracji
opublikowane zostały w jęz. angielskim na stronie internetowej EUPAN http://www.eupan.eu/ (w tym
m.in.: rezolucja DGs, dokumenty tematyczne, raporty z badań, prezentacje, dokumentacja 7QC).
Wnioski do realizacji:
1. Umieszczenie wyników prac prezydencji litewskiej (Thematic papers series) na stronie internetowej
DSC.
2. Omówienie wyników prezydencji litewskiej na łamach Przeglądu Służby Cywilnej.
3. Przekazanie polskich uwag do badania porównawczego EPSO dot. rekrutacji i selekcji.
4. Popularyzacja prezentacji i opracowań wewnątrz DSC, zwłaszcza w zakresie rekrutacji i selekcji.
5. Aktywne wsparcie prezydencji Grecji poprzez przygotowanie krajowych wkładów do badań
i opracowań planowanych w I półroczu 2014 oraz aktywny udział w spotkaniach grup roboczych.
data:
podpis:
data:
podpis:
__________________________________________________________________________________
uwagi i opinia osoby wnioskującej wyjazd:
data:
podpis:
__________________________________________________________________________________
Kopię sprawozdania/informacji (wnioski) przekazano do: wz Dyrektora Generalnego KPRM; Dyrektor Generalny MAiC,
Z-ca Dyrektora Departamentu Współpracy z Jednostkami Samorządu Terytorialnego MAiC, Dyrektor Departamentu
Administracji Publicznej MAiC, Dyrektor DSC, Zastępcy Dyrektora DSC, Krajowy Korespondent CAF, Naczelnicy
wydziałów w DSC KPRM.
4