Pakiet energetyczno-klimatyczny: wpływ na gospodarki oparte na w
Transkrypt
Pakiet energetyczno-klimatyczny: wpływ na gospodarki oparte na w
Pakiet energetyczno-klimatyczny: wpływ na gospodarki oparte na węglu dr Piotr Ciżkowicz Ernst & Young Zespół Strategii Ekonomicznej 9 grudnia 2008 Redukcja emisji CO2 – cele światowe (1) ►Ograniczenie emisji do 20 GtCO2/rok = 6 kg CO2/dzień/osobę = jedna z opcji: ► Przejazd samochodem odległości 20-40 km ► 10-20 godzin działania klimatyzacji w domu ► Kupno dwóch koszulek ► Dwa posiłki dziennie (300g mięsa, 200g frytek i woda z kranu) Page 2 Źródło: MGI „The carbon productivity challenge: Curbing climate change and sustaining economic growth”, czeriwec 2008. Redukcja emisji CO2 – cele światowe (2) Page 3 Źródło: MGI „The carbon productivity challenge: Curbing climate change and sustaining economic growth”, czeriwec 2008. Czy można zrezygnować z węgla? (1) ►W przypadku sektora energetycznego, największy potencjał do ograniczania emisji GHG dają technologie czystego węgla. Potencjał do ograniczania emisji gazów cieplarnianych – globalny sektor energetyczny EUR/tCO2e Page 4 Źródło: The Carbon Productivity Challenge: Curbing Climate Change and Sustaining Economic Growth, McKinsey Institute, 2008. Czy można zrezygnować z węgla? (2) ►Najnowsze prognozy Międzynarodowej Agencji Energii (MAE) wskazują, że mimo istotnego wzrostu znaczenia źródeł odnawialnych, udział węgla w światowej produkcji energii wzrośnie z 26 proc. obecnie do 29 proc. w 2030 r. ►85 proc. światowego wzrostu zużycia węgla do roku 2030 będzie miało miejsce w Chinach i Indiach. Popyt na energię (w ekwiwalencie ropy naftowej, w mld ton) 4.0 3.0 2.0 1.0 0.0 2006 2030 Unia Europejska 2006 2030 USA Węgiel Page 5 Źródło: World Energy Outlook 2008, Międzynarodowa Agencja Enregii 2008. 2006 2030 Chiny + Indie Źródła odnawialne 2006 2030 Reszta świata Czy można zrezygnować z węgla? (3) ►W efekcie do 2030 r. (przy obecnie funkcjonującej polityce ochrony klimatu): ►światowy poziom emisji CO2 wzrośnie o ok. 45 proc., ►ponad połowa tego wzrostu będzie wynikała ze wzrostu emisji towarzyszących zużyciu węgla. Emisja CO 2 (w mld ton) 18 15 12 9 6 3 0 2006 2030 Unia Europejska 2006 2030 2006 2030 USA Chiny + Indie Z węgla z pozostałych źródeł Page 6 Źródło: World Energy Outlook 2008, Międzynarodowa Agencja Enregii 2008. 2006 2030 Reszta świata Czy można zrezygnować z węgla? (4) ►Nawet gdyby w 2030 r. Stany Zjednoczone i Unia Europejska zredukowały emisję CO2 do zera, to nie zrekompensowałoby to wzrostu emisji CO2 w pozostałych częściach świata, wynikającego głównie ze wzrostu wykorzystania węgla. Emisja CO2 (w mld ton) 40 Unia Europejska USA 30 Unia Europejska USA 20 Reszta świata Reszta świata 10 Chiny + Indie Chiny + Indie 0 2006 Page 7 Źródło: World Energy Outlook 2008, Międzynarodowa Agencja Enregii 2008. 2030 Pakiet energetyczno-klimatyczny: skutki społecznoekonomiczne dla gospodarek opartych na węglu (1) ► Obecna propozycja KE nie uwzględnia w dostatecznym stopniu znaczenia węgla nie tylko dla niektórych gospodarek unijnych, ale także dla gospodarki światowej jako całości. ► W efekcie proponowane przez nią rozwiązania są nie do zaakceptowania dla krajów, które mają energetykę opartą na węglu. ► W takiej sytuacji jest Polska, która przy obecnym kształcie propozycji zawartych w pakiecie energetyczno-klimatycznym poniesie zbyt duże koszty. Page 8 Pakiet energetyczno-klimatyczny: skutki społecznoekonomiczne dla gospodarek opartych na węglu (2) Zagregowane koszty pakietu energetyczno-klimatycznego dla gospodarki polskiej 2010 2015 2020 2025 2030 Koszty bezpośrednie Dodatkowe inwestycje w sektorze energetycznym (w mln zł/rok) 162 2 262 8 536 Średni koszt redukcji emisji (w zł/t CO2) 81 126 190 12 801 14 381 164 133 Koszty pośrednie - wpływ wzrostu cen energii na PKB Zmiana poziomu PKB w porównaniu do scenariusza bazowego (mld zł) 16 71 154 368 503 Zmiana poziomu PKB w porównaniu do scenariusza bazowego (proc.) -1.3 -4.3 -7.6 -13.6 -14.8 Średnia różnica w rocznej dynamice PKB (pkt. proc.) -0.3 -0.7 -0.7 -1.4 -0.3 Page 9 Źródło: ‘Raport 2030’, EnergSys, 2008. Pakiet energetyczno-klimatyczny: skutki społecznoekonomiczne dla gospodarek opartych na węglu (3) ► Skutki pakietu dla gospodarstw domowych: ► (1) zmiana poziomu i struktury zatrudnienia wynikająca ze spadku zatrudnienia w energochłonnych gałęziach przemysłu (w wyniku spadku międzynarodowej konkurencyjności tych gałęzi) oraz wzrostu zatrudnienia w niektórych wyspecjalizowanych podsektorach związanych z produkcją energii odnawialnej (np. w rolnictwie przy uprawie roślin energetycznych) ► (2) zmiana poziomu obciążeń budżetów gospodarstw domowych kosztami energii (elektrycznej i cieplnej) - wypadkowa szybszego wzrostu cen energii i w związku z tym wolniejszego wzrostu popytu na energię elektryczną oraz wolniejszego wzrostu dochodów do dyspozycji (w reakcji na wolniejszy wzrost PKB). Page 10 Pakiet energetyczno-klimatyczny: skutki społecznoekonomiczne dla gospodarek opartych na węglu (4) Wpływ pakietu energetyczno-klimatycznego na sytuację ekonomiczną gospodarstw domowych Wielkość Okres Scenariusz bazowy 2005 Cena energii elektrycznej dla gospodarstw domowych 2030 2030/2005 391 zł/MWh 702 zł/MWh 872 zł/MWh 1,80 2,23 2005 Dochód rozporządzalny w gospodarstwach domowych 2030 2030/2005 761 zł/os/m-c 1 800 zł/os/m-c 1 610 zł/os/m-c 2,36 2,11 2005 Zużycie energii w gosp. dom. Na 1 mieszkańca 2030 2030/2005 Udział wydatków gospodarstw domowych na nośniki energii w wyd. ogółem Page 11 Źródło: ‘Raport 2030’, EnergSys, 2008. Scenariusz EU ETS 0,66 MWh/os 1,29 MWh/os 1,18 MWh/os 1,97 1,80 2005 11,0% 2020 12,7% 16,2% 2030 12,9% 16,2% Pakiet energetyczno-klimatyczny: skutki społecznoekonomiczne dla gospodarek opartych na węglu (5) Udział wydatków na użytkowanie mieszkania i nośniki energii w różnych typach gospodarstw domowych w 2020 Gospodarstwa domowe emerytów i rencistów pracujących na własny rachunek 2020 rolników zatrud. na stanowiskach nierobotnicze robotników Wydatki % Użytkowanie mieszk. i nośniki ener. - wydatki na nośniki energii - energia elektryczna Page 12 Źródło: ‘Raport 2030’, EnergSys, 2008. 24,4 21,6 19,5 20,9 27,8 16,5 13,3 13,4 13,8 19,6 8,3 5,8 8,0 7,2 8,3 Pakiet energetyczno-klimatyczny: skutki społecznoekonomiczne dla gospodarek opartych na węglu (6) ► Dochody z aukcji pozwoleń mogą zostać przeznaczone na łagodzenie skutków polityki klimatycznej ponoszonych przez gospodarstwa domowe. ► Skuteczność zależy od wyboru instrumentów np. ►obniżenie podatków pośrednich nakładanych np. na produkcję i sprzedaż energii elektrycznej i cieplnej (VAT, akcyza). ►obniżenie podatków bezpośrednich nakładanych na pracę lub zyski przedsiębiorstw (PIT, CIT, składki na ubezpieczenie społeczne itp.); ►przekazanie uzyskanych środków w formie transferów socjalnych lub celowych ulg podatkowych do gospodarstw domowych, które w największym stopniu doświadczyły negatywnych skutków wprowadzenia instrumentów zawartych w pakiecie; ►inwestycje (np. infrastrukturalne) mające na celu wsparcie tworzenia nowych miejsc pracy o wysokiej wartości dodanej; Page 13 Pakiet energetyczno-klimatyczny: skutki społecznoekonomiczne dla gospodarek opartych na węglu (7) ► Zmiana struktury alokacji środków z aukcji = zmiana skutków makroekonomicznych. ► Brak jednoznacznie zdefiniowanych zasad redystrybucji środków zgromadzonych z aukcji = ryzyko ekspansji wydatków publicznych na cele niezwiązane z ograniczaniem skutków pakietu energetycznoklimatycznego. ► Niektóre metody redukcji skutków pakietu mogą wypaczać mechanizmy funkcjonowania wolnego rynku np. transfery socjalne zależne od poziomu dochodu, zniechęcające do poszukiwania legalnego zatrudnienia. Page 14 Co trzeba zmienić w propozycji KE? (1) ► Ze względu na zbyt duże koszty związane z wprowadzeniem pakietu energetyczno-kliamtycznego w obecnym kształcie Polska nie powinna zgadzać się na jego przyjęcie. ► Polskie veto (lub szerszy protest) wysłałoby sygnał, że unijne metody walki z globalnym ociepleniem dyskryminują kraje oparte na węglu, o niższym poziomie dochodu. ► To niestety utrudni przekonanie państw z poza UE do szybszych działań na rzecz redukcji emisji CO2. Page 15 Co trzeba zmienić w propozycji KE? (2) ► Propozycja (1): wprowadzenie darmowej alokacji uprawnień dla elektrowni opartej na warunku produkcji energii i benchmarku zróżnicowanym ze względu na rodzaj paliwa. ► Efekty: ►Niższe ceny energii, a więc mniej dotkliwe skutki dla gospodarstw domowych i całej gospodarki ►Ograniczenie skali redystrybucji środków finansowych przez sektor publiczny ►Zachęta do inwestowania w technologie czystego węgla zamiast zmiany rodzaju stosowanego paliwa z węgla na gaz (w przypadku Polski – większe bezpieczeństwo energetyczne) Page 16 Co trzeba zmienić w propozycji KE? (3) Porównanie bodźców dla inwestycji w technologie czystego węgla oraz zmiany paliwa przy benchmarku zróżnicowanym w zależności od stosowanych paliw benchmark dla węgla nadwyżka uprawnień benchmark dla gazu nadwyżka uprawnień poziom emisji z nowej elektrowni gazowej darmowa alokacja Stara elektrownia węglowa Zachęta do zmiany rodzaju paliwa Zachęta do zmiany rodzaju paliwa koszt zakupu uprawnień poziom emisji z nowej elektrowni węglowej darmowa alokacja darmowa alokacja Nowa elektrownia gazowa Nowa elektrownia węglowa z technologią czystego węgla Page 17 Źródło: ‘Opracowanie własne na podstawie: „The IFIEC method for the allocation of CO2 allowances in the EU ETS”, Ecofys, Marzec 2008 Co trzeba zmienić w propozycji KE? (4) ► Propozycja (2): Ponieważ możliwa skala redukcji emisji CO2 w wyniku rozwoju technologii czystego węgla jest znaczna, należy oczekiwać dużych inwestycji w B+R nad tymi technologiami. ► Większość środków publicznych przeznaczana na ten cel powinna zostać zainwestowana w krajach o dużym udziale węgla w energetyce. ► Polska mogłaby stać się w ten sposób jednym ze światowych centrów badań na technologiami czystego węgla. Page 18 Dziękuję za uwagę