Pobierz broszurę - Fundacja VIVE Serce Dzieciom
Transkrypt
Pobierz broszurę - Fundacja VIVE Serce Dzieciom
Wydawnictwo przygotowane społecznie z inicjatywy Fundacji VIVE Serce Dzieciom pod patronatem Poseł na Sejm RP VII Kadencji Pani Renaty Janik Redaktor prowadzący Artur Jarosz Fundacja VIVE Serce Dzieciom Redakcja Grażyna Jarosz Anna Kopczyńska Beata Szczepanek Jacek Wijata Fundacja VIVE Serce Dzieciom MAXPARTNER Świętokrzyski Oddział Wojewódzki NFZ NZOZ Południowa Końskie Drogowskaz opracowano na podstawie materiałów przygotowanych przez: Barbara Maciejewska Beata Szczepanek Marek Tombarkiewicz Jacek Wijata Świętokrzyskie Kuratorium Oświaty Świętokrzyski Oddział Wojewódzki NFZ Specjalistyczny Szpital w Staszowie NZOZ Południowa Końskie Kielce 2015 ISBN 978-83-65144-06-5 Realizacja wydawnicza: Emporium Paulina Zajdel-Chmielarska ul. Wapiennikowa 15, 25-112 Kielce tel. 41 344 77 05 Druk i oprawa: Drukarnia Cyfrowa INGA www.e-inga.pl Choroba przychodzi nagle; nikt na nią nie czeka. W tym trudnym momencie bardzo często rodzina chorego i sam chory nie wiedzą, gdzie mogą szukać wsparcia. Jak pomóc? „Przede wszystkim poinformować” – tak można sparafrazować słynną zasadę Hipokratesa. Dwanaście lat pracy Fundacji i niezliczona ilość telefonów z pytaniami: kto może opłacić rehabilitację dziecka, jak starać się o sanatorium, jakie ulgi mają niepełnosprawni itd. itd. Przygotowanie informatora z odpowiedziami na wszystkie trudne pytania, gdy przychodzi choroba, dojrzewała w nas od lat. Impulsem do działania było spotkanie z Poseł na Sejm RP VII Kadencji, Panią Renatą Janik. Pani Poseł natychmiast zorganizowała spotkanie z osobami odpowiedzialnymi za pomoc choremu. Projekt spotkał się z przychylnością, ale i niedowierzaniem, że jest możliwe przygotowanie w pigułce „Drogowskazu – Vademecum dla pacjenta i rodziny”. Beata Szczepanek, rzecznik prasowy NFZ w Kielcach i doktor Jacek Wijata Prezes NZOZ Południowa z Końskich włożyli moc pracy w merytorycznie rzetelne i wszechstronne opracowanie materiału, którego redakcja dała przystępną i skrótową, ale jakże ważną i istotną, publikację - przewodnik. Oddajemy Państwu Drogowskaz, który ma Wam pomóc przebrnąć przez trudne chwile w chorobie. Serdecznie dziękuję wszystkim Osobom, które pomogły Fundacji VIVE Serce Dzieciom w przygotowaniu wydawnictwa. Grażyna Jarosz Prezes Zarządu Fundacji VIVE Serce Dzieciom D ro g o w s ka z zd ro w i a | SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI PORADNIKA PODSTAWOWA OPIEKA ZDROWOTNA 7 LEKARZ RODZINNY 8 PIELĘGNIARKIA ŚRODOWISKOWA/RODZINNA 9 Świadczenia pielęgnacyjne 9 Świadczenia lecznicze 9 Świadczenia usprawniające 10 POŁOŻNA 10 POMOC NOCNA I SWIĄTECZNA 11 Przychodnia Specjalistyczna 11 Szpital 12 RATOWNICTWO MEDYCZNE 13 Pierwsza pomoc 13 Ocena sytuacji 13 Telefony alarmowe 13 Niezbędne czynności OPIEKA NAD PACJENTEM NIEPEŁNOSPRAWNYM I DŁUGOTRWALE CHORYM 14-16 17 Opieka długoterminowa 17 Rehabilitacja w warunkach domowych 18 OPIEKA PALIATYWNA I HOSPICYJNA 19 D ro g o w s ka z zd ro w i a | SPIS TREŚCI PRZYWRACANIE SPRAWNOŚCI 21 Rehabilitacja w warunkach ambulatoryjnych (tzw. fizjoterapia) 21 Rehabilitacja w ośrodku lub oddziale dziennym 21 Rehabilitacja w warunkach stacjonarnych 21 Refundacja środków ortopedycznych 22 Leczenie sanatoryjne 23 Turnusy rehabilitacyjne 24 SYSTEM OŚWIATY 25 WCZESNE WSPOMAGANIE ROZWOJU DZIECKA 25 ORZECZENIE O POTRZEBIE KSZTAŁCENIA SPECJALNEGO 25 KSZTAŁCENIE NIEPEŁNOSPRAWNYCH 26 INDYWIDUALNE NAUCZANIE 28 POMOC SPOŁECZNA 29 UPRAWNIENIA I ULGI DLA NIEPEŁNOSPRAWNYCH 36 ODLICZENIA OD DOCHODU 40 INFORMACJE DODATKOWE 42 Gdzie złożyć skargę PRZYDATNE ADRESY I TELEFONY 42 44 TELEFONY ALARMOWE 44 INSTYTUCJE, STOWARZYSZENIA I ORGANIZACJE CENTRALNE 44 D ro g o w s ka z zd ro w i a | Po d sta w o wa o p i e ka zd ro w o t n a PODSTAWOWA OPIEKA ZDROWOTNA 7 1. Z pomocy lekarza rodzinnego można korzystać: • od poniedziałku do piątku w godzinach pomiędzy 8.00 - 18.00 ; • w nocy lub dni wolne z nocnej i świątecznej pomocy ambulatoryjnej w ramach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) – numer telefonu i adres placówki, do której należy się wówczas zgłosić znajduje się w przychodniach lub na stronach www. lokalnych oddziałów NFZ lub przychodni). 2. W przypadku urazu bądź nagłego pogorszenia stanu zdrowia należy zgłosić się do Szpitalnego Oddziału Ratunkowego. 3. W sytuacji zagrożenia życia pomocy udziela Pogotowie Ratunkowe. D ro g o w s ka z zd ro w i a 8 | Po d sta w o wa o p i e ka zd ro w o t n a Lekarz rodzinny 1. W zakresie rozpoznawania i leczenia chorób: — przeprowadza badania lekarskie i zleca konieczne badania diagnostyczne stosownie do problemu pacjenta, — ustala rozpoznanie i postępowanie lecznicze zgodnie z aktualnymi standardami leczenia, — sprawuje opiekę lekarską nad dziećmi młodzieżą szkolną (do 18 roku życia w obecności rodzica, opiekuna prawnego), — kwalifikuje do obowiązkowych i zalecanych szczepień ochronnych, — roztacza szczególną opiekę profilaktyczną nad osobami niepełnosprawnymi, inwalidami wojennymi i wojskowymi, chorymi z grup dyspanseryjnych, — orzeka o czasowej niezdolności do pracy, — orzeka o stanie zdrowia i wydaje odpowiednie zaświadczenia, — orzeka o opiece nad rodzicami dziecka lub członkami rodziny, — kieruje na rehabilitację leczniczą, — zleca wydanie pacjentowi środków zaopatrzenia ortopedycznego, — kieruje pacjenta na konsultację specjalistyczną, — kieruje pacjenta do jednostek lecznictwa zamkniętego w celu prowadzenia dalszej diagnostyki i terapii, — kieruje na leczenie uzdrowiskowe, — wykonuje wizyty lekarskie w domu pacjenta, — integruje i koordynuje działania lecznicze podejmowane w odniesieniu do pacjenta przez różnych świadczeniodawców z różnych poziomów systemu ochrony zdrowia, — w razie podejrzenia nowotworu złośliwego wystawia kartę Diagnostyki i Leczenia Onkologicznego (DiLO), kierującą pacjenta na szybką ścieżkę onkologiczną. 2. W realizacji świadczeń zdrowotnych lekarz współpracuje z pielęgniarką środowiskową, położną środowiskową i pielęgniarką szkolną, a także innymi podmiotami prowadzącymi szeroko pojętą opiekę i pomoc zdrowotną nad chorym. D ro g o w s ka z zd ro w i a | Po d sta w o wa o p i e ka zd ro w o t n a Pielęgniarkia środowiskowa/rodzinna Pielęgniarka środowiskowa/rodzinna planuje i realizuje kompleksową opiekę pielęgniarską nad pacjentem i jego rodziną w przychodni lub miejscu zamieszkania (dotyczy osób leżących, obłożnie chorych itp.). Do obowiązków pielęgniarki środowiskowej/rodzinnej należy: 1. Wykonywanie badań pielęgniarskich oraz badań i pomiarów zleconych przez lekarza. 2. Ocena stanu ogólnego chorego oraz procesu jego zdrowienia. 3. Ocena i monitorowanie pacjenta w opiece paliatywnej. Świadczenia pielęgnacyjne 1. Realizacja opieki pielęgnacyjnej u pacjentów w różnych fazach życia i choroby zgodnie z aktualną wiedzą medyczną i współczesnymi standardami opieki pielęgniarskiej. 2. Wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych. 3. Przygotowywanie do samoopieki i samopielęgnacji w chorobie i niepełnosprawności. Świadczenia lecznicze 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Ustalanie diety w żywieniu przewlekle chorych. Dobór techniki karmienia w zależności od stanu chorego. Zabiegi z zastosowaniem ciepła i zimna. Cewnikowanie pęcherza. Wykonywanie wlewów doodbytniczych. Podawanie leków różnymi drogami i technikami. Wykonywanie zleceń lekarskich. Zakładanie opatrunków: ran, odleżyn, oparzeń. Wykonywanie zabiegów pielęgnacyjno-leczniczych w stomiach, przetokach i ranach trudno gojących. 10. Wykonywanie inhalacji, doraźne podawanie tlenu. 11. Zdejmowanie szwów. 12. Stawianie baniek lekarskich. 13. Udzielanie pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia i w nagłych zachorowaniach, w tym prowadzenie resuscytacji krążeniowo -oddechowej. 9 D ro g o w s ka z zd ro w i a | Po d sta w o wa o p i e ka zd ro w o t n a Świadczenia usprawniające 10 1. Koordynacja i współdziałanie w rehabilitacji przyłóżkowej w celu zapobiegania powikłaniom wynikającym z procesu chorobowego, długotrwałego unieruchomienia i stosowania udogodnień. 2. Usprawnienie ruchowe. 3. Drenaż ułożeniowy, prowadzenie gimnastyki oddechowej. 4. Ćwiczenia ogólnousprawniające. Położna Położna podstawowej opieki zdrowotnej sprawuje opiekę nad zadeklarowanymi do niej kobietami w każdym okresie życia oraz nad noworodkami i niemowlętami do ukończenia 2 miesiąca życia (4 – 6 wizyt). Położna prowadzi również działalność profilaktyczną, w tym edukację kobiet w ciąży w ramach przygotowania kobiety do porodu, połogu, karmienia piersią i rodzicielstwa. Położna posiadająca uprawnienia, pobiera materiał z szyjki macicy do przesiewowego badania cytologicznego w ramach realizacji „Programu profilaktyki szyjki macicy”. Pomoc nocna i świąteczna W przypadkach nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia, niebędących stanem zagrożenia życia, które wystąpiły po godzinach zamknięcia przychodni, chory może skorzystać - bez skierowania - z pomocy poradni dyżurującej w ramach tak zwanej nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej (adresy placówek na stronach www. lokalnych oddziałów NFZ lub we własnej przychodni). Są to najczęściej sytuacje, gdy: • pacjent nie ma objawów sugerujących bezpośrednie zagrożenie życia lub grożących istotnym uszczerbkiem zdrowia, ale jego samopoczucie odbiega od „stanu normalnego”; D ro g o w s ka z zd ro w i a | Po d sta w o wa o p i e ka zd ro w o t n a • zastosowane środki domowe lub leki dostępne bez recepty nie przyniosły spodziewanej poprawy; • pacjent ma istotne obawy, że czekanie do momentu otwarcia przychodni może znacząco niekorzystnie wpłynąć na rozwój choroby i jego stan zdrowia. W uzasadnionych medycznie przypadkach lekarz nocnej i świątecznej pomocy medycznej może też pojechać z wizytą do pacjenta do domu. Nocna i świąteczna pomoc medyczna dostępna jest w godzinach 18 - 8 rano dnia następnego oraz w dni ustawowo wolne od pracy w wyznaczonych poradniach (punktach) dyżurujących. WAŻNE! Jeżeli specjalista dyżurujący w ramach nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej uzna, że chory nie powinien następnego dnia iść do pracy, powinien mu wystawić zwolnienie lekarskie, a nie kierować chorego do przychodni rejonowej. Gdy nagle zaboli ząb w dni, kiedy nieczynne są przychodnie Od poniedziałku do piątku w godzinach od 19.00 do 7.00 rano oraz w soboty, niedziele i święta całodobowo czynne są dyżurujące gabinety stomatologiczne. Przyjmowani są w nich wyłącznie pacjenci w nagłych przypadkach - świadczenia stomatologicznej pomocy doraźnej mają na celu zaopatrzenie pacjentów, u których zaistniała konieczność bezzwłocznego udzielenia pomocy i nie obejmują leczenia planowego. (adresy placówek na stronach www. lokalnych oddziałów NFZ lub we własnej przychodni) Przychodnia Specjalistyczna Do poradni specjalistycznej niezbędne jest skierowanie. Oryginał skierowania należy dostarczyć do przychodni w przeciągu 14 dni od ustalenia terminu wizyty. Skierowanie nie jest wymagane na wizytę u ginekologa i położnika, dentysty, wenerologa, onkologa, psychiatry, nie jest ono również wymagane od osób chorych na gruźlicę, zakażonych wirusem HIV, inwalidów wojennych i wojskowych, osób represjonowanych oraz kombatantów, cywilnych niewidomych ofiar działań wojennych, uzależnionych od alkoholu, środków odurzających i substancji psychotropowych - w zakresie lecznictwa odwykowego, uprawnionych żołnierzy lub pracowników w zakresie leczenia urazów lub chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa. W przypadku wizyty u specjalisty czy 11 D ro g o w s ka z zd ro w i a | Po d sta w o wa o p i e ka zd ro w o t n a leczenia w szpitalu nie ma żadnej rejonizacji, można wybrać specjalistę spośród wszystkich, mających odpisaną umowę z NFZ, także poza granicami wojewódz12 twa zamieszkania. Szpital - całodobowo Leczenie szpitalne może się odbywać w trybie nagłym, bez skierowania (na przykład po wypadku, zawale, urazie, po decyzji lekarza szpitalnego oddziału ratunkowego) lub w trybie planowym, po okazaniu skierowania. Skierowanie na leczenie szpitalne może być wystawione przez każdego lekarza (również z gabinetu prywatnego), lekarza dentystę lub felczera. Ostateczną decyzję o przyjęciu chorego na leczenie szpitalne podejmuje lekarz dyżurujący w oddziale (izbie przyjęć) SOR, tak więc posiadanie skierowania wystawionego przez lekarza z przychodni nie jest jednoznaczne z przyjęciem na oddział szpitalny. W czasie pobytu w szpitalu pacjent powinien mieć zapewnione nie tylko leki i środki opatrunkowe, ale także wyroby medyczne i środki pomocnicze, np. pieluchomajtki. Po zakończeniu leczenia szpitalnego (także w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym czy Izbie Przyjęć), lekarz ma obowiązek wydać pacjentowi kartę informacyjną oraz stosownie do zaistniałej sytuacji konieczne dokumenty jak skierowania do lekarzy specjalistów, informację dla lekarza POZ, recepty, zwolnienie lekarskie oraz wyniki badań diagnostycznych wykonanych w toku leczenia, zlecenie na przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze oraz zlecenie na transport. Pacjent ma prawo wyboru szpitala (posiadającego umowę z NFZ) na terenie całej Polski.(adresy placówek na stronach www. lokalnych oddziałów NFZ lub we własnej przychodni) D ro g o w s ka z zd ro w i a | R a to w n i c t w o m e d yc z n e RATOWNICTWO MEDYCZNE W sytuacjach bezpośredniego zagrożenia życia pacjenta, należy wezwać karetkę pogotowia ratunkowego. Natomiast w przypadku poczucia zagrożenia zdrowia i życia, szczególnie w razie współistnienia choroby przewlekłej, chory ma prawo do świadczeń pomocy doraźnej, udzielanej bez skierowania w szpitalnych izbach przyjęć lub w szpitalnych oddziałach ratunkowych. (adresy placówek na stronach www. lokalnych oddziałów NFZ lub we własnej przychodni) PIERWSZA POMOC Nie można zwlekać z udzieleniem pierwszej pomocy, ponieważ często sekundy decydują o ludzkim życiu. 1. W pierwszej kolejności należy ocenić sytuację: • Zadbać o własne bezpieczeństwo, bezpieczeństwo poszkodowanego oraz świadków zdarzenia. • Jeśli miejsce zdarzenia stanowi zagrożenie i nie można się odpowiednio zabezpieczyć, nie należy podchodzić do poszkodowanego, lecz wezwać pomoc, dzwoniąc na numery alarmowe. • Głośno wołać o pomoc, aby zapewnić sobie wsparcie innych świadków zdarzenia. • Jeśli na podstawie obserwacji poszkodowanego widać, że istnieje zagrożenie dla jego zdrowia lub życia, należy wezwać wykwalifikowane służby ratunkowe, dzwoniąc pod numer alarmowy: 99 112 – numer alarmowy wspólny dla wszystkich służb; 99 999 – Pogotowie Ratunkowe; 99 998 – Straż Pożarna; 99 997 – Policja. Państwowe Ratownictwo Medyczne zapewnia pomoc każdej osobie znajdującej się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego bez względu na jej status ubezpieczeniowy i prawny. 13 D ro g o w s ka z zd ro w i a | R a to w n i c t w o m e d yc z n e 2. Ocenić stan poszkodowanego • Jeżeli są rękawiczki w apteczce – należy założyć je, jeśli nie – trzeba asekurować się np. dostępną folią, szczególnie w obecności krwi, starając się unikać kontaktu z wydzielinami poszkodowanego. 14 • Delikatnie potrząsnąć poszkodowanego za ramiona. • Głośno zapytać: „Czy wszystko w porządku?”. 3. Jeśli poszkodowany jest przytomny i reaguje prawidłowo • Zostawić poszkodowanego w pozycji, w której się go zastało, o ile nie zagraża mu żadne niebezpieczeństwo. • Dowiedzieć się jak najwięcej o stanie jego zdrowia (co się stało, co mu dolega, na co choruje). • W razie konieczności wezwać zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112. • Zawsze można otrzymać wsparcie dyspozytora medycznego – poinstruuje, jak udzielić pierwszej pomocy poszkodowanemu. • Regularnie oceniać stan poszkodowanego do chwili przybycia zespołu ratownictwa medycznego. 4. Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny, nie reaguje • Głośno zawołać o pomoc, bez oddalania się od poszkodowanego. • Usunąć z dróg oddechowych widoczne ciała obce i zanieczyszczenia. • Udrożnić drogi oddechowe: odgiąć głowę i wysunąć żuchwę do przodu. • Przez 10 sekund sprawdzać oddech – przyłożyć policzek do ust poszkodowanego w taki sposób, aby można jednocześnie usłyszeć, wyczuć oddech i obserwować, czy unosi się klatka piersiowa poszkodowanego. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących prawidłowego oddechu działać tak, jakby był nieprawidłowy. • Jeśli poszkodowany oddycha prawidłowo 99 Ułożyć poszkodowanego w pozycji bezpiecznej (bocznej). 99 Wezwać zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112. D ro g o w s ka z zd ro w i a | R a to w n i c t w o m e d yc z n e 99 Regularnie oceniać jego stan. 99 Jeśli poszkodowany oddycha nieprawidłowo (oddech rzadki i/lub nieregularny) lub oddech jest nieobecny – wezwać zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112, lub poprosić kogoś o wezwanie pomocy oraz przyniesienie AED (automatycznego defibrylatora), jeśli jest dostępny. Pozostawić poszkodowanego tylko wtedy, gdy nie ma innej możliwości wezwania pomocy. 99 Wykonać 30 uciśnięć klatki piersiowej, tj. ułożyć nadgarstek jednej ręki na środku klatki piersiowej poszkodowanego (dolna połowa mostka poszkodowanego), nadgarstek drugiej dłoni ułożyć na grzbiecie pierwszej, spleć palce obu dłoni i upewnić się, że nacisk nie będzie kierowany na żebra poszkodowanego, utrzymywać ramiona wyprostowane, uciskając klatkę piersiową na głębokość ok 5 cm, ale nie więcej niż 6 cm. • Jeśli z jakichkolwiek powodów nie chcemy wykonywać oddechów ratowniczych, można wykonywać tylko masaż zewnętrzny serca, uciskając klatkę piersiową z częstością co najmniej 100 i maks. 120 uciśnięć na minutę. Zwiększy to powodzenie akcji ratunkowej wykonywanej przez wykwalifikowane służby, a tym samym szanse poszkodowanego na przeżycie. 5. Masaż zewnętrzny serca • Nie uciskać górnej części brzucha ani dolnego końca mostka. • Kontynuować uciskanie klatki piersiowej z częstotliwością co najmniej 100/min. (nie przekraczając 120/min.). • Jeśli decydujesz się na połączenie uciskania klatki piersiowej z oddechami, to po 30 uciśnięciach klatki piersiowej ponownie udrożnić drogi oddechowe poprzez odgięcie głowy do tyłu i wysunięcie żuchwy do przodu. • Wykonać 2 oddechy ratownicze, tj. zacisnąć nos poszkodowanego kciukiem i placem wskazującym, wdmuchiwać powietrze do jego ust tak, aby powodować widoczne unoszenie się klatki piersiowej; dwa wdechy trwające nie dłużej niż 1s powinny następować bezpośrednio po sobie i trwać łącznie nie dłużej niż 5 sekund. • Kontynuować uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratownicze w stosunku 30:2. 15 D ro g o w s ka z zd ro w i a | R a to w n i c t w o m e d yc z n e • Przerwać resuscytację krążeniowo-oddechową tylko wtedy, gdy poszkodowany zacznie reagować (poruszy się, otworzy oczy, zacznie prawidłowo oddychać), albo gdy przybędzie zespół ratownictwa medycznego lub inne służby ratunkowe. 16 6. Pozycja bezpieczna (boczna) Pozycję boczną stosuje się u poszkodowanych nieprzytomnych, ale oddychających prawidłowo. Pozycja bezpieczna powinna być stabilna, jak najbliższa ułożeniu na boku z odgięciem głowy i brakiem ucisku na klatkę piersiową, aby nie utrudniać oddychania. Nie wolno układać w tej pozycji ofiar wypadków lub innych osób, u których podejrzewany jest uraz kręgosłupa. Aby ułożyć poszkodowanego w pozycji bezpiecznej, należy wykonać następujące czynności: • jeśli poszkodowany nosi okulary – należy je zdjąć; • uklęknąć przy poszkodowanym i upewnić się, że leży na plecach i obie nogi ma wyprostowane; • rękę bliższą do ratownika ułożyć pod kątem prostym w stosunku do ciała i zgiąć w łokciu tak, aby dłoń ręki była skierowana do góry; • dalszą rękę przełożyć w poprzek klatki piersiowej i przytrzymać stroną grzbietową przy bliższym ratownikowi policzku poszkodowanego; • drugą ręką chwycić za dalszą nogę poszkodowanego (tuż powyżej kolana) i podciągnąć ją ku górze, nie odrywając stopy od podłoża; • złapać dalszą rękę poszkodowanego w taki sposób, aby palce dłoni poszkodowanego przeplatały się z palcami ratownika; • przytrzymując dłoń dociśniętą do policzka, pociągnąć za dalszą nogę tak, aby poszkodowany obrócił się na bok w kierunku ratownika; • odchylić głowę poszkodowanego do tyłu, aby poprawić drożność dróg oddechowych i ułatwić oddychanie poszkodowanemu; • ocenić oddech oraz monitorować stan poszkodowanego. wykorzystano materiały ze strony: http://www.mz.gov.pl/system-ochrony-zdrowia/organizacja-ochrony-zdrowia D ro g o w s ka z zd ro w i a | O p i e ka n a d p a c j e n te m n i e p e ł n o s p ra w ny m i d ł u g o t r wa l e c h o r y m OPIEKA NAD PACJENTEM NIEPEŁNOSPRAWNYM I DŁUGOTRWALE CHORYM Opieka długoterminowa 17 W zależności od stanu zdrowia chorego ocenianego przez lekarza na podstawie bardzo szczegółowego wywiadu w ramach ubezpieczenia zdrowotnego pacjent (po otrzymaniu skierowania) może skorzystać: 1. ze stacjonarnego zakładu opieki długoterminowej. Pacjent przebywający w takim zakładzie ponosi koszty wyżywienia i zakwaterowania, natomiast zakład leczniczo – opiekuńczy zapewnia choremu niezbędne leki, badania diagnostyczne, w razie konieczności żywienie jelitowe i pozajelitowe oraz niezbędne przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze. Opieka w zakładzie stacjonarnym przeznaczona jest dla osób przewlekle chorych czy też osób, które ukończyły leczenie szpitalne i nie wymagają pobytu na oddziale, ale ze względu na stan zdrowia, brak samodzielności, konieczność nadzoru lekarskiego, rehabilitacji nie powinny jeszcze przebywać w domu. O Informację, gdzie znajdują się zakłady prowadzące opiekę długoterminową należy pytać lekarza prowadzącego, pielęgniarkę środowiskową lub szukać na stronach internetowych NFZ; 2. opieki długoterminowej w domu chorego, gdy pacjent nie wymaga leczenia w zakładzie stacjonarnym, ale konieczna jest systematyczna i intensywna opieka pielęgniarska. Pacjent opiekę ma bezpłatną, ale ponosi koszty za leki, przedmioty i środki medyczne zapewnia rodzina na podstawie zlecenia wystawionego przez lekarza. Do zadań pielęgniarki wykonywanych w ramach domowej opieki długoterminowej należy: D ro g o w s ka z zd ro w i a | O p i e ka n a d p a c j e n te m n i e p e ł n o s p ra w ny m i d ł u g o t r wa l e c h o r y m • podawanie leków w postaci iniekcji podskórnych, śródskórnych, domięśniowych (w tym podawanie insuliny); • podawanie płynów infuzyjnych i leków w kroplowych wlewach dożylnych oraz w postaci iniekcji dożylnych; • zastosowanie drenażu ułożeniowego (w tym nacieranie pleców, oklepywanie); • założenie sądy żołądkowej lub dwunastniczej; 18 • zmiana opatrunków w sposób sterylny; • założenie lub wymiana cewnika u kobiet; • pomoc w rozwiązywaniu problemów zdrowotnych związanych z samodzielnym funkcjonowaniem w środowisku domowym; • pomoc w pozyskiwaniu sprzętu medycznego i rehabilitacyjnego, niezbędnego do właściwej pielęgnacji i rehabilitacji chorego w domu; • edukacja zdrowotna osób objętych opieką oraz członków ich rodzin; WAŻNE! Pomoc pielęgniarska polega na wykonywaniu medycznych zabiegów pielęgniarskich. Do pomocy pielęgniarskiej nie należy wykonywanie toalety, ubieranie, przygotowywanie posiłków czy robienie zakupów, bo zdarza się, że i takie są oczekiwania. Te czynności są czynnościami opiekuńczymi i powinna je zabezpieczyć rodzina chorego, opiekunowie prawni lub - w razie takiej konieczności - instytucje opieki społecznej. Rehabilitacja w warunkach domowych Przeznaczona jest dla osób nieporuszających się samodzielnie, z zaburzeniami funkcji motorycznych i niemających możliwości dotarcia do zakładu rehabilitacyjnego. Decyzję podjęcia rehabilitacji domowej podejmuje lekarz prowadzący w oparciu o ustalone przez NFZ kryteria. Roczny czas rehabilitacji domowej wynosi maksymalnie 80 dni zabiegowych (do pięciu zabiegów dziennie), w uzasadnionych i udokumentowanych medycznie przypadkach może być jednak zwiększony decyzją Dyrektora Oddziału Wojewódzkiego NFZ. D ro g o w s ka z zd ro w i a | O p i e ka n a d p a c j e n te m n i e p e ł n o s p ra w ny m i d ł u g o t r wa l e c h o r y m OPIEKA PALIATYWNA I HOSPICYJNA Pacjentom chorującym nieuleczalnie przysługują świadczenia opieki paliatywnej i hospicyjnej. Jest to wszechstronna, całościowa opieka mająca na celu poprawę jakości życia chorego, a obejmuje przede wszystkim zwalczanie bólu i leczenie objawowe innych dolegliwości, pielęgnację oraz wspieranie rodziny chorego. Świadczenia opieki paliatywno - hospicyjnej udzielane są w warunkach: • ambulatoryjnych - w poradni medycyny paliatywnej (chorzy mogą skorzystać z poradni lub wizyty dwa razy w tygodniu); • domowych - w hospicjum domowym (pacjentom przysługują - w zależności od potrzeb - porady lekarskie nie rzadziej niż dwa razy w miesiącu, a wizyty pielęgniarskie nie rzadziej niż dwa razy w tygodniu, fizjoterapeuty i psychologa - w zależności od decyzji lekarza prowadzącego); • stacjonarnych - hospicjum stacjonarnym lub oddziale medycyny paliatywnej (musi być to osobny oddział, a nie jedynie łóżka czy sale wydzielone na innym oddziale). Do objęcia pacjenta opieką paliatywną konieczne jest skierowanie lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Lista hospicjów, oddziałów opieki paliatywnej i poradni medycyny paliatywnej na stronach www. lokalnych oddziałów NFZ. 19 D ro g o w s ka z zd ro w i a 20 | O p i e ka n a d p a c j e n te m n i e p e ł n o s p ra w ny m i d ł u g o t r wa l e c h o r y m D ro g o w s ka z zd ro w i a | P r z y w ra c a n i e s p ra w n o ś c i PRZYWRACANIE SPRAWNOŚCI Świadczenia rehabilitacji leczniczej mogą się odbywać w warunkach: • ambulatoryjnych; • domowych; • w ośrodku lub oddziale dziennym; • w oddziale stacjonarnym; Rehabilitacja w warunkach ambulatoryjnych (tzw. fizjoterapia) Skierowanie na ten typ rehabilitacji leczniczej może wystawić każdy lekarz ubezpieczenia zdrowotnego (skierowanie jest ważne 30 dni od momentu wystawienia - przez ten okres należy je zarejestrować w zakładzie rehabilitacyjnym), a w przypadku dysfunkcji narządu ruchu wywołanej wadami postawy - lekarz poradni rehabilitacji leczniczej lub poradni ortopedii i traumatologii narządu ruchu. NFZ finansuje do 5 zabiegów dziennie w cyklu 10-dniowym Rehabilitacja w ośrodku lub oddziale dziennym Przeznaczona jest dla pacjentów, których stan zdrowia z jednej strony nie pozwala na korzystanie z zabiegów w warunkach ambulatoryjnych a z drugiej nie wymaga 24-godzinnego nadzoru medycznego. Trwa ona zazwyczaj od 15 do 30 dni zabiegowych (decyduje o tym lekarz) i zawiera średnio 5 zabiegów dziennie. Rehabilitacja w warunkach stacjonarnych Jest skierowana do chorych, którzy ze względu na stan zdrowia i kontynuację leczenia wymagają nie tylko kompleksowych czynności rehabilitacyjnych, ale także całodobowej opieki pielęgniarskiej i nadzoru lekarskiego. Skierowania wystawiane są przez specjalistów, a czas trwania zależy od rodzaju schorzenia i od decyzji lekarza prowadzącego na oddziale (najczęściej jest to kilka tygodni). Pacjent korzysta średnio z pięciu zabiegów dziennie. Lista placówek rehabilitacji i fizjoterapii na stronach www. lokalnych oddziałów NFZ 21 D ro g o w s ka z zd ro w i a | P r z y w ra c a n i e s p ra w n o ś c i Refundacja środków ortopedycznych Narodowy Fundusz Zdrowia refunduje zakup przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych. Podstawą uzyskania takiej refundacji jest zlecenie na zaopatrzenie w wyroby medyczne, prawidłowo wystawione przez lekarza. W przypadku zaopatrzenia comiesięcznego (np. pieluchomajtki, sprzęt stomijny, cewniki, worki do zbiórki moczu) zlecenie może wystawić zarówno lekarz specjalista, jak i lekarz pierwszego kontaktu; natomiast w przypadku niektórych przedmiotów takich jak np. wózki inwalidzkie, konieczne będzie wystawienie zlecenia przez określonego lekarza specjalistę. Zlecenie w celu potwierdzenia, chory lub inna osoba w jego imieniu, przynosi osobiście albo przesyła drogą pocztową do oddziału NFZ, do którego należy. 22 WAŻNE! Aby uzyskać refundację na zakup przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych należy w pierwszej kolejności dokonać potwierdzenia zlecenia przez NFZ, a następnie udać się do sklepu medycznego/apteki w celu jego zakupu. Fundusz nie zwraca pieniędzy za przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze zakupione bez potwierdzenia (nawet zgodnie ze zleceniem lekarskim). Ponadto zakup środka ortopedycznego może być dokonany wyłącznie w punkcie (aptece, sklepie), który ma umowę z NFZ. Przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze są refundowane przez NFZ do wysokości limitu określonego w przepisach Ministerstwa Zdrowia. Limity są identyczne i stałe w całej Polsce. Wśród refundowanych wyrobów medycznych będą zarówno takie, które wymagać będą dopłaty ze strony pacjenta jak i takie, które są w 100% refundowane przez NFZ. Refundacja danego środka czy przedmiotu w większości przypadków przysługuje pacjentowi na konkretny okres czasu i dopiero po jego upływie możliwe jest wystawienie przez lekarza kolejnego wniosku na następny wyrób medyczny. Szczegółowych informacji na temat zasad refundacji środków ortopedycznych można zasięgnąć w Dziale ds. Środków Pomocniczych i Przedmiotów Ortopedycznych Oddziału Wojewódzkiego NFZ. D ro g o w s ka z zd ro w i a | P r z y w ra c a n i e s p ra w n o ś c i Leczenie sanatoryjne Skierowanie na leczenie uzdrowiskowe wystawia lekarz ubezpieczenia zdrowotnego. Na skierowaniu lekarz wpisuje wyniki badań: morfologię, OB, mocz, EKG, Rtg klatki piersiowej (badania wykonywane są na koszt placówki, z której pochodzi skierowanie) a w przypadku dzieci - morfologię, mocz, kał na jaja pasożytów. Lekarz lub sam pacjent przesyła (lub przynosi osobiście) skierowanie do oddziału wojewódzkiego NFZ. Ocenę celowości skierowania przeprowadza lekarz specjalista w dziedzinie balneoklimatologii i medycyny fizykalnej lub rehabilitacji medycznej wskazując rodzaj i miejsce leczenia uzdrowiskowego. Istnieją następujące formy leczenia uzdrowiskowego: — w szpitalu uzdrowiskowym dla dorosłych: 21-dniowe, bezpłatne, w ramach zwolnienia lekarskiego; 23 — w szpitalu uzdrowiskowym dla dorosłych w formie rehabilitacji uzdrowiskowej: 28-dniowe, bezpłatne, w ramach zwolnienia lekarskiego; — w szpitalu uzdrowiskowym dla dzieci (3-18 r. ż.): 27-dniowe, bezpłatne; — w sanatorium uzdrowiskowym dla dorosłych: 21-dniowe, w ramach urlopu, z częściową odpłatnością pacjenta za wyżywienie i zakwaterowanie; — w sanatorium uzdrowiskowym dla dzieci (3-6 r. ż.) pod opieką osoby dorosłej: 21-dniowe, dla dzieci bezpłatne, natomiast opiekun dziecka ponosi pełny koszt pobytu wg cennika zakładu lecznictwa uzdrowiskowego a opiekun czynny zawodowo wyjeżdża w ramach urlopu; — leczenie ambulatoryjne: 6 - 18 „osobodni”, NFZ płaci za zabiegi, natomiast pacjent sam organizuje sobie nocleg i wyżywienie. Osoba skierowana na leczenie uzdrowiskowe ponosi następujące koszty: przejazdu na leczenie uzdrowiskowe i z leczenia uzdrowiskowego, częściowej odpłatności za wyżywienie i zakwaterowanie w sanatoriach uzdrowiskowych (nie dotyczy szpitali uzdrowiskowych), pobytu i wyżywienia podczas korzystania z leczenia ambulatoryjnego, pobytu opiekuna, dodatkowe opłaty w zależności od przepisów lokalnych obowiązujących w miejscu położenia zakładu lecznictwa uzdrowiskowego np. opłaty klimatyczne. Szczegółowych informacji na temat leczenia sanatoryjnego można zasięgnąć w Dziale Lecznictwa Uzdrowiskowego Oddziału Wojewódzkiego NFZ. D ro g o w s ka z zd ro w i a | P r z y w ra c a n i e s p ra w n o ś c i Turnusy rehabilitacyjne Dla osób niepełnosprawnych z orzeczeniem o niepełnosprawności lub równoważnym orzeczeniem o niepełnosprawności są turnusy rehabilitacyjne (14-dniowe) dofinansowywane z PFRON. Wnioski składa się w Powiatowych Centrach Pomocy Rodzinie. O możliwości korzystania z pomocy decyduje orzeczony stopień niepełnosprawności – kryterium prawne (grupa inwalidzka lub niezdolność do pracy zawodowej). W przypadku turnusu rehabilitacyjnego obowiązuje kryterium dochodowe, gdzie dochód nie może przekraczać kwoty: 50% przeciętnego wynagrodzenia na osobę we wspólnym gospodarstwie domowym, 65% przeciętnego wynagrodzenia w przypadku osoby samotnej. 24 Dofinansowanie do turnusu rehabilitacyjnego Wymagane dokumenty: 1. Wniosek o dofinansowanie do uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym. 2. Wniosek lekarski. 3. Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności bądź grupa inwalidzka. 4. Zaświadczenie o dochodach za 3 m-ce poprzedzające złożenie wniosku. Wysokość dofinansowania uzależniona jest od stopnia niepełnosprawności. D ro g o w s ka z zd ro w i a | Sy ste m o ś w i a t y SYSTEM OŚWIATY WCZESNE WSPOMAGANIE ROZWOJU DZIECKA Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka, ma na celu pobudzanie psychoruchowego i społecznego rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole. Opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju wydają Zespoły orzekające działające w poradniach psychologiczno-pedagogicznych w tym poradniach specjalistycznych. Wczesne wspomaganie może być organizowane w przedszkolu, w szkole podstawowej, w placówkach specjalnych, w poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, jeżeli mają one możliwość realizacji wskazań zawartych w opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka. Zajęcia w ramach wczesnego wspomagania organizuje się w wymiarze od 4 do 8 godzin w miesiącu, w zależności od możliwości psychofizycznych i potrzeb dziecka. Zajęcia prowadzone są indywidualnie z dzieckiem i jego rodziną. Zajęcia w ramach wczesnego wspomagania, w szczególności z dziećmi, które nie ukończyły 3 roku życia, mogą być prowadzone także w domu rodzinnym. Miejsce prowadzenia zajęć w ramach wczesnego wspomagania ustala dyrektor odpowiednio przedszkola, szkoły, ośrodka lub poradni, w uzgodnieniu z rodzicami (prawnymi opiekunami) dziecka. ORZECZENIE O POTRZEBIE KSZTAŁCENIA SPECJALNEGO Zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno–pedagogicznych wydają na wniosek rodzica (prawnych opiekunów) orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej wymagającej stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy. Zespoły wydają orzeczenia na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) dziecka. 25 D ro g o w s ka z zd ro w i a | Sy ste m o ś w i a t y Wniosek zawiera: – imię i nazwisko dziecka, datę i miejsce jego urodzenia oraz miejsce zamieszkania, a w przypadku ucznia – również nazwę i adres szkoły oraz oznaczenie klasy, do której uczeń uczęszcza; – imiona rodziców (prawnych opiekunów) oraz miejsce ich zamieszkania; – określenie celu i przyczyny, dla której niezbędne jest uzyskanie orzeczenia. Wnioskodawca dołącza do wniosku dokumentację uzasadniającą wniosek, w szczególności wydane przez specjalistów opinie, zaświadczenie oraz wyniki obserwacji i badań psychologicznych, pedagogicznych i lekarskich. Orzeczenie jest wydawane dla dzieci i młodzieży: 99 niesłyszących, słabosłyszących; 99 niewidomych, słabowidzących; 99 z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją; 26 99 z upośledzeniem umysłowym; 99 z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera; 99 z niepełnosprawnościami sprzężonymi; 99 niedostosowanych społecznie; 99 zagrożonych niedostosowaniem społecznym. KSZTAŁCENIE NIEPEŁNOSPRAWNYCH Kształcenie uczniów niepełnosprawnych organizuje się na każdym etapie edukacyjnym, w integracji z uczniami pełnosprawnymi, w przedszkolu i szkole najbliższej ich miejsca zamieszkania. Kształcenie może być prowadzone do końca roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym uczeń kończy: - 18. rok życia - w przypadku szkoły podstawowej; - 21. rok życia - w przypadku gimnazjum; - 24. rok życia - w przypadku szkoły ponadgimnazjalnej. Przedszkola, szkoły zapewniają: 1. realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego; D ro g o w s ka z zd ro w i a | Sy ste m o ś w i a t y 2. odpowiednie, ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów, warunki do nauki, sprzęt specjalistyczny i środki dydaktyczne; 3. zajęcia specjalistyczne; 4. inne zajęcia odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów, w szczególności zajęcia rewalidacyjne. Dla ucznia niepełnosprawnego opracowuje się indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny. Program określa: – zakres i sposób dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia, w szczególności przez zastosowanie odpowiednich metod i form pracy z uczniem; – zintegrowane działania o charakterze rewalidacyjnym nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem; – formy i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno - pedagogicznej 27 oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane; – działania wspierające rodziców ucznia oraz, w zależności od potrzeb, zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, specjalnymi ośrodkami szkolno-wychowawczymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży; – zajęcia rewalidacyjne oraz inne zajęcia, odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne ucznia. Program opracowuje w terminie 30 dni od dnia złożenia w przedszkolu lub szkole orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego Zespół, który tworzą nauczyciele i specjaliści prowadzący zajęcia z uczniem. Zespół, nie rzadziej niż raz w roku szkolnym, dokonuje okresowej wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia, uwzględniając ocenę efektywności pomocy psychologiczno - pedagogicznej udzielanej uczniowi, oraz w miarę potrzeb, dokonuje modyfikacji ww. programu. Rodzice ucznia albo pełnoletni uczeń otrzymują, na ich wniosek, kopię programu. D ro g o w s ka z zd ro w i a | Sy ste m o ś w i a t y INDYWIDUALNE NAUCZANIE Nauczaniem indywidualnym (indywidualnym przygotowaniem przedszkolnym) obejmuje się uczniów, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły (przedszkola). Indywidualne przygotowanie przedszkolne oraz indywidualne nauczanie organizuje się na czas określony, wskazany w orzeczeniu o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego lub orzeczeniu o potrzebie indywidualnego nauczania. Orzeczenia wydaje Zespół orzekający działający w publicznej poradni psychologiczno - pedagogicznej na wniosek rodziców (prawnych opiekunów). 28 W indywidualnym przygotowaniu przedszkolnym realizuje się treści wynikające z podstawy programowej wychowania przedszkolnego dostosowane do potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dziecka. Tygodniowy wymiar godzin zajęć indywidualnego przygotowania przedszkolnego realizowanych z dzieckiem wynosi od 4 do 6 godzin. W indywidualnym nauczaniu realizuje się obowiązkowe zajęcia edukacyjne wynikające z ramowego planu nauczania danego typu i rodzaju szkoły, dostosowane do potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia. Tygodniowy wymiar godzin zajęć indywidualnego nauczania realizowanych z uczniem wynosi: 1. dla uczniów klas I–III szkoły podstawowej – od 6 do 8 godzin; 2. dla uczniów klas IV–VI szkoły podstawowej – od 8 do 10 godzin; 3. dla uczniów gimnazjum – od 10 do 12 godzin; 4. dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych – od 12 do 16 godzin. Dzieciom i młodzieży objętym indywidualnym przygotowaniem przedszkolnym lub indywidualnym nauczaniem, w celu ich integracji ze środowiskiem i zapewnienia im pełnego osobowego rozwoju, dyrektor, w miarę posiadanych możliwości, z uwzględnieniem zaleceń zawartych w orzeczeniu oraz aktualnego stanu zdrowia dziecka lub ucznia, organizuje różne formy uczestniczenia dziecka lub ucznia w życiu przedszkola, innej formy wychowania przedszkolnego lub szkoły. Dyrektor w szczególności umożliwia udział w zajęciach rozwijających zainteresowania i uzdolnienia, uroczystościach i imprezach przedszkolnych lub szkolnych D ro g o w s ka z zd ro w i a | Po m o c s p o ł e c z n a POMOC SPOŁECZNA Choroba może być przyczyną do skorzystania z pomocy społecznej w formie: 1. świadczenia rodzinnego, które przysługuje, kiedy w rodzinie znajduje się osoba niepełnosprawna wymagająca opieki i pomocy; 2. zasiłków – stałych, okresowych lub celowych; 3. innych form pomocy. O przyznanie wsparcia z pomocy społecznej może wystąpić: • pacjent; • rodzina pacjenta lub osoby drugie; • pomoc społeczna może być udzielona z urzędu. Przyznanie świadczenia z pomocy społecznej musi być poprzedzone przepro- 29 wadzeniem wywiadu rodzinnego (środowiskowego) w miejscu zamieszkania. Rozporządzenie do Ustawy o pomocy społecznej z 2009 roku (z późniejszymi zmianami) określa sposób przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego. Wywiad taki przeprowadzony zostaje przez pracownika socjalnego ośrodka pomocy społecznej w terminie 14 dni roboczych od momentu powzięcia wiadomości o konieczności jego przeprowadzenia. Pracownik socjalny, przeprowadzając wywiad, bierze pod uwagę indywidualne cechy, sytuację osobistą, rodzinną, dochodową i majątkową osoby samotnie gospodarującej lub osób w rodzinie, mogące mieć wpływ na rodzaj i zakres przyznawanej im pomocy. Na podstawie przeprowadzonego wywiadu pracownik socjalny dokonuje analizy i oceny sytuacji danej osoby lub rodziny i formułuje wnioski z niej wynikające, stanowiące podstawę planowania pomocy. W świetle ustawodawstwa dotyczącego pomocy społecznej rodzina – to osoby spokrewnione lub niespokrewnione pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące. D ro g o w s ka z zd ro w i a | Po m o c s p o ł e c z n a Oprócz danych dotyczących posiadanych źródeł dochodów, sytuacji zawodowej zdrowotnej, rodzinnej, pracownik socjalny może domagać się złożenia oświadczenia o posiadanym stanie majątkowym. Odmowa złożenia takiego oświadczenia może być podstawą do odmowy przyznania świadczenia z pomocy społecznej. Podstawę ustalenia danych osoby ubiegającej się o świadczenia, stanu jej zdrowia oraz sytuacji osobistej, rodzinnej i materialnej stanowią odpowiednio aktualne dokumenty, w tym poza dokumentami o statusie materialnym: 99 orzeczenia komisji do spraw inwalidztwa i zatrudnienia wydanego przed dniem 1 września 1997 r., orzeczenia lekarza orzecznika o niezdolności do pracy, niezdolności do samodzielnej egzystencji, orzeczenia komisji lekarskiej; 99 orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności; 99 zaświadczenia albo oświadczenia o kontynuowaniu nauki w gimnazjum, szkole ponadgimnazjalnej, szkole ponadpodstawowej lub szkole wyższej; 30 99 decyzje organów przyznających świadczenia pieniężne; Osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej zobowiązane są do współdziałania z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej. Osoba niezdolna do pracy z tytułu wieku to osoba, która osiągnęła wiek emerytalny określony w art.24 ust. 1a, 1b oraz art.27 Ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz.1227, z późniejszymi zmianami. Całkowita niezdolność do pracy oznacza: 99 całkowitą niezdolność do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o całkowitej niezdolności do pracy lub o całkowitej niezdolności do pracy oraz samodzielnej egzystencji), albo 99 zaliczenie do I lub II grupy inwalidów lub D ro g o w s ka z zd ro w i a | Po m o c s p o ł e c z n a 99 znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności (odpowiednie orzeczenie Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności). ZASIŁKI i inne formy pomocy 1. Zasiłek stały przysługuje: pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Wysokość świadczenia jest to: różnica między kryterium dochodowym (dochód rodziny w przeliczeniu na osobę), a posiadanym dochodem. Do zasiłku stałego przysługują świadczenia zdrowotne na określonych zasadach w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, przysługują one również osobom pozostającym na ich wyłącznym utrzymaniu. W przypadku zbiegu uprawnień do zasiłku stałego i renty socjalnej zasiłek stały nie przysługuje. 2. Zasiłek okresowy przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub naby- 31 cia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego. Zasiłek okresowy ustala się: 1) w przypadku osoby samotnie gospodarującej - do wysokości różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby 2) w przypadku rodziny - do wysokości różnicy między kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny. Kwota zasiłku okresowego nie może być niższa niż 50% różnicy między: 1) Kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej, a dochodem tej osoby 2) Kryterium dochodowym rodziny, a dochodem tej rodziny. D ro g o w s ka z zd ro w i a | Po m o c s p o ł e c z n a 3. Zasiłek celowy może być udzielony osobie lub rodzinie w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej. Zasiłki celowe mogą być przyznawane na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw mieszkania, a także kosztów pogrzebu. W szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie lub rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe może być przyznany: 1) specjalny zasiłek celowy w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny, który nie podlega zwrotowi; 2) zasiłek okresowy, celowy lub pomoc rzeczowa pod warunkiem zwrotu części bądź całości wypłaconego zasiłku. 4. Sprawienie pogrzebu (w uzasadnionych sytuacjach) w sposób ustalony przez gminę, zgodnie z wyznaniem zmarłego. 5. Usługi opiekuńcze, w tym specjalistyczne usługi opiekuńcze z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Przysługują one szczególnie osobom samotnym, które z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności wymagają częściowej opieki i pomocy 32 w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych a rodzina, a także wspólnie nie zamieszkujący małżonek, wstępni, zstępni nie mogą takiej pomocy zapewnić. 6. Domy pomocy społecznej, do których mogą być kierowane osoby wymagające całodobowej opieki, którym właściwy, według miejsca zamieszkania ośrodek pomocy społecznej oraz najbliższa rodzina nie są w stanie zapewnić odpowiedniej opieki, mimo czynionych starań w tym zakresie. W tej sprawie konieczny jest pisemny wniosek osoby zainteresowanej lub jej opiekuna prawnego, wywiad środowiskowy potwierdzający potrzebę przydzielenia miejsca w odpowiednim domu. Akta sprawy skompletowane w ośrodku pomocy społecznej stanowią podstawę dla właściwego organu (gminy lub powiatu) do wydania decyzji o przyznaniu miejsca w domu i o odpłatności. Pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania. Odpłatność za pobyt pensjonariusza w domu pomocy społecznej ponoszą w kolejności : D ro g o w s ka z zd ro w i a | Po m o c s p o ł e c z n a a) mieszkaniec domu maksymalnie 70% swojego dochodu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż 70% tego dochodu, b) małżonek, zstępni przed wstępnymi oraz inne osoby zgodnie z zawartymi umowami, c) gmina w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania a opłatami wnoszonymi przez osoby wymienione w punktach a i b. W przypadku niewywiązywania się osób, o których mowa w punktach a i b, z obowiązku opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej gminie przysługuje prawo dochodzenia zwrotu środków poniesionych na ten cel wydatków. 7. Składka na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i zdrowotne. Osoba, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny, wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem ośrodek pomocy społecznej opłaca składkę na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i zdrowotne od kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, jeżeli dochód na osobę w rodzinie osoby opiekującej się nie przekracza 150% kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie i osoba opiekująca się nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i zdrowotnemu z innych tytułów lub nie otrzymuje emerytury lub renty. Dotyczy to również osób, które w związku z koniecznością sprawowania 33 opieki pozostają na bezpłatnym urlopie. Konieczność sprawowania bezpośredniej opieki stwierdza lekarz ubezpieczenia zdrowotnego w zaświadczeniu wydanym nie wcześniej niż 14 dni przed złożeniem wniosku o przyznanie świadczenia. ŚWIADCZENIA RODZINNE Świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny, świadczenie pielęgnacyjne i specjalny zasiłek opiekuńczy. Osoba mająca prawo do zasiłku rodzinnego może ubiegać się o dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego. Przyznanie prawa do zasiłku rodzinnego uzależnione jest m.in. od spełnienia kryterium dochodowego. Świadczenia rodzinne przyznawane są i wypłacane najczęściej przez ośrodki pomocy społecznej w gminach/miastach lub przez urzędy gmin/miast. Osoba mająca prawo do zasiłku rodzinnego może ubiegać się o dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka. D ro g o w s ka z zd ro w i a | Po m o c s p o ł e c z n a Dodatek przysługuje: • matce lub ojcu dziecka; • opiekunowi faktycznemu dziecka (osoba faktycznie opiekująca się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka) albo opiekunowi prawnemu dziecka; a także: • osobie uczącej się (osoba pełnoletnia ucząca się, niepozostająca na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub w związku z ustaleniem wyrokiem sądowym lub ugodą sądową prawa do alimentów z ich strony) • na pokrycie zwiększonych wydatków związanych z rehabilitacją lub kształceniem dziecka w wieku: 1) do ukończenia 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności, 2) powyżej 16 roku życia do ukończenia 24 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności. 34 ORZECZENIE O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI I STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Wydawaniem orzeczeń o niepełnosprawności zajmują się Powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności. Postępowanie jest dwuinstancyjne. Osoba, która nie otrzyma orzeczenia, może się odwołać do Wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Orzeczenie o niepełnosprawności wydawane jest osobom, które nie ukończyły 16. roku życia. Osoby, które przekroczyły ten wiek mogą ubiegać się o orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Zgodnie z rozporządzeniem mogą występować trzy stopnie niepełnosprawności: lekki, umiarkowany, znaczny. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej osoba, która chciałaby uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności powinna złożyć wniosek do zespołu powiatowego właściwego dla miejsca zamieszkania chorego lub dla miejsca pobytu. D ro g o w s ka z zd ro w i a | Po m o c s p o ł e c z n a Do wniosku w przypadku dzieci do 16. roku życia należy dołączyć: • zaświadczenie lekarskie zawierające opis stanu zdrowia. Zaświadczenie takie wydaje lekarz, pod którego opieką znajduje się osoba zainteresowana. Powinno być ono wydane nie wcześniej niż 30 dni przed dniem złożenia wniosku; • ocenę stanu zdrowia przeprowadzoną przez lekarza (przewodniczącego składu orzekającego). Opis powinien zawierać: informacje o rozpoznaniu choroby zasadniczej i chorób współistniejących oraz rokowaniu, przebiegu choroby zasadniczej, a także wyniki dotychczasowego leczenia i rehabilitacji, opis badania przedmiotowego. W przypadku dzieci istotna jest również informacja o ograniczeniach w funkcjonowaniu, które występują w życiu codziennym w porównaniu do dzieci, które są sprawne psychicznie i fizycznie. WAŻNE!!! Należy złożyć kserokopię dokumentów potwierdzone przez urzędnika na zgodność z oryginałami. 35 D ro g o w s ka z zd ro w i a | U p ra w n i e n i a i u l g i d l a n i e p e ł n o s p ra w nyc h Uprawnienia i ulgi dla niepełnosprawnych BARIERY ARCHITEKTONICZNE Osoby niepełnosprawne mogą starać się o dofinansowanie zakupu urządzeń ułatwiających komunikowanie się oraz o dofinansowanie do sprzętów i prac przystosowujących ich mieszkania i domy do potrzeb wynikających z niepełnosprawności. Wnioski o dofinansowanie przyjmują powiatowe centra pomocy rodzinie (PCPR) właściwe dla miejsca zamieszkania wnioskodawcy. PCPR informują szczegółowo o zakresie informacji, jakie wniosek powinien zawierać. Dofinansowanie do likwidacji barier architektonicznych i komunikacyjnych można otrzymać raz na 3 lata. Wnioski o dofinansowanie można składać przez cały rok. PCPR ustalają jednak swoje terminy, warto więc zasięgnąć informacji we własnym powiecie. PCPR nie pokrywa 100 proc. kosztów zakupu urządzenia lub prac remontowych. Wysokość dofinansowania wynosi dla osób niepełnosprawnych do 80 proc. kosztów przedsięwzięcia. SPRZĘT REHABILITACYJNY Osobie niepełnosprawnej, która objęta jest powszechnym ubezpieczeniem społecznym, przysługuje prawo do bezpłatnego (lub za częściową dopłatą własną) 36 zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze, takie jak np. aparaty ortopedyczne, laski, kule, wózki, materace przeciwodleżynowe, cewniki, okulary, inhalatory, pieluchomajtki. Pełen wykaz wyrobów medycznych podlegających całkowitej lub częściowej refundacji, a także wysokość udziału własnego ubezpieczonego w cenie ich nabycia, podstawowe kryteria ich przyznawania i okresy użytkowania określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 grudnia 2004 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 276, poz. 2739). Procedura realizacji zaopatrzenia Pierwszym krokiem jest wystawienie przez uprawnionego lekarza wnio- D ro g o w s ka z zd ro w i a | U p ra w n i e n i a i u l g i d l a n i e p e ł n o s p ra w nyc h sku o wydanie przedmiotu ortopedycznego lub środka pomocniczego. Wystawiony wniosek należy potwierdzić w najbliższym oddziale lub punkcie ewidencyjnym Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). Następnie z potwierdzonym wnioskiem trzeba się udać do wybranego punktu ortopedycznego, sklepu bądź apteki, które podpisały umowę z NFZ o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej i tam zrealizować zlecenie. W przypadku zaopatrzenia w środki pomocnicze o miesięcznym okresie użytkowania, tj. pieluchomajtki, sprzęt stomijny, cewniki, worki i zestawy infuzyjne do osobistych pomp insulinowych, nie trzeba zgłaszać się każdorazowo po potwierdzenie z NFZ. Można natomiast starać się o wydanie tak zwanej „karty comiesięcznego zaopatrzenia”, ważnej przez 12 miesięcy od daty wystawienia. Kartę wydaje NFZ. Po jej otrzymaniu wystarcza uzyskiwanie zleceń wystawianych przez lekarza. PRZEJAZDY PKP i PKS Osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności (inwalidzi dawnej I grupy) mają prawo do: 99 49 proc. ulgi na przejazdy w pociągach osobowych PKP oraz w autobusach PKS w komunikacji zwykłej — na podstawie biletów jednorazowych; 99 37 proc. ulgi na przejazdy w pociągach pośpiesznych, ekspresowych, IC i EC (tylko 2. klasa) oraz w autobusach PKS pośpiesznych i przyśpieszonych — na podstawie biletów jednorazowych. Opiekun towarzyszący w podróży osobie o znacznym stopniu niepełnosprawności oraz przewodnik towarzyszący w podróży osobie ociemniałej lub niewidomej (także pies przewodnik) na podstawie jednego z dokumentów podopiecznego oraz biletów jednorazowych ma prawo do 95 proc. ulgi w pociągach PKP i autobusach PKS. Dzieci i młodzież niepełnosprawna posiadają uprawnienie do 78 proc. ulgi w pociągach PKP (2. klasa) i autobusach PKS na trasie z miejsca zamieszkania lub miejsca pobytu do: przedszkola, szkoły, szkoły wyższej, placówki opiekuńczo-wychowawczej, placówki oświatowo-wychowawczej, specjalnego ośrodka szkolno -wychowawczego, specjalnego ośrodka wychowawczego, ośrodka umożliwiającego dzieciom i młodzieży spełnianie obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, ośrodka rehabilitacyjno-wychowawczego, domu pomocy społecznej, ośrodka wsparcia, zakładu opieki zdrowotnej, poradni psychologiczno-pedagogicznej, 37 D ro g o w s ka z zd ro w i a | U p ra w n i e n i a i u l g i d l a n i e p e ł n o s p ra w nyc h w tym poradni specjalistycznej, a także na turnus rehabilitacyjny — i z powrotem. KARTA PARKINGOWA Karta parkingowa jest dokumentem potwierdzającym uprawnienia kierującego pojazdem do korzystania z miejsc parkingowych wyznaczonych dla osób niepełnosprawnych (tzw. „koperta”), a także do niestosowania się do niektórych znaków drogowych. PODATKI Osoby niepełnosprawne mogą odliczyć niektóre wydatki od dochodu podlegającego opodatkowaniu. Należą do nich między innymi: 99 wydatki na przystosowanie pomieszczeń lub pojazdów do potrzeb wynikających z niepełnosprawności; 99 zakup sprzętu rehabilitacyjnego i pomocy technicznych potrzebnych w rehabilitacji lub czynnościach życiowych; 99 zakup leków związanych z niepełnosprawnością; 99 koszty pobytu na turnusie rehabilitacyjnym oraz w sanatorium. MUZEA Osoby niepełnosprawne wraz z opiekunami mają prawo do ulgowych biletów 38 wstępu do muzeów państwowych. Tańsze bilety można nabyć po okazaniu odpowiedniej legitymacji potwierdzającej uprawnienie do ulgi. D ro g o w s ka z zd ro w i a | U p ra w n i e n i a i u l g i d l a n i e p e ł n o s p ra w nyc h 39 D ro g o w s ka z zd ro w i a | O d l i c ze n i a o d d o c h o d u ODLICZENIA OD DOCHODU Prawo podatkowe daje możliwość zmniejszenia kwoty należności podatkowej. Regulują to ulgi, z których warto skorzystać. Poniżej informacja, co można odliczać od dochodu. Co można odliczyć od dochodu? Ulgę rehabilitacyjną – wysokości konkretnych odliczeń, do jakich mamy prawo w jej ramach zależą od celu, na jaki pieniądze zostały przeznaczone i ustalonych, obowiązujących przy niej granic. Na jej podstawie możemy odliczyć koszty: 99 zakupu lub naprawy sprzętu rehabilitacyjnego oraz ułatwiającego codzienne funkcjonowanie; 99 przystosowania i adaptacji mieszkań lub budynków mieszkalnych na potrzeby chorego; 99 udziału w turnusie rehabilitacyjnym lub przebywania w zakładzie lecznictwa rehabilitacyjnego; 99 przejazdu na zabiegi rehabilitacyjne; 99 przejazdu i pobytu na turnusach rehabilitacyjnych i w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego; 99 opieki pielęgniarskiej (obłożnie chorzy lub z I grupą inwalidztwa). Przewodników – w przypadku osób niewidomych (posiadających I lub II stopień inwalidztwa; nie więcej niż 2.280 zł na rok) Utrzymanie psa przewodnika w przypadku osób niewidomych (posiadających I 40 lub II stopień inwalidztwa; nie więcej niż 2.280 zł na rok) Kolonie i obozy (niepełnosprawne dzieci do 25 roku życia) Lekarstwa - w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu, a kwotą 100 zł D ro g o w s ka z zd ro w i a | O d l i c ze n i a o d d o c h o d u 41 INFORMACJE DODATKOWE Gdzie złożyć skargę Każdy pacjent, który ma uwagi do postępowania personelu medycznego czy funkcjonowania placówki medycznej, jest niezadowolony ze sposobu udzielania mu świadczeń, ma prawo złożyć skargę. Może to zrobić u: • Bezpośredniego przełożonego osoby, która zdaniem chorego postąpiła niewłaściwie (na przykład u ordynatora, pielęgniarki oddziałowej, pielęgniarki naczelnej), u szefa placówki medycznej (dyrektora, prezesa), w której doznał krzywdy. • Rzecznika Praw Pacjenta (także w sprawach rozwiązań systemowych ochrony zdrowia) Infolinia RPP - 800 190 590 (czynna pn. - pt. w godz. 9.00 - 21.00) Biuro Rzecznika Praw Pacjenta, ul. Młynarska 46, 01-171 Warszawa (sekretariat, tel. 22 32 82 50, przyjęcia interesantów poniedziałek - piątek w godzinach od 9.00 do 15.00. • Rzecznika Praw Obywatelskich - al. Solidarności 77, 00 - 090 Warszawa, tel. (22) 55 17 700, fax. (22) 827 64 53. W sprawach dotyczących samego funkcjonowania placówek medycznych, ich umowy z NFZ, rejestracji, itp. skargę można złożyć w: Oddziałach Wojewódzkich Narodowego Funduszu Zdrowia • Centrali Narodowego Funduszu Zdrowia - Wydział Skarg i Wniosków - Centrala Narodowego Funduszu Zdrowia, ul. Grójecka 186, 02-390 Warszawa, tel. 22 572 60 41, fax: 22 572 63 31, e-mail: [email protected]. Infolinia - 0 800 392 976. W sprawach dotyczących procesu diagnostycznego, leczenia, błędów sztuce lekarskiej, a także nieetycznego zachowania się lekarzy u: 42 • Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej Okręgowej Izby Lekarskiej . • W analogicznych sprawach dotyczących świadczeń udzielanych przez pielęgniarki skargi rozpatruje Okręgowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej. • O błędach medycznych orzekają także specjalne komisje powołane przez wojewodę. Składają się one z przedstawicieli wojewody, ministerstwa zdrowia, Rzecznika Praw Pacjenta, samorządów lekarskich i pielęgniarskich, adwokatów i radców prawnych oraz organizacji społecznych działających na terenie województwa na rzecz pacjentów: wojewódzka komisja ds. orzekania o zdarzeniach medycznych. 43 D ro g o w s ka z zd ro w i a | P r z yd a t n e a d re sy i te l e fo ny Przydatne adresy i telefony TELEFONY ALARMOWE Ogólny numer alarmowy Pogotowie Ratunkowe Policja Straż Pożarna Straż Miejska Pogotowie Energetyczne Pogotowie Gazownicze Pogotowie wodno-kanalizacyjne Pogotowie Ciepłownicze INSTYTUCJE, STOWARZYSZENIA I ORGANIZACJE CENTRALNE Rzecznik Praw Pacjenta (www.bpp.gov.pl) - adres biura: ul. Młynarska 46, 01-171 Warszawa, tel. 22 532 82 50, fax. 22 532 82 30; Dziecięcy Telefon Zaufania (pn. - pt. w godz. 9.00 - 21.00): 800 190 590 Rzecznik Praw Dziecka - (www.brpd.gov.pl) adres biura (czynne pn. - pt. w godz. 08.15 - 16.15): ul. Przemysłowa 30/32, 00-450 Warszawa, infolinia - 800 12 12 12, tel. 22 583 66 00, fax. 22 583 66 96, e-mail: [email protected] Rzecznik Praw Obywatelskich - (www.rpo.gov.pl) al. Solidarności 77, 00 - 090 Warszawa, tel.22 551 77 00, fax. 22 827 64 53 44 Rzecznik Ubezpieczonych - (www.rzu.gov.pl) al. Jerozolimskie 87, 02-001 Warszawa, tel. 22 333 73 26, 22 333 73 27, fax 22 333 73 29 112 999 997 998 986 991 992 994 993 D ro g o w s ka z zd ro w i a | P r z yd a t n e a d re sy i te l e fo ny Narodowy Fundusz Zdrowia - (www.nfz.gov.pl) ul. Grójecka 186, 02-390 Warszawa, tel. 22 572 60 00, fax. 22 572 63 33 Ministerstwo Zdrowia - (www.mz.gov.pl) - ul. Miodowa 15, 00-952 Warszawa, tel. 22 634 96 00, email: [email protected] Główny Inspektorat Sanitarny - (www.gis.gov.pl) - ul. Targowa 65, 03-729 Warszawa, tel. 22 536 13 00, fax. 22 635 61 94, e-mail: [email protected] Główny Inspektorat Farmaceutyczny - (www.gif.gov.pl) ul. Senatorska 12, 00-082 Warszawa, tel. centrali: 22 635 99 66, fax: 22 831 02 44, e-mail: [email protected] Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych (www.niepelnosprawni.gov.pl) ul. Nowogrodzka 11, 00- 513 Warszawa (adres korespondencyjny -ul. Nowogrodzka 1/3/5), tel. 22 529 06 00 lub 22 529 06 01 Naczelna Izba Lekarska - (www.nil.org.pl) ul. J. Sobieskiego 110, 00-764 Warszawa, tel. 22 559 13 00 (24), fax. 22 559 13 23, e-mail: [email protected] Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych - (www.izbapiel.org.pl) ul. Pory 78, 02-757 Warszawa, tel. 22 327 61 61, fax. 22 327 61 60, e-mail: [email protected] Naczelna Izba Aptekarska - (www.nia.org.pl) ul. Długa 16, 00-238 Warszawa, tel. 22 635 92 85, 22 635 06 70, adres e-mail: [email protected] 45