Zaburzenia gospodarki wapniowo

 SZCZEGÓŁOWY PLAN ĆWICZEŃ
DLA SŁUCHACZY 5 lub 6 RS Wydziału Wojskowo – lekarskiego UM
w Łodzi
Przedmiot fakultatywny – ZABURZENIA GOSPODARKI WAPNIOWO­
I.
FOSFORANOWEJ I OSTEOPOROZA – Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego UM w Łodzi; ul. Zeligowskiego 7/9; II Informacje bazowe:
•
Sala seminaryjna Zakładu Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego na ul. Żeligowskiego 7/9 •
Możliwość udziału w przyjmowaniu pacjentów z zakresu endokrynologii i osteoporozy w Poradni Endokrynologicznej i Leczenia Osteoporozy Szpitala im. WAM, ul. Żeromskiego 113
•
Możliwość omówienia techniki badania gęstości mineralnej kości i udziału w wykonywaniu badania densytometrycznego w Szpitalu im. WAM
III. Ogólne cele nauczania:
Zaburzenia gospodarki wapniowo­fosforanowej to problem interdyscyplinarny. Ubytek masy kostnej dotyczy zarówno pacjentów endokrynologicznych, jak i może towarzyszyć innym chorobom metabolicznym. Omówienie problemu zaburzeń metabolizmu kostnego może stanowić komplementarne uzupełnienie wiadomości w ramach zajęć z endokrynologii, nefrologii, chorób przewodu pokarmowego, hematologii, alergii, cukrzycy, ortopedii, reumatologii, neurologii, neurochirurgii, onkologii, fizjoterapii, stomatologii i stanów zagrożenia życia. W związku ze starzeniem się społeczeństwa nasileniu ulegną choroby metaboliczne, w tym osteoporoza i jej powikłania w postaci złamań. Edukacja studentów, przyszłych lekarzy, uwrażliwi ich na problemy ludzi w starszym wieku. W ramach dydaktyki, na podstawie osteoporozy, omówiony zostanie problem relacji lekarza z pacjentem w celu poprawy przestrzegania zaleceń terapii długoterminowej (compliance).
IV.
Główne formy nauczania z podaniem siatki godzin w semestrach i latach studiów.
Seminaria i ćwiczenia:
Seminaria i ćwiczenia z osteoporozy i zaburzeń gospodarki wapniowo­fosforanowej obejmują blok składający się z 4 dni ćwiczeń, po 5 godzin dydaktycznych – łącznie 20 godzin.
Rozliczanie godzin / dla jednej grupy /
Lp.
Ćwiczenia
Razem
Semestr zimowy lub 10
wiosenny
10
20
Razem
10
20
V.
Seminaria 10
Forma zaleczenia
zaliczenie
Metody nauczania:
Nauczanie składa się z dwóch zasadniczych części – seminariów i ćwiczeń.
Seminaria i ćwiczenia obejmują edukację w zakresie tematyki niezbędnej każdemu Lekarzowi Wojskowemu niezależnie od przyszłej specjalizacji. Omówiony zostanie metabolizm tkanki kostnej, udział czynników hormonalnych, zapalnych, witaminy D i nowo odkrytych białek (Klotho, FGF23) równowadze gospodarki wapniowo­fosforanowej. Zwrócona zostanie uwaga na zaburzenia gospodarki wapniowo­fosforanowej towarzyszące chorobom endokrynnym, w tym nadczynności tarczycy i przytarczyc, stanom hiperkalcemii m.i. nowotworowej, omówiona zostanie osteodystrofia nerkowa, osteoporoza posteroidowa z wyszczególnieniem steroidoterapii doustnej i wziewnej, osteomalacja. Przedmiotem edukacji będzie postępowanie dietetyczne, fizjoterapeutyczne i lecznicze, z uwzględnieniem nowych form terapii.
W czasie odrabiania ćwiczeń studenci zostaną zapoznani z diagnostyką densytometryczną i biochemiczną.
Ćwiczenia mogą się odbywać w Zakładzie Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego, który posiada własna salę seminarną na ul. Żeligowskiego 7/9 oraz w Gabinetach 2
Poradni Endokrynologicznej i Leczenia Osteoporozy Klinicznego Szpitala Uniwersyteckiego im. WAM, zgodnie z harmonogramem opracowanym przez Dziekanat Wydziału Wojskowo­
Lekarskiego. Czas trwania ćwiczenia 8.15 – 13.15 (5 godzin dydaktycznych przez 2 dni).
Każda grupa studencka w ramach ćwiczeń dzielona jest na dwie podgrupy, które ćwiczą praktycznie pod kierunkiem nauczycieli akademickich. VI.
Rygory dydaktyczne: Zajęcia z ZABURZEŃ GOSPODARKI WAPNIOWO­FOSFORANOWEJ I OSTEOPOROZY kończą się zaliczeniem. Warunkiem zaliczenie bloku ćwiczeniowego jest udział w zajęciach z możliwością oceny wiedzy zadaniem testowym.
Treści programowe:
Ćwiczenie I
Seminarium:
-
Temat 1: Metabolizm tkanki kostnej
-
Temat 2: Diagnostyka różnicowa osteoporozy
Cześć I praktyczna:
-
1. Diagnostyka radiologiczna osteoporozy
-
2. Diagnostyka biochemiczna (markery obrotu kostnego)
Ćwiczenie II
Seminarium:
-
Temat 3. Zaburzenia endokrynologiczne wpływające na metabolizm tkanki kostnej: nadczynność tarczycy, przytarczyc, hiperkortyzolemia, itd.)
-
Temat 4. Osteoporoza posteroidowa
Cześć II praktyczna:
-
3. Czynniki ryzyka osteoporozy. Złamania.
-
4. Prezentacja przypadków ednokrynologicznych
Ćwiczenie III
Seminarium:
- Temat 5. Osteodystrofia nerkowa
3
-
Temat 6. Leczenie osteoporozy Część III praktyczna
5. Fizykoterapia w chorobach kostnych
6. Dieta i profilaktyka
7. Prewencja upadków – prezentacja przypadków
Ćwiczenie IV
Seminarium:
- Temat 7. Bisfosfoniany – leki stosowane nie tylko w osteoporozie – wskazania, powikłania
Temat 8. Compliance – czynniki wpływające na przestrzeganie terapii długoterminowej
Część IV praktyczna
8. Prezentacja pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów i osteodystrofia nerkową
9. Omówienie zaleceń leczenia osteoporozy z uwględnieniem kalkulatora FRAX
Zaliczenie ćwiczeń
­ część praktyczna – ocena badań desnytometrycznych i biochemicznych.
­ część teoretyczna – zadania testowe.
Zalecana literatura:
1. Diagnostyka osteoporozy, pod red. R. Lorenca 2000.
2. Choroby metaboliczne kości, pod red. J. Badurskiego 2005.
3. Endokrynologia pod redakcją prof. Romera
4. Publikacje Zakładu mogące stanowić źródło wiedzy:
E. Sewerynek. Osteoporoza. W: Medycyna rodzinna. Repetytorium. Red. J. Bożydar Latkowski, Wojciech Lukas, PZWL, 2006, str. 172­173
Sewerynek E, Stuss M. Czy leki obniżające stężenie cholesterolu wpływają na metabolizm kostny? Przegląd Menopauzalny 2006; 5: 298­305
Sewerynek E. Ibandronian – nowa opcja leczenia osteoporozy. Przegląd Menopauzalny 2006; 4(26): 231­239
Sewerynek E, Stuss M. Czy można leczyć osteoporozę i dolegliwości z nią związane przy pomocy jednego preparatu? Świat Medycyny i Farmacji 2007; 2: 35­39.
Sewerynek E, Stuss M. Bisfosfoniany – leki antyresorpcyjne o działaniu przeciwbólowym? Przegląd Menopauzalny 2007; 5: 276–282.
Sewerynek E, Bajon K, Stuss M. Osteoporoza wtórna w przebiegu przewlekłej steroidoterapii. Przegląd Menopauzalny 2007; 6: 336­344
Sewerynek E. Czynniki wpływające na przestrzeganie zasad terapii i efektywność leczenia osteoporozy ­ rola współpracy lekarza z pacjentem. Medycyna po Dyplomie 2008, wyd. specjalne marzec supl nr 03/08: 39­41
4
E.Sewerynek, M. Stuss. Farmakologiczna prewencja osteoporozy. Terapia 2008; 5: 1­9.
E.Sewerynek. Stosowanie steroidów wziewnych w terapii dróg oddechowych ­ powikłania i metody diagnozowania. Alergia 2008; 4:9­12.
Sewerynek E, Dąbrowska K, Skowrońska­Jóźwiak E, Zygmunt A, Lewiński A. Compliance of alendronate 10 treatment in elderly women with postmenopausal osteoporosis. Pol J Endocrinol 2009; 60: 76­81
E.Sewerynek, M. Stuss. Komentarz do artykułu autorstwa Boyce BF, Xing L „The RANKL/RANK/OPG Pathway”. Medycyna po Dyplomie, Maj 2008; 17: 72­73 + pytania 18­21 na str 146
E.Sewerynek, M. Stuss. Komentarz do artykułu autorstwa John P. Bilezikian „Combination Anabolic and Antiresorptive Therapy for Osteoporosis: Opening the Anabolic Window”. Medycyna po Dyplomie, 2009; 18: 8 + pytania
5