Biuletyn 3 - Poradnia Psychologiczno

Nr 3
wrzesień 2005
BIULETYN INFORMACYJNY
PORADNI PSYCHOLOGICZNO­PEDAGOGICZNEJ NR 3
KRAKÓW ­ PODGÓRZE
Siedziba Poradni: 30­306 Kraków ul. Konfederacka 18 tel/fax: (12) 266 ­ 19 ­ 50
e­mail: [email protected]
Do rąk Czytelników przekazujemy kolejny numer Biuletynu.
Pragniemy przypomnieć, że korzystanie z pomocy naszej Poradni jest bezpłatne i nie wymaga skierowania. Rejestracji dziecka można dokonać pod numerem telefonu 266­19­50 lub osobiście w sekretariacie. Poradnia jest czynna od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 19.00. Oferta naszej Poradni to:
 Badania diagnostyczne (psychologiczne, pedagogiczne, logopedyczne),
 Terapia psychologiczna,
 Terapia logopedyczna,
 Konsultacje:
o Dyslektyczne,
o Logopedyczne,
o Interwencyjno doradcze,
o Punkt informacji i poradnictwa zawodowego
W roku szkolnym 2005/2006 poradnia będzie prowadzić m.in. następujące formy zajęć indywidualnych i grupowych:
dla uczniów:
 ogólnorozwijające dla dzieci z klas 0 – I
 kompensacyjne dla dzieci odroczonych od obowiązku szkolnego
 dla dzieci z problemami emocjonalnymi z klas I – II i III – IV
 „Jak radzić sobie ze złością?” dzieci z klas IV – V
dla rodziców:
 „Twoje dziecko to potrafi” (rodzice dzieci z klas I – VI)
 zaburzenia zachowania i emocji u dzieci – ADHD
 problemy z dziećmi w okresie dorastania.
Poradnia prowadzi również na terenie przedszkoli i szkół:
 szkołę dla rodziców – trening umiejętności wychowawczych: problemy wychowawcze z dziećmi w wieku przedszkolnym
 warsztaty adaptacyjno – integracyjne
 warsztaty „Agresja – lęk czy odwaga?”
 warsztaty „Jak się uczyć?”
 cykl zajęć: „Planuję karierę zawodową”. Zachęcamy Państwa do uważnej lektury poniższych artykułów.
SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W NAUCE (dysgrafia, dysortografia)
– WSKAZÓWKI DO PRACY W DOMU
W międzynarodowych klasyfikacjach medycznych obecnie używa się określeń opisowych: zaburzenia czytania, zaburzenia w opanowaniu poprawnej pisowni, specyficzne trudności w opanowaniu umiejętności wypowiadania się za pomocą pisania i zalicza się je do kategorii specyficznych trudności w opanowaniu umiejętności szkolnych lub zaburzeń uczenia się.
JAKI JEST ZAKRES SPECYFICZNYCH TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ U DZIECI Z DYSLEKSJĄ ROZWOJOWĄ?
Specyficzne trudności w uczeniu się czytania i pisania występują nie tylko podczas nauki języka ojczystego (np. języka polskiego), ale również w uczeniu się języków obcych. Niektórym przypadkom dysleksji rozwojowej towarzyszą specyficzne trudności w opanowywaniu innych umiejętności szkolnych.
Uczniowie dyslektyczni, pomimo prawidłowego myślenia matematycznego, mogą mieć trudności z opanowaniem tabliczki mnożenia, poprawnym zapisywaniem liczb i działań arytmetycznych, np. przestawiają kolejność cyfr, zapisują je „zwierciadlanie" lub od prawej do lewej strony, mylą znaki nierówności, mają też trudności z geometrią.
Inne specyficzne trudności dotyczą niektórych sprawności ruchowych np. zapamiętywania układów gimnastycznych, utrzymywania równowagi ciała. Mała sprawność ruchowa rąk powoduje problemy z kaligrafią i opanowaniem odpowiedniego poziomu graficznego rysunku (dzieci rysują niechętnie, ich rysunki są uproszczone, niekształtne).
Uczniowie dyslektyczni mogą mieć również trudności z wykonywaniem określonego typu zadań, wymagających np. orientacji na mapie i w terenie, spostrzegania stosunków przestrzennych, zapamiętywania chronologii, nazwisk, nazw i sekwencji składających się z wielu elementów.
Dzieci z dysleksją najczęściej nieprawidłowo organizują sobie pracę, mają trudności z zapamiętywaniem danych, zapominają i mylą informacje, gubią się w przestrzeni i czasie.
Słaba umiejętność czytania utrudnia uczenie się z podręczników szkolnych. Pogłębianie i poszerzanie się niepowodzeń szkolnych wynika też z nawarstwiania się wtórnych zaburzeń emocjonalnych i motywacyjnych (zniechęcenie, brak wiary w swoje możliwości).
1.
2.
3.
4.
Proces diagnostyczny specyficznych trudności w nauce, wypracowany i obowiązujący w naszej Poradni: Diagnoza może być wykonana na prośbę szkoły, lub na życzenie rodziców (konieczna informacja od polonisty, wskazana na druku opracowanym przez Poradnię i rozpowszechnionym we wszystkich rejonowych placówkach oświatowych).
Diagnozę rozpoczynamy wstępnymi konsultacjami (termin do ustalenia osobiście lub telefonicznie), na których sprawdzana jest znajomość zasad ortografii, analizowane są zapisy w zeszytach, prace szkolne oraz zostają udzielone wskazówki do pracy domowej.
Ponowne spotkanie ma charakter konsultacji kontrolnych – sprawdzenie wykonywanych w domu ćwiczeń.
Diagnoza pedagogiczna sprawdzająca: znajomość zasad ortografii (pisemnie), tempo czytania, rozumienie czytanego tekstu, poziom rozwoju funkcji słuchowych oraz zakres i jakość popełnianych błędów (próba pisania pod dyktando i luźne wypracowanie).
5. Diagnoza psychologiczna określająca poziom intelektualny i emocjonalny dziecka.
6. Przygotowanie opinii postdiagnostycznej, z równoczesnym ustaleniem dalszej formy pracy z uczniem (zajęcia reedukacyjne w szkole lub w Poradni, spotkania konsultacyjne – kontrola pracy domowej).
Uczniowie ze szkół w których są prowadzone zajęcia reedukacyjne oraz uczniowie szkół ponadgimnazjalnych, nie uczestniczą we wstępnych konsultacjach. Termin diagnozy należy uzgodnić z wyznaczonym (z ramienia Poradni) opiekunem szkoły. Z uwagi na rozbudowany proces diagnostyczny specyficznych trudności w nauce czytania i pisania, prosimy o wczesne zgłaszanie uczniów. Zbyt późne zgłoszenie utrudnia zebranie niezbędnych informacji, dokumentów oraz przeprowadzenie rzetelnej diagnozy, a tym samym wydanie opinii w obowiązującym terminie – koniec września roku w którym odbywa się sprawdzian (klasa VI), egzamin (klasa III) i egzamin maturalny.
Jedna z proponowanych efektywnych form pracy z dzieckiem mającym trudności w zakresie poprawnej pisowni.
1. Zeszyt ćwiczeń winien być prowadzony systematycznie (w miarę możliwości codziennie). Każde ćwiczenie powinno być opatrzone datą.
2. Zalecamy rodzicom (osobom pracującym z dzieckiem) stosowanie do ćwiczeń tylko tekstów przeznaczonych dla określonego wieku (np. z podręczników szkolnych, zbiorów dyktand).
3. Czas pracy (ilość pisanych zdań) powinien być dostosowany do wieku dziecka ­ od 15 min. dla dzieci młodszych, do np. 30 min. dla uczniów starszych (gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne).
Kolejność wykonywanych czynności do proponowanych ćwiczeń w pisaniu:
a) przeczytanie głośno całości tekstu przeznaczonego do pisania,
b) przeanalizowanie trudniejszych wyrazów i zwrócenie uwagi na ich pisownię (głośne uzasadnienie pisowni ortograficznej wyrazów wymiennych), c) zabranie dziecku tekstu i dyktowanie zdaniami,
d) pisanie dyktowanego tekstu przez dziecko ołówkiem (miękkim, dobrze widocznym),
e) dziecko samo sprawdza poprawność zapisanego fragmentu (porównując z oryginałem z książki), miejsce gdzie wystąpił błąd podkreśla długopisem.
f) wymazywanie przez dziecko gumką popełnionego błędu i poprawa (wpisanie ołówkiem właściwych liter, znaków interpunkcyjnych itp.),
g) sprawdzenie przez dorosłego czy wszystkie błędnie napisane wyrazy zostały poprawione,
h) odczytanie całości poprawionego tekstu.
W przypadku dzieci młodszych (klasa I, II), lub gdy występuje wyjątkowo wysoka frekwencja popełnianych błędów, należy (w początkowej fazie ćwiczeń) stosować pisanie z pamięci ( zmiana punktu „c”).
Oprac. Katarzyna Botko
JAK RADZIĆ SOBIE ZE ZŁOŚCIĄ
Od roku szkolnego 2003/04 na terenie Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej nr 3 w Krakowie realizowane są zajęcia grupowe dla dzieci przejawiających zachowania agresywne. Program został opracowany przez osoby prowadzące: psychologa i pedagoga – pracowników Poradni.
Pomysł ich zorganizowania był reakcją na alarmującą liczbę dzieci zgłaszanych do Poradni, których nasilające się agresywne zachowania budzą niepokój szkoły, domu, środowiska lokalnego. Początkowo warsztaty odbywały się w dwóch grupach wiekowych: kl. I­III i IV­VI. Po przeprowadzeniu kilku cyklów, program został jednak zmodyfikowany i ostatecznie przystosowany dla starszej grupy wiekowej. Celem naszych zajęć jest nauczenie dzieci dostrzegania u siebie agresywnych uczuć, sposobu ich wyrażania rozpoznawania elementów wyzwalających złość i agresję, lepszego rozumienia samego siebie i innych, opanowania agresji i wściekłości, a także ich przezwyciężania.
Uczymy dzieci budowania poczucia własnej wartości i silnej tożsamości, nawiązywania nieagresywnych kontaktów oraz umiejętności pokojowego rozwiązywania konfliktów.
Cele te realizujemy poprzez zabawy społeczne, które umożliwiają ćwiczenie zachowań na płaszczyźnie emocjonalnej (nie ma w nich zwycięstwa i przegranej), ograniczają możliwości zachowania do bezpiecznych ram (niwelują niepewność i strach), pomagają odreagować uczucia złości i wrogości, pozwalają na porozmawianie bez wstydu i sankcji na tematy tabu. Ćwiczenia i zabawy interakcyjne są sprawdzonym pedagogicznym środkiem pomocniczym, pozwalającym na pracę nad złością i agresją.
Uczucia te u dzieci i młodzieży rodzą się wtedy, gdy ich potrzeby nie są zaspakajane, oczekiwania nie spełnione, a cele nie osiągnięte. Podstawowe potrzeby dzieci i młodzieży to: bycie społecznie akceptowanym, czucie się przynależnym do grupy, potrafienie czegoś oraz bycie wartościowym człowiekiem. Uczestnik warsztatów uczy się umiejętności społecznej empatii: szacowania wpływu własnej osobowości i indywidualnego zachowania na środowisko, w którym się znajduje. Poznaje siebie samego i innych, buduje poczucie własnej wartości i silną osobowość. Wysoka samoocena redukuje niepewność, zmniejsza obawy, a tym samym skłonności do agresywnych zachowań. Dziecko o niskim poczuciu własnej wartości wychodzi z założenia, że otoczenie widzi je dokładnie tak samo jak ono siebie. Stąd jest ono skłonne do tego, aby fałszywie, często na swoją niekorzyść interpretować niewinne wypowiedzi i sposoby zachowania się drugiej osoby. Dlatego próby nawiązania z nim kontaktu kończą się fiaskiem. Doświadczenie samego siebie jako kogoś znaczącego nawet w czasie zabawy wykształca poczucie własnej wartości.
Silna osobowość i wysoka samoocena są warunkami pozytywnego rozwoju ludzkich możliwości, prawidłowych kontaktów społecznych, a także przejmowania odpowiedzialności za własne słowa i działania.
Na nasze warsztaty trafiają dzieci zakwalifikowane poprzez szkolnych pedagogów, nauczycieli, pracowników naszej Poradni lub bezpośrednio samych rodziców. Dla wielu dzieci udział w naszych zajęciach to pierwsze pozytywne doświadczenia w obcowaniu z grupą rówieśniczą, w której są akceptowane, gdzie dostrzega się również ich mocne strony i nie gani nieustannie za niepożądane zachowania. Dzieci nieco wycofane, u których kontakty społeczne są zaburzone, ośmielają się i nabierają pewności siebie. Dzieci nadpobudliwe uczą się respektować pewne zasady współżycia w grupie, które wspólnie na początku zajęć ustalamy. Warunkiem udanych spotkań jest pełen zaufania klimat w grupie i poczucie bezpieczeństwa. Obserwujemy, że wielu dzieciom spotkania w grupie sprawiają radość i są okazją do interesującej formy zabawy, choć zdarzają się oczywiście i takie, które przychodzą tu z przymusu (dla których udział w zajęciach jest koniecznością) ­ i tym aklimatyzowanie się w grupie oraz aktywny udział w zajęciach sprawia więcej trudności. Potrzebują one znacznie więcej czasu na to, by aktywnie uczestniczyć w spotkaniach i nauczyć się czerpać z nich radość. U uczniów, którzy uczestniczą w całym cyklu zajęć, bardzo często daje się zauważyć pozytywne zmiany w zachowaniu. Wskazują na to ankiety ewaluacyjne, które wypełniają rodzice, a także nasze obserwacje. Trudno powiedzieć, że zachowania agresywne zupełnie ustępują. Jednakże oddziaływanie na osobowość dziecka w sposób dla niego nowy, ale i pełen akceptacji i zrozumienia, wycisza nieco niepożądane zachowania. Udział w warsztatach nie rozwiązuje wszystkich problemów związanych z zachowaniem dziecka. Pozwala jednak lepiej go poznać, zobaczyć jak funkcjonuje w grupie.
Dzieci, u których zaburzenia w zachowaniu są nadal mocno nasilone, za zgodą rodziców trafiają na terapię indywidualną psychologa prowadzącego warsztaty.
Oprac. Dorota Zemła, Ewa Soja
Zespół redakcyjny: Małgorzata Piec, Celina Piechowicz­Kułakowska, Zbigniewa Wojtaszek, Elżbieta Wurst