motywacja – kluczem do sukcesu ucznia

„Mów dziecku, że jest dobre,
że może, że potrafi.”
Janusz Korczak
Innowacja pedagogiczna
Tytuł: „Sztuka motywacji – kluczem do sukcesu ucznia”
Autorzy innowacji: Jolanta Kluba
Krystyna Noszczyńska
Agata Radwańska
Nauczyciele wprowadzający innowację: wychowawcy klas I- III
Barbara Boruta, Danuta Dziedzic
Bożena Gardeła, Jolanta Kluba
Krystyna Noszczyńska, Elżbieta Parwa
Agata Radwańska, Małgorzata Saj
Miejsce: Szkoła Podstawowa nr 130 przy Zespole Szkolno – Przedszkolnym nr 5
Os. Oświecenia 30
31 -636 Kraków
Zespół objęty innowacją : uczniowie klas I –III
Czas realizacji: okazjonalnie w trakcie zajęć w oparciu o program nauczania dla I
etapu edukacji wczesnoszkolnej „Razem w szkole” WSiP
Termin rozpoczęcia: wrzesień 2013 r.
Termin zakończenia: czerwiec 2016 r.
Rodzaj innowacji: programowo – metodyczna
Spis treści:
•
Wstęp
•
Motywacja wprowadzenia innowacji
•
Cele
Opis przebiegu innowacji
•
Przewidywane efekty
•
•
•
•
Ewaluacja
Bibliografia
Załączniki
•
Wstęp
W praktyce szkolnej często przyjmujemy , że zadaniem nauczyciela jest
nauczać, inspirować do poznawania, zaś zadaniem ucznia – uczyć się. Trudności,
dylematy, dyskusje pojawiają się wtedy , kiedy uczeń ma problemy szkolne i nie
potrafi , z powodu różnych przyczyn nauczyć się tego , co założył nauczyciel. Jakże
często rodzice i nauczyciel narzekają: „Byłby dobrym uczniem , gdyby mu się
chciało; zdolny , ale leniwy; nie chce mu się! Tyle godzin siedzi przy komputerze , a
do lekcji nie mogę go zagonić”. Psycholog zwykle mówi tak: brak motywacji , zbyt
słaba motywacja. I nie chodzi tu tylko o inną nazwę tego samego problemu, ale o
uwarunkowania działań, o ich przyczynę. Dlatego warto szukać odpowiedzi na
pytania: jak się uczyć, by osiągnąć sukces? Jak myśleć , by potrzebną wiedzę
nabywać w sposób trwały i skuteczny? Co zrobić , by nauka była efektywna i
przyjemna?
Doświadczenia wieloletniej pracy z dziećmi , doskonalenie zawodowe , liczna
literatura dają ogromną wiedzę nauczycielom. W praktyce , bywa różnie. Jeśli
współczesna wiedza na temat efektywnego uczenia nie jest nam obca , zacznijmy
działać praktycznie. Kluczem do sukcesu jest motywacja ucznia. Drzwi może
otworzyć twórczy nauczyciel. Otwieramy więc dziecku drzwi i wskazu-jemy jak
uczyć, by osiągnąć zamierzone cele.
•
Potrzeba zmian ( motywacja)
Potrzeba wprowadzenia innowacji pedagogicznej w nauczaniu zintegrowanym
pojawiła się na skutek wielu rozmów, wymiany opinii wśród nauczycieli edukacji
wczesnoszkolnej.
Często w naszym gronie poruszany był temat sukcesu ucznia i jego
determinantów.
Doszłyśmy do wniosku, że dzięki wieloletniej praktyce , doświadczeniu, wiedzy i
umiejętnościom wprowadzając różnorodne techniki uatrakcyjniające zajęcia
edukacyjne, możemy jeszcze efektywniej stymulować uczniów do nauki, aby
odnosili sukcesy w szkole, życiu codziennym, jak także w przyszłości w pracy.
Warto zwrócić uwagę na fakt, że aby nauczyciel mógł motywować uczniów do
pracy, sam musi tę motywację posiadać, gdyż zależność między poziomem tych
dwóch motywacji jest wprost proporcjonalna.
„Motywacja do uczenia się jest definiowana jako znaczenie i wartość nauki dla
danego człowieka, jaką ów człowiek jej przypisuje, i charakteryzowana przez
długoterminowe zaangażowanie się w proces uczenia się.”(Anna Michalska, „Jak
nakłonić dziecko do nauki”)
Jak nauczyciel może wspierać i rozwijać motywację u swoich uczniów?
Przede wszystkim wskazać im powiązania wiedzy książkowej z codzienną
rzeczywistością. Im więcej asocjacji dostrzegą uczniowie, tym większego znaczenia
nabierze nauka i z silniejszym zainteresowaniem będą zgłębiali wiedzę oraz zaczną
czerpać przyjemność z uczenia się.
Zadbać, aby poziom motywacji uczniów nie był zbyt niski, ani za wysoki. Stąd
realizowanie trzech obszarów odbywać się będzie w kolejnych latach nauki
dziecka, w klasie pierwszej, drugiej i trzeciej.
Uatrakcyjnić zajęcia różnymi sposobami, np. wprowadzając techniki H. Gardena;
wzbogacając nauczanie elementami gier, zabaw, konkursów; rozwijając twórczą
aktywność uczniów, wprowadzając metody i techniki rozwijania ich twórczych
możliwości.
Wychodząc naprzeciw zainteresowaniom i potrzebom naszych uczniów
skonstruowałyśmy program „Sztuka motywowania - kluczem do sukcesu ucznia”.
•
Cele
Cel główny programu
Skuteczne motywowanie uczniów do nauki, aby osiągnęli sukces szkolny.
Cel ogólny dla klasy pierwszej
Wspieranie rozwoju uczniów w oparciu o metody praktycznego wykorzystania
Teorii Inteligencji Wielorakich H. Gardena.
Cel ogólny dla klasy drugiej
Efektywne nauczanie matematyki poprzez gry, zabawy i konkursy.
Cel ogólny dla klasy trzeciej
Rozwijanie twórczej aktywności na podstawie metod i technik rozwijania
twórczych możliwości uczniów.
Cele szczegółowe
• Przeprowadzenie diagnozy zdolności uczniów.
2. Określenie indywidualnego profilu uzdolnień każdego dziecka.
3. Wspieranie zdolności i zainteresowań ujawnianych przez dzieci.
4. Dostosowanie metod pracy na zajęciach do możliwości i potrzeb uczniów.
5. Budzenie i rozwijanie ciekawości poznawczej.
6. Rozwijanie podstawowych zdolności i umiejętności myślenia twórczego.
7. Rozwijanie poczucia własnej wartości, umiejętności wyrażania emocji.
8. Rozwijanie umiejętności logicznego myślenia i wyobraźni matematycznej
dziecka.
9.Wdrażanie do rzetelnej i uczciwej nauki, własnej pracy oraz współdziałania w
zespole.
10. Kształtowanie umiejętności w zakresie kompetencji kluczowych uczniów.
•
Opis przebiegu innowacji
Każdy nauczyciel, który traktuje swoją pracę rzetelnie, z zaangażowaniem
i
chce być nauczycielem skutecznym, powinien zacząć od kwestii podstawowej:
dlaczego uczeń w ogóle chce się uczyć? Powodem chęci do nauki jest wiele.
Uczenie się bowiem może być wynikiem jednego z dwóch typów motywacji : motywacji wewnętrznej ( chcę być w czymś lepszy, mam zainteresowania, zależy
mi na ich rozwijaniu, zdobywaniu wiedzy itp.) –motywacji zewnętrznej (chcę mieć
dobre oceny, zdobyć nagrodę, zostać pochwalonym itp.) Istotnym czynnikiem
modyfikującym i stymulującym motywację jest świetny nauczyciel – czyli ten,
który jest kreatywny i darzy ucznia szacunkiem. Taki nauczyciel zna również
powody, dla których uczeń nie chce się uczyć: -bo nie czuje wsparcia, bo materiał
jest za trudny, bo przeżywa lęk przed byciem ocenianym lub przeżywa trudne
chwile i oceny nie są dla niego żadną wartością.
Aby skutecznie motywować uczniów do pracy, musimy przede wszystkim
pamiętać, aby na co dzień w pracy z dziećmi, mieć na uwadze efektywne
nauczanie, w którego centrum uwagi jest uczeń, jego potrzeby i za-interesowania,
aktywność w tworzeniu własnej wiedzy, naturalna ciekawość i twórczość. A
naszym, nauczycieli zadaniem, jest konieczność stwarzania określonej przestrzeni
dla aktywności uczniów, stosowanie różnorodnych metod pracy i jej atrakcyjne
formy, zauważanie nawet drobnych sukcesów uczniów, zachęcenie ich działania
również poprzez pochwały, pozytywne oceny oraz nagrody.
Oto kilka znaczących, naszym zadaniem, strategii nauczania, które wywołają
wzrost motywacji do nauki, zarówno pod kierunkiem nauczyciela jak samodzielnej
,oraz wpłyną na wzrost kompetencji uczniów:
1.Metody praktycznego wykorzystania Teorii Inteligencji Wielorakich H. Gardena;
2.Gry i zabawy, rozwijające umiejętności matematyczne;
3. Metody i techniki rozwijające twórcze myślenie uczniów.
Aby zastosować teorię inteligencji wielorakich Howarda Gardnera do
kształcenia dzieci musimy zorganizować tak zajęcia , aby
każdego dnia
stymulować aktywności, odpowiadające każdej z tych inteligencji (językowa,
ruchowa matematyczno-logiczna, wizualno – przestrzenna, przyrodnicza,
muzyczna, interpersonalna, intrapersonalna). Poszczególne typy inteligencji są w
różnym stopniu rozwinięte i tworzą wspólnie indywidualny profil . Wszystkie
inteligencje wzajemnie ze sobą współpracują, a każdy ich rodzaj może być
modyfikowany, i ciągle rozwijany.
Wykorzystanie idei inteligencji wielorakich do oceny zdolności dzieci, pozwoli
nam wzbogacić pracę z uczniem w klasie pierwszej. Postaramy się wykorzystać
zdobyte umiejętności oraz posiadane środki dydaktyczne ( nasza Szkoła
uczestniczyła w Projekcie „Pierwsze uczniowski doświadczenie drogą do wiedzy").
Aby lepiej poznać i wspierać swoich uczniów – odkrywać ich zdolności i
zainteresowania, zdiagnozujemy profil inteligencji dzieci i będziemy dobierać takie
metody oddziaływania, tak, aby dostosować je do ich możliwości i pre-ferencji.
Obserwując działania własne uczniów, zachęcimy ich do używania „silnych”
inteligencji w celu rozwijania „słabszych”. Nabędą wówczas
umiejętność
rozwijania swoich mocnych stron, wzmocnią samoocenę, poczucie własnej
wartości oraz ukształtują indywidualny styl uczenia się, który również wpłynie na
twórczą i efektywną współpracę w zespole.
Najbardziej naturalnym i najwłaściwszym sposobem pracy z uczniami, (bazując
na zachowaniach szczególnie bliskim dzieciom) są gry i zabawy. Wykorzystamy
ich przydatność w procesie nabywania przez dzieci niełatwej dla nich wiedzy i
umiejętności matematycznych, w sposób okazjonalny, podczas zajęć w klasach
drugich. Ważną cechą gier jest to, iż dostarczają okazji do wielu różnorodnych
ćwiczeń i powtórzeń, niezbędnych do opanowania konkretnych umiejętności np. o
charakterze algorytmicznym. Gra pozwala uatrakcyjnić czynności, do których
dzieci szybko się zniechęcają np. opanowanie tabliczki mnożenia, a posiadające
elementy rywalizacji gry mogą motywować do samodzielnego doskonalenia. A
zwykły sprawdzian możemy przeprowadzić w formie konkursu, wtedy dzieci nie
odczują ciężaru nauki i stresu, i będzie to dla nich bardziej atrakcyjna forma
sprawdzenia własnej wiedzy. Sądzimy, że zaproponowane przez nas gry, zabawy i
konkursy matematyczne będą sprzyjały kształtowaniu i rozwojowi wszelkich
niezbędnych dziecku w dalszej nauce i życiu umiejętności.
Twórczość jest istotnym warunkiem osiągnięć szkolnych. Dzieci więcej wyniosą
z każdej sytuacji dydaktycznej, jeśli pomożemy im rozwinąć umiejętności myślenia
twórczego i ekspresji. Nawiązując do treści zajęć, będziemy okazjonalnie w
klasach trzecich, stosować metody doskonalenia zdolności i twórczości dzieci, w
oparciu o program edukacyjny” Żywioły. Lekcje twórczości w nauczaniu
zintegrowanym” K.Szmidt, J. Bonar. Stosując ćwicze-nia rozwijające dyspozycje
twórcze uczniów, będziemy pamiętać o zasadzie psychodydaktycznej, ustalającej
kierunek oddziaływań - od pobudzania percepcji i procesów poznawczych uczniów
do kształtowania ekspresji twórczej. Ponadto, w zależności od zainteresowań
uczniów, przeprowadzać będziemy lekcje twórczości – dzień aktywności uczniów,
według określonej metodyki lekcji twórczości. Wiemy, iż powodzenie dydaktyczne
i efekty lekcji twórczości, zależą w dużym stopniu od stylu pracy nauczyciela i jego
umiejętności aranżowania i prowadzenia ćwiczeń, dlatego też będziemy starać się
być interesującym i efektywnie działającym przewodnikiem dzieci.
W codziennej pracy, na zajęciach w klasie, będziemy realizować wyżej
wymienione metody i formy które, jesteśmy przekonane, skutecznie wpłyną na
motywację uczniów do pracy i nauki, oraz będą rozbudzać ich pasję i zainteresowania. Zwracając uwagę na rozwój ich indywidualności, dostosowanie
procesu dydaktyczno - wychowawczego do możliwości uczniów, aktywizo-waniem
poznawczym dzieci, stworzymy szansę sukcesu dla wszystkich uczniów.
•
Przewidywane efekty
Nadrzędnym celem pracy nauczyciela jest właściwe motywowanie i wychodzenie naprzeciw indywidualnym możliwościom, i potrzebom rozwojowym i
edukacyjnym swoich uczniów. Tworząc dzieciom odpowiednie środowisko oparte
na motywowaniu i wspieraniu, dajemy im poczucie samodzielnego kierowania
własnym rozwojem , w drodze do zdobycia sukcesu.
Zakładamy, że po trzech latach pracy z programem” Sztuka motywowania –
kluczem do sukcesu ucznia” uczeń:
- potrafi wykorzystać swoje dominujące inteligencje;
-wykazuje się twórczą aktywnością, pomysłowością, zaangażowaniem;
-posiada umiejętność wyszukiwania problemów i ich rozwiązywania;
-potrafi giętko, płynnie i oryginalnie myśleć;
-bierze aktywny udział w pracy w grupie i jest odpowiedzialny za efekt końcowy
pracy;
- nawiązuje i podtrzymuje prawidłowe relacje z innymi;
-jest samodzielny w dokonywaniu wyborów i podejmowaniu decyzji;
-posiada umiejętność samooceny i poczucia własnej wartości;
- nabywa nowe umiejętności i wiadomości;
- uzyskuje lepsze wyniki w nauce;
- ma osiągniecia w konkursach, olimpiadach szkolnych i pozaszkolnych;
- przeżywa radość z osiągniętych sukcesów.
Najbardziej satysfakcjonującym nas efektem, będzie rozwój aktywności
twórczej i rozwój indywidualnych predyspozycji intelektualnych uczniów, które
pomogą im w zdobywaniu sukcesów na miarę swoich możliwości w szkole i dorosłym życiu. Cieszyć nas będzie również pogłębiona współpraca z rodzicami i
zwiększenie ich zaangażowania w życie szkolne dziecka.
•
Ewaluacja
Ewaluacja to ocena przydatności i skuteczności podejmowanych działań
dydaktyczno - wychowawczych w odniesieniu do założonych celów, służą
doskonaleniu tych działań. To umiejętność zbierania i analizowania takich
informacji, by odpowiedzieć na pytanie – czy zostały osiągnięte zamierzone
cele.
Aby dokonać ewaluacji programu” Sztuka motywacji – kluczem do sukcesu
ucznia” posłużymy się:
-bieżącą obserwacją zachowań uczniów;
-przygotowaniem i przeprowadzeniem spotkań z rodzicami nt
ucznia, koncepcji inteligencji wielorakich Howarda Gardnera;
motywacji
-kwestionariuszem wywiadu z rodzicami;
-diagnozą profilu inteligencji dzieci w klasie pierwszej ( wstępna i końcowa);
-pokazem efektów pracy i osiągnięć uczniów na forum publicznym (klasa I);
- konkursem matematycznym dla klas drugich.
-testem sprawdzającym postępy uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności matematycznych w klasie drugiej ;
-zajęciami otwartymi - lekcje twórczości ( klasa trzecia);
- testem kompetencyjnym po klasie trzeciej.
Zamieścimy informacje o realizacji projektu oraz wyniki naszych działań na
stronie internetowej szkoły, oraz w gazetce szkolnej. Dokonana przez nas
analiza i ewaluacja projektu, będzie podstawą do refleksji, czy podjęte przez
nas strategie działania, wpłynęły w sposób znaczący na wzrost motywacji
uczniów do nauki, oraz do podwyższenia poziomu zdobytych przez nich
wiadomości i umiejętności.
•
Bibliografia
Czaja – Chudyba I., Odkrywanie zdolności dziecka, wydawnictwo naukowe AP,
Kraków 2005;
Fisher R., Uczymy jak myśleć ,WSiP, Warszawa 1999;
Fisher R., Lepszy start, Dom Wydawniczy Rebis. Poznań 2002;
Gardner H., Inteligencje wielorakie. Teoria w praktyce , Media Rodzina , Poznań
2002;
Goleman D., Inteligencja emocjonalna, Media Rodzina, Poznań 1997;
GolemanD., Inteligencja społeczna, Media Rodzina , Poznań 2007;
Jarosz E., Wysocka E., Diagnoza psychopedagogiczna. Podstawowe problemy i
rozwiązania, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa;
Haner H., Klucz do efektywności nauczania, Veda, Warszawa 1994;
Kubiczek B.,Metody aktywizujące. Jak nauczyć uczniów uczenia się? Wydawnictwo
nowik Sp. J., Opole 2007;
Krzyżewska J., Aktywizujące metody i techniki w edukacji wczesnoszkolnej, 1 i 2,
AU Omega, Suwałki 1998;
Suświłło M., Inteligencje wielorakie w nowoczesnym kształceniu, Wydawnictwo
UWM, Olsztyn 2004;
Kopik A., Zatorska M., Każde dziecko jest zdolne , materiały metodyczne
Projektu „Pierwsze uczniowski doświadczenie drogą do wiedzy” Kielce 2009;
Taraszkiewicz M., Jak uczyć lepiej?, CODN, Warszawa 1996;
Furman E. , Jak wspierać dziecko w rozwoju, J. Santorski CO. Warszawa 1998;
Angelow B., Jak się uczyć skutecznie, szybko i przyjemnie, Wyd. Moderski i S-ka,
Poznań 1998;
Gruszczyk-KolczyńskaE., Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu
matematyki, WSiP, Warszawa 1994;
Brophy J. E., Motywowanie uczniów do nauki, PWN, Warszawa 2002;
Duraj- Nowakowi K., modernizacja teorii i praktyki, „Impuls”, Kraków 1998;
Kożmiuk J., Innowacje pedagogiczne: wybrane zagadnienia metodyczne, WOM,
Białystok 1991;
Stasica J.,160 pomysłów w nauczaniu zintegrowanym „Matematyka" , Kraków
2004;
Talarczyk E. , Zbiór gier i zabaw matematycznych, Warszawa 1985;
Opracowanie zbiorowe - Jak nakłonić dziecko do nauki, Wydawnictwo Diogenes,
Warszawa 2002;
Bowkett S. - Wyobraź sobie , że... Ćwiczenia rozwijające twórcze myślenie
uczniów, WSiP, Warszawa 2000.
Dryden G., Vos J. - Rewolucja w uczeniu, Wydawnictwo Moderski i S-ka, Poznań
2000.
de Bono E. - Naucz swoje dziecko myśleć, Wydawnictwo " Prima ", Warszawa
1994.
•
Załączniki
1. Scenariusze spotkań z rodzicami.
2. Kwestionariusz wywiadu z rodzicami.
3. Przykładowe scenariusze zajęć.
4. Teksty referatów.
5. Przykładowy test konkursu matematycznego.