Edukacja regionalna – dziedzictwo kulturowe w regionie

ora
s.p
l
„Edukacja regionalna –
dziedzictwo kulturowe w regionie”
Program dla SP-3 w Skoczowie
3.t
I – etap edukacyjny kl. I – III
II – etap edukacyjny kl. IV – VI
ww
w.
sp
„Nie przecinaj korzeni cz cych ci z rodzinn ziemi – cho by na ko cu wiata si
znalaz . To tak, jakby przeci
y ywota”
(W . Orkan)
SKOCZÓW 2003
Opracowa y:
mgr Teresa Koniewska
mgr Jolanta Raszyk
2
1.
Wst p
2.
Warunki realizacji programu
3.
Cele edukacji regionalnej:
ogólne
szczegó owe
4.
Metody i formy pracy uczniów
5.
Tre ci programu:
I etap klasy I-III
II etap klasy IV-VI
6.
Procedury osi gania celów
7.
Umiej tno ci uczniów
8.
Kryteria oceniania uczniów:
3.t
klasy I-III
ora
s.p
l
Program zawiera:
klasy IV-VI
I. Wst p
w.
sp
Warunkiem zachowania w asnej kultury i jej trwania jest przekaz dziedzictwa kulturowego,
rozumianego jako ywa tradycja, historia, folklor i gwara rodowiskowa.
Szczególnie dzisiaj potrzebne jest okre lenie w asnej to samo ci, poczucia w asnych korzeni,
swojego miejsca na ziemi. W okresie, kiedy tak popularne sta y si poj cia: Europejczyk, wspólnota
europejska, poczucie zakorzenienia w „ma ej” ojczy nie jest szczególnie aktualne.
Regionalizm w naszym programie rozumiany b dzie jako odkrywanie warto ci tkwi cych
w najbli szym rodowisku, jego ró norodno ci i bogactwie. Kszta towanie poczucia wi zi z w asnym
regionem zapobiega niebezpiecze stwu unifikacji, a jednocze nie wyrabia postaw samostanowienia
o sobie i daje poczcie bycia podmiotem wszelkich dzia kulturowych i spo ecznych.
Program ten zrodzi si z potrzeby u wiadomienia uczniom:
poczucia przynale no ci do miejsca swojego pochodzenia, okre lenia to samo ci
„zakorzenienia” we wspólnocie, kulturze i terytorium regionu
ci z tym, co min o, z dorobkiem przesz ych pokole
ww
zwi zku przysz
bycia cz stk rodziny, miejscowo ci, regionu, narodu i w konsekwencji Europy i wiata.
Program b dzie realizowany w oparciu o obowi zuj
„Podstaw programow kszta cenia ogólnego”
zawart w Rozporz dzeniu MEN z dnia 15.02.1999 r. (Dz. U. z 1999 roku Nr 14, poz. 129) oraz
„Edukacja regionalna – dziedzictwo kulturowe w regionie” (Dz. U. Nr 61 z dnia. 19.06.2001 roku
poz. 625), jak te zgodnie z wizj i misj naszej szko y w oparciu o podmiotowo-personalistyczn
koncepcj traktowania ucznia.
3
II. Warunki realizacji
III. Cele edukacji regionalnej
ora
s.p
l
Program jest przeznaczony dla uczniów Szko y Podstawowej Nr 3 w Skoczowie.
Szko a Podstawowa Nr 3 znajduje si w dzielnicy Zawi le. Po enie jest atrakcyjne ze wzgl du na
blisko rzeki Wis y, parku, otaczaj cych gór, pomników przyrody i dogodnego po enia na szlakach
komunikacyjnych.
Skoczów jest miastem o ciekawej historii, posiadaj cym zabytki architektury, pomniki, miejsca
pami ci. Dwa muzea – Muzeum im. G. Morcinka i Muzeum w. Jana Sarkandra – stanowi dobre
zaplecze do realizacji celów edukacji regionalnej. Ponadto w regionie znajduj si instytucje kulturalne
(w tym muzea), pozwalaj ce na nawi zanie wspó pracy w tym zakresie.
Szko a dysponuje odpowiedni baz dydaktyczn (sale lekcyjne, wietlica, biblioteka, miejsca do
organizowania wystawek, sprz t audio-wizualny oraz sprz t dydaktyczny). Typowe pomoce potrzebne
w edukacji regionalnej b
powstawa y w trakcie realizacji programu.
ww
w.
sp
3.t
1. Ogólne:
kszta towanie wiadomo ci w asnego dziedzictwa kulturowego
wyrabianie poczucia dumy narodowej i postaw patriotycznych
poznawanie w asnych „korzeni” we wszystkich aspektach (geograficznym, historycznym,
kulturowym, duchowym)
kultywowanie tradycji rodzinnych i regionalnych
ukazywanie ci
ci mi dzypokoleniowego przekazu i zwi zku mi dzy filogenez i
ontogenez
wdra anie do umiej tnego korzystania z ofert instytucji kulturalnych i rodków masowego
przekazu
wyposa enie ucznia w zasób wiedzy o w asnym regionie w powi zaniu z szersz
rzeczywisto ci narodow i mi dzynarodow
budzenie i rozwijanie wiadomo ci rozró niania tradycji i zwyczajów rodzimych od
nap ywowych
kszta towanie poczucia w asnej to samo ci jako postawy otwartej na rozumienie innych kultur
zapoznanie z wk adem naszego regionu w kultur ogólnonarodow
rozumienie zwi zku mi dzy odwiecznymi warto ciami, sprawdzonymi w historii, a
wyzwaniami stoj cymi przed wspó czesnym cz owiekiem
wiadomienie uczniom, e wspólnoty takie jak: rodzina, rodowisko lokalne, ojczyzna,
stanowi wielk warto w yciu ka dego cz owieka i e ka dy ma wobec tych wspólnot
obowi zki
wdra anie do ochrony dziedzictwa narodowego i kulturowego
kszta towanie postawy szacunku dla polskiego dziedzictwa kulturowego w zwi zku z
globalizacj kultury masowej.
2. Szczegó owe:
zapoznanie z obyczajami i normami kulturowymi
ukazywanie warto ci dorobku ludzkiej pracy
zacie nianie wi zi rodzinnych
rozwijanie postaw prospo ecznych i altruistycznych
kszta towanie postawy badawczej i estetycznej
wiczenie umiej tno ci ró nych sposobów zapisywania, dokumentowania oraz prezentowania
w.
sp
3.t
ora
s.p
l
4
wdra anie do umiej tnego komunikowania si z innymi, wspó praca w grupie
wyrabianie umiej tno ci samodzielnego korzystania ze sprz tu audio-wizualnego w celu
rejestrowania i prezentowania swoich prac
uwra liwienie na warto ci moralne i estetyczne sztuki ludowej
budowanie wiatopogl du i samowiedzy
kszta towanie postaw badawczych, refleksyjnych, nie poddaj cych si manipulacj
kszta towanie postaw szacunku dla ludzi starszych
umiej tne odczytywanie symboliki, umownych znaków
zapoznanie z wk adem regionu w kultur narodu
przygotowanie do roli wspó gospodarza regionu i kraju oraz uczestnika ycia wspólnoty
europejskiej
poznanie walorów turystycznych miasta i regionu
poznanie tradycji i historii swojej rodziny
poznanie legend, poda zwi zanych z miejscowo ci i regionem
zaznajomienie si z architektur swojego miasta i regionu
rozpoznawanie zabytków Skoczowa i Cieszyna
poznanie najwa niejszych wydarze z historii swojego miasta i regionu
zaznajomienie si z tradycjami, wi tami, zwyczajami lokalnymi i regionalnymi
poznanie najbardziej zas onych postaci Skoczowa, regionu, kraju oraz ciekawych twórców
ludowych
rozpoznawanie i nazywanie poszczególnych cz ci stroju regionalnego oraz elementów gwary
skiej
wskazywanie ma mapie po enia Skoczowa,
ska Cieszy skiego, Polski i jej s siadów
kszta towanie szacunku do polskich symboli narodowych
poznanie legend zwi zanych z pocz tkami pa stwa polskiego
rozpoznawanie flagi Unii Europejskiej oraz pa stw – cz onków Unii
IV. Metody i formy pracy uczniów:
ww
wycieczki
metoda portofilio
metoda projektu
wywiady
zbieractwo
bezpo rednia obserwacja
lekcje muzealne
inscenizacje
kroniki, albumy
konkursy
tworzenie szkolnej izby regionalnej – w dalszej perspektywie
wykonanie gablotki regionalnej i jej aktualizacja
5
V. Tre ci programowe
ora
s.p
l
I etap edukacyjny klasy I-III
1. Rodzina
Wi zy rodzinne. Struktura rodziny. Tradycje, pami tki, wi ta rodzinne. Drzewo genealogiczne
najbli szej rodziny. Relacje mi dzyosobowe w rodzinie. Podzia obowi zków, zaj cia. Sp dzanie
wolnego czasu. Dom rodzinny. Mieszkanie - przeznaczenie pomieszcze , umeblowanie.
Kszta towanie otoczenia wokó domu.
2. Szko a i jej otoczenie – s siedztwo
Pomieszczenia szkolne. Zawody ludzi pracuj cych w szkole. Normy i zasady w relacjach
z innymi. Po enie, droga do szko y, otoczenie, lokalizacja domu wzgl dem szko y.
3. Moje miasto
Pi kno miejscowo ci i jej po enie. Krajobraz. Walory turystyczne. Zaj cia mieszka ców. Praca
zawodowa rodziców. Twórcy ludowi. Zabytkowe miejsca, pomniki, stare budowle, domy.
Naj adniejsze i najciekawsze miejsca. Przyroda, zielone otoczenie. Rodzaje drzew, ro lin, gatunki
zwierz t. Dzia alno kulturalna. Muzea.
3.t
4. Region
Po enie geograficzne. Regionalne tradycje, zwyczaje i wi ta. Sztuki plastyczne, dzie a
literackie, podania, przys owia, muzyka, tradycyjne rzemios o. Strój regionalny. Gwara,
miejscowe nazwy, nazwiska.
5. Nasza ojczyzna
Symbole narodowe. Wa ne wydarzenia historyczne, rocznice, wi ta pa stwowe. Miasta le ce
nad Wis : Skoczów, Kraków, Warszawa, Toru , Gda sk. Legendy zwi zane z tymi miastami.
Stolice Polski i ich po enie na mapie. Wielcy Polacy.
Wspólnota Europejska
Miejsce Polski na kontynencie. Po
w budowanie kultury europejskiej.
w.
sp
6.
enie geograficzne, s siedzi Polski. Wk ad Polski
II etap edukacyjny klasy IV-VI
Klasa IV
1. Rodzina i dom rodzinny
Drzewo genealogiczne. Pami tki, tradycje i zwyczaje rodzinne. Ciekawe wydarzenia z historii
rodziny i ich powi zania z wydarzeniami regionu i kraju. Moje miejsce w rodzinie.
ww
2. Moja szko a
Adres szko y. Krótki rys historyczny. ycie szkolne (tradycje, prawa i obowi zki ucznia,
samorz dno ).
Klasa V
1. Moja miejscowo
Po enie geograficzne i rozwi zania komunikacyjne. Plan miasta. Legenda, historia, zabytki
i pomniki, dzia alno kulturalna, muzea. Architektura i sztuka sakralna. Znane i zas one
postacie.
6
Klasa VI
ora
s.p
l
2. Tradycje miejscowe i regionalne
wi ta, zwyczaje i obrz dy. Rzemios o i jego tradycja. Gwara, muzyka. Strój regionalny. Sztuka
ludowa i jej zbiory. Twórcy ludowi.
1. Region
Po enie geograficzno-historyczne regionu. Ciekawostki przyrodnicze. Elementy historii
ska
Cieszy skiego. Najs ynniejsze zabytki regionu. Zwi zki regionu z Polsk . Zas one postacie dla
regionu.
2. Polska – moja Ojczyzna
Najstarsze legendy i podania polskie. Polska i jej s siedzi. Hymn Polski, jego twórca i historia
hymnu. Polacy – Nobli ci.
3. Euroregion i wspólnota europejska
Pa stwa – cz onkowie wspólnoty unijnej. Flaga i hymn Unii Europejskiej. Krótki rys historyczny.
ówne urz dy unijne i ich lokalizacja.
VI. Procedury osi gania celów
ww
w.
sp
3.t
Osi gni cie celów za onych przez nas w programie b dzie mo liwe poprzez:
1. w I etapie edukacyjnym klas I-III
czytanie i s uchanie ba ni, opowiada i legend narodowych i z w asnego regionu jako
inspiracji do s ownego i poza s ownego wyra ania tre ci i prze
wspó uczestniczenie w organizowaniu spotka z twórcami sztuki ludowej
uczestnictwo w teatralnych akcjach plenerowych (witanie wiosny, pochód z Judaszem,
Jarmark Skoczowski...)
wspó praca z muzeami: im. w. J. Sarkandra w Skoczowie, im. G. Morcinka w Skoczowie, im.
Z. Kossak w Górkach Wielkich, Muzeum Beskidzkie w Wi le:
zwiedzanie zbiorów sta ych i ekspozycji czasowych
poznawanie postaci patronuj cych muzeom: w. Sarkandra, G. Morcinka, Z. Kossak
realizacja programu „Wychowanie przez pi kno” (autor Teresa Koniewska)
udzia w konkursach i przegl dach organizowanych przez ww. muzea
popularyzacja twórczo ci Z. Kossak (s uchanie, samodzielne czytanie, przek ady
intersemiotyczne)
wykonywanie projektów i prac plastycznych inspirowanych technikami sztuki ludowej;
bibu karstwo, wycinanki, kompozycje z materia ów przyrodniczych, tkactwo, ceramika,
wikliniarstwo, koronkarstwo, dziewiarstwo, hafciarstwo
poznawanie elementów stroju regionalnego, gwary, instrumentów muzycznych, przedmiotów
ytkowych poprzez:
spotkania z twórcami ludowymi
zbieractwo
wywiady
wykonywanie ekspozycji
zwiedzanie izb regionalnych
udzia w przegl dach twórczo ci ludowej
celebrowanie uroczysto ci i wi t rodzinnych: Dzie Ojca, Dzie Matki, Dzie dziecka, Dzie
Babci, Dzie dziadka
kultywowanie tradycji i zwyczajów zwi zanych ze wi tami roku liturgicznego, g ównie wi t
Bo ego Narodzenia, Nowego Roku i Wielkanocy
poznawanie ró nych unikalnych rzemios regionalnych takich jak: rymarstwo, kamieniarstwo,
bednarstwo, koronkarstwo, snycerstwo
opracowywanie inscenizacji teatralnych nawi zuj cych do tre ci regionalnych
ora
s.p
l
7
korzystanie z materia ów ród owych, kronik, dzienników, dokumentów
organizowanie wycieczek krajoznawczych, rajdów górskich, spacerów, wypraw turystycznych
wizualizowanie zagadnie regionalnych poprzez ró ne formy artystycznego wyrazu (ruch,
taniec, teatr, obraz, rze ba).
2. w II etapie edukacyjnym klas IV-VI
aktywizowanie uczniów i rozbudzanie w nich pasji odkrywania i tworzenia
zach canie do poszukiwania potrzebnych informacji oraz do korzystania z ró nych róde
czerpanie informacji dzi ki spotkaniom z twórcami ludowymi i ciekawymi lud mi
docieranie do ladów przesz ci znajduj cych si w najbli szej okolicy i regionie
zach canie uczniów do uczestnictwa w yciu kulturalnym miasta i regionu oraz do zwiedzania
muzeów i ogl dania aktualnych wystaw.
VII. Kryteria oceniania osi gni
uczniów
I etap edukacyjny klasy I-III
w.
sp
3.t
Z racji specyfiki nauczania dzieci w m odszym wieku szkolnym, tre ci programu edukacji regionalnej s
zespolone z ca ciowym programem kszta cenia zintegrowanego. Osi gni cia uczniów zdobywane
w ramach niniejszego programu w zakresie wiedzy, umiej tno ci interakcyjnych i postaw, podlegaj
ocenie wg kryteriów przyj tych w WSO naszej szko y. W kszta ceniu zintegrowanym obowi zuje ocena
opisowa. Jest ona redagowana na podstawie:
1. dokumentacji, z której wynika, czego uczniowie nauczyli si :
teczki prac
pami tniki
notatki kronikarskie
materia y reporta owe (zdj cia, nagrania, filmy)
2. bie cej obserwacji prowadzonej w dzienniku
3. prezentacji dokona uczniów na forum klasy i szko y
4. rozmów
5. zdobywanych sprawno ci
w II etapie edukacyjnym klas IV-VI
Maj c mo liwo realizacji niniejszego programu w ramach oddzielnego przedmiotu „Edukacja
regionalna – dziedzictwo kulturowe w regionie”, przewiduje si nast puj ce kryteria oceniania:
celuj cy
ww
ucze aktywnie uczestniczy w lekcji, samodzielnie rozwi zuje problemy dotycz ce zaj ,
samodzielnie te dociera i korzysta z ró nych róde informacji, potrafi uporz dkowa zebrany
materia , prezentuje na forum klasy swoje wyniki pracy, potrafi logicznie argumentowa swoje
wypowiedzi, uczestniczy w konkursach wiedzy o mie cie i regionie, a posiadana wiedza na ten
temat wykracza ponad przeci tn
bardzo dobry
zadania i polecenia rozwi zuje samodzielnie, ch tnie podejmuje si rozwi zania zada
dodatkowych, aktywny na lekcji, prezentuje swoje prace na forum klasy, samodzielnie dociera
i korzysta z ró nych róde informacji, prowadzi systematycznie notatki, posiada spor wiedz
z dziejów miasta i regionu
8
dobry
ora
s.p
l
samodzielnie podejmuje si rozwi zania zada lub polece , a trudniejsze wykonuje z pomoc
nauczyciela, aktywny na zaj ciach, potrafi korzysta z ró nych róde informacji, prowadzi
estetycznie, czytelnie i systematycznie notatki, zna najwa niejsze wydarzenia i postacie
lokalne i regionalne
dostateczny
potrafi skorzysta z podstawowych róde informacji pod kierunkiem nauczyciela, wykonuje
proste zadania, do aktywny na zaj ciach, systematycznie prowadzi notatki i zna niektóre
wydarzenia, postacie z dziejów miasta i regionu
dopuszczaj cy
w miar swoich mo liwo ci aktywny na zaj ciach, przy pomocy nauczyciela wykonuje proste
zadania i polecenia, na miar swoich mo liwo ci prowadzi notatki, zna przynajmniej kilka
wydarze z regionu
niedostateczny
nawet przy pomocy nauczyciela nie potrafi wykona prostych zada o niewielkim stopniu
trudno ci i wymagaj cych zastosowania tylko podstawowych umiej tno ci, nie prowadzi
notatek, nie zna adnych wydarze z dziejów miasta i regionu
VII. Umiej tno ci uczniów:
3.t
W razie niemo no ci realizacji powy szych tre ci programowych w ramach oddzielnych zaj , uczniów
ocenia b
nauczyciele poszczególnych przedmiotów (j. polski, historia, przyroda, muzyka, plastyka).
ww
w.
sp
umie odczytywa znaki cz ce tradycj rodzinn z tradycj regionu
dostrzega wp yw warto ci zwi zanych z kultur regionaln na ycie jednostki
wiadomie i aktywnie uczestniczy w yciu wspólnoty lokalnej
bierze udzia w pomna aniu dorobku kulturowego
aktywnie uczestniczy w dzia aniach na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego
podejmuje próby literackie w zakresie samodzielnego tworzenia wierszy, notatek
kronikarskich, sprawozda , opowiada , opisów zwi zanych z tematyk regionaln
opracowuje projekty, albumy, plakaty, dotycz ce rodziny, miasta, regionu
prezentuje swoje pomys y i wiedz w konkursach i wystawach szkolnych, lokalnych
samodzielnie rozwija swoje uzdolnienia i zainteresowania
potrafi pos ugiwa si planem miasta, map regionu i Polski
zna najwa niejsze wydarzenia miejscowo ci i regionu
korzysta z ró nych róde informacji, selekcjonuje zebrany przez siebie materia