program "dobra motywacja drogą do sukcesu"

Anna Marta Orzoł
nauczyciel matematyki
w Szkole Podstawowej Nr 3
im. Marii Skłodowskiej-Curie
w Szczytnie
„DOBRA MOTYWACJA
DROGĄ DO SUKCESU”
Program wspierający proces motywacji
uczniów do nauki matematyki
„Kto chce innych zapalać musi sam płonąć”
L. Hirschfeld
Szczytno, 2014r
1
WSTĘP
Matematyka, choć określana jest, jako „ królowa nauk” przez wielu uczniów i dorosłych postrzegana jest, jako
przedmiot trudny i nudny. Większość uczniów szybko zniechęca się do niej, uważając, że nie są w stanie zrozumieć
matematyki, ani się jej nauczyć. Trudno jest nauczać matematyki przy takim podejściu, dlatego tak ważne jest, aby
przełamywać u uczniów niechęć do tego przedmiotu i zmienić ich sposób postrzegania.
Uważam, że dzięki wiedzy i umiejętnościom, jakie posiadamy, możemy znacznie stymulować uczniów do nauki,
aby odnosili więcej sukcesów w szkole, w życiu codziennym, a w przyszłości także w pracy.
Odpowiedni poziom motywacji do nauki nie tylko znacznie poprawia wyniki uczniów, ale również zwiększa ich
szanse na podjęcie takiej ścieżki kariery zawodowej, która wymaga wysokiego poziomu wiedzy matematycznej.
Dlatego skupiłam się nad tym zagadnieniem i przeanalizowałam, jakie czynniki mają na nią wpływ.
Opisane w programie działania są w większości realizowane przez nauczycieli, na co dzień, ale często brak
kompleksowego podejścia do tego zagadnienia. Postanowiłam, więc uporządkować posiadaną wiedzę i zdobyć nową,
aby udoskonalić proces motywacji wśród swoich uczniów oraz zbadać, które z podjętych działań są najbardziej
skuteczne.
TROCHĘ TEORII
Motywacja - pochodzi od łacińskiego słowa movere - poruszać się. Oznacza to, że motywacja to coś, co
wywołuje działanie; powoduje podjęcie decyzji, co do określonego działania, podtrzymanie działania aż po
spodziewany jego efekt, cel.
 Rodzaje motywacji
Wyróżniamy dwa rodzaje motywacji:
- motywację wewnętrzną
- motywację zewnętrzną.
Motywacja wewnętrzna pobudza do działania, które ma wartości samo w sobie. Jej przykładem jest zainteresowanie
lub zamiłowanie do czegoś.
Motywacja zewnętrzna stwarza zachętę do działania, które jest w jakiś sposób nagradzane lub pozwala uniknąć kary.
 Uczeń zmotywowany do nauki jest:
- pewny siebie
- aktywny
- zainteresowany
- opanowany
- wytrwały w dążeniu do celu
- pogodny
- podejmuje nowe wyzwania
- dociekliwy
- nie zraża się niepowodzeniami
- chętny do działania
- uśmiechnięty
- ma poczucie własnej wartości
 Uczeń, któremu brakuje motywacji do nauki jest:
- apatyczny
- obojętny
- znudzony,
- mało aktywny
- nadpobudliwy
- niechętny do działania
- wagaruje
- niepewny siebie
- ma niskie poczucie własnej wartości
- brak skupienia uwagi
- nieprzygotowany do lekcji
 Działania, które powodują utratę motywacji u ucznia:
- niesprawiedliwa ocena,
- wygórowane wymagania,
- osobista niechęć do ucznia,
- lekceważenie potrzeb ucznia,
- krytyka osoby a nie jego działań,
- nauczyciel przyjmuje rolę eksperta,
- porównuje z innymi,
- nudna lekcja,
- nieatrakcyjne metody nauczania
2
 Motywy skłaniające do uczenia się
Motywy skłaniające do uczenia się są różne, związane z zainteresowaniami, estetyką, aspiracjami czy niepokojami,
czyli potrzebami jednostki, które stara się ona zaspokoić.
Motywy poznawcze to chęć posiadania określonych wiadomości i umiejętności wynikających z zainteresowań,
upodobań, zdolności, doceniania wiedzy, dążenia do własnego rozwoju, chęci rozumienia świata, chęci bycia dobrym
fachowcem czy erudytą. Uczeń chce siebie postrzegać, jako wykształconego człowieka, chce być samodzielny w
poruszaniu się po różnych dziedzinach wiedzy, rozumie jej wartość. Potrafi cieszyć się nauką.
Motywy osobowo-ambicjonalne sprzyjają uczeniu się dla bycia najlepszym, wykształconym, dla posiadania
określonego świadectwa czy dyplomu, dla wyprzedzenia innych. Czasami uczeń chce być lepszy od rodziców lub
pragnie im udowodnić, że coś potrafi.
Motywy praktyczno-szkolne powodują uczenie się dla stopni lub ze względu na znaczenie świadectwa dla dalszego
kształcenia się lub dla rodziców czy nauczycieli, chęci bycia dobrym uczniem lub dla nagrody.
Motywy lękowe są związane z obawą przed konsekwencjami ocen niedostatecznych: karą w domu, szkole,
niespełnieniem oczekiwań własnych i innych, przerwaniem nauki, negatywnymi reakcjami otoczenia. Pozytywną rolę
odegra tylko niepokój umiarkowany, silny działa dezorganizująco na poczynania człowieka.
O podjęciu wysiłków przez ucznia rzadko decyduje jeden motyw, częściej jest to grupa motywów. Ponadto
pewne motywy dominują nad innymi. Innymi motywami kierują się uczniowie dobrzy, a innymi słabi. U tych
pierwszych przeważają motywy z grupy poznawczych, a u drugich - praktyczno-szkolnych i lękowych. Oznacza to, że
przy motywach charakterystycznych dla uczniów dobrych można osiągnąć lepsze rezultaty kształcenia.
 Korzyści z motywowania uczniów do nauki:
- dla rodziców: aktywne dziecko; dobre oceny; satysfakcja z dziecka, duma; większe możliwości dalszego kształcenia;
mniejsze problemy wychowawcze; wzór do naśladowania; mniej zmartwień o jego przyszłość; możliwość uzyskania
stypendium;
- dla uczniów: dobre oceny; chęć do pracy; udział w konkursach; zadowolenie uczniów; uznanie wśród rówieśników;
rozwijanie zainteresowań; większa pewność siebie; wykształcenie solidnych podstaw do dalszej edukacji; wyższa
samoocena; jasno wytyczone cele; większa samodzielność i odpowiedzialność;
- dla nauczyciela: sprawniejsza praca; satysfakcja z pracy; podejmowanie nowych wyzwań; zadowolenie z osiągnięć
uczniów; efektywniejsze wykorzystanie czasu pracy; pochwały od zwierzchników, rodziców; autorytet nauczyciela;
możliwość pracy pozalekcyjnej (koła zainteresowań); udział uczniów w konkursach i olimpiadach; motywacja do
dalszej pracy w zawodzie; poszukiwanie nowych metod pracy; dobra samoocena;
- dla szkoły: promocja szkoły; prestiż szkoły; rozwój szkoły; podniesienie, jakości pracy szkoły; łatwość
pozyskiwania sponsorów; dobra atmosfera w szkole; uznanie w oczach organów prowadzących i nadzorujących;
CEL GŁÓWNY PROGRAMU

Zwiększenie motywacji uczniów do pogłębiania wiedzy matematycznej oraz rozwijanie ich
zainteresowań.
CELE SZCZEGÓŁOWE:





Wzbudzenie w uczniach zainteresowania przedmiotem.
Zaangażowanie uczniów do działania dla osiągnięcia określonych celów.
Rozwijanie zainteresowań i uzdolnień.
Aktywizowanie ucznia, zachęcanie do przejawiania inicjatywy i realizowania własnych pomysłów.
Kształtowanie pozytywnego nastawienia do podejmowania wysiłku intelektualnego oraz postawy
dociekliwości.
3
DZIAŁANIA PODEJMOWANE W RAMACH REALIZACJI PROGRAMU
DZIAŁANIE
OPIS REALIZACJI
 Omawiać konkretne korzyści, jakie
można odnieść z każdej lekcji.
Ukazanie uczniom sensu  Uświadamiać, że zdobywane
nauki matematyki
wiadomości i umiejętności znajdują
odzwierciedlenie w prostym,
codziennym życiu
 Zachęć uczniów do podejmowania
zadań o właściwym dla nich
stopniu trudności
Indywidualizować
 Dostosować wymagania do górnej
nauczanie
granicy możliwości uczniów.
 Właściwy dobór zadań
(stopniowanie)
 Pomagać uczniom określać cele,
oceniać postępy i dostrzegać
związek miedzy nakładem pracy a
Pomagać w
efektami.
programowaniu drogi do
 Zachęcać do tego, aby uczniowie
sukcesu
publicznie ogłaszali swoje cele i
marzenia, precyzyjnie mówili o
tym, czego chcą.
Stosować system nagród
i kar
Uatrakcyjnić zajęcia i
metody pracy.
Organizować zajęcia
pozalekcyjne, np. koła
matematyczne.
Uczyć, jak ponosić
porażkę w sposób
inteligentny
PRZEWIDYWANE
KORZYŚCI
UWAGI
 Uczniowie chętniej podejmują
wysiłek, gdy widzą cel pracy,
wiedzą, po co się uczą i gdzie
będą mogli wykorzystać
wiadomości.
 Poprawa wyników uczenia się
 Zwiększenie indywidualnych
możliwości ucznia
 Przełamanie lęków
Każdy człowiek lubi robić to, co
mu wychodzi, ale należy pamiętać,
że „pokonywanie trudności jest
wpisane w proces uczenia się
matematyki".
Edyta Gruszczyk-Kolczyńska.:
Dlaczego dzieci nie potrafią uczyć się
matematyki, Warszawa 1989, s. 16.
 Proces motywacyjny wyzwala się
wtedy, gdy człowiek nadaje wartość
 Kształtowanie wytrwałości w
temu, co pragnie osiągnąć i gdy
dążeniu do celu
osiągnięcie tego jest możliwe.
 Wzmocnienie poczucie
 Motywację mogą blokować zbyt
wzajemnej odpowiedzialności wygórowane cele przerastające
za wyniki nauczania
możliwości ucznia. Ważne jest
zachowanie równowagi między
celami a możliwościami dziecka.
 Dorośli pracują dla pieniędzy, a
uczniowie dla stopni. Tak, więc ocena jest
zapłatą za dobrze wykonane zadanie
matematyczne i może stanowić skuteczną
zachętę do jego rozwiązania.
 Pochwała powinna być: być
natychmiastowa, opisowa, dotyczyć
zachowania dziecka, nie porównywać z
 Chwalić i nagradzać uczniów za
innymi, nie zawierać stwierdzenia „ale”.
sprostanie kryteriom wykonania lub
 Wzmocnienie pozytywnego
 Jeżeli brak jest powodów do pochwał –
miarom postępu,
nastawienia do
należy stworzyć odpowiednią sytuację, w
 Chwalić i nagradzać tak, by
której uczeń będzie mógł zasłużyć na nią.
podejmowanego wysiłku
uczniowie docenili wyniki uczenia
 Krytyka również może być motywująca,
się
gdy:
- jest wybrana odpowiednia pora i miejsce,
- krytykujesz zachowanie, a nie ucznia,
- podkreślasz dobre cechy danej osoby,
- mówisz bez ironii,
- wyrażasz troskę o ucznia,
- naprowadzasz, wskazujesz, co powinien
uczeń poprawić.
Do metod aktywizujących, które można
stosować na matematyce należą:
1. Metoda projektu.
2. Metoda dramy.
3. Metoda skojarzeń.
 Rozbudzone zainteresowanie
 Stosować różne metody nauczania.
4. Burza mózgów.
uczniów przedmiotem
 Stosować pomoce audiowizualne,
5. Praca z tekstem.
 Urozmaicenie lekcji,
6. Puzzle.
komputer.
nieprowadzące do zamieszania Aktywność uczniów na matematyce
 Dobrze organizować lekcje.
i niepokoju
głównie podnoszą:
- praca w grupach;
- turnieje, konkursy, quizy;
- gry i zabawy;
- programy multimedialne
 Pomagać uczniom zdolnym
 Zaciekawiać uczniów i rozwijać ich
zainteresowania.
 Przypominać uczniom, że
niepowodzenia, błędy to normalny
etap na drodze do doskonalenia się
 Uczyć własnym przykładem
przyznawania się do błędów
 Rozwijanie zainteresowań
 Odkrywanie talentów
 Przekonanie uczniów, że
porażka może stać się częścią
drogi do sukcesu, wtedy, gdy
wyciągniemy z niej odpowiednie
wnioski.
4
Szanować odmienne
zdanie uczniów i
zachęcać do
samodzielnego
krytycznego, twórczego
myślenia.
Rozbudzić zdrowe
współzawodnictwo
wśród uczniów
Stosować komentarz do
ocen
Eksponować sukcesy
uczniów
Przydzielać zadania
wszystkim chętnym
Współpracować z
rodzicami.
 Zachęcać uczniów do
samodzielności w roli ucznia i
pozwolić im dokonywać wyborów.
 Zachęcać do zadawania pytań.
 Reagować na potrzeby uczniów np.,
kiedy mówią, że czegoś nie
rozumieją.
 Jasno określić reguły i sposoby
postępowania
 Organizować różne konkursy
przedmiotowe
 Wykorzystywać gry i zabawy
dydaktyczne
 Wzmocnione poczucie
bezpieczeństwa
 Właściwa atmosfera w klasie
 Dobra informacja zwrotna
 Rozwój pozytywnych relacji
nauczyciel – uczeń
Miły, uśmiechnięty, życzliwy,
sprawiedliwy, ale równocześnie
wymagający i konsekwentny
nauczyciel, kształtuje pozytywny
stosunek ucznia do nauki
Rywalizacja szkolna to wspaniały
bodziec, trzeba go wykorzystywać,
ale w sposób umiarkowany. Lepsze
 Możliwość odnoszenia sukcesu
efekty wychowawcze osiąga się,
gdy klasa jest "zgrana", wówczas
wszyscy się w niej dobrze czują.
 Należy pamiętać o stymulującej roli
komentarza.
 Rzetelna informacja o
 Wskazywać mocne strony ucznia
posiadanej wiedzy oraz
 Życzliwie, jasno i konkretnie
wskazówki do dalszej pracy.
formułować wskazówki dotyczące
dalszej pracy.
Nauczyciel, podobnie jak trener czy
instruktor, nastawiony jest na
osiąganie celów, musi, zatem
bezustannie instruować.
 Dostrzegać i doceniać chęci
podjęcia działania nawet wtedy,
gdy jego efekt jest niezadowalający
(zrażenie i zniechęcenie ucznia
może prowadzić do bierności i
niewiary w siebie).
 Wyróżniać uczniów za osiągnięcia
na różnych poziomach i w ramach
Satysfakcja z własnych osiągnięć
różnych form aktywności.
Wzrost poczucia wartości
podtrzymuje chęć nauki, nawet
 Publicznie prezentować sukcesy
i dostrzeganie sensu działań.
wtedy, gdy inni uczą się szybciej.
jak największej liczby uczniów.
 Założyć i prowadzić Księgę
Sukcesów Matematycznych w SP
3 w Szczytnie
 Kierować pochwały do rodziców
w różnych momentach roku
szkolnego i za różne sukcesy
uczniów.
 Przydzielając zadania, szczególnie
dodatkowe, pamiętać o uczniach
Umożliwienie uczniom z
słabszych.
trudnościami odnoszenie
 Przygotować bazę zadań
sukcesu.
dodatkowych o dwóch poziomach
trudności.
 Skutecznie zadbać o znajomość
wśród rodziców przedmiotowych
zasad oceniania.
 Indywidualnie informować o
postępach i trudnościach w nauce
 Wzmocnienie motywacji
wraz z uwagami, komentarzami,
poprzez wzrost zainteresowania
wskazówkami, w takim czasie, gdy
rodziców nauką dziecka.
możliwe jest podjęte działań

Ścisła, dojrzała i rzetelna
korygujących.
współpraca rodziców z
 Przekazywać jak największą ilość
nauczycielem.
różnorakich wytworów ucznia,
powstających w trakcie zajęć.
 Prowadzić indywidualne rozmowy
z rodzicami uczniów mających
trudności w nauce.
5
SPODZIEWANE EFEKTY REALIZACJI PROGRAMU
 pozytywna zmiana postawy uczniów wobec procesu nauczania matematyki
 pobudzenie aktywności poznawczej, uwidocznione zaangażowanie i leprze oceny z przedmiotu
 nastawienie na realizację celów, które są określone przez ucznia, które dotyczą poszerzania wiedzy,
zdobycia umiejętności
 ogólny wzrost kompetencji matematycznych
EWALUACJA
 ewaluacja pozwoli ocenić stopień realizacji celów i efektywność programu.
 każdy z efektów potwierdzony będzie obserwacjami lub informacjami zwrotnymi z ankiet
ewaluacyjnych
 wnioski wypływające z ewaluacji wykorzystane zostaną do modyfikacji realizowanego programu
BIBLIOGRAFIA
 Edyta Gruszczyk – Kolczyńska.: Dlaczego dzieci nie potrafią uczyć się matematyki, Warszawa
1989,
 Hanna Hamer.: Klucz do efektywności nauczania., Veda 1994,
 Brophy J.: Motywowanie uczniów do nauki, Wyd. PWN, Warszawa 2002
 Wanda Papuga – opracowanie autorskie Matemaniak –System działań wspierających proces
motywacji ucznia i nauczyciela (Koncepcja Systemu Wsparcia Procesu Motywacji)
6