PROGRAM PROFILAKTYKI - Gimnazjum nr 1 im. Jana Pawła II w

„Profilaktyka jest spotkaniem z drugim człowiekiem
w atmosferze życzliwości, empatii i zrozumienia.
Jest czasem poświęconym innym w celu
przeciwdziałania niepożądanym zachowaniom.
Jest nadzieją na lepsze jutro.”
PROGRAM
PROFILAKTYKI
GIMNAZJUM NR 1 IM. JANA PAWŁA II
W KONINIE
DO REALIZACJI W ROKU SZKOLNYM 2016 / 2017
Program Profilaktyki pozytywnie zaopiniowany przez Radę Pedagogiczną
dnia 13 września 2016 roku w porozumieniu z Radą Rodziców
Podstawa prawna do działań
profilaktycznych
w szkole

Rozporządzenie MEN z dnia 31 stycznia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w
sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół,

Konstytucja RP,

Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. nr 75,
poz.468),

Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i
przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230 z p. zm.), nowelizacja z dnia
12 września 1996 r. (Dz.U. nr 127, poz. 593),

Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, z późniejszymi zmianami z 21
stycznia i 18 lutego 2000 r. oraz 23 sierpnia 2001 r.),

Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. nr 111,
poz. 535, z późniejszymi zmianami (Dz.U. nr 113, poz. 732),

Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania
tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz.U. nr 10 z 1996 r., poz.55, z 1997 r. nr 88 poz.
554 i nr 121, poz. 770 oraz z 1999 r. nr 96, poz. 1107),

Program Polityki Prorodzinnej Państwa z dnia 17 listopada 1998 r. przygotowany
przez Międzyresortowy Zespół do Spraw Opracowania Polityki Prorodzinnej
Państwa,

Rozporządzenie MENiS z dnia 26 lutego 2002 roku w sprawie podstawy
programowej (Dz.U Nr 51 z 2002 r. poz. 458 ze zm.),

Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008 roku w sprawie podstawy programowej
wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach
szkół (Dz. U. Nr 4 z 15 stycznia 2009 r. poz. 17),

§2 ust.2 rozp. MEN z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów (Dz. U. Nr
61 poz. 624 ze zm.),

Programy narodowe i krajowe

Rozporządzenie MEN z dnia 18 sierpnia 2015 roku
.
Diagnoza szkolna
Okres gimnazjum to czas dojrzewania młodych ludzi, charakteryzujący się zmiennością
nastrojów i postaw, podatnością na wpływy otoczenia i częstym brakiem odporności na stres.
Młodzi ludzie poszukują swojego miejsca w świecie i kształtują swoją osobowość. Największą rolę
w tworzeniu postaw i szukaniu właściwych priorytetów odgrywają rodzice. Szkoła pełni funkcję
wspomagającą. Realizując zadania dydaktyczne i wychowawcze wspiera wszechstronny rozwój
ucznia: wyposaża młodego człowieka w wiedzę, budzi aktywność intelektualną oraz rozwija
postawy i zachowania cenione i pożądane w społeczeństwie, naucza postaw asertywnych
w sytuacjach zagrożeń Realizacja tych założeń wspierana jest poprzez działania zawarte w
Szkolnym Programie Profilaktyki.
Szkolny Program Profilaktyki stanowi integralną część Programu Wychowawczego
Gimnazjum nr 1 w Koninie. Programem objęci są uczniowie, rodzice i nauczyciele oraz pozostali
pracownicy szkoły.
Głównym celem profilaktyki jest odpowiednie działanie, które ma na celu zapobieganie pojawianiu
się lub rozwojowi niekorzystnego zjawiska i podejmowania wysiłków w celu ich eliminacji lub choćby
ograniczania.
Program profilaktyki wspiera codzienną prace edukacyjno – wychowawczą i profilaktyczną szkoły.
Podstawę do podejmowania działalności stanowi opracowywana w każdym roku szkolnym
diagnoza problemów występujących w szkole, a także występowania czynników chroniących i
czynników ryzyka.
Czynniki chroniące to indywidualne cechy i zachowania uczniów, cechy środowiska społecznego i
efekty ich wzajemnego oddziaływania, których występowanie wzmacnia ogólny potencjał zdrowotny
ucznia i zwiększa jego odporność na działanie czynników ryzyka.
Czynniki ryzyka to indywidualne cechy i zachowania uczniów, cechy środowiska społecznego i
efekty ich wzajemnego oddziaływania, które wiążą się z wysokim prawdopodobieństwem
wystąpienia zachowań ryzykownych stanowiących zagrożenie dla ich prawidłowego rozwoju,
zdrowia, bezpieczeństwa lub funkcjonowania społecznego.
Diagnoza obejmowała między innymi:

problemy młodzieży widoczne na terenie szkoły (przejawiane w zachowaniach uczniów),

problemy edukacyjne i wychowawcze rejestrowane przez wychowawców i pedagoga,

problemy zgłaszane przez rodziców,

problemy zdrowotne dostrzegane przez pielęgniarkę szkolną,

problemy sygnalizowane przez inne instytucje pomocowe,

zakres zainteresowań uczniów oraz zaangażowanie rodziców w działalność opiekuńczowychowawczą szkoły,

wyniki ewaluacji wewnętrznej szkoły.
Najczęściej pojawiające się problemy to:

palenie papierosów,

brak motywacji do nauki, niska samoocena uczniów,

opuszczanie pojedynczych godzin i wagary uczniów, których efektem są niepowodzenia
szkolne,

sięganie po inne substancje psychoaktywne,

różne odmiany zachowań agresywnych,

nieprzestrzeganie norm społecznych przez uczniów i nie reagowanie na przejawy zła,

samookaleczenia,

zaburzenia emocjonalne,

stalking,

fonoholizm,

cyberprzemoc,

zaburzenia odżywiania o podłożu psychicznym,

przedwczesna inicjacja seksualna,

postępująca dysfunkcja rodzin,

ograniczony kontakt z rodzicami uczniów sprawiających problemy wychowawcze – unikanie
przez nich kontaktów, zrzucanie odpowiedzialności na szkołę.
W oparciu o przeprowadzoną diagnozę nauczyciel lub wychowawca wybiera formę, w której
realizuje działalność profilaktyczną z wykorzystaniem aktywnych metod pracy.
Działania profilaktyczne
Działalność profilaktyczna w szkole polega na realizowaniu działań z zakresu profilaktyki
uniwersalnej, selektywnej i wskazującej.
Działalność profilaktyczna obejmuje:
 w przypadku profilaktyki uniwersalnej – wspieranie wszystkich uczniów w prawidłowym
rozwoju i zdrowym stylu życia oraz podejmowanie działań, których celem jest ograniczanie
zachowań ryzykownych niezależnie od poziomu ryzyka używania przez nich środków i
substancji psychoaktywnych;
 w przypadku profilaktyki selektywnej – wspieranie uczniów, którzy ze względu na swoją
sytuację rodzinną, środowiskową lub uwarunkowania biologiczne są w wyższym stopniu
narażeni na rozwój zachowań ryzykownych;
 w przypadku profilaktyki wskazującej – wspieranie uczniów, u których rozpoznano wczesne
objawy używania środków i substancji psychoaktywnych, lub występowania innych
zachowań ryzykownych, które nie zostały zdiagnozowane jako zaburzenia lub choroby
wymagające leczenia.
Działania profilaktyczne obejmuje w szczególności:
 realizowanie wśród uczniów i ich rodziców programów profilaktycznych i promocji zdrowia
psychicznego dostosowanych do potrzeb indywidualnych i grupowych oraz realizowanych
celów profilaktycznych, rekomendowanych w ramach systemu rekomendacji, o którym mowa
w Krajowym Programie Przeciwdziałania Narkomanii,
 przygotowanie oferty zajęć rozwijających zainteresowania i uzdolnienia, jako alternatywnej
pozytywnej formy działalności zaspakajającej ważne potrzeby, w szczególności potrzebę
podniesienia samooceny, sukcesu, przynależności i satysfakcji życiowej;
 kształtowanie i wzmacnianie norm przeciwnych używaniu środków i substancji
psychoaktywnych przez uczniów, a także norm przeciwnych podejmowaniu innych zachowań
ryzykownych;
 doskonalenie
zawodowe
nauczycieli
w
zakresie
realizacji
szkolnej
interwencji
profilaktycznej w przypadku podejmowania przez uczniów zachowań ryzykownych;
Działania profilaktyczne dotyczą trzyletniego etapu kształcenia. Zdiagnozowane problemy stały
się podstawą wprowadzenia następujących kierunków i obszarów działań:
klasa pierwsza














integracja grupy,
poznanie siebie,
komunikacja,
propagowanie i kształtowanie wzorów zdrowego stylu życia i
przeciwdziałanie zachowaniom ryzykownym wśród młodzieży –
realizacja projektu „Bądźmy zdrowi - wiemy, więc działamy” oraz
realizacja programu „Trzymaj formę”
motywacja do nauki i techniki efektywnego uczenia się,
bezpieczne funkcjonowanie ucznia w szkole – prawa i obowiązki
ucznia i młodego człowieka,
odpowiedzialność karna młodocianych – spotkania z
udziałem przedstawiciela policji i kuratora sądowego,
ukazywanie alternatywnych w stosunku do agresji form i zachowań
kontaktów międzyludzkich,
nauka właściwego poruszania się w świecie wirtualnym – program
„Bezpieczny Internet”,
wpływ rozwoju techniki na młodego człowieka (fonoholizm,
cyberprzemoc, stalking)
prawidłowości rozwojowe okresu dojrzewania oraz profilaktyka raka
piersi w programie „Od dziewczynki do kobiety”, „Akademia
Dojrzewania”,
znajomość i przestrzeganie norm społecznych w odniesieniu do
siebie i innych; reagowanie na wszelkie przejawy zła,
zaburzenia emocjonalne i psychiczne wieku dojrzewania oraz ich
konsekwencje,
klasa druga
 kształtowanie poczucia własnej wartości,
 profilaktyka uzależnień i ukazywanie młodzieży alternatywnych
sposobów spędzania wolnego czasu,
 pogłębianie wiedzy i umiejętności z zakresu technik efektywnego
uczenia się,
 asertywność – umiejętność odmawiania w sposób nieuległy i nie
raniący innych,
 działanie alkoholu w odniesieniu do syndromu FAS,
 problem wczesnej inicjacji seksualnej wśród młodzieży – przyczyny i
konsekwencje; rozumienie pojęć przyjaźń i miłość; film edukacyjny
„Bezpieczna miłość”
klasa trzecia
 kształtowanie umiejętności rozwoju osobistego i zawodowego;
preorientacja zawodowa – program „Ekonomia na co dzień”,
indywidualne spotkania z doradcą zawodowym,
 doskonalenie kultury słowa,
 nabycie umiejętności rozpoznawania zagrożeń i rozwiązywania
problemów życiowych- tzw. „Lekcje przestrogi” i „Lekcje przestrogi
3”
Inne programy realizowane w szkole, którymi zostaną objęci uczniowie wszystkich klas:
 „Aspiracje dzieci i młodzieży (ABC Edukacja)
 „Współczesne problemy uczniów” (Centrum Rozwoju Omega)
 „Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu”
 Projekt edukacyjny związany z problemem dopalaczy „Wiem – nie biorę! Jestem
Bezpieczny”
 Krajowy Program Zapobiegania Zakażeniom HIV, Opieki Nad Osobami Żyjącymi z HIV i
Chorymi na AIDS
 Prewencja pierwotna nowotworów poprzez realizację projektu „Szkoła promująca zalecenia
Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem”
 Projekt „Wiem – nie biorę! Jestem bezpieczny” (Sekcja Oświaty Zdrowotnej i Promocji
Zdrowia)
Oddzielną, bardzo ważną grupę działań profilaktycznych stanowią zadania związane z
przeciwdziałaniem używaniu substancji psychoaktywnych przez uczniów oraz profilaktyki
uzależnienia od gier komputerowych i Internetu, a także w zakresie promocji zdrowia psychicznego
i zapobiegania zaburzeniom psychicznym.
Przeciwdziałanie używaniu substancji psychoaktywnych przez uczniów oraz profilaktyka
uzależnienia od gier komputerowych i Internetu – zadania do realizacji:
 monitorowanie rozpowszechnienia używania substancji psychoaktywnych przez uczniów, w
tym środków zastępczych i leków wydawanych bez wskazań lekarza używanych w celach
pozamedycznych,
 realizacja edukacji zdrowotnej w zakresie przeciwdziałania uzależnieniom,
 wdrażanie programów profilaktyki uzależnień z zakresu profilaktyki uniwersalnej,
rekomendowanych przez MEN, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Krajowe Biuro do Spraw
Przeciwdziałania
Narkomanii,
Państwową
Agencję
Rozwiązywania
Problemów
Alkoholowych, opartych na naukowych podstawach lub o potwierdzonej skuteczności,
 uwzględnianie rozpoznanych potrzeb i problemów uczniów w zakresie zapobiegania
uzależnieniom w programie wychowawczym szkoły i programie profilaktyki,
 udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej w zakresie profilaktyki uzależnień, w
szczególności uczniom zagrożonym niedostosowaniem społecznym lub niedostosowanych
społecznie,
 rozwijanie, przy wsparciu dorosłych, profilaktyki rówieśniczej, angażującej liderów
młodzieżowych do działań na rzecz przeciwdziałania uzależnieniom w środowisku szkolnym
i lokalnym i promowania życia bez uzależnień,
 upowszechnianie programów rozwijających kompetencje wychowawcze i profilaktyczne
rodziców w zakresie przeciwdziałania narkomanii,
 upowszechnianie publikacji i materiałów kierowanych do rodziców na temat ryzyka
używania narkotyków,
 zagospodarowanie czasu wolnego młodzieży, ze szczególnym zwróceniem uwagi na
rozwijanie ich pasji i zainteresowań w ramach zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych,
 podnoszenie kompetencji nauczycieli i wychowawców w zakresie szeroko pojętej profilaktyki
uzależnień,
 współpraca z instytucjami i podmiotami, które mogą wspierać działania szkoły na rzecz
przeciwdziałania narkomanii w środowisku lokalnym.
Zadania do realizacji w zakresie promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom
psychicznym:
 upowszechnianie wśród uczniów wiedzy na temat zdrowia psychicznego,
 kształtowanie zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego,
 zapobieganie zaburzeniom psychicznym uczniów, w tym samobójstwom,
 zapobieganie zaburzeniom odżywiania,
 udzielanie pomocy w stanach kryzysu psychicznego ucznia,
 systematyczna realizacja edukacji zdrowotnej z naciskiem na kształtowanie postaw
prospołecznych uczniów, poczucia własnej wartości, poczucia wpływu na swoje życie,
odpowiedzialności za podejmowane decyzje, umiejętności asertywnego zachowania się w
sytuacjach trudnych, umiejętności kontrolowania impulsywnych zachowań, a także
tolerancji i szacunku wobec innych,
 realizację działań zwiększających poziom bezpieczeństwa w szkole, w tym zapobieganie
przemocy rówieśniczej, cyberprzemocy, wykluczeniu.
Zadania
Sposób realizacji
monitorowanie

rozpowszechnienia używania


substancji psychoaktywnych przez
ankietowanie
rodziców i uczniów
obserwacja
monitorowanie
Odpowiedzialni


uczniów, w tym środków

zastępczych i leków wydawanych

bez wskazań lekarza używanych w
celach pozamedycznych
realizacja edukacji zdrowotnej w
zakresie przeciwdziałania
uzależnieniom

realizacja
programów:
„Aspiracje dzieci i
młodzieży (ABC Edukacja)




„Współczesne problemy
uczniów”
„Program Ograniczania
Zdrowotnych Następstw
Palenia Tytoniu”
Projekt edukacyjny
związany z problemem
dopalaczy „Wiem – nie
biorę! Jestem Bezpieczny”
Krajowy Program
Zapobiegania Zakażeniom
HIV, Opieki Nad Osobami
Żyjącymi z HIV i Chorymi
na AIDS
Prewencja pierwotna
nowotworów poprzez
realizację projektu „Szkoła
promująca zalecenia
Europejskiego Kodeksu
Walki z Rakiem”
Poza tym:
 warsztaty,
 pogadanki
 konkursy
tematyczne
 olimpiady



Magdalena
Grzymska,
Iwona
Michalska,
wychowawcy
klas
wszyscy
pracownicy
szkoły
pedagog,
psycholog,
wychowawcy
klas
Iwona
Michalska
Edyta Janiak
pielęgniarka
szkolna,
Magdalena
Grzymska
Terminy
I i II półrocze
cały rok
cały rok
cały rok szkolny
pełna oferta zajęć
proponowanych
przez nauczycieli
zagospodarowanie
czasu wolnego
młodzieży,
zwrócenie uwagi
na rozwijanie ich
pasji i
zainteresowań
wolontariat
pomoc koleżeńska
propozycje SU

wszyscy
nauczyciele
cały rok

Edyta Janiak
cały rok


psycholog
pedagog
cały rok

rozmowa z
uczniem, rodzicem
kontakt ze
specjalistą
praca z terapeutą


warsztaty
pogadanki


pedagog,
liderzy szkolni
cały rok
poszerzanie współpracy z




wychowawcy
klas,
pedagog
cały rok
instytucjami i podmiotami które
kontakty osobiste,
telefonicznie
spotkania z
uczniami i
nauczycielami w
szkole
szkoła dla rodziców
upowszechnienie
publikacji i
materiałów dla
rodziców

pedagog
I półrocze
przygotowanie oferty i realizacja

zajęć rozwijających
zainteresowania i uzdolnienia

angażowanie uczniów w procesy



podejmowania decyzji w szkole,
aktywizacja samorządu
uczniowskiego
włączanie w razie potrzeby

działań z zakresu przeciwdziałania

środków i substancji
psychoaktywnych
rozwijanie, przy wsparciu
dorosłych, profilaktyki
rówieśniczej do działań na rzecz
przeciwdziałania uzależnieniom w
środowisku szkolnym i lokalnym i
promowanie życia bez uzależnień
mogą wspierać działania szkoły
upowszechnianie programów
rozwijających kompetencje
wychowawcze i profilaktyczne
rodziców w zakresie
przeciwdziałania uzależnieniom


podnoszenie kompetencji
wychowawczych nauczycieli,



szkolenia
warsztaty
rady pedagogiczne


dyrektor
nauczyciele
cały rok


warsztaty
lekcje
wychowawcze


pedagog,
wychowawcy
cały rok
psychologów, pedagogów
szkolnych oraz rodziców
edukacja medialna – funkcje
i oddziaływanie mediów na
młodego człowieka
Metody i formy prowadzenia zajęć:

dyskusje, mediacje, rozmowy, burza mózgów, pogadanki,

zajęcia integracyjne, antystresowe i interwencyjne,

filmy, broszury, ulotki, ankiety,

mała forma teatralna,

pedagogika zabawy, odgrywanie ról, omawianie, wnioski,

zajęcia warsztatowe,

interaktywne wykłady,

treningi umiejętności,

projekty,

debaty,

spoty,

happeningi,

udział w akcjach charytatywnych,

zajęcia sportowe,

udział w konkursach,

spotkania z przedstawicielami Policji, Straży Miejskiej, kuratorem sądowym, psychologiem,
doradcą zawodowym,

i inne.
Działania zostały zaplanowane z podziałem na poszczególne lata nauki. Nie stanowią one
jednak sztywnych ram. O tematach poruszanych z młodzieżą decyduje wychowawca.
Wymienione działania realizowane będą w oparciu o programy o charakterze edukacyjno –
profilaktycznym. Na każdym etapie konieczna jest szeroko pojęta pedagogizacja rodziców.
Osoby odpowiedzialne za realizację treści zawartych w Programie to: wychowawcy klas,
nauczyciele przedmiotów, pedagog szkolny, wychowawca świetlicy, pielęgniarka szkolna.
Szkoła przy prowadzeniu działalności profilaktycznej współpracuje z jednostkami samorządu
terytorialnego, poradnią psychologiczno-pedagogiczną, w tym poradniami specjalistycznymi,
placówkami doskonalenia nauczycieli, podmiotami realizującymi świadczenia zdrowotne z zakresu
podstawowej opieki zdrowotnej, opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień, powiatową stacją
sanitarno-epidemiologiczną, Policją, i innymi.
Uwagi końcowe / ewaluacja
Program Profilaktyki dostosowany jest do warunków placówki i wieku rozwojowego
uczniów. Dotyczy realnych problemów oraz zagrożenia pojawiające się w szkole i środowisku.
Został opracowany przez Zespół ds. Programu Wychowawczego i Programu Profilaktyki.
Każdego roku dokonywana jest ewaluacja Programu Profilaktyki, czyli systematyczne
gromadzenie, porządkowanie i ocena danych dotyczących dokumentów, działań i osób. Ewaluację
przeprowadzamy w celu podjęcia decyzji dotyczących przyszłych działań. Zastosowanie ewaluacji
służy identyfikacji słabych i mocnych stron, wskazania kierunków rozwoju działań, poprawieniu
ewentualnych błędów, oszacowaniu możliwości i ograniczeń, uzyskaniu wsparcia z zewnątrz,
promocji, itp.
Ewaluację przeprowadzamy według ustalonych etapów:
1. Przygotowanie ewaluacji (zaplanowanie działań; projekt ewaluacji)
2. Realizacja (zbieranie danych)
3. Podsumowanie (analiza i porządkowanie danych, wyciąganie wniosków, rekomendacje,
sporządzenie raportu, upowszechnianie wyników)
Przedstawienie wyników ewaluacji (raportu) dyrektorowi i Radzie Pedagogicznej następuje
podczas ostatniego zebrania w danym roku szkolnym.
Skład Zespołu ds. Programu Wychowawczego i Programu Profilaktyki:
1. Dorota Bugajczyk – przewodnicząca
2. Iwona Michalska
3. Dorota Olek
4. Edyta Janiak
5. Magdalena Grzymska
6. Patrycja Szczepankiewicz
7. Dorota Sawicka