Edward Kleszczyński

EDWARD „DZIK” KLESZCZYŃSKI
Podpułkownik Edward Kleszczyński "Dzik" to postać szlachetna poprzez zasługi dla
ojczystej ziemi – tej wielkiej i tej najbliższej. Warto znać jego losy, choćby i z tego względu,
że związane są one z naszą słomnicką ziemią. Urodził się jako syn Bogusława i Heleny
z d. Czarnomskiej 6 września 1892 roku w Skrzeszowicach. Był człowiekiem świetnie
wykształconym: Wyższa Szkoła Realna w Krakowie, studia w Wyższej Szkole Rolniczej
w Wiedniu, wiedeńska Akademia Handlowa.
Wybuch pierwszej wojny światowej stał się nakazem walki o niepodległość i otworzył nowy
rozdział w życiorysie. Walczył w Legionach Polskich. 4 VIII 1914 r. w Skrzeszowicach
dołączył do pierwszego patrolu strzeleckiego Władysława Prażmowskiego "Beliny",
który po zwiadzie w okolice Słomnik, Miechowa, Książa Wielkiego i Jędrzejowa zatrzymał
się w majątku, należącym do Bogusława Kleszczyńskiego i zarekwirował tam pięć koni
z siodłami. Jako "Dzik" walczył w plutonie jazdy, który bardzo szybko przekształcił się
w szwadron i dywizjon, wreszcie – jesienią 1915 r. – w 1 Pułk Ułanów Legionów
Polskich. Służył w nim aż do lipca 1917 r. Po kryzysie przysięgowym, od lipca do listopada
1917 r. więziony był przez Austriaków w Przemyślu, następnie działał w Polskiej
Organizacji Wojskowej. W październiku – listopadzie 1918 r. brał udział w akcji rozbrajania
austriackiego wojska i żandarmerii. Od listopada tego roku służył w Wojsku Polskim. Był
współtwórcą 11 Pułku Ułanów Legionowych. Pierwszym celem wyprawy pułku stało się
Wilno, a wkrótce wyruszył w głąb Litwy, biorąc udział w walkach w rejonie Głębokiego,
Przedbrodzia, Tyszek, Kowalszczyzny i Nowych Kruków. Następny etap walki pułku to
front ukraiński i liczne walki i potyczki z 1. Konną Armią Siemiona Budionnego.
W roku 1921 Edward Kleszczyński przeszedł do rezerwy w stopniu majora kawalerii i od tej
pory zajmował się swoim majątkiem ziemskim w Radziemicach. W 1924 r. gościł u siebie
marszałka Józefa Piłsudskiego, przybyłego na zjazd "Beliniaków" do Goszyc. 9 II 1932 r.
zawarł związek małżeński z Ireną Mieroszewską, córką Henryka i Zofii z Chrząszczów.
Gospodarował odtąd w Radziemicach i Czechach. W roku 1920 ziemianie powiatu
miechowskiego założyli Towarzystwo Dzierżawy i Eksploatacji Wąskotorowych Kolei
Żelaznych. Do Towarzystwa tego należał również Bogusław Kleszczyński i Stanisław
Kleszczyński. Założyciele liczyli na zwiększony rozwój gospodarczy rejonów leżących
wzdłuż torów kolejowych, łatwiejszy i zwiększony transport produktów rolnych: buraków
cukrowych do cukrowni w Kazimierzy Wielkiej, nasion roślin rolniczych do magazynów
w Słomnikach i w Krakowie. W 1923 r. bracia Kleszczyńscy: Edward – gospodarujący na
Radziemicach, Józef – w Jakubowicach i Stągniowicach i Bogusław – w Skrzeszowicach
Polanowicach założyli spółkę hodowli i uprawy roślin, która przyczyniła się do podniesienia
rolnictwa w kilku powiatach województw kieleckiego i krakowskiego. Edward był
szczególnie aktywny w organizacjach rolniczych, jako wieloletni prezes Izby Rolniczej
w Krakowie i prezes Okręgowego Towarzystwa Rolniczego w Miechowie. Przez wiele
lat był członkiem Powiatowego Komitetu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia
Wojskowego oraz wchodził do władz Związku Strzeleckiego w Miechowie. Należał
do Towarzystwa Obrony Przeciwgazowej, a później Ligi Obrony Przeciwlotniczej i Przeciwgazowej. Uczestniczył w zbieraniu środków pieniężnych na rzecz dozbrojenia armii, jak
Fundusz Obrony Narodowej, Fundusz Obrony Morskiej oraz w akcji na rzecz Pożyczki
Obrony Przeciwlotniczej. Przyczynił się do usypania w Racławicach w latach 1926-1934
kopca dla uczczenia zwycięskiej bitwy Tadeusza Kościuszki. Był Posłem II RP II i III
kadencji oraz senatorem IV kadencji. Został obdarzony przez Radę Miejską w Słomnikach
honorowym obywatelstwem Słomnik.
W czasie kampanii wrześniowej 1939 r. był zastępcą dowódcy Mazowieckiej Brygady
Kawalerii. Brygada ta w składzie Armii "Modlin" toczyła walki opóźniające i odwrotowe pod
Chorzelami, Przasnyszem, Pułtuskiem i Wyszkowem. W czasie odwrotu z linii Bugu brygada
została zaatakowana pod Głęboczycą i w trzydniowych walkach rozbita. Pojmany przez
Niemców Edward Kleszczyński zbiegł z niewoli i niebawem rozpoczął działalność
konspiracyjną na terenie Krakowa i w powiecie miechowskim. Był jednym z pierwszych
członków Służby Zwycięstwu Polsce, przekształconej z początkiem 1940 r. w Związek Walki
Zbrojnej. Pozostał przy swoim pseudonimie – "Dzik". Miał również drugi – "Miechowita".
W jego majątku przebywał przez kilka tygodni wiosną i latem 1941 r. komendant Obszaru
ZWZ nr IV, gen. bryg. Tadeusz Komorowski "Prawdzic", późniejszy "Bór". Pomoc
i schronienie uzyskało prócz tego kilkadziesiąt różnych osób, często bezpośrednio ściganych
przez władze okupacyjne. Sam "Dzik" był w okresie okupacji dwukrotnie więziony, między
innymi na Montelupich w Krakowie. Od sierpnia 1942 r. pracował w ścisłym sztabie
Inspektoratu Rejonowego Armii Krajowej Miechów. Od końca lipca 1944 r. był dowódcą
formowanej Krakowskiej Brygady Kawalerii Zmotoryzowanej. Po wkroczeniu sowietów
Edward Kleszczyński przedostał się do 1 Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka,
a następnie służył w 1 Pułku Ułanów Krechowieckich II Korpusu Polskiego we Włoszech,
a stamtąd udał się do Anglii, skąd w 1950 r. wyemigrował do Stanów Zjednoczonych
i osiedlił się w Nowym Jorku. Był znaną postacią emigracji. Pełnił funkcję prezesa Ligi
Niepodległości i członka prezydium Polskiej Rady Jedności w Stanach Zjednoczonych.
Działał w Kongresie Polonii Amerykańskiej. Wchodził w skład Stowarzyszenia Polskich
Kombatantów w USA. Był członkiem Koła 11 Pułku Ułanów Legionowych w Londynie.
Zmarł 20 stycznia 1984 roku w Nowym Jorku. Spoczywa na cmentarzu weteranów
w Doylewston.
Bibliografia: A. Ajnenkiel, Historia Sejmu, 1989; W. Witos, Moje wspomnienia, t. II, 1990;
Z. Kaczmarek, Marszałkowie Senatu II Rzeczypospolitej, 1992; Kto był kim, 1994, s. 521-522
(fot., oprac. J. Łaptos i A. Mania); Ziemianie polscy, cz. 3, 1996, s. 84-86 (fot., oprac. J.
Kleszczyński).
(a.b.)