ŚRODKI STYLISTYCZNE=ŚRODKI ASTYSTYCZNEGO WYRAZU

ŚRODKI
STYLISTYCZNE
=
ŚRODKI
ARTYSTYCZNEGO
WYRAZU
Materiał przygotowany i opracowany przez Samantę Dryję, autorkę bloga
www.edukacjazpasja.pl.
Materiał przeznaczony do użytku własnego. Wszelkie prawa zastrzeżone.
www.edukacjazpasja.pl
Spis treści:
1. Czym jest środek stylistyczny?
2. Rodzaje środków stylistycznych
3. Fonetyczne środki stylistyczne
4. Leksykalne środki stylistyczne
5. Składniowe środki stylistyczne
6. Słowotwórcze środki stylistyczne
www.edukacjazpasja.pl
1. Czym jest środek stylistyczny?
To chwyt używany w szeroko rozumianej sztuce, którego
celem jest wywołanie konkretnych emocji u odbiorcy.
2. Rodzaje środków stylistycznych
a) fonetyczne
b) leksyklane
c) składniowe
d) słowotwórcze
www.edukacjazpasja.pl
FONETYCZNE ŚRODKI ARTYSTYCZNEGO
WYRAZU
ALITERACJA - powtórzenie jednej bądź kilku głosek w
pozycjach kolejnych wyrazów tworzących wers (te same
głoski na początku każdego
DŹWIĘKONAŚLADNOWNICTWO (ONOMATOPEJA) użycie wyrazów, których brzmienie zbliżone jest do
dźwięków naturalnych
EUFONIA - przyjemne, harmonijne brzmienie głosek;
zharmonizowanie dźwięków, celowe potarzanie tych
samych dźwięków
PARONOMAZJA (KALAMBUR) - zestawienie wyrazów
podobnie brzmiących (często homonfonów i homonimów),
w celu ujawnienia ukrytego, tajemniczego związku
znaczeniowego między zajwiskami
www.edukacjazpasja.pl
LEKSYKALNE ŚRODKI ARTYSTYCZNEGO
WYRAZU
ALEGORIA - treść, która poza znaczeniem dosłownym
ma jeszcze jedno znaczenie: ukryte i domyślne; jest
jednoznaczna
ARCHAIZM -wyraz, który wyszedł już z użycia
EPITET - wyraz określający rzeczownik (najczęściej
udwydatniający jego cechę)
EUFEMIZM -złagodzenie danego określenia
GRADACJA (STOPNIOWANIE) - zestawienie słóww
określonym porządku (rosnącej lub malejącej
intensywności danej cechy)
HIPERBOLA - wyolbrzymienie i przesadne uwypuklenie
pewnych cech przypisywanych przedmiotom,
zjawiskom
OKSYMORON - zestawienie wyrazów o przeciwnym
znaczeniu
www.edukacjazpasja.pl
PERYFRAZA (OMÓWIENIE) - zastąpienie zwykłego
określenia innym (szerszym, wielosłownym)
PORÓWNANIE - zestawienie pojęć lub przedmiotów na
podstawie ich podobieństwa za pomocą wyrazów: jak,
jkaby, jakoby, podobnie, równie jak, niby, na kształt, itd.
PROZAIZM - słowo zaczerpnięte z języka potocznego
PRZENOŚNIA (METAFORA) - zestawienie wyrazów
nadające im nową wartość semantyczną
A) ANIMIZACJA (OŻYWIENIE) - przypisanie martwym
przedmiotom, zjawiskom przyrody, pojęciom
abstrakycyjnym cech istot żywych
B) PERSONIFIKACJA (UOSOBIENIE) - przyspisanie
martwym przedmiotom, zjawiskom przyrody, pojęciom
abstrakycyjnym cech typowo ludzkich
C) METONIMIA (ZAMIENNIA) - zastąpienie właściwego
wyrazu innym, będącym z nim w bliskim, realnym
związku
www.edukacjazpasja.pl
D) SYNEKDOCHA (OGARNIENIE) - zastąpienie pojęć
ogólniejszych bardziej szczegółowymi lub odwrotnie (część
zastępuje całość lub całość część)
TOPOS - element tematyczny lub zbiór motywów
powtarzających się w literaturze danego kręgu kulturowego
WULGARYZM - wyraz, który jest dosadnym, wręcz
ordynarnym nazwaniem zjawiska
www.edukacjazpasja.pl
SKŁADNIOWE ŚRODKI ARTYSTYCZNEGO
WYRAZU
ANAFORA (POWTÓRZENIE) - potwórzenie tego
samego słowa bądź zwrotu na początku kolejnych
segmenmtów wypowedzi (każdy wers zaczyna się od
tego samego słowa lub zwrotu)
ANAKOLUT - zdanie niemające prawidłowej konstrukcji
składniowej, wprowadzane w celu zbliżenia języka
utworu do mowy potocznej lub podkreśelnia ekspersji
wypowiedzi
ANTYTEZA (PRZECIWSTAWIENIE)- zestawienie
wyrazów oparte na opozycjach znaczeń
APOSTROFA - bezpośredni zwrot do adresata
ELIPSA - celowe wprowadzenie niepełnych konstrukcji
zdaniowych (opuszczenie fragmentu zdania)
EPIFORA - powtórzenie słów lub zwrotów na końcu
każdego wersu
www.edukacjazpasja.pl
INWERSJA (PRZESTAWNIA) - zmiana szyku wyrazów
w zadaniu
PARALELIZM - układ zdań o takiej samej lub podobnej
budowie
PYTANIE RETORYCZNE - pytanie, na które nie
oczekuje się odpowiedzi
WYKRZYKNIENIE - wykrzyknikowe zdanie bądź
równoważnik zdania wyrażający określone uczucia
www.edukacjazpasja.pl
SŁOWOTWÓRCZE ŚRODKI
ARTYSTYCZNEGO WYRAZU
NEOLOGIZM - nowy wyraz, wyrażenie, zwrot
charakterystyczny dla danego twórcy, przez niego
utworzony
ZDROBNIENIE - wyraz utworzony za pomocą
odpowiedniego formantu ( -ka, -ko, -utki, -nik, -ek, eńko, -ić, -enie, -eczek), którego celem jest nadanie
znaczenia pomniejszającego, osłabiającego w stosunku
do wyrazu podstawowego;
ZGRUBIENIE - wyraz utworzony za pomocą
odpowiedniego formnatu ( -sko), którego celem jest
nadanie znaczenia powiększonego, wzmocnionego w
stosunku do wyrazu podstawowego
www.edukacjazpasja.pl