Efektywna stopa podatkowa

Efektywna stopa podatkowa
Wpisany przez Monika Jędrachowicz
Kalkulacja i zakres ujawnień dotyczących podatku dochodowego w sprawozdaniu finansowym
sporządzonym zgodnie z MSSF.
Efektywna stopa podatkowa jest stosunkiem podatku wykazanego w sprawozdaniu
finansowym do osiągniętego zysku brutto. Efektywna stopa podatkowa jest miarą
efektywności podatkowej przedsiębiorstwa.
Spółki sporządzając sprawozdanie finansowe są zobowiązane do przestrzegania zasady
jasnego i wiernego obrazu, co ułatwia odbiorcom tych sprawozdań analizę zawartych w nich
informacji. Sprawozdanie finansowe może stanowić również podstawowe źródło rozliczeń z
organami podatkowymi. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie wymaga
prowadzenia oddzielnej rachunkowości bilansowej i podatkowej. Jednocześnie rozbieżności
wynikające z prawa bilansowego i podatkowego stanowią istotne problemy dla sporządzających
sprawozdanie finansowe.
Największe trudności sprawia ustalenie wysokości podatku dochodowego, który jest skutkiem
wszystkich działań przedsiębiorstwa odzwierciedlonych zarówno w przychodach, jak i w
kosztach. Istotne różnice między prawem podatkowym a bilansowym dotyczą momentu i
wartości uznania przychodu i kosztu. Zauważmy, iż oprócz organów podatkowych coraz
częściej analizy kwestii podatkowych są podejmowane przez kierownictwo. W dalszej części
artykułu omówione zostaną: analiza efektywnej stopy podatkowej oraz wymogi związane z
ujawnianiem informacji dotyczących podatku dochodowego w sprawozdaniu finansowym
sporządzonym zgodnie z MSSF.
1/7
Efektywna stopa podatkowa
Wpisany przez Monika Jędrachowicz
Czym jest efektywna stopa podatkowa i jakich informacji dostarcza podatnikowi?
Efektywna stopa podatkowa jest stosunkiem podatku wykazanego w sprawozdaniu finansowym
do osiągniętego zysku brutto. Informuje ona podatnika o faktycznym opodatkowaniu dochodu
spółki. Efektywna stopa podatkowa jest miarą efektywności podatkowej przedsiębiorstwa. Jeśli
efektywna stopa podatkowa jest zbliżona do ustawowej stopy podatkowej, tj. 19%, świadczy to
o efektywnym zarządzaniu przedsiębiorstwem w ujęciu podatkowym. W przypadku, gdy
efektywna stopa podatkowa jest powyżej stawki ustawowej, oznacza to, że spółka musi
przeanalizować swoje rozliczenia podatkowe, by zidentyfikować możliwe obszary optymalizacji.
Odpowiednio wdrożone rozwiązania optymalizacyjne powinny przyczynić się do obniżenia
efektywnej stopy podatkowej.
Tabela poniżej prezentuje uproszczony sposób analizy efektywnej stopy podatkowej:
Kalkulacja efektywnej stopy podatkowej
Zysk brutto
100
2/7
Efektywna stopa podatkowa
Wpisany przez Monika Jędrachowicz
Podatek dochodowy wykazany w RZiS
25
Podatek dochodowy wg obowiązującej stawki podatku dochodowego 19%
19
+ Przychody i koszty podatkowe, które nie są przychodami i kosztami księgowymi
10
- Przychody i koszty niepodatkowe, które są przychodami i kosztami księgowymi
-4
Podatek dochodowy wg efektywnej stopy podatkowej 25%
25
3/7
Efektywna stopa podatkowa
Wpisany przez Monika Jędrachowicz
Jak wynika z powyższej tabeli, różnice między wartością podatku dochodowego wg ustawowej
stopy podatkowej, tj.19%, a wartością podatku dochodowego wg efektywnej stopy podatkowej
mogą wynikać z wartości:
- przychodów i kosztów podatkowych, które nie są przychodami i kosztami księgowymi,
- przychodów i kosztów niepodatkowych, które są przychodami i kosztami księgowymi i nie
stały się lub nie staną się przychodami i kosztami podatkowymi.
Na wartość podatku wykazywanego w sprawozdaniu finansowym (rachunku zysków i strat)
składa się nie tylko podatek bieżący, ale również podatek odroczony. Część odroczoną podatku
stanowi różnica pomiędzy stanem rezerw i aktywów z tytułu podatku odroczonego na koniec i
początek okresu sprawozdawczego. Część odroczona powstaje, jeśli występują przejściowe
różnice w momencie zaliczenia przychodów lub kosztów z punktu widzenia prawa finansowego
i podatkowego.
Zgodnie z Międzynarodowym Standardem Rachunkowości 12 różnice przejściowe są to różnice
między wartością bilansową danego składnika aktywów lub zobowiązań jednostki gospodarczej,
a jego wartością podatkową. Wyróżniamy różnice przejściowe dodatnie i ujemne. Dodatnie
różnice przejściowe powodują powstanie kwot do opodatkowania w przyszłych okresach, gdy
wartość bilansowa składnika aktywów lub zobowiązań zostanie zrealizowana lub rozliczona.
Zaś ujemne różnice przejściowe powodują powstanie kwot podlegających odliczeniu
podatkowemu w przyszłych okresach, gdy wartość bilansowa składnika aktywów lub
zobowiązań zostanie zrealizowana lub rozliczona.
4/7
Efektywna stopa podatkowa
Wpisany przez Monika Jędrachowicz
Zatem aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego są to kwoty przewidziane w
przyszłych okresach do odliczenia od podatku dochodowego w związku z: ujemnymi różnicami
przejściowymi, przeniesionymi na kolejny okres nierozliczonych strat podatkowych oraz
przeniesionymi na kolejny okres niewykorzystanych ulg podatkowych. Należy szczególną
uwagę zwrócić na fakt, iż aby móc utworzyć aktywa z tytułu odroczonego podatku
dochodowego niezbędne jest wysokie prawdopodobieństwo, że jednostka będzie osiągała
dochód podatkowy w następnych latach i różnica przejściowa będzie mogła być rozliczona.
Rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego są to kwoty podatku dochodowego
wymagające zapłaty w przyszłych okresach w związku z występowaniem dodatnich różnic
przejściowych.
Głównym problemem osób sporządzających dodatkowe informacje i objaśnienia do
sprawozdania finansowego zgodnego z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości
Finansowej jest sprostanie wymogom dotyczącym ujawnień informacji o podatku dochodowym,
czyli podanie informacji o części bieżącej i odroczonej podatku dochodowego. Zgodnie z MSR
12 powinny zostać zaprezentowane następujące informacje:
1. podstawowe składniki obciążenia podatkowego (przychodu podatkowego), mogą one
zawierać:
1. bieżące obciążenie podatkowe (przychód podatkowy);
2. korekty ujęte w sprawozdaniu danego okresu, dotyczące bieżącego podatku za
poprzednie okresy;
3. kwota obciążenia z tytułu podatku odroczonego (przychodu z tytułu podatku
odroczonego) dotyczącego powstania i odwrócenia się różnic przejściowych;
4. kwota obciążenia z tytułu podatku odroczonego (przychodu z tytułu podatku
odroczonego) dotyczącego zmian stawek podatkowych lub nałożenia nowych podatków;
5. kwota korzyści wynikającej z poprzednio nieujętej straty podatkowej, ulgi podatkowej lub
różnicy przejściowej poprzedniego okresu, która służy zmniejszeniu bieżącego obciążenia
podatkowego;
6. kwota korzyści wynikającej z poprzednio nieujętej straty podatkowej, ulgi podatkowej lub
różnicy przejściowej poprzedniego okresu, która służy zmniejszeniu odroczonego obciążenia
podatkowego;
7. obciążenie z tytułu podatku odroczonego spowodowane częściowym odpisaniem lub
odwróceniem poprzednich odpisów aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego;
8. kwota obciążenia podatkowego (przychodu podatkowego) dotyczącego tych zmian w
zasadach rachunkowości i błędów, które zostały uwzględnione w zysku lub stracie danego
5/7
Efektywna stopa podatkowa
Wpisany przez Monika Jędrachowicz
okresu, zgodnie z MSR 8, gdyż nie mogą być rozliczone odrębnie;
9. łączny bieżący i odroczony podatek dotyczący pozycji, które zmniejszyły lub zwiększyły
bezpośrednio kapitał własny;
10. kwota podatku dochodowego odnosząca się do każdego składnika innych całkowitych
dochodów;
11. wyjaśnienie związków zachodzących między obciążeniem podatkowym (przychodem
podatkowym) a wynikiem finansowym brutto w jednej lub obu niżej podanych formach:
1. jako liczbowe uzgodnienie obciążenia podatkowego (przychodu podatkowego) i iloczynu
wyniku finansowego brutto i stosowanej stawki (stawek) podatkowej, z równoczesnym
wskazaniem podstawy obliczenia danej stosowanej stawki (stawek) lub
2. jako liczbowe uzgodnienie średniej efektywnej stawki podatkowej i zastosowanej stawki
podatkowej, z równoczesnym wskazaniem podstawy obliczenia zastosowanej stawki (stawek)
podatkowych;
3. wyjaśnienie zmian stosowanej stawki (stawek) podatkowej w porównaniu do
poprzedniego okresu obrotowego;
4. kwota (oraz jeśli występuje - to również data wygaśnięcia) ujemnych różnic
przejściowych, nierozliczonych strat podatkowych, niewykorzystanych ulg podatkowych, w
związku z którymi nie ujęto w
sprawozdaniu z sytuacji finansowej składnika aktywów z
tytułu odroczonego podatku dochodowego;
5. łączna kwota różnic przejściowych związanych z inwestycjami w jednostkach zależnych,
oddziałach, jednostkach stowarzyszonych i z udziałami we wspólnych przedsięwzięciach, na
które nie utworzono rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego;
6. w odniesieniu do każdej różnicy przejściowej i w odniesieniu do każdego rodzaju
nierozliczonej straty podatkowej i niewykorzystanej ulgi podatkowej:
1. kwota aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego i rezerw z tytułu
odroczonego podatku dochodowego ujętych w sprawozdaniu z sytuacji finansowej (bilansie) za
każdy prezentowany okres;
2. kwota przychodu z tytułu odroczonego podatku lub obciążenia z tytułu odroczonego
podatku ujętych w
zyskach lub stratach, jeśli nie wynika ona w sposób oczywisty z kwot
ujętych w sprawozdaniu z sytuacji finansowej (bilansie);
3. w odniesieniu do działalności zaniechanej - obciążenia podatkowe dotyczące:
1. zysku lub straty na zaniechaniu działalności; oraz
2. zysku lub straty z działalności gospodarczej odnoszącej się do działalności zaniechanej
za dany okres, razem z kwotami odpowiadającymi każdemu z prezentowanych okresów
ubiegłych;
3. kwota skutków podatkowych wypłaty dywidendy dla udziałowców jednostki, która została
zaproponowana lub zadeklarowana przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego do
publikacji, ale nie została ujęta w sprawozdaniu finansowym jako zobowiązanie;
6/7
Efektywna stopa podatkowa
Wpisany przez Monika Jędrachowicz
4. jeśli połączenie jednostek, w którym jednostka jest jednostką przejmującą wywołuje
zmianę ujętego przed dniem połączenia składnika aktywów z tytułu odroczonego podatku
dochodowego kwotę tej zmiany oraz jeśli korzyści z tytułu odroczonego podatku dochodowego
nabyte w ramach połączenia jednostek nie są ujmowane na dzień przejęcia, lecz po tym dniu,
opis zdarzenia lub zmiany okoliczności, które spowodowały ujęcie korzyści z tytułu
odroczonego podatku.
Jednostka gospodarcza ujawnia również kwotę aktywów z tytułu odroczonego podatku
dochodowego oraz rodzaj dowodów uzasadniających ich ujęcie, gdy:
1. realizacja aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego jest uzależniona od
nadwyżki przyszłego dochodu do opodatkowania nad dochodem wynikającym z odwrócenia się
dotychczasowych dodatnich różnic przejściowych; oraz
2. jednostka gospodarcza poniosła stratę w bieżącym lub poprzedzającym okresie w
systemie podatkowym, którego dotyczy składnik aktywów z tytułu odroczonego podatku
dochodowego.
Ponadto jednostka ujawnia kwoty potencjalnych skutków podatkowych, których kwotowe
określenie jest wykonalne w praktyce, oraz informuje o istnieniu potencjalnych skutków
podatkowych, których kwotowe określenie jest niewykonalne ze względów praktycznych.
Podsumowując powyższe rozważania dotyczące różnic między efektywną a ustawową stopą
podatkową oraz ujawniania informacji można stwierdzić, iż przed kierownictwem stoi niemałe
wyzwanie, aby sprostać stawianym przez MSSF wymogom przy sporządzaniu sprawozdania
finansowego. Ponadto w okresie światowego kryzysu kierownictwo jednostki coraz częściej
zastanawia się, jak osiągnąć planowany zysk i zapłacić minimalny wymagany podatek oraz
ujawnić tylko niezbędne informacje.
7/7