Materiały dydaktyczne dla szkoł

Andrzej Grzeszczuk
Wileńszczyzna
w II Rzeczypospolitej
Materiały dydaktyczne do lekcji historii
dla szkół ponadpodstawowych
Andrzej Grzeszczuk
Wileńszczyzna
w II Rzeczypospolitej
Materiały dydaktyczne do lekcji historii
dla szkół ponadpodstawowych
Warszawa 2012
Wileńszczyzna
w II Rzeczypospolitej
Andrzej Grzeszczuk
historyk, znawca tematyki kresowej,
autor opracowań publicystycznych
związanych z Ziemiami Utraconymi Rzeczypospolitej, pracownik Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”.
Scenariusz lekcji historii dla młodzieży polskiej na Litwie
dla grupy wiekowej 14–19 lat
Temat
Wileńszczyzna w II Rzeczypospolitej.
Cele lekcji
– Uczniowie znają historię Wileńszczyzny, ważne wydarzenia i ludzi tworzących kulturę tego okresu,
– Rozumieją przyczyny i skutki wydarzeń historycznych,
– Kształtują poczucie więzi, tożsamości narodowej, patriotyzmu, szacunek do osiągnięć przodków,
– Uczą się umiejętności logicznego myślenia, przechodzenia od ogółu do szczegółu,
doskonalą różne formy aktywności.
5
Metody
– Rozmowa nauczająca,
– „Poker kryterialny”,
– Praca ze źródłem historycznym,
– Dyskusja.
Materiały, środki dydaktyczne
– Karty z biogramami postaci (przedstawicieli kultury II RP, polityki, publicystyki, nauki,
literatury, sztuki),
– Opracowanie A. Grzeszczuk „Wileńszczyzna w II Rzeczypospolitej”, szkic historyczny
dla szkół, Warszawa 2012.
Z dziedziny nauki:
– Stefana Banacha,
– Ludwika Hirszfelda,
– Kazimierza Funka.
Z dziedziny literatury:
– Juliana Tuwima,
– Marii Dąbrowskiej,
– Zofii Nałkowskiej.
Z dziedziny sztuki:
– Jana Kiepury,
– Hanki Ordonówny,
– Juliusza Osterwy.
Plan rozmowy nauczającej
Tok lekcji
Nauczyciel charakteryzuje ogólną sytuację w Europie w okresie międzywojennym, dzieje Wilna, losy Polaków, Litwinów, zagrożenie sowietyzacją.
Uczniowie na poprzedniej lekcji otrzymali zadanie domowe: przygotować biografie
wybitnych Polaków z okresu międzywojennego (II wersja – nauczyciel rozdaje uczniom
gotowe karty pokera – 16 krótkich biografii wybitnych Polaków okresu międzywojennego). Zadaniem uczniów jest przedstawić osiągnięcia tych postaci w najbardziej atrakcyjnej formie. Nauczyciel dzieli uczniów na 5 grup (5 dziedzin). Każda grupa posiada karty
z biografiami postaci i od pomysłowości grupy zależy, jak się zaprezentuje. Najciekawsze
prezentacje zostaną nagrodzone najwyższą oceną z przedmiotu. Nauczyciel omawia
całość osiągnięć kulturalnych II RP. Uczniowie prezentują wybrane postaci.
Z dziedziny polityki:
– Józefa Piłsudskiego,
– Gabriela Narutowicza,
– Stanisława Wojciechowskiego,
– Ignacego Mościckiego.
Z dziedziny publicystyki:
– Stanisława Cat-Mackiewicza,
– Witolda Hulewicza,
– Tadeusza Łopalewskiego.
6
Punkty wykładu
Oczekiwana
aktywność
uczniów, „poker
kryterialny”
Nauczyciel analizuje sytuację wewnętrzną II RP.Uczniowie
włączają się do rozmowy, prezentując w dowolnej, atrakcyjnej formie biografie, ciekawostki z życia prezydentów II
RP i marszałka J. Piłsudskiego.
1, 2, 3, 4
W dalszej części nauczyciel przedstawia osiągnięcia Polaków z dziedziny publicystyki.
Uczniowie wykorzystują opracowanie i karty z biogramami postaci (może to być artykuł prasowy, lub dialog)
1, 2, 3
Nauczyciel zwraca uwagę na ogromny wkład Polaków
w rozwój nauki polskiej, a uczniowie w dowolnej formie
mogą włączyć się do tej dyskusji, prezentując osiągnięcia
wybranych postaci.
1, 2, 3
7
Klucz rozwiązań
Sprawdzian dla klas ponadpodstawowych
Nauczyciel omawia osiągnięcia literatury polskiej, a uczniowie przybliżają informacje biograficzne i cytują zabawne
fragmenty dzieł literackich lub inaczej zaciekawiają grupę
swoimi postaciami.
imię:
1, 2, 3
TEMAT: Wileńszczyzna w II Rzeczypospolitej
nazwisko:
klasa:
Nauczyciel charakteryzuje sztukę okresu międzywojennego, a uczniowie mówią o wybranych przedstawicielach
swoich dziedzin, przedstawiają pozostałej części klasy
krzyżówkę lub rebus do rozwiązania.
1, 2, 3
1. Do podanej informacji biograficznej dopisz nazwisko postaci:
Prezydent II Rzeczypospolitej, w 1927 r. uczestniczył
w koronacji obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej w Wilnie
Ignacy Mościcki
2. Zaznacz właściwą odpowiedź.
Wnioski końcowe i podsumowanie aktywności uczniów
Hanka Bielicka to przedstawicielka:
Wniosek:
Wilno w okresie międzywojennym było jednym z głównych centrów kulturowych
i naukowych państwa polskiego. Był to wspólny dom wielu narodowości, kultur i religii.
Osiągnięcia kultury polskiej na trwałe wpisały się w dzieje Wilna i Europy. Magię tego
okresu i miejsca czuje się, odwiedzając Ostrą Bramę, spacerując uliczkami Wilna.
 sztuki
x
 nauki
3. Do podanych dat dopisz wydarzenie:
1919 r.
1928 r.
1935 r.
Ocena najbardziej udanych wystąpień
 malarstwa
1939 r.
Wyzwolenie Wilna z rąk bolszewików.
Powołanie Wileńskiej Rozgłośni Polskiego Radia.
Śmierć Józefa Piłsudskiego.
Agresja wojsk sowieckich i niemieckich na Polskę.
4. Zaznacz właściwą odpowiedź.
Józef Piłsudski sprawował urząd:
 Prezydenta
x Naczelnika państwa
5. Zaznacz zdanie prawdziwe.
 Uniwersytet Wileński nosił imię Adama Mickiewicza.
 Pogrzeb serca Józefa Piłsudskiego odbył się w roku 1938.
x
 Hanka Ordonówna to wybitna polska aktorka.
8
 Ministra spraw zagranicznych
6. Zaznacz właściwą odpowiedź.
Od 1929 r. konserwatorem zabytków Wilna był:
x Stanisław Lorentz
7.
 Aleksander Zelwerowicz
 Henryk Borowski
Zaznacz właściwą odpowiedź.
x Tak
W 1922 r. Polacy stanowili 66% ogólnej liczby mieszkańców Wilna.
 Nie
8. Zaznacz właściwą odpowiedź.
Grupa poetycka „Żagary” zawiązana przez Czesława Miłosza powstała:
x na Uniwersytecie Wileńskim
 na Uniwersytecie Warszawskim
9. Do podanego opisu dopisz miejsce, o którym mowa:
Celi Konrada
„Z czasem w
urządzano
nawet zabawy taneczne, a stosunek życiowy do pamięci Mickiewicza cechowała naturalna swoboda,
co sprawiało, że miejsce to nie skostniało, zamieniając się w muzeum, a pozostało tętniącym życiem,
artystycznym, kulturalnym sercem miasta”.
10. Zaznacz właściwą odpowiedź.
Dziennik literacki „Słowo” powstał w:
 1919 r.
x 1922 r.
 1926 r.
11. Zaznacz właściwą odpowiedź.
17 IX 1939 r. to data:
x agresji radzieckiej na Polskę
 agresji radzieckiej na Litwę