Nowa organizacja lokalna i nowy lokalny serwis

Nowa organizacja
lokalna i nowy
lokalny serwis
Martigny
(CH)
Martigny jest miastem zamieszkalym przez 14.000
mieszkanców polozonym w dolinie Rodanu (Kanton
Valais). Ten region alpejski wytwarza znaczna czesc
energii elektrycznej produkowanej w Szwajcarskich
elektrowniach wodnych i dlatego tu zlokalizowane sa
zaklady przemyslowe pobierajace znaczne ilosci
energii. Jest to równiez region turystyczny, który
zarówno latem jak i zima przuciaga wielu ludzi. Jest
tu wiec bardzo dobra struktura hotelarska.
KONTEKST
W Szwajcarii, kraju bardzo zdecentralizowanym, samorzady miejskie maja duza role w dziedzinie energetyki.
To one odpowiadaja za dostawe energii dla odbiorców. Niektóre gminy oddaja te zadania stowarzyszeniom
regionalnym, ale wiekszosc wykonuje je wlasnymi silami. Martigny jest przypadkiem miasta, które za
posrednictwem wlasnego „Serwisu Przemyslowego” zarzadza siecia energetyczna (elektrycznosc, gaz,
cieplownictwo), wodna (dostawa wody i oczyszczanie scieków), telewizja i internetem (telesieci).
Metodyka zarzadzania tymi obiektami zostala opracowana z pomoca Federalnej Szkoly Politechnicznej
(EPFL) Lozannie, z która wspólpraca trwala od roku 1979. Ta wspólpraca doprowadzila do utworzenia w
roku 1986 Osrodka Badan Energetycznych i Miejskich (CREM). CREM wykorzystuje miasto Martigny jako
laboratorium doswiadczalne w skali jednego miasta. Od czasu jego utworzenia zebrano sporo doswiadczen.
Podstawowy pomysl polega na traktowaniu róznych sieci energetycznych jako zintegrowanego systemu i
optymizowania jego uzytkowania (minimalizacja zuzycia energii i emisji zanieczyszczen). Sieci elektryczna,
gazowa, wodna traktowane sa jako jedna calosc, sie telewizyjna jest uzytkowana jako srodek komunikacji
lokalnej. Taka koncepcja sieci energetycznych sprawia, ze akcje podejmowane w Martigny nie sa nigdy
izolowane lecz dotycza systemu jako calosci.
1
Nadchodzacy proces liberalizacji rynku energetycznego spowodowal, ze w Martigny zmodyfikowano
struktury i zastosowano swoje wlasne rozwiazania. W tym miescie „antycypacja” jest slowem kluczowym.
1
dobrze, ze 22 wrzesnia 2002 naród szwajcarski odrzucil w referendum Prawo Rynku Elektrycznego, które zakladalo – po raz pierwszy
w Szwajcarii, kraju federalnym – reglamentacje zaopatrzenia w energie elektryczna na terenie calego kraju
Energie Cités
2003
PODJETE DZIALANIA
Modyfikacje strukturalne
Juz od roku 2002, daty utworzenia „Sinergy” (zob. dalej), miasto Martigny polaczylo funkcje konsumpcji,
produkcji, dystrybucji i planowania. „Serwis Przemyslowy” zintegrowany z serwisem miejskim przejal
odpowiedzialnosc za wytwarzanie, dystrybucje oraz planowanie sieci, nadajac przywilej cieplownictwu
miejskiemu w dzielnicach bardziej skupionych a dalej gaz i rozwiazania indywidualne w zabudowie
rozrzedzonej. Miasto posiadalo pozycje lokalnego monopolu. Jako „konsument” uzytkowalo darmowo
energie dostarczana przez swoje wlasne sluzby.
Co sie stalo ?
2
Dzialalnosc dystrybucyjna zostala wyodrebniona i nastapilo utworzenie firmy Sinergy Infrastructures SA.
Miasto jest wlascicielem, w 2003, wszystkich akcji, ale struktura prawna pozwala przewidywac nieco pózniej
otwarta strukture kapitalowa jesli pewnego dnia powstana sprzyjajace warunki. Ta spólka jest wlascicielem
sieci – ma dlugoterminowy dlug wobec miasta, które jej przekazalo prawa wlasnosci i obciazylo obowiazkami
zarzadcy. (dotyczy to wszystkich sieci zarzadzanych wczesniej przez „Serwis Przemyslowy”). Dziala ona w
ramach kontraktu na koncesje od miasta (kontrakt przez siec) odniesionego do uzytkowania dziedziny
publicznej, za co miasto pobiera czynsz.
Sinergy Infrastructures SA :
• uczestniczy w spólkach filialnych, na przyklad w dziedzinie kabli i telekomunikacji
• rozwija nowe dzialania, takie jak planowanie zagospodarowania „Swiatlo” i leasing instalacji
Cieplownictwo miejskie wytwarza tylko na bazie gazu i jest wlasnoscia Sinergy Infrastructures SA i jest
eksploatowane przez te sama spólke.
Utworzono dzialalnosc komercyjna aby zaoferowac wyroby i uslugi w ramach konkurencji. Przejscie od
monopolu do konkurencji obowiazuje w istocie wszystkich, którzy chca przezyc i rozwijac sie proponujac
oferte kompetentna i innowacyjna. Spólce Sinergy Commerce SA zostalo powierzone zadanie
komercjalizacji dostaw energii i wody. Ta dzialalnosc nie jest ograniczona do terytorium Martigny, lrcz moze
sie rozwijac swobodnie na calym terytorium zjednoczonej Europy. Misto jest równiez wlascicielem, w 2003,
wszystkich akcji.
Miasto zachowuje równiez odpowiedzialnosc za stalosc cen przylaczenia, co pozwala zachowac autorytet
wladz komunalnych wobec pozyskanych klientów.
3
Aby jednak nie przekroczyc kosztów strukturalnych , te dwie spólki funkcjonuja na razie z tym samym
personelem. Sinergy Infrastructures SA fakturuje swoje uslugi a Sinergy Commerce SA w formie dniówek
roboczych oplaca 26 osób calosci personelu, który tam pracuje.
Te dwie spólki sa zlokalizowane w dawnych pomieszczeniach Serwisu Przemyslowego, stanowiacych
wlasnosc miasta. Placa za to czynsz taki sam, jak dawniej.
Sinergy Commerce SA zawarla kontrakt partnerstwa strategicznego z dostawca (EOS – Energie Ouest
Suisse – Energetyka Szwajcarii Wschodniej), który jej gwarantuje ceny dlugoterminowe i otwarcie strefy
dystrybucyjnej.
Podobnie Sinergy Commerce SA, jest czlonkiem zalozycielem SwissPower, (zob. inne opracowanie +
www.swisspower.ch), spólki serwisowej utworzonej przez szwajcarskie przedsiebiorstwa miejskie..
Kierownictwo Martigny stwierdzilo, ze pojedyncze, izolowane przedsiebiostwo miejskie tej wielkosci nie ma
zadnych szans w przyszlosci. Tym bardziej w zakresie polityki marketingowej oraz wobec klientów
wielostronnych taka inicjatywa wydaje sie nieodzowna. Takie same inicjatywy zostaly podjete w
telekomunikacji.
2
w zasadzie chodzi tu wylacznie o „dazenie”
mówi sie czasami, a czesciej w tytulach, ze unbundling w malych spólkach miejskich moze generowac wysokie koszty strukturalne a
ograniczac kompetencje.da. Nowa Dyrektywa na temat liberalizacji elektrycznosci i gazu przewiduje wyjatki odnosnie obowiazkowego
unbundling’u
3
Energie Cités
2003
Jesli chodzi o dzialalnosc produkcyjna, zdecydowano zachowac wlasnosc miejska, zarówno dla wody jak i
energii. Dlaczego? Produkcja lokalna (z wyjatkiem ciepla wytwarzanego na bazie gazu naturalnego)
obejmuje wytwarzanie elektrycznosci przez turbine wodna na wodzie pitnej. Martigny jest polozone u stóp
gór a ujecia wody znajduja sie na wysokosci 636m powyzej miasta. Od roku 1981 turbina wytwarza ponad 5
500 MWh/a przy mocy zainstalowanej 1MW przy zalozeniu przepelnienia zbiornika wody pitnej. Chodzi o
elektrycznosc „zielona”, „lokalna”, która miasto moze uzytkowac wedle wlasnego uznania, wedle wyboru
wlasnego : do zaopatrzenia mieszkanców w sytuacji awaryjnej po bardzo niskich cenach albo wrecz za
darmo; do podwyzszenia w swoim bilansie energetycznym udzialu energii „zielonej” lub do sprzedazy na
rynku miedzynarodowym jesli zaistnieje zapotrzebowanie przy dobrej cenie. Tak postepuje sie obecnie.
Jednak miasto nie zatrudnia personelu specjalistycznego do zarzadzania tym wytwarzaniem, zarówno od
strony technicznej jak i handlowej, powierza te funkcje spólce Sinergy, która wykonuje równiez uslugi
serwisowe na wlasny rachunek. Cena sprzedazy energii zielonej jest stala; jesli Sinergy sprzeda drozej,
nastepuje podzial nadwyzki po polowie pomiedzy Synergy i miasto.
Wreszcie, funkcja
sposród wielu.
konsumenta jest obecnie sprawa miasta, które teraz jest klientem Sinergy, jednym
Miasto moze korzystac z tych uslug na takich samych zasadach, jak kazdy inny klient. Praktycznie,
poniewaz istnieje przeplyw finansowy w obu kierunkach (miasto dla Sinergy za zakupiona energie i
swiadczenia, Sinergy dla miasta za wynajem lokali, dostep do serwisu, zakup elektrycznosci hydraulicznej –
zob. „produkcja”), oplacana jest tylko sprzedaz po kompensacji faktur. Ten system pozwala miastu unikac
placenia VAT od calosci zakupów a tylko od tej „sprzedazy”, Sinergy ze swej strony odzyskuje VAT od calej
swej dzialalnosci.
Nowe uslugi
O ile monopol moze, dla uproszczenia, zadowolic sie wyslaniem faktury dla zwiazanego (kontraktem)
uzytkownika, to spólka konkurencyjna musi przekonac swego klienta, by pozostal jej wierny i pozyskiwal
nowych.
Multi-serwis
Trzeba przypomniec atut podstawowy : Sinergy dysponuje zarówno narzedziami do zarzadzania siecia,
która dostarcza wyroby jak i uslugami w szerokim zakresie :
• elektrycznosc
• gaz
• cieplownictwo
• woda pitna
• oswietlenie publiczne
• tele-sieci (telewizja, Internet); ten serwis dotyczy nie tylko Martigny, lecz równiez pieciu innych gmin)
Istotnym atutem handlowym jest mozliwosc zaoferowania swojej klienteli takiej palety, która ponadto podlega
permanentnej innowacji.
Zielona energia
Sinergy Commerce SA oferuje swoim klientom energie elektryczna pochodzaca z elektrowni wodnych i
slonecznych pod marka „SwissPower Premium”, które sa rozwijanie w ramach stowarzyszenia Swiss Power
(zob. dalej). Istnieja: „Premium Water” i „ Premium Solar”. Premium ma certyfikat « Star-naturemade ».
Odbiorcom oferuje sie wiele mozliwosci:
• 95% Premium Water + 5% solar przez caly rok dla calego zuzycia
• 400 pierwszych kWh Premium Water (wystarcza dla zmywarki naczyn)
• 800 pierwszych kWh Premium Water (wystarcza dla kuchni i zamrazarki)
• do wyboru liczba kWh Premium Water
• 400 pierwszych kWh Premium Solar (wystarcza dla zmywarki naczyn)
• 800 pierwszych kWh Premium Solar (wystarcza dla kuchni i zamrazarki)
• do wyboru liczba kWh Premium Solar
Ceny :
• Premium Water : 0,18€ / kWh (godz. nocne: 0,10 €/ kWh )
• Premium Solar : 0,58 € / kWh
Energie Cités
2003
Dodac nalezy, iz roczne srednie zapotrzebowanie dla gospodarstwa domowego 2-osobowego wynosi 2500
kWh a dla 4-osobowego - 4500 kWh.
Monitoring i zarzadzanie popytem
Prace CREM (www.crem.ch) na temat monitoringu zuzycia energii elektrycznej sa narzedziami do tworzenia
„etykiet energetycznych” (obok oprogramowania Energie-Cités), uzywane od wielu lat, pozwolily sluzbie
Services Industriels w Martigny a potem równiez spólce Sinergy dysponowac narzedziem do nadzorowania
zuzycia energii przez swoich róznych odbiorców, zarówno w aspekcie obciazenia (mocy) jak i zuzycia
(energii).
Równiez Sinergy dysponuje obecnie srodkami do monitorowania w czasie rzeczywistym dla :
• calego zuzycia przez miasto dla poszczególnych mediów (nosniki energii i dystrybuowane plyny),
• podzespoly odbiorów miejskich, odpowiadajace wezlom sieciowym,
• wielcy odbiorcy : przedsiebiorstwa przemyslowe, hotele, baseny plywackie, lodowiska, itp. gdzie sa
zainstalowane systemy akwizycji danych, pozwalajace na zdalny pomiar.
Transmisja danych odbywa sie po sieci kablowej, która równiez zarzadza Sinergy.
Z niektórych miejsc nie przylaczonych do sieci transmisja odbywa sie przez modemy, jak równiez przez
GSM dla nadzorowania odbiorów w górach, zasilanych wylacznie z fotowoltaików.
Z kazdego miejsca dostepne sa informacje, które pozwalaja :
• zuzycie w czasie rzeczywistym, L
• ewolucje zuzycia w czasie rzeczywistym,
• porównania w okresach do wyboru (godzinowo, dziennie, tygodniowo, miesiecznie itd..)
Jednakze, z uwagi na to, ze liczba klientów jest ograniczona, nie ma zadnych mozliwosci porównan
pomiedzy odbiorcami, które pozwolilyby odbiorcom porównywac sie z innymi tego samego typu. Ale juz
obecnie CREM pracuje nad udostepnieniem np. wlascicielom hoteli dostepu do tych danych w celu ich
uczulenia na wydatki energetyczne (roczne, na 1 lózko).
Juz niebawem Sinergy zaoferuje swoim odbiorcom usluge dostepu do tych danych (które obecnie sa
dostepne tylko dla Spólki i CREM w celach badawczych). Zainteresowany odbiorca bedzie musial zaplacic:
• ryczalt za instalacje systemu akwizycji danych oraz uruchomienie uslugi,
• miesieczny abonament.
Wielcy odbiorcy moga korzystac z uslugi taryfikacji dynamicznej (istnieje tez podobny program EnergieCités), która daje odbiorcy informacje o krzywej obciazenia sieci w czasie rzeczywistym i dzieki temu moze
on dostosowac pobór potrzebnej mocy do sytuacji w sieci. Jesli odbiorca potrafi zarzadzac swoim
zapotrzebowaniem w taki sposób, aby utrzymywac pobór w granicach ustalonego limitu, moze byc
rozliczany wg korzystniejszej dla niego taryfy, co nie jest mozliwe w systemie taryf zwyczajnych,
uzaleznionych sztywno od pór doby i dni tygodnia. Ten system pozwala na wieksza elastycznosc poboru
energii i eliminowanie poboru zbednego.
Zarzadzanie zuzyciem energii
Poza tym, co oferuje usluga monitoringowa, klient ma pelna swobode stosowania srodków potrzebnych do
zarzadzania procesem zuzywania energii i zwracania sie do innych dostawców dla przeprowadzenia
rachunków porównawczych, jesli sam nie potrafi tego zrobic.
Sinergy ma dobra pozycje na rynku inzynieryjnym u swoich odbiorców w porównaniu z innymi
przedsiebiorstwami zdolnymi swiadczyc takie uslugi. O jednej z przeszkód nalezy jednak wspomniec: w
okresie przejsciowym od monopolu do rynku Sinergy przewage nad konkurentami, która ma dzieki
znajomosci zapotrzebowania swoich klientów. Istotnie, zbyt szybki rozwój takiej aktywnosci moze
sugerowac, ze rynek istnieje tylko w sensie rzeczowym i prowadzic do oskarzenie o naduzywanie pozycji
dominujacej.
Przechodzenie powinno zatem odbywac sie stopniowo.
Energie Cités
2003
LEKCJE
OPANOWANE
I
KONKLUZJE
DLA
POLITYKI
LOKALNEJ
Opisany tu przypadek moze sluzyc jak przyklad dydaktyczny pozwalajacy obramowac niemal wszystkie
zwiazane z liberalizacja, a w szczególnosci :
• unbundling, stosowany w postaci pragmatycznej poczawszy od podejscia funkcjomalnego do zadan
samorzadu miejskiego,
• ustanowienie nowych regul kontraktowych pomiedzy samorzadem miejskim a nowymi spólkami z
jednej, a tymi nowymi spólkami i klientami z drugiej strony,
• prerogatywy pozostajace w3gestii samorzadu miejskiego, l
• relacje pomiedzy samorzadem lokalnym a solidarnoscia „narodowa”, w rozwijaniu uslug gminnych a
innymi analogicznymi przedsiebiorstwami komunalnymi,
• oferta nowych uslug,
• kwestie zwiazane z ryzykiem oskarzenia o naduzywanie pozycji dominujacej w nowo-oferowanych
uslugach.
Istotnie, wdrozona zostala forma regulacji lokalnej.
ABY PÓJSC DALEJ
Sinergy Infrastructures SA i Sinergy Commerce SA
Jean-Marc REVAZ, Dyrektor
Philippe GAY-CROZIER [email protected]
Avenue du grand St-Bernard
Case Postale 960
CH-1920 Martigny
[email protected]
CREM (Centre de Recherches Energétiques et Municipales – Osrodek Badan Energetycznych i
Miejskich)
Christophe MATAS i Stéphane STORELLI
Rue des Morasses 5
Case Postale 256
CH-1920 Martigny
Tél :+41 (0)27 721 25 40
Fax :+41 (0)27 722 99 77
E-mail : [email protected]
Web : www.crem.ch
Tlumaczenie przy wsparciu Francuskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
Energie Cités
2003