Program profilaktyki Gimnazjum nr 17 w Gliwicach

Program profilaktyki Gimnazjum nr 17 w Gliwicach
Projekt Programu Profilaktyki na rok szkolny 2016/2017.
Niniejszy program został uchwalony:
uchwałą Rady Rodziców Gimnazjum nr 17 w Gliwicach – uchwała nr ………………………………
w uzgodnieniu z Radą Pedagogiczną - uchwała nr …………………………………
Załącznikiem do niniejszego programu jest Plan działań wychowawczo – profilaktycznych
ustalany na dany rok szkolny.
Podstawa prawna:
1. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2015 r. poz. 2156 oraz z
2016 r. poz. 35, 64, 195, 668 i 1010)
2. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2016 r. poz. 1379)
3. Rozporządzeniu MEN z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i
organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach,
szkołach i placówkach (Dz. U. poz. 532).
4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 17 listopada 2010 r.
w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i
młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych
niedostosowaniem społecznym (Dz. U. poz. 1113)
5. Rozporządzenie MENiS z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej
wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół
(Dz. U. poz. 977, z 2014 r. poz. 803 oraz z 2016 r. poz. 895).
6. Rozporządzenie MENiS z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów
publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624, z 2002 r. Nr 10,
poz. 96, z 2003 r. Nr 146, poz. 1416, z 2004 r. Nr 66, poz. 606, z 2005 r. Nr 10, poz. 75
oraz z 2007 r. Nr 35, poz. 222).
7. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie
szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów
i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. poz. 843 oraz z 2016 r. poz. 1278)
8. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie
zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności
wychowawczej, edukacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz.
U. poz. 1249)
9. Statut ZSO nr 3 w Gliwicach.
Ogólne założenia Programu Profilaktyki.
Szkolny Program Profilaktyczny jest dokumentem opracowanym wspólnie przez grono
pedagogiczne oraz w porozumieniu z Radą Rodziców Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 3
w Gliwicach.
Działalność profilaktyczna w szkole realizowana jest poprzez działania z zakresu
profilaktyki uniwersalnej, selektywnej i wskazującej w oparciu o coroczną diagnozę
w zakresie występujących w szeroko rozumianym środowisku szkolnym czynników
chroniących
i czynników ryzyka. W ramach działań profilaktycznych wskazywane są pożądane wzorce
zachowań, postawy prozdrowotne i prospołeczne, konstruktywne sposoby spędzania
wolnego czasu, rozwijania zainteresowań i hobby oraz uwrażliwienie na krzywdę
i wdrażanie do niesienia pomocy innym. Tworzeniu Programu profilaktyki szkolnej
towarzyszyło przekonanie, że:
1.
Profilaktyka jest ochroną człowieka przed zagrożeniami i reagowaniem na nie.
Obejmuje eliminację lub redukcję czynników ryzyka oraz wzmacnianie czynników
chroniących.
2.
Szkoła jest miejscem realizacji profilaktyki pierwszorzędowej, skierowanej do grupy
niskiego ryzyka.
3.
Profilaktyka pierwszorzędowa polega na promowaniu zdrowego stylu życia i
zapobieganiu zagrożeniom, w szczególności na rozwijaniu umiejętności radzenia
sobie z wymogami życia. Jej celem jest opóźnienie inicjacji lub zachęcenie do
abstynencji.
4.
Program profilaktyki szkolnej to ogół działań chroniących młodzież przed
zakłóceniami w rozwoju i interwencyjnych w sytuacji pojawiających się zagrożeń.
5.
Program profilaktyki szkolnej obejmuje działania podejmowane w trakcie realizacji
programów nauczania i Programu wychowawczego szkoły, gdy realizowane są
ogólne zadania szkoły, a także działania specyficzne dla profilaktyki.
Cele Programu Profilaktyki:
 ochrona uczniów przed zagrożeniami rozwoju,
 reagowanie na pojawiające się zagrożenia.
 wzmacnianie poczucia własnej wartości,
 budowanie właściwej samooceny,
 doskonalenie umiejętności komunikowania się,
 budowanie zaufania,
 rozwijanie empatii,
 nauka i ćwiczenia zachowań asertywnych,
 poznawanie konstruktywnych sposobów radzenia sobie ze stresem,
 znajomość szkodliwość używek, kształtowanie i wzmacnianie postaw przeciwnych
używaniu substancji psychoaktywnych,
 rozwijanie świadomości prozdrowotnej, budowanie poczucia odpowiedzialności za
swoje decyzje, w tym decyzje dotyczące własnego zdrowia,
 propagowanie zdrowego i ekologicznego stylu życia,
 utrwalanie zasad prawidłowej komunikacji między dziećmi a dorosłymi,
 podniesienie świadomości roli rodziców w profilaktyce.
Zadania Programu Profilaktyki.
1. Dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych i tym
samym umożliwienie racjonalnego wyboru.
2. Pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności społecznych i psychologicznych.
3. Rozwijanie umiejętności podejmowania wyborów
4. Reagowanie w sytuacjach rozpoznania pierwszych prób podejmowania zachowań
ryzykownych poprzez odwołanie się do specjalistycznej pomocy.
Działania profilaktyczne obejmują realizację programów profilaktycznych i promocji
zdrowia psychicznego, dostosowanych do potrzeb indywidualnych i grupowych szeroko
rozumianej społeczności szkolnej, przygotowanie oferty zajęć rozwijających zainteresowania i
uzdolnienia, które pozwalają zaspakajać potrzebę podniesienia samooceny, sukcesu,
przynależności i poczucia satysfakcji życiowej, kształtowane i wzmacniane są normy
przeciwne używaniu środków psychoaktywnych i podejmowaniu zachowań ryzykownych.
W razie potrzeby tworzone są indywidualne programy edukacyjno-terapeutyczne
i działania z zakresu przeciwdziałania używania środków psychoaktywnych.
Szkoła prowadzi działalność informacyjną na temat zagrożeń i rozwiązywania
problemów
z nimi związanych. Działalność ta jest skierowana zarówno do uczniów, rodziców, nauczycieli
i innych pracowników szkoły. Udostępnia informacje o ofercie pomocy specjalistycznej,
konsekwencjach prawnych podejmowania zachowań ryzykownych oraz informuje
o obowiązujących procedurach postępowania w sytuacjach zagrożenia narkomanią.
Dla rodziców organizowane są warsztaty służące podnoszeniu kompetencji
wychowawczych.
Nauczyciele uczestniczą w różnych formach doskonalenia zawodowego w zakresie
realizacji szkolnej interwencji profilaktycznej. Szkoła współpracuje ze specjalistami oraz
instytucjami edukującymi i niosącymi pomoc w zakresie uzależnień.
Metody i formy realizacji.
Działalność profilaktyczna realizowana jest w ramach: zajęć edukacyjnych, zajęć
z wychowawcą, zajęć profilaktycznych, zajęć dodatkowych, imprez klasowych, wycieczek
edukacyjno-terapeutycznych, wyjazdów do kina i teatru, konkursów, wystaw, debat,
koncertów.
Zasady oddziaływań profilaktycznych:
Poniższe zasady sformułowano na podstawie projektu Standardów jakości
pierwszorzędowych programów profilaktycznych realizowanych w szkole i placówce
oświatowej, autorstwa Krzysztofa A. Wojcieszka i Joanny Szymańskiej.
Bezpieczeństwo uczestników:
1.
2.
3.
4.
Respektowanie podmiotowości uczestników.
Poszanowanie ich godności i indywidualności.
Ochrona prywatności i zapewnienie dyskrecji.
Uwzględnienie wieku i poziomu rozwoju uczestników.
5. Uwzględnienie systemu wartości i stopnia wrażliwości uczestników.
6. Niestosowanie technik, które naruszają mechanizmy obronne osobowości
(terapeutycznych, psychomanipulacyjnych).
7. Realizatorzy działań profilaktycznych powinni posiadać przygotowanie pedagogiczne.
Adekwatność oddziaływań:
Działania profilaktyczne powinny być maksymalnie dostosowane do potrzeb i problemów
odbiorców oraz mieć wyraźnie określonego adresata.
Skuteczność:
1. Działania powinny być zgodnie z aktualnym stanem wiedzy z dziedziny, której dotyczą.
2. Działania powinny wykorzystywać wiedzę dotyczącą sprawdzonych strategii, form
i metod oddziaływania.
3. Działania powinny uwzględniać wiedzę z zakresu psychologii rozwojowej.
Rzetelność:
1. Informacje powinny być rzetelne.
2. Informacje powinny być dostosowane do poziomu rozwoju intelektualnego,
emocjonalnego i społecznego adresata, do jego możliwości percepcyjnych.
3. Informacje powinny uwzględniać poziom już posiadanej wiedzy (zbyt wczesne wkraczanie
z informacjami na temat zagrożeń może podsuwać pomysły na niepożądane zachowania).
4. Informacje powinny być rzeczowe (odwoływanie się do emocji, np. straszenie, może
powodować obronne odrzucanie zagrażających informacji lub też pobudzać ciekawość)
5. Informacje dotyczące zagrożeń nie powinny być zbyt szczegółowe (aby nie stanowiły
instruktażu nieprawidłowych zachowań).
Głębokość i czas trwania:
1. We współczesnej profilaktyce proponuje się, jako bardziej skuteczny, model głębszego
oddziaływania oparty o koncepcję czynników ryzyka i czynników chroniących.
2. Najbardziej skuteczne są działania zintegrowane z programem szkolnym (dydaktycznym i
wychowawczym).
3. Czas trwania oddziaływań i ich intensywność zależą od zdiagnozowanego wcześniej
stopnia zagrożenia
Rozpoznane czynniki ryzyka
Czynniki ryzyka to wszystkie elementy (cechy, sytuacje, warunki) zwiększające ryzyko
wystąpienia zachowań ryzykownych i związanych z nimi szkód.
Do zbadanych czynników ryzyka należą:
1. Środowisko społeczne i normy w nim obowiązujące, promujące dane wzorce zachowań.
2. Zachowania w domu i w szkole
3. Grupy rówieśnicze i występujące w nich zachowania dysfunkcyjne
4. Słabe wyniki w nauce, absencja na lekcjach
5. Dostęp do środków i substancji psychoaktywnych
Zachowania ryzykowne i ich przyczyny:
Zachowania ryzykowne, to działania zwiększające prawdopodobieństwo pojawienia
się niekorzystnych konsekwencji psychologicznych, społecznych i zdrowotnych.
Czynniki chroniące:
Czynniki chroniące, to wszystkie elementy osłabiające oddziaływanie czynników ryzyka.
Wymienia się w tym kontekście:
1. Silne więzi rodzinne.
2. Zainteresowanie nauką i własnym rozwojem, aktywność, ciekawość poznawczą.
3. Praktyki religijne.
4. Zakorzenienie w tradycji społeczności i szacunek dla jej norm.
5. Konstruktywną grupę rówieśniczą, autorytety.
6. Konstruktywne budowanie własnej tożsamości.
Identyfikacja niepokojących zachowań uczniów:
Identyfikację niepokojących zachowań przeprowadzono poprzez:
 analizę dokumentów szkolnych,
 konsultacje z wychowawcami klas i pracownikami pomocniczymi szkoły oraz
 wyniki ankiet przeprowadzonych wśród uczniów i nauczycieli oraz rodziców.
Dokumenty szkolne poddane analizie to dzienniki lekcyjne, zeszyty obserwacji zachowania
klasy, Księga Protokołów Posiedzeń Zespołu Wychowawczego. Uczniowie na wszystkich
poziomach nauczania przejawiają zachowania agresywne słowne i czynne.
Zachowania agresywne słowne to dokumentowane przez nauczycieli, używane przez uczniów
w czasie godzin lekcyjnych i przerw inwektywy, wulgaryzmy, przezwiska, obraźliwe epitety,
groźby.
Zachowania agresywne czynne to dokumentowane przez nauczycieli i Zespół Wychowawczy
incydenty na terenie szkoły w czasie godzin lekcyjnych i przerw: pobicia, potrącenia,
przepychanki, zadawanie ciosów, wymuszenia, niszczenie mienia.
Ujawniono również grupę uczniów pierwszego poziomu nauczania wykazujących
niepowodzenia szkolne.
Konsultacje z wychowawcami klas i pracownikami pomocniczymi szkoły
Nauczyciele podkreślali nieprzestrzeganie przez uczniów norm i reguł zachowania
obowiązujących w szkole podczas przerw i na lekcjach raz posługiwanie się agresją słowną i
przemocą fizyczną. Pracownicy wymieniali niszczenie mienia szkoły i śmiecenie. Zarówno
nauczyciele jak i pracownicy administracyjni (sprzątaczki, szatniarz) wymieniali przypadki
palenia papierosów w toaletach i na boisku szkolnym.
Sposoby ewaluacji:
 ankiety
 obserwacja
 ocena zachowań
 ocena prac uczniów
 analiza dokumentów
 wywiady
 sondaż wśród uczniów nauczycieli, rodziców.
W oparciu o diagnozę nauczyciel w uzgodnieniu z dyrektorem szkoły wybiera formę,
w której realizuje działalność profilaktyczną uwzględniając aktywne metody pracy.
Plan działań wychowawczo – profilaktycznych
Zadania
Kształtowanie
pożądanych postaw
i zachowań ucznia.
Sposoby realizacji
Termin realizacji
Klasa I
Zapoznanie uczniów i rodziców z treścią Statutu
wrzesień
Gimnazjum nr 17.
/październik
Zapoznanie uczniów i rodziców z procedurami
nagradzania i karania stanowiącymi załącznik Statutu
Szkoły.
Integracja uczniów w zespole klasowym i szkolnym:
 położenie szczególnego nacisku na kulturę
i higienę osobistą,
 poznanie siebie nawzajem,
 poszanowanie własności wspólnej i cudzej,
listopad/grudzień
 szacunek dla tradycji i obyczajów.
Poinformowanie o typach zachowań agresywnych,
sposobach rozwiązywania konfliktów (mediacja),
sposobach reagowania w sytuacjach trudnych
i kryzysowych, osobach, do których można zwrócić się o
pomoc.
Wypracowanie standardów zachowania ucznia
Gimnazjum nr 17 (schematy wartości, zachowań).
Zasady współżycia z uczniami liceum, propozycje
współpracy i pomocy koleżeńskiej.
Uwagi
Wychowawcy
Scenariusze dostępne
w zasobach szkolnych
Np. kontrakt
z wychowawcą,
nauczycielem
Uczenie
przestrzegania prawa
i obowiązujących
norm społecznych
Higiena pracy
umysłowej
Bezpieczeństwo
w czasie wypoczynku
Propagowanie
zdrowego stylu życia
Poinformowanie uczniów o konsekwencjach prawnych cały rok
wynikających z łamania norm społecznych
Spotkanie z przedstawicielami Straży Miejskiej i Policji
(sekcja do spraw nieletnich).
Korygowanie negatywnych zachowań.
Współpraca z rodzicami, pedagogiem, psychologiem
oraz innymi podmiotami wspomagającymi szkołę.
Analiza nieobecności, zaniedbania w nauce, zachowania
uczniów.
Zapoznanie z zasadami uczenia się, objawami zmęczenia styczeń/luty
psychicznego, umiejętnościami tworzenia warunków do
skutecznego uczenia się
Zapoznanie z zasadami obowiązującymi:
listopad-czerwiec
na wycieczkach szkolnych,
w czasie wolnym od zajęć szkolnych
Wskazywanie możliwości unikania zagrożeń związanych cały rok
z używaniem środków zmieniających świadomość oraz
sposobów radzenia sobie z presją grupy i otoczenia.
Informacja o zagrożeniach dla zdrowia wynikających
z używania alkoholu, palenia papierosów oraz zażywania
leków i narkotyków, jak również tzw. dopalaczy.
Pomoc osobom uzależnionym i współuzależnionym.
Wychowawca, dyrektor.
„Środowiskowy program
wychowania zdrowotnego
w szkole” (psycholog,
nauczyciele biologii)
Scenariusze w zasobach
szkolnych
Zadania
Sposoby realizacji
Termin realizacji
Uwagi
Klasa II
Uczenie
przestrzegania
prawa
i obowiązujących
norm społecznych
Określanie potrzeb
Zagrożenia
demoralizacją –
subkultury
młodzieżowe
Niebezpieczeństwa
czyhające w
wirtualnym świecie
Sposoby radzenia
sobie ze stresem
i porażką
Korygowanie negatywnych zachowań.
Współpraca z rodzicami, pedagogiem, psychologiem oraz innymi
podmiotami wspomagającymi szkołę. Analiza nieobecności,
zaniedbania w nauce, zachowania uczniów.
cały rok
Pomoc w budowaniu tożsamości poprzez określanie:
 Kim chcę być?
 Co wiem o sobie (samoocena)?
 Wartości i autorytetów, odniesienie się do
konsumpcyjnego modelu życia;
Przedstawianie skutków przynależenia do subkultur
młodzieżowych o charakterze przestępczym i zagrożonych
demoralizacją: pseudokibice
Przedstawienie zagrożeń występujących w klubach
młodzieżowych, dyskotekach: narkotyki, alkohol, dopalacze,
„tabletki gwałtu”.
Przedstawienie zagrożeń związanych z korzystaniem z komputera:
- cyberprzemoc (flaming, mobbing elektroniczny, oczernianie, slam
books, podszywanie się, ostracyzm, cybernękanie)
- zagrożenia we wiadomościach email (phishing, ujawnianie
danych osobowych;
- pobieranie plików (P2P)
- groźne oprogramowanie (spyware, adware)
- niebezpieczne grupy dyskusyjne
- hakerzy – wirusy, konie trojańskie,
- trolling
Korzystanie z filmoteki
cały rok
Współpraca w ramach
działających Zespołów
Wychowawczych.
cały rok
Wychowawca,
nauczyciel WDŻR
cały rok
Wychowawca,
nauczyciel informatyki,
pedagog szkolny
cały rok
Filmy i książki
pochodzące z zasobów
szkolnych
Zadania
Sposoby realizacji
Termin realizacji
Uwagi
cały rok
Filmy i książki pochodzące z
zasobów szkolnych
cały rok
Scenariusze w zasobach
szkolnych, nauczyciele
biologii.
cały rok
Uczestnictwo w targach
edukacyjnych
cały rok
Nauczyciel preorientacji
zawodowej
Nauczyciele przedmiotów
egzaminacyjnych,
wychowawcy
Klasa III
Sposoby radzenia
sobie ze stresem
i porażką,
rozwiązywanie
konfliktów
w rodzinie
Propagowanie
zdrowego stylu
życia
Korzystanie z filmoteki
Wskazywanie możliwości unikania zagrożeń związanych z
używaniem środków zmieniających świadomość oraz
sposobów radzenia sobie z presją grupy i otoczenia.
Informacja o zagrożeniach dla zdrowia wynikających
z używania alkoholu, palenia papierosów oraz zażywania
leków i narkotyków jak również tzw. dopalaczy.
Pomoc osobom uzależnionym i współuzależnionym.
Określanie celów
Pomoc w odkrywaniu:
edukacyjnych ucznia
 uzdolnień i talentów ucznia,
 drogi edukacyjnej (wybór szkoły)
Komunikowanie się i Kształtowanie umiejętności publicznych wystąpień
autoprezentacja
Wskazywanie
Wspieranie ucznia w przygotowaniu do egzaminu po
dojrzałych
gimnazjum. Korygowanie negatywnych zachowań.
zachowań
Współpraca z rodzicami, pedagogiem, psychologiem oraz
innymi podmiotami wspomagającymi szkołę. Analiza
nieobecności, zaniedbania w nauce, zachowania uczniów.
Rozwój
Przedstawianie uczniom najważniejszych i najciekawszych
emocjonalny
dokonań ludzkości w dziedzinie kultury sztuki.
i fizyczny poprzez
Rozwój fizyczny człowieka.
sztukę i sport
cały rok
Nauczyciel muzyki
i plastyki, nauczyciel
wychowania fizycznego