Barok - WordPress.com

Barok
Nazwa
Barocco w języku
portugalskim oznacza perłę o
nieregularnych kształtach.
Baroque to po francusku
bogactwo ozdób.
Ramy czasowe
Przyjmuje się, iż barok europejski
jest epoką trwającą od połowy XVI
do połowy XVIII wieku.
Polska:
od 1584 r. (śmierć Kochanowskiego)
do 1764 r. (Stanisław August
Poniatowski królem Polski)
Filozofia epoki
U jego podstaw leżał sprzeciw wobec
renesansowego klasycyzmu, głęboka
religijność, mistycyzm
i egzystencjalny niepokój.
Dostrzeżono, że filozofia renesansu
nie jest prawdziwa. Pojawiło się
rozdarcie i zwątpienie. Ludzie zauważyli, że świat wcale nie jest piękny, spokojny i harmonijny.
Charakterystyka epoki
Epoka przeciwieństw –
człowiek korzysta ze świata, ale
jednocześnie zdaje sobie sprawę z
jego nietrwałości (motyw vanitas –
marność).
W centrum zainteresowania
ponownie znalazł się Bóg
(teocentryzm) i żarliwość religijna,
często skutkująca nietolerancją.
Kontrreformacja
Prąd w Kościele katolickim zwalczający
reformację w celu odbudowy własnej
potęgi oraz politycznych,
gospodarczych i kulturalnych wpływów.
Dążono do reformy wewnątrz
Kościoła poprzez pogłębienie życia
religijnego, wzmożenie dyscypliny,
eliminację najbardziej rzucających się w
oczy nadużyć kleru.
Sarmatyzm
Przekonanie szlachty polskiej o pochodzeniu od starożytnego ludu Sarmatów
oraz o pozycji Polaków w Europie (walcząca
z Tatarami i Turkami Polska miała być
przedmurzem chrześcijaństwa).
Zalety: duma narodowa, przywiązanie do tradycji, patriotyzm, wystawność, gościnność.
Wady: megalomania, niechęć do zmian,
ksenofobia (niechęć do cudzoziemców),
awanturnictwo, obżarstwo i pijaństwo,
nietolerancja religijna i kłótliwość.
Architektura
W Polsce barok przypada na czas
kontrreformacji i długoletnich wojen. W
przypadku Polski były to walki (ze Szwecją,
Rosją, Turcją) oraz powstań kozackich:
Kosińskiego, Nalewajki, Chmielnickiego.
Etapy baroku w Polsce można podzielić
na główne okresy pokrywające się z
czasem panowania władców:
styl Wazów
(wzorowany na twórczości Berniniego)
okres panowania Jana III Sobieskiego
(wzory włoskie i barok klasycyzujący)
okres panowania władców saskich
(wzory włoskie i rokoko francuskie)
Rzeźba
Rzeźby zachwycały bogactwem
i szczegółami oraz kontrastem
przedstawianych treści. Cechy:
•
•
•
niejednolite, wyszukane
kształty (wrażenie ruchu)
utrwalanie silnych,
ekstatycznych przeżyć
„
Ekstaza Świętej Teresy”
Berniniego
Malarstwo
Cechy:
sceny mistyczne,
alegoryczne i mitologiczne,
pejzaże, portrety, martwe
natury;
zaskakiwanie odbiorcy,
stosowanie krzywych i
powyginanych linii,
gra światła i cienia.
Rembrandt
Rubens
Caravaggio
Rokoko - styl sztuki barokowej
Nurt stylistyczny, obecny zwłaszcza w
architekturze wnętrz, ornamentyce,
rzemiośle artystycznym i malarstwie,
występujący w sztuce europejskiej w
latach ok. 1720-1790.
lekkość
dekoracyjność
swobodna kompozycja
asymetria
płynność linii
motywy egzotyczne
Literatura
różnorodne nurty literackie,
pojawienie się wielu
wybitnych twórców,
odchodzenie od ideałów i poetyki renesansowej.
Marinizm
Styl poetycki stosowany często w
literaturze barokowej. Charakteryzowała
go efektowna forma utworu,
nadużywanie metafor oraz różnorodne
chwyty stylistyczne, by osiągnąć
pożądany efekt.
Jego prekursorem jest włoski twórca Giambattista Marino. W Polsce reprezentowany był głównie
przez Jana Andrzeja Morsztyna.
Jan Andrzej Morsztyn - „Jabłka”
Drażnięta, których strzeże płócienna obrona
I słaba oczom naszym zazdrości zasłona,
Któreście w ręku cudzych nigdy nie postały,
Których i własne ręce rzadko piastowały.
Trudno zgadnąć, jakoście stworzone, atoli
(Jeśli się pani wasza domyślać pozwoli)
Widząc, że sama biała jak śnieg niedeptany,
Że twarda, ni jej wzrusza stan mój opłakany,
Mniemam, że kto się odkryć was odważy, snadnie
Na twarde jabłka i na białą płeć napadnie.
Strzeżcie się kanikuły i słońca, można-li,
Bo i jabłka dojrzeją, i płeć się przypali.
Nurt metafizyczny
Innym odłamem poezji barokowej był
nurt metafizyczny, inspirowany
twórczością poety angielskiego Johna
Donne’a.
•
•
•
•
konceptyzm
łamanie form klasycznych
uczony język
filozoficzne, religijne oraz erotyczne
tematy.
W utworach poetów metafizycznych
podkreślone jest zwątpienie w potęgę
i możliwości człowieka.
•
Polski poeta metafizyczny to Mikołaj
Sęp Szarzyński
Opera
W baroku powstała opera –
spektakl mający oddziaływać na wszystkie zmysły człowieka.
Łączy w sobie słowo (tekst opery, czyli libretto), obraz
(wystawienie sceniczne) i muzykę.
Pierwszym wybitnym twórcą oper
był włoski kompozytor, Claudio
Monteverdi.
Muzyka
Wybitni kompozytorzy
epoki baroku:
Antonio Vivaldi,
Johann Sebastian Bach,
Georg Friedrich
Händel.
Sprawdź się
Co trzeba wiedzieć o baroku?
Na jakie lata przypada barok w Polsce?
Panowanie którego króla uważa się za koniec
epoki baroku w Polsce?
Opisz krótko filozofię baroku.
Czy to prawda, że w Europie na czas baroku
przypadły liczne wojny?
Na czym polegała kontrreformacja?
Czy sarmatyzm był dobrą cechą szlachty polskiej?
Opisz wygląd sarmaty.
Czym był marinizm?
Kto w Polsce pisał w stylu marinizmu?
Kto był prekursorem nurtu metaforycznego w poezji?
Jak wyglądały barokowe budowle? Podaj przykład.
Jak wyglądały barokowe rzeźby? Podaj przykład.
Jakie są cechy ówczesnego malarstwa?
Czym było rokoko i jakimi cechami się odznaczało?
Jak się miała literatura renesansu do literatury baroku?
Wymień trzech polskich pisarzy barokowych.
Co to jest opera? Jak działa na odbiorcę?
Wymień barokowych kompozytorów.
Barok masz opanowany :)
Źródło zdjęć: commons.wikimedia.org