Epoki i style: gotyk, barok

Epoki i style: gotyk, barok
Epoki i style: gotyk, barok Gotyk - styl ten powstał już w połowie XII wieku (kolebką była Francja),
osiągając rozkwit w XIII wieku i trwający do końca epoki; styl ten wiążą badacze kultury średniowiecznej
z duchem scholastycznym i mistycznym dojrzałego średniowiecza. Jego cechami są m. in.:Â
- lekkość i hieratyczność (monumentalizm, kultowość, patos) konstrukcji,
- ostre łuki, sklepienia krzyżowo-żebrowe,
- wysokie okna z pięknymi kolorowymi witrażami,
- harmonijne połączenie elementÃłw zdobniczych,
- nastrÃłj podniosły wnętrz, uwypuklony przez strzelistość linii i grę świateł (gÃłrne, wysokie partie
kościoła symbolizowały niebo, były mocno naświetlone, partie niższe były ciemne i mniej ozdobne).
 Gotyk stał się architekturą miasta:Â
- przede wszystkim wspaniałych katedr,
- ale także i budowli świeckich: ratuszÃłw, zamkÃłw, barbakanÃłw, pałacÃłw i kamienic. Â W Polsce
powstało wiele zabytkÃłw gotyckich, ktÃłre choć ustępują takim arcydziełom gotyku, jak np. katedra
Notre Dame w Paryżu, ukazują przejawy wysokiego kunsztu architektonicznego. Przede wszystkim jest
tych zabytkÃłw wiele i są one zaprojektowane z dużym rozmachem np. Â
- kościÃłł Mariacki,
- katedry w Gdańsku i Wrocławiu,
- Ratusz i Barbakan w Krakowie. W stylu pÃłźnego gotyku stworzył arcydzieło, Ołtarz Mariacki, Wit
Stwosz. Sztuka gotycka, pełna harmonii i subtelności, dążyła do wyrażenia odczuć tajemniczych i
wzniosłych, tyczących się wewnętrznego świata człowieka. Nasycona jest ona pierwiastkami
alegorycznymi i symbolicznymi, a artysta gotycki z niespodziewaną wprost ostrością wejrzał w duchowe
oblicze i ideały ludzi swej epoki. Znalazło to między innymi odbicie w uduchowionych portretach
malarskich i posągach zarÃłwno postaci religijnych, jak i świeckich. WśrÃłd wielu dzieł ikonograficznych
zwracają uwagę obrazy i rzeźby Matki Boskiej. Są to przepiękne wizerunki kobiece, delikatne i pełne
wdzięku, opiewający urodę i czar kobiety. Ikonografia gotycka wykazuje zadziwiający silny związek z
literaturą hagiograficzną. Â Istniały duże zrÃłżnicowania regionalne, ale szczegÃłlne piętno stylowe
gotyku, z jego dążeniem w gÃłrę, smukłością konstrukcji, sylwetek ludzkich, szlachetnością linii i
dbałością o wiązanie elementÃłw zdobniczych w całość kompozycyjną, nadaje rozmaitym jego wariantom
cechy uniwersalne. Â Klasycyzm - ogÃłlnoeuropejski prąd kulturalno-literacki nawiązujący do tradycji
antycznej stawiający ją za wzÃłr, jej formy i motywy zachowane wśrÃłd ruin Rzymu, lub odkrytych w
Pompei i Herkulanum. Największy rozwÃłj klasycyzmu przypada na wiek XVII zwłaszcza we Francji, i
wieku XVIII. Â Podłożem filozoficznym prądu był racjonalizm, łączenie ideału piękna i prawdy, wiara w ład
i harmonię świata oraz w istnienie ponadczasowej i niezmiennej istoty zjawisk. Klasycyzm pragnął poddać
sztukę określonym normom, przeznaczał ją dla dość jednolitego kręgu publiczności. Teorię francuskiego
klasycyzmu sformułował M. Boileau "Sztuka poetycka". Żądał on od sztuki przestrzegania reguł,
zachowania zasad prawdopodobieństwa w odniesieniu do rzeczywistości, ale także uogÃłlnienia i
upiększenia jej obrazu, dostosowania formy do tematu oraz aby służyła społecznej przyjemności i
pożytkowi. Sztuka klasycystyczna cechowała się ładem, harmonią, symetrią i wykwintną prostotą. Â Tak
zwany klasycyzm stanisławowski stanowił jeden z prądÃłw polskiego Oświecenia (obok rokoka i
sentymentalizmu). Przyjmował on założenie o racjonalnym porządku świata, podejmował wysiłek
ożywienia łączności kultury polskiej z tradycją europejską, interesował się sytuacją jednostki w
społeczeństwie. Â Występował z programem literatury wspomagającej nurt przemian społecznopolitycznych, postulował oddzielenie gatunkÃłw i kategorii literackich, domagał się jasności języka i stylu.
Klasycyzm wyznaczał więc sztuce poezji cele utylitarne, stawiał przed nią zadania dydaktycznomoralizatorskie, wyrastające z przekonania o ogromnej roli słowa jako narzędzia oddziaływania na
społeczeństwo. Tendencje klasycystyczne sięgające do francuskich wzorcÃłw reprezentował I. Krasicki. A.
Naruszewicz starał się je łączyć z tradycjami staropolskimi. Â Klasycyzm rozumiany jest także jako
ponadczasowa tendencja do ukazania ciągłości i tożsamości ludzkiego losu w rÃłżnych epokach przez
nawiązanie do przeszłości i tradycji kulturalnej literackiej. Taką postawę cechuje skłonność do
posługiwania się symboliką o charakterze powszechnym i ponadczasowym oraz do wszelkich stylizacji. W
XX wieku głÃłwnymi jej przedstawicielami był T. S. Eliot, u nas należy tu działalność programowa i
poetycka J. M. Rymkiewicza. Â Architektura :wpływy budowli greckich, rzymskich i renesansowych; nowe
typy budowli - szkoły, teatry, kamienice. domy handlowe, banki; np.: Łazienki  Malarstwo :wyrażało się
w tematyce historycznej , mitycznej, alegorycznej (pojęcia państwa, wolności, narodu) i portrecie. Forma
zdominowała kolor. David, Ingres, Bacciarelli  Muzyka: opera, klasycy wiedeńscy - Haydn, Mozart,
Beethoven  Barok (XVI - XVIII w.)- geneza baroku rozpatrywanego w sensie wyłącznie stylowym, była
głÃłwnie estetycznej natury. Stanowiła mianowicie swoiste następstwo wyboru pomiędzy dwoma
nakazami estetycznymi: humanistycznym nakazem naśladowaniem starożytnych, a innym, żywym i
narastającym od początkÃłw średniowiecza dążeniem do rozwijania tradycji rodzimej i ludowej. Celem
naśladownictwa była chęć osiągnięcia jak najdoskonalszej formy wyrazu dla treści i znaczeń najbardziej
http://www.sciaga.dol.pl - Ściąga- wypracowania, ściągi, streszczenia pomoce
Powered
dydaktyczne
by Mambo
Generated: 8 March, 2017, 04:53
aktualnych i swoistych dla danego kręgu kulturowego. Trzeba zaznaczyć, że okres nazwany Barokiem
przejawia stylową wielokierunkowość i choć Barok ogÃłlnie był nurtem dominującym, to np. we Francji
silniej zaznaczył się klasycyzm. Â "Barok" pojawił się w XVIII wieku jako epitet estetyczny w pracach nad
historią sztuki. W okresie Oświecenia ma pejoratywne znacznie. Traktowany jest jako upadek sztuki,
forma zdegenerowanego Odrodzenia. Wyraźnie oddzielono go jako odrębną formację kulturową w XIX
wieku. Narodził się on we Włoszech. Nigdy nie pozostał jednolity i tworzył liczne specyficzne lokalne
odmiany. Â Już w XVI wieku zaznaczyły się tendencje do uwypuklenia znaczenia artysty, nadania dziełu
swoistego indywidualizmu. Nurt nazwano manieryzmem. . "Manieryści" zapatrzenie byli w sposÃłb
tworzenia (manierę), w tajniki stylu. Epigoni byli bardziej zainteresowani naśladownictwem stylu
mistrzÃłw niż natury. Manieryzm był zapowiedzią Baroku. Artyści poczęli dążyć do wzbogacenia czy
prześcignięcia spuścizny antycznej. Linię klasycyzmu zaczyna oplatać barokowy ornament do tego
stopnia, że klasycystyczna podstawa niknie z oczu. Barok kierował się swoistymi, niepisanymi zasadami,
choć, o dziwo, posługiwano się wciąż podręcznikami estetyki klasycznej. Â Dbałość o formę i efekt była
skutkiem m. in. szerszego zainteresowania sztuką, także w Rzeczpospolitej. Sprowadzano dzieła i
artystÃłw z Zachodu (Tomasso Dolabella, Fontana, Gamerski-Gameran), a z czasem tworzyć w
barokowym stylu zaczęli i rodzimi (malarze Lekszycki, Strobel). Zaowocowało to niezwykłym rozkwitem
sztuki i literatury około połowy XVII wieku, zniweczonym wojnami szwedzkimi  Sztuka barokowa dążyła
do oddziaływania na psychikę, do olśnienia, zaskoczenia bogactwem formy, zaszokowania. Osiągała to
dzięki dekoracyjności, wyrafinowaniu, fantastycznej tematyce. Chcąc jak najsilniej inspirować
wyobraźnię, uznała obraz za podstawową jednostkę wypowiedzi. Obrazowość osiągano dbałością o
szczegÃłły w plastyce (Rubens, Rembrandt, van Dyck, Caravaggio, Valasquez) i dokładnymi,
ekspresywnymi opisami w literaturze. Warto zauważyć bardzo głębokie przenikanie się tych dwu dziedzin
sztuki. Rozwinięto renesansową emblematykę tj. sztukę łączenia rycin z myślami i sentencjami.
Najdobitniej łączność między literaturą i sztuką pokazują analogie między nimi. Podkreśla się
"narracyjność" obrazÃłw rodzajowych, scen mitologiczno-historycznych i nawet ortretÃłw
przedstawiających z zamiłowaniem do szczegÃłłÃłw i naturalizmu wygląd ludzi i rzeczy. Natomiast
barokowy tekst "narracyjny" (epos rycerski, romans poetycki) odznacza się malowniczością przedstawień
literackich ukazujących sugestywnie i szczegÃłłowo barwę, grę świateł i cieni, plastykę kształtÃłw,
perspektywę, gwałtowność ruchÃłw, przede wszystkim zaś rÃłżnorodne skutki oddziaływania iluzji,
mylących widza upiększeń i czarujących pozorÃłw. Â Literatura barokowa pozostała wierna motywom i
tematyce starożytne, średniowiecznej i renesansowej. Jednocześnie odznaczyła się rÃłżnorodnością i
bogactwem form narodowych i indywidualnych artystÃłw. Jej znamionami są także zwiększona
wrażliwość na doskonalenie języka artystycznego, na subtelność myśli i na udramatyzowanie sytuacji
człowieka na świecie. Nurty literackie baroku to np. konceptyzm (kładący nacisk na wyrafinowany,
zaskakujący "koncept" dzieła - pointa, ciekawy motyw, niezwykły środek wyrazu, skojarzenie czy środki
stylistyczne itd.), marinizm, gongoryzm, eufuizm (wszystkie będące odmianami konceptyzmu). Polscy
pisarze barokowi to m. in. Szarzyński, Morsztyn, Naborowski, Potocki; obcy: Cervantes, Lope de Vega,
Corneille, Molier, La Fointaine. Â Architektura zaczęła powszechnie służyć celom świeckim - pałace, parki
(francuskie, angielskie) - Wersal, Schoenbrunn. Jak i inne dziedziny twÃłrczości cechowała je zdobność,
efektowność, alegoria. Świątynie barokowe szerokie i krÃłtkie, z dobrze widocznym, wyeksponowanym
ołtarzem i kazalnicą. Boczne nawy miały kształt niewielkich kaplic. W bryle kościoła wyrÃłżniała się fasada
i zdobna kopuła. Â SpośrÃłd wszystkich trendÃłw barokowych najdłużej zachowało się rokoko,
najskromniejszy spośrÃłd stylÃłw oświeceniowych. Był to tak zwany "styl wnętrz", charakteryzujący się
drobiazgową dekoracyjnością, kwiecistością i dominacją bieli i złota w kolorystyce. Â
http://www.sciaga.dol.pl - Ściąga- wypracowania, ściągi, streszczenia pomoce
Powered
dydaktyczne
by Mambo
Generated: 8 March, 2017, 04:53