Sprawozdanie merytoryczne z przebiegu obrad

Komisja Europejska
Politechnika Krakowska
Europejski Urząd Patentowy
III Międzynarodowe Sympozjum
Własność przemysłowa
w innowacyjnej gospodarce
– transfer technologii
z uniwersytetów do przemysłu
Raport
Kraków, 6 – 7 września 2007 r.
Uniwersytet Jagielloński, Collegium Novum
IIIrd International Symposium
IP in innovative economy
– technology transfer
from universities to industry
Conference Report
Kraków, 6 – 7 September 2007
Jagiellonian University, Collegium Novum
Uniwersytet Jagielloński
SPIS TREŚCI
Słowo wstępne – Alicja Adamczak, Prezes Urzędu Patentowego RP ..................................
3
Słowo wstępne Przewodniczącego Sympozjum – Ron Marchant ........................................
4
I. WPROWADZENIE .....................................................................................................
6
II „FROM KNOWLEDGE CREATION TO VALUE CREATION - OD KREOWANIA
WIEDZY DO KREOWANIA ZYSKÓW”. STWARZANIE WARUNKÓW
DLA SKUTECZNEGO TRANSFERU TECHNOLOGII .....................................................
9
III. „VERBA DOCENT, EXEMPLA TRAHUNT – SŁOWA UCZĄ, PRZYKŁADY SKŁANIAJĄ
DO NAŚLADOWANIA”. NAJLEPSZE PRAKTYKI W TRANSFERZE TECHNOGII ............ 13
IV. ROLA I ZNACZENIE URZĘDÓW PATENTOWYCH W PROCESIE TRANSFERU
TECHNOLOGII Z UNIWERSYTETÓW DO PRZEMYSŁU ............................................... 16
V. PODSUMOWANIE .................................................................................................... 21
Załącznik – Program konferencji
1
CONTENTS
Foreword by Alicia Adamczak, President of the Patent Office of the Republic of Poland .. 23
Foreword by Ron Marchant, Chairman of the Symposium ................................................. 24
I. INTRODUCTION ....................................................................................................... 26
II. “FROM KNOWLEDGE CREATION TO VALUE CREATION” – MAKING
CONDITIONS FOR EFFECTIVE TECHNOLOGICAL TRANSFER .................................... 29
III. “VERBA DOCENT, EXEMPLA TRAHUNT – WORDS TEACH, EXAMPLES ATTRACT”.
BEST PRACTICES IN TECHNOLOGY TRANSFER ........................................................ 33
IV. ROLE AND IMPORTANCE OF PATENT OFFICES IN THE PROCES
OF TECHNOLOGY TRANSFER FROM UNIVERSITIES TO THE INDUSTRY .................. 36
V. SUMMARY ............................................................................................................... 41
Annex – Programme of the Symposium
2
Komisja Europejska
Urząd Patentowy RP
Europejski Urząd Patentowy
Politechnika Krakowska
Uniwersytet Jagielloński
Własność przemysłowa w innowacyjnej
gospodarce – transfer technologii
z uniwersytetów do przemysłu
Sympozjum pod honorowym patronatem
prof. Danuty Hübner, Komisarza Komisji Europejskiej
Kraków, 6 – 7 września 2007 r.
Uniwersytet Jagielloński, Collegium Novum
Program
6 września
9.00 – 10.00
Rejestracja uczestników seminarium, serwis kawowy
10.00 – 10.15
Otwarcie seminarium i powitanie gości:
prof. Karol Musioł, Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego
prof. Krzysztof Bieda, Prorektor Politechniki Krakowskiej
dr Alicja Adamczak, Prezes Urzędu Patentowego RP
10.15 – 10.45
Wystąpienia okolicznościowe:
Piotr Grzegorz Woźniak, Minister Gospodarki
prof. Wiesław Starowicz, Zastępca Prezydenta Krakowa
10.45 – 11.00
Europejska Sieć Patentowa oraz projekt Uniwersytecki Transfer Technologii
Gérard Giroud, Europejski Urząd Patentowy
SESJA I
Transfer technologii z uniwersytetów do przemysłu – najlepsze praktyki i doświadczenia
Prowadzenie obrad: Ron Marchant, Wielka Brytania
11.00 – 11.30
dr Olaf Gajl, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego
11.30 – 12.00
Michał Svantner, Światowa Organizacja Własności Intelektualnej
12.00 – 12.30
Christine Reid, Lambert Working Group on IP, Wielka Brytania
12.30 – 14.00
lunch
14.00 – 14.30
Kirsten Leute, Uniwersytet Stanford, Kalifornia, USA
14.30 – 15.00
dr Chiara Franzoni, Politechnika Turyńska, Włochy
15.00 – 15.30
Luk Palmen, Regionalny System Innowacji-RIS-Silesia, Polska
15.30 – 16.00
dr Lidia Adamska, Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie
16.00 – 16.15
prof. Michał du Vall, Uniwersytet Jagielloński
16.15 – 16.45
przerwa kawowa
16.45 – 18.15
Panel dyskusyjny:
„Działania na rzecz podniesienia efektywności transferu technologii z uniwersytetów
do przemysłu”
Prowadzenie panelu: prof. Józef Suchy, Wiceprezes Zarządu Głównego FSNT-NOT
1. prof. Ewa Okoń-Horodyńska, Uniwersytet Jagielloński
2. prof. Jan Koch, Politechnika Wrocławska
3. Christine Reid, Lambert Working Group on IP, Wielka Brytania
4. Kirsten Leute, Uniwersytet Stanford, Kalifornia, USA
5. Mateusz Gaczyński, Ministerstwo Gospodarki
6. prof. Leon Gradoń, Politechnika Warszawska
7. Krzysztof Pietraszkiewicz, Związek Banków Polskich
7 września
SESJA II
Rola urzędów patentowych w transferze technologii
Prowadzenie obrad: Ron Marchant, Wielka Brytania
10.00 – 10.15
prof. Jerzy Woźnicki, Prezes Fundacji Rektorów Polskich
10.15 – 10.30
Włodzimierz Mysłowski, Marbet Sp. z o.o., Polska
10.30 – 10.45
Gérard Giroud, Europejski Urząd Patentowy
10.45 – 11.00
dr Alicja Adamczak, Urząd Patentowy RP
11.00 – 11.15
Jim Houlihan, Brytyjski Urząd Własności Intelektualnej
11.15 – 11.30
dr Jürgen Schade, Niemiecki Urząd Patentów i Znaków Towarowych
11.30 – 12.00
przerwa kawowa
12.00 – 12.15
Martti Enäjärvi, Fiński Urząd Patentowy
12.15 – 12.30
Jorge Alvim, Portugalski Urząd Patentowy
12.30 – 12.45
Yoshihiro Fuji, Japoński Urząd Patentowy
12.45 – 13.00
dr Guus Boesterhuizen, Holenderski Urząd Patentowy
13.00 – 14.00
lunch
14.00 – 14.15
Éva Bakos, Węgierski Urząd Patentowy
14.15 – 14.30
Lone Saaby, Duński Urząd Patentowy
14.30 – 14.45
dr Johannes Werner, Austriacki Urząd Patentowy
14.45 – 15.00
Darina Kyliánowá, Słowacki Urząd Własności Przemysłowej
15.00 – 15.15
Gábor Varga, Rumuński Urząd Patentowy
15.15 – 15.30
przerwa kawowa
15.30 – 17.15
Okrągły Stół – dyskusja
17.15
Zakończenie sympozjum
SŁOWO WSTĘPNE
Wzrost gospodarczy, będący podstawą dobrobytu we współczesnym społeczeństwie, zależy
od szeregu czynników, wśród których do najważniejszych należą przedsiębiorczość, konkurencyjność i innowacyjność. Czynniki te są ze sobą w naturalny sposób powiązane, wzajemnie na siebie oddziaływując, przy czym zasadnicze znaczenie dla konkurencyjności gospodarki ma jej innowacyjność, co jest szczególnie widoczne w takich dziedzinach, jak informatyka, telekomunikacja
czy biotechnologia, w których nowe wynalazki wprowadzane są na rynek każdego dnia. Produkty
i technologie będące wynikiem twórczości innowacyjnej i kreatywności odgrywają kluczową rolę
w zapewnieniu właściwej dynamiki wzrostu gospodarczego. We współczesnej gospodarce szczególny nacisk kładzie się więc na ochronę wyników prac naukowo-badawczych, warunkującą ich efektywne wdrożenie, i w konsekwencji uzyskanie wymiernych korzyści ekonomicznych.
Sympozjum „Własność przemysłowa w innowacyjnej gospodarce” ma już trzyletnią tradycję.
Gdy w 2005 r. Urząd Patentowy RP, wspólnie z Europejskim Urzędem Patentowym oraz dwoma
krakowskimi uczelniami – Uniwersytetem Jagiellońskim oraz Politechniką Krakowską, organizował
je po raz pierwszy, miało ono zasięg regionalny – uczestnikami byli wykładowcy akademiccy oraz
prezesi i przedstawiciele urzędów patentowych państw bałtyckich, a także Wielkiej Brytanii, Hiszpanii i Węgier. Okazało się wówczas, że tego typu inicjatywa jest niezwykle pożądana, gdyż Sympozjum stało się ważnym forum wymiany doświadczeń w zakresie prowadzenia szeroko zakreślonej
polityki proinnowacyjnej. Ta wysoka ocena jego przydatności wpłynęła na decyzję o kontynuowaniu tego przedsięwzięcia w szerszym wymiarze. W drugim Sympozjum uczestniczyli już przedstawiciele większości państw należących do Europejskiej Organizacji Patentowej, oraz liczniejsze grono
przedstawicieli świata nauki.
W roku bieżącym do wzięcia udziału w Sympozjum, którego tematem przewodnim był transfer
technologii z uniwersytetów do przemysłu, zaproszono wielu znakomitych fachowców z tej dziedziny, nie tylko z Polski i krajów europejskich, ale również ze Stanów Zjednoczonych i Japonii. Zainteresowanie Sympozjum przekroczyło nasze oczekiwania. Niezwykle aktywny udział w dwudniowych
obradach niemal wszystkich uczestników, zarówno specjalistów od transferu technologii, jak i naukowców i przedsiębiorców utwierdził mnie w przekonaniu, że ta inicjatywa Urzędu Patentowego
RP nie tylko nie straciła na aktualności, ale stawia przed organizatorami wyzwanie jej kontynuacji
i dostosowanie tematyki kolejnych edycji do zmian zachodzących gospodarce światowej.
Przedstawiając niniejszy raport jestem przekonana, że pozwoli on uczestnikom Sympozjum
utrwalić najważniejsze aspekty omawianej tematyki, zaś inne osoby zachęci do wzięcia udziału
w następnej konferencji z cyklu „Własność przemysłowa w innowacyjnej gospodarce”, która odbędzie się w Krakowie w dniach 4-5 września 2008 r.
Jednocześnie pragnę serdecznie podziękować mojemu wieloletniemu przyjacielowi, Panu
Ronowi Marchantowi za znakomite przewodniczenie obradom, a także wszystkim współorganizatorom za przyczynienie się do sukcesu tego przedsięwzięcia.
Alicja Adamczak
Prezes Urzędu Patentowego RP
3
SŁOWO WSTĘPNE PRZEWODNICZĄCEGO SYMPOZJUM
Krakowskie Sympozjum jest kolejnym z cyklu konferencji organizowanych przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej we współpracy z Europejskim Urzędem Patentowym, Komisją
Europejską, Politechniką Krakowską i Uniwersytetem Jagiellońskim. Sympozjum to odbyło się
w dniach 6 i 7 września 2007 r. w Uniwersytecie Jagiellońskim.
Znaczenie innowacyjności w procesie kształtowania gospodarki zdolnej konkurować
na rynkach świata XXI wieku jest już obecnie powszechnie rozumiane. Konieczność innowacyjności przejawia się w przesunięciu punktu ciężkości z modelu gospodarki opartej na dostępie
do surowców naturalnych i siły roboczej w kierunku modelu bazującego na wykorzystaniu wiedzy
i kreatywności.
Innowacyjność to coś więcej niż wynalazek techniczny czy naukowy; nowe usługi oraz produkty kreatywnego przemysłu wpływają w coraz większym stopniu na całą działalność gospodarczą. Pamiętając o tym, rządy poszczególnych państw uznają znaczenie komercyjnego wykorzystania rezultatów badań naukowych. Zagadnienie to jest jednak złożone. Komercyjne wykorzystanie
wyników badań wymaga świeżego spojrzenia na kwestię prowadzenia badań naukowych finansowanych ze środków publicznych, co wiąże się z przejrzystym uregulowaniem stosunków własnościowych i warunków korzystania z własności intelektualnej, relacji pomiędzy uniwersytetami
i badaczami, a także nowymi warunkami finansowania prac badawczych.
Poszczególne państwa stosują różnorodne systemy finansowania i prowadzenia badań naukowych na uniwersytetach; stąd też jest mało prawdopodobne, aby jeden system sprawdzał
się w każdych warunkach. Dlatego też na nasze Sympozjum zaprosiliśmy, oprócz gości z krajów
europejskich, także przedstawicieli Stanów Zjednoczonych Ameryki oraz Japonii. Te dwa ostatnie
kraje przejawiają szczególną aktywność w dziedzinie transferu technologicznego, a zatem my Europejczycy mamy szansę wiele się od nich nauczyć.
Przedstawiciele rządu RP, dokonując otwarcia Sympozjum, zwrócili uwagę na znaczenie tego
zagadnienia dla wzrostu i rozwoju aktywności gospodarczej Polski oraz badań naukowych. Podobna myśl wyrażona została w przemówieniu powitalnym przez rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego i Prorektora Politechniki Krakowskiej.
Poniżej zamieszczone zostały streszczenia wygłoszonych prezentacji i prowadzonych dyskusji, które dotyczyły następujących zagadnień:
– rola krajowych urzędów patentowych w Europejskiej Sieci Patentowej w procesie transferu technologii,
– pomoc dostępna ze strony Światowej Organizacji Własności Intelektualnej,
– działalność krajowych urzędów patentowych: Austrii, Danii, Finlandii, Niemiec, Węgier, Holandii, Rumunii, Słowacji oraz Wielkiej Brytanii,
– doświadczenia osób zajmujących się zawodowo transferem technologii z takich krajów jak:
Włochy, Japonia, Polska, Wielka Brytania i Stany Zjednoczone,
4
– inicjatywy innowacyjne w Polsce związane z tworzeniem specjalistycznego rynku dla zwiększenia kapitału inwestycyjnego dla najnowszych technologii w sposób uproszczony i skrócony
w porównaniu z typowymi rynkami.
Z przedstawionych informacji i opinii warto zapamiętać następujące wnioski:
– znaczące pożytki, wynikające z bliskiej współpracy, na szczeblu regionalnym, z lokalnymi ośrodkami akademickimi prowadzącymi badania naukowe, jak również pewność, że naukowcy i inżynierowie poznają znaczenie własności przemysłowej i korzyści wynikające z korzystania z niej,
– wiele lat może upłynąć pomiędzy opatentowaniem wynalazku i osiągnięciem wymiernych korzyści w postaci znaczących opłat licencyjnych, a zatem absolutnie niezbędne są odpowiednie
nakłady,
– ogromne znaczenie mają przejrzyste regulacje kwestii własności praw wyłącznych oraz sporządzanie umów licencyjnych we właściwy sposób,
– konieczne jest zapewnienie, aby badacze ze środowisk naukowych mieli realistyczne wyobrażenia i oczekiwania w odniesieniu do komercjalizacji wyników swoich prac badawczych, oraz
niwelowanie przepaści kulturowej między środowiskami naukowymi i biznesem,
– transfer technologiczny jest narzędziem generowania wymiernych korzyści w dziedzinie innowacyjności i ogólnie własności intelektualnej,
– uznanie zalet wykorzystywania Internetu dla celów ogłaszania możliwości uzyskania licencji,
– duża elastyczność umów licencyjnych, umożliwiająca najlepsze dostosowanie się do interesów
poszczególnych partnerów i warunków, w jakich oni działają,
– znaczenie dostępu do środków finansowych na finansowanie badań na różnych poziomach
ich zaawansowania, zarówno na etapie akademickim, jak i komercjalizacji ich wyników.
Podczas dyskusji panelowych wyrażono zgodny pogląd, że prace badawcze w uniwersytetach odgrywają kluczową rolę w innowacyjności, ale jednocześnie uniwersytety nie mogą zawężać
swojej działalności badawczej jedynie do badań okołorynkowych. Znaczenie badań czysto teoretycznych, nawet w sytuacji, gdy na razie nie wynikają z nich żadne bezpośrednie zyski komercyjne,
zdaje się potwierdzać jedynie doniosłą rolę ośrodków badawczych, które stanowią fundament dla
bardziej komercyjnie zorientowanej pracy badawczej. Ważne jest przy tym, aby nie dopuszczać
do rozdźwięków w środowisku naukowym w kwestii tego, co może być komercyjnie wykorzystane
w wymiarze krótkookresowym, a co takiej możliwości nie posiada. Rozszerzona rola uniwersytetów w procesie edukowania oraz prowadzenia badań naukowych jest kluczowym elementem dla
działalności innowacyjnej. Tworzenie warunków dla innowacyjnego myślenia oraz rozwiązywanie
problemów w dużej mierze zależy od pracy na wszystkich wydziałach uniwersyteckich.
Pragnę wspomnieć jeszcze o wysokim standardzie wszystkich przedstawionych prezentacji
i dyskusji w ramach Sympozjum, co świadczy o tym, że w całej Europie temat ten traktujemy bardzo poważnie. Prawdziwą przyjemnością było przewodniczyć temu wydarzeniu. Jak zawsze też,
nasi gospodarze byli znakomici i wszyscy delegaci składają dla nich wyrazy serdecznego podziękowania.
Ron Marchant
Kawaler Orderu Łaźni
5
RAPORT
I. WPROWADZENIE
W dniach 6-7 września 2007 r. w Auli Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego odbyło się międzynarodowe sympozjum „Własność przemysłowa w innowacyjnej gospodarce – transfer technologii z uniwersytetów do przemysłu”, zorganizowane przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej wspólnie z Europejskim Urzędem Patentowym, Uniwersytetem Jagiellońskim oraz
Politechniką Krakowską, przy wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Sympozjum
objęte zostało honorowym patronatem prof. Danuty Hübner – Komisarza Komisji Europejskiej
ds. Polityki Regionalnej.
W blisko 150-osobowym gronie uczestników sympozjum większość stanowili rektorzy oraz
wyższa kadra naukowa polskich i zagranicznych uczelni, przedstawiciele administracji centralnej
i terytorialnej, prezesi oraz reprezentanci większości krajowych urzędów patentowych państw
członkowskich Europejskiej Organizacji Patentowej, jak również kierownicy i menadżerowie ośrodków transferu technologii oraz inkubatorów przedsiębiorczości.
Sympozjum obejmowało dwie sesje tematyczne – pierwsza odnosiła się do najlepszych
praktyk i doświadczeń ekspertów z zakresu transferu technologii i zagadnień związanych z tą problematyką, natomiast motywem przewodnim drugiej była rola, jaką mogą i powinny pełnić urzędy
patentowe w efektywnym transferze technologii ze świata nauki do przemysłu. Przewodniczącym
obrad był, zgodnie z 3 -letnią tradycją Sympozjum, pan Ron Marchant – emerytowany Prezes
Urzędu Własności Intelektualnej Wielkiej Brytanii.
Dokonując otwarcia sympozjum Prezes Urzędu Patentowego RP – dr Alicja Adamczak
zwróciła uwagę na ważną rolę i doniosłą misję dzisiejszych urzędów patentowych w transferze
technologii oraz ich udział w kreowaniu szeroko pojętej „kultury własności intelektualnej”. Podkreśliła, iż nowoczesne urzędy nie mogą zajmować się tylko rozpatrywaniem zgłoszeń o udzielanie
praw wyłącznych, ale muszą być równocześnie jednostkami dynamicznie współpracującymi z uniwersytetami i środowiskiem naukowo-badawczym oraz przemysłem. Coroczne międzynarodowe
sympozjum w Krakowie, organizowane od 2005 r., w sposób szczególny wpisuje się postulat upowszechniania wiedzy oraz podnoszenia świadomości społecznej w zakresie roli własności przemysłowej
w innowacyjnej i konkurencyjnej gospodarce, a jednocześnie służy integracji środowiska twórczego
z potencjalnymi inwestorami, przy współudziale władz centralnych i samorządowych – podkreślała
główną ideę Sympozjum Prezes Adamczak.
Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego – prof. Karol Musioł w swoim powitalnym wystąpieniu zwrócił uwagę na to, iż tematyka transferu myśli naukowej do praktyki była w ostatnich
dziesiątkach lat zaniedbywana w Polsce. Teraz następuje nadganianie straconego czasu, które postępuje rozsądnie dobrze. Rektor Musioł podkreślił również to, jak istotnymi jednostkami w skutecznym przepływie myśli naukowej z uniwersytetów do przemysłu są akademickie centra transferu
technologii, podając za przykład Centrum Innowacji, Transferu Technologii i Rozwoju Uniwersytetu (CITTRU). Nie wyobrażam sobie udanego uregulowania wszystkich spraw dotyczących kwestii
6
RAPORT
własności intelektualnej powstającej w Uniwersytecie Jagiellońskim bez tej jednostki – powiedział
rektor Musioł, zachęcając do tworzenia podobnych ośrodków przez te uczelnie wyższe, które dotąd tego nie zrobiły. Na własności intelektualnej można i warto zarabiać – mówił rektor, odnosząc
się do konieczności poszukiwania funduszy na działalność uczelni.
Powyższą tezę poparł prof. Krzysztof Bieda – prorektor Politechniki Krakowskiej, stwierdzając, iż następuje gwałtowne zapotrzebowanie na rozwój badań oraz współpracy z przemysłem.
Uczelniom, nie tylko w Polsce, ale również w Europie, brakuje funduszy. Odpowiednie uregulowanie
praw do własności intelektualnej powstającej na uczelni może stanowić źródło dużych dochodów
– mówił prorektor.
Przedstawiciel władz Krakowa – prof. Wiesław Starowicz, Zastępca Prezydenta ds. Infrastruktury Miasta dziękując za wybranie właśnie Krakowa na miejsce tak ważnej konferencji
podkreślał, że strategią rozwoju tego miasta jest dążenie do uczynienia z niego konkurencyjnego
ośrodka nowoczesnej gospodarki opartej na potencjale naukowym i kulturowym, przejawiającym
się między innymi liczbą 160. tys. studentów na 23. uczelniach wyższych, połączonym z wielowiekową tradycją. Prof. Starowicz wspomniał również, że tematyka sympozjum jest w pełni
komplementarna w stosunku do jednej z najnowszych inicjatyw w regionie, mianowicie z intencją
utworzenia „ Autostrady Firm Nowych Technologii” – jednego z największych klastrów1 wysokich technologii w Europie i największym w tej części Starego Kontynentu. Porozumienie w tej
sprawie podpisali w lipcu br. marszałkowie województw dolnośląskiego, małopolskiego, śląskiego
i opolskiego oraz prezydenci Wrocławia, Krakowa, Katowic i Opola. Ideą przewodnią tego projektu
jest utworzenie „Polskiej Doliny Krzemowej”, promującej potencjał intelektualny i technologiczny
makroregionu południowego Polski w zakresie wykorzystania i stosowania nowoczesnych technologii oraz działalności gospodarczej, polityki, przemysłu i eksportu. Wspólnym mianownikiem
tych regionów jest położenie przy autostradzie A4, co znajduje odzwierciedlenie w nazwie przedsięwzięcia.
Gérard Giroud, Dyrektor ds. Europejskich i Międzynarodowych w Europejskim Urzędzie Patentowym (EUP), dokonując otwarcia obrad w imieniu prezesa tej instytucji, pani Alison
Brimelow, określił sympozjum mianem kamienia milowego w kierunku poszukiwania odpowiedzi
na pytanie o zakres udziału EUP oraz krajowych urzędów patentowych w tak istotnym i szerokim
zagadnieniu, jakim jest transfer technologii z nauki do przemysłu. Dodał, iż inicjatywy takie jak,
Sympozjum krakowskie stanowią instrument w rozwiązywaniu problemu, który Przewodniczący
Komisji Europejskiej – José Manuel Barroso, określił mianem „paradoksu europejskiego”, czyli
faktu, że wiedza i badania naukowe w Europie są na bardzo wysokim poziomie, ale ich wykorzystanie
i wdrożenie jest na poziomie znacznie niewystarczającym.
Również dr Michal Svantner, szef Wydziału Państw Europy i Azji w Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO), podkreślał znaczenie Sympozjum w zwiększaniu świadomości i przekazywaniu fachowej wiedzy w tak istotnej dla współczesnej gospodarki dziedzinie,
jaką jest innowacyjność. Fundamentem innowacyjności jest pewna wizja wynalazcy, zaś przedsiębiorcy stymulują i umożliwiają przekształcenie tej wizji w użyteczny produkt – referował dr Svantner,
prezentując w jaki sposób WIPO, przy współpracy z krajowymi urzędami patentowymi i innymi
instytucjami, stara się wspierać działalność innowacyjną.
1 Klaster przemysłowy (ang. cluster, inne nazwy to grono, wiązka przemysłowa, lokalny system produkcyjny,
biegun kompetencji) – przestrzennie skoncentrowana grupa przedsiębiorstw, instytucji i organizacji powiązanych siecią
pionowych i poziomych zależności, często o charakterze nieformalnym, która poprzez skupienie szczególnych zasobów
pozwala osiągnąć tym przedsiębiorstwom trwałą przewagę konkurencyjną
7
RAPORT
Przechodząc do pierwszej sesji tematycznej sympozjum Przewodniczący Ron Marchant zaznaczył, że rządy państw rozwiniętych zorientowały się na przestrzeni ostatnich lat, iż dalsze zapewnianie dobrobytu swoim obywatelom uzależnione jest od rozwoju technologicznego i innowacyjności.
Wiąże się z tym również ewolucja roli naukowców i uczelni wyższych, które skupiają się już nie tylko
na działalności edukacyjnej, ale muszą również brać pod uwagę ekonomiczny, komercyjny aspekt
pracy naukowo-badawczej, jaka prowadzona jest w uczelni. Realizowanie tej nowej płaszczyzny
aktywności uniwersytetów i naukowców może odbywać się w niejednolity sposób, począwszy
od różnorodnych odmian partnerstwa z innymi jednostkami, poprzez takie przejawy przedsiębiorczości akademickiej, jak spółki spin-off, itp. Powstaje przy tym wiele problemów, a to, w jaki sposób
efektywnie poradzono sobie z nimi w różnych uwarunkowaniach będzie przedmiotem prezentacji ekspertów z Europy, Stanów Zjednoczonych i Japonii, zaproszonych przez organizatorów – wprowadzał
w tematykę sympozjum jego Przewodniczący.
8
RAPORT
II. „FROM KNOWLEDGE CREATION TO VALUE CREATION –
OD KREOWANIA WIEDZY DO KREOWANIA ZYSKÓW”.
STWARZANIE WARUNKÓW DLA SKUTECZNEGO
TRANSFERU TECHNOLOGII
Analiza danych statystycznych dotyczących stanu gospodarek poszczególnych państw
w skali globalnej wskazuje na ogromne dysproporcje występujące pomiędzy nimi pod względem
poziomu rozwoju technologicznego i zdolności do kreowania postępu. Niski poziom innowacyjności, wobec niezwykle ważnej roli, jaką spełnia ona we współczesnych gospodarkach, stanowi
poważne zagrożenie dla dalszego rozwoju społeczno-gospodarczego2. Innowacyjna pozycja Polski poprawiła się – przeszliśmy z grupy krajów „tracących grunt” do krajów, które gonią – mówił
dr. inż. Olaf Gajl – podsekretarz stanu w MNiSW, przedstawiając w swej prezentacji dane
z Europejskiej Tablicy Wyników w dziedzinie Innowacji (European Innovation Scoreboard). W grupie państw nadrabiających opóźnienia rozwojowe – Polski i innych nowych kraje UE – o gorszej
pozycji innowacyjnej decydują wskaźniki odnoszące się do własności przemysłowej. Patentowanie
wynalazków jest naszą słabą stroną. Ale jest już coraz lepiej, odnotowujemy wzrost, co jest powodem
do pewnego optymizmu – wskazywał minister. Niewiarygodną szansę na poprawę naszej sytuacji stanowią fundusze strukturalne. Dzięki nim możemy zmienić zarówno szkolnictwo wyższe, jak i wpływać
na transfer technologii i rozwój badań naukowych. słowami według opinii ministra Gajla, aby wspomagać proces transferu technologii należy przede wszystkim kształtować umiejętności przyszłych
kadr nauki i biznesu, czyli ludzi młodych – inwestowanie w studentów, absolwentów szkół wyższych,
doktorantów, oraz młodych pracowników nauki w zakresie komercjalizacji technologii na obecnym
etapie rozwoju gospodarki stanowi najefektywniejszą metodę wspierania transferu technologii.
Uzupełnieniem powyższej metody powinno być zapewnienie szkołom wyższym możliwości
transferu technologii, choćby poprzez wspieranie tworzenia akademickich spółek spin-off, jak również zachęcanie do szukania „pomysłów na dobry biznes”, dzięki nowym technologiom.
Osiąganiu powyższych celów służyć mają m.in. dwa programy MNiSW – Kreator Innowacyjności oraz Patent Plus. Ten pierwszy ma wspierać innowacyjną przedsiębiorczość akademicką,
także poprzez podnoszenie kwalifikacji kadr akademickich w zakresie przedsiębiorczości, zarządzania własnością intelektualną oraz komercjalizacji jej wyników – chcemy zrealizować większą liczbę
badań, których rezultaty przekształcone zostaną w zastosowania komercyjne. Natomiast Patent Plus
ma usprawniać proces transferu technologii z jednostek naukowych do gospodarki poprzez wspar-
2 D. Firszt, Międzynarodowy transfer technologii a innowacyjność polskiej gospodarki, [w:] Kapitał ludzki
jako czynnik rozwoju społeczno-gospodarczego, pod red. D.Kopycińskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2006, s. 60.
9
RAPORT
cie uzyskiwania ochrony patentowej wynalazków, szczególnie w wymiarze międzynarodowym
– po dokonaniu zgłoszenia krajowego przez jednostkę naukową, przewidujemy możliwość refundacji
kosztów uzyskania patentu na ten wynalazek w Europie, jak i w Stanach Zjednoczonych czy Japonii.
Dodatkowo w programie przewidziano środki na ułatwianie pozyskiwania partnerów biznesowych
do komercjalizacji wynalazków oraz dofinansowanie szkoleń i upowszechniania wiedzy o ochronie
własności przemysłowej.
Fundusze na działania naprawdę są, jedynym problemem jest to, jak je sensownie wykorzystać.
Musimy pamiętać, że samo inwestowanie w infrastrukturę nie rozwiązuje jeszcze niczego, najważniejsze jest to, aby byli ludzie, którzy tę infrastrukturę będą potrafili wykorzystać – podsumowywał swoją
prezentację Minister Gajl.
Nasuwa mi się pewna refleksja i wniosek – mianowicie aby wygenerować zysk z innowacyjnych przedsięwzięć, trzeba najpierw inwestować, zatem zanim się coś zarobi, konieczne jest należyte
wydanie pewnych pieniędzy. Nie jest to łatwe, konieczna jest determinacja, konsekwencja i odwaga,
na szczęście te cechy są Polakom nieobce – konkludował Przewodniczący Marchant, dziękując Ministrowi Gajlowi za jego wystąpienie.
Podobną opinię wygłosił Piotr Grzegorz Woźniak – Minister Gospodarki, przybyły na Sympozjum wprost z odbywającego się w Krynicy XVII Forum Ekonomicznego – Po to, aby „uprawiać”
naukę, potrzebne są pieniądze. Z tej nauki powstaje wiedza, która jest zamieniana na innowacje, a te
natomiast dają pieniądze. Należy jednak pamiętać, że nie jest wszystko jedno, czy przeznaczamy pieniądze wyłącznie na badania nie pociągające za sobą wartości wdrożeniowej, czy też na prawdziwe
innowacje. Minister w swoim krótkim wystąpieniu podkreślał, że tylko środki finansowe zaangażowane w nowatorskie projekty, którym zapewniona będzie w odpowiednim stopniu ochrona
patentowa, mogą sprzyjać osiągnięciu sukcesu w postaci komercjalizacji technologii, a co za tym
idzie – wzmacniać gospodarkę opartą na wiedzy.
Zagadnienie polityki Rządu RP w kwestii wspierania innowacyjności, dopełniło wystąpienie przedstawiciela Ministerstwa Gospodarki – Mateusza Gaczyńskiego, Zastępcy Dyrektora
Departamentu Rozwoju Gospodarki w tym resorcie. Zaprezentował on główne założenia strategii wspierania innowacyjności w programach rządowych, szczególny nacisk kładąc na Program
Operacyjny Innowacyjna Gospodarka oraz możliwości finansowania poszczególnych etapów związanych z transferem technologii, począwszy od wspomagania tworzenia i ekspansji technostarterów, aż do subsydiowania kosztów związanych z uzyskiwaniem ochrony dla tworzonych technologii innowacyjnych.
Na znaczenie otoczenia instytucjonalnego dla rozwoju innowacyjności zwracała uwagę
prof. Ewa Okoń – Horodyńska, Kierownik Katedry Ekonomii w Instytucie Ekonomii i Zarządzania Uniwersytetu Jagiellońskiego, której zdaniem rozwój innowacyjności w pewnym stopniu tylko zależy od nakładów na B+R, ale w głównej mierze zależy od instytucji, które umożliwią
i zmotywują właściwe spożytkowanie tych środków na projekty faktycznie innowacyjne. Brak takich
instytucji, oraz koordynacji działań między nimi, powoduje, że środki finansowe na B+R mogą być
wydawane nieproduktywnie – podkreślała profesor Horodyńska, odnosząc ten problem nie tylko
do realiów Polski, ale europejskich. Przywołała przy tym cytowane wcześniej stwierdzenie José
Barroso o „paradoksie europejskim” dotyczącym słabego poziomu wdrożeń innowacyjnych technologii w Europie.
Istotną kwestią skutecznego transferu technologii z uniwersytetów do przemysłu jest właściwe unormowanie zasad, odnoszących się do wykorzystania własności intelektualnej powstających
w badawczych jednostkach akademickich. Prof. Michał du Vall – Dziekan Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, zaprezentował dwa regulaminy:
10
RAPORT
„Zasady dotyczące własności intelektualnej i ochrony prawnej dóbr intelektualnych w UJ” oraz
„Zasady tworzenia spółek spin-off w UJ”, stanowiące podstawy prawne działalności naukowo-badawczej w Uniwersytecie. Wprowadzenie tych norm umożliwia komercjalizację badań, przy zachowaniu zasady, iż udział w korzyściach pracownika, który opracował wynalazek, lub inny przedmiot
własności przemysłowej, nie powinien być mniejszy niż 50%. Uregulowania są kompleksowe, problemem jest brak wystarczających środków na prowadzenie polityki patentowej w takim wymiarze,
w jakim byśmy tego chcieli – podsumowywał profesor du Vall.
Założeniem organizatorów Sympozjum było zaprezentowanie szerokiego spektrum poglądów na zagadnienie transferu technologii z uniwersytetów do przemysłu, z wielu różnych punktów
widzenia. Dlatego, obok przedstawicieli środowisk akademickich oraz władz centralnych i lokalnych, wspierających na wiele sposobów ten proces, na Sympozjum zaproszono przedsiębiorców,
aby przedstawili, z jakimi problemami spotykają się w praktyce, zajmując się komercjalizacją nowatorskich pomysłów i technologii.. Wielkie doświadczenie na tym polu ma Włodzimierz Mysłowski,
przedsiębiorca i wynalazca, założyciel i właściciel kilku firm z różnych branż – od budownictwa aż
po lotnictwo, który w swoim „portfolio własności przemysłowej” ma 46. opatentowanych wynalazków (m.in. nagrodzony w 2001 r. złotym medalem na światowej wystawie wynalazczości „Eureka”
w Brukseli „inteligentny” zagłówek samochodowy), 24 zarejestrowane wzory przemysłowe, oraz
prawa ochronne do 69. znaków towarowych. W Polsce wiele pomysłów, które w przyszłości mogłyby
zostać opracowane jako wynalazki, nie ma szans na skonfrontowanie swej ewentualnej przydatności z uwagi na trzy główne przeszkody: pierwszą jest brak środków finansowych po stronie autorów
na zgłoszenie do urzędu patentowego, drugą – brak odpowiednich kontaktów ze specjalistami mogącymi właściwie ocenić zdolność wdrożeniową projektu, a trzecią – brak możliwości przemysłowego
zastosowania pomysłu z uwagi na brak odpowiednich kontaktów z przemysłem – stwierdzał przedsiębiorca. Newralgicznym problemem jest jednak wdrożenie pomysłu do produkcji – podsumował.
Zagadnienie braku odpowiednich środków na to, aby transfer technologii i wdrożenie kończyło się sukcesem było jednym z tematów panelu dyskusyjnego „Działania na rzecz podniesienia efektywności transferu technologii z uniwersytetów do przemysłu”, prowadzonego przez
prof. Józef Suchego – Wiceprezesa Zarządu Głównego Naczelnej Organizacji Technicznej.
Nieodzowność zasilenia środkami finansowymi krwioobiegu transferu technologii – jak to obrazowo określił prof. Suchy – starał się przybliżyć Krzysztof Pietraszkiewicz – Prezes Związku
Banków Polskich, dzieląc się z uczestnikami opinią dotyczącą braku odpowiedniej współpracy
między przedsiębiorcami a jednostkami badawczo-rozwojowymi polskich uczelni w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. Czy i gdzie są pieniądze? Otóż polscy przedsiębiorcy mają obecnie
ulokowane na zwykłych depozytach bankowych 130 mld zł, czyli ponad 10% PKB. Kto rozsądny, jeśli
miałby pomysł, ideę, produkt, lokowałby tak poważną część pieniędzy na nisko oprocentowanych
lokatach bankowych?– mówił Prezes Pietraszkiewicz, wyrażając jednocześnie swoje ubolewanie
nad tym stanem rzeczy. Stwierdził też, iż wspólną odpowiedzialnością zarówno ludzi nauki, jak biznesu, jest budowanie pozytywnej atmosfery wokół innowacji i badań: Naukowców trzeba skłonić
do tego, aby częściej mówili i znaleźli odpowiednie formy przekazywania tego, co potrafią, co mogą,
żeby „wychodzili” do przedsiębiorców. Zaś przedsiębiorców trzeba przekonać, by potrafili głośno zdefiniować to, czego potrzebują ze strony nauki, aby ta współpraca skutkowała zainwestowaniem przez
nich środków finansowych .
Na problem braku środków na prowadzenie polityki patentowej przez ośrodki akademickie
zwracał również uwagę prof. Leon Gradoń, Kierownik Zakładu Procesów Podstawowych i Ochrony
Środowiska Politechniki Warszawskiej. Trudno się powstrzymać przed działalnością badawczą, mimo
że brakuje na nią pieniędzy, stąd konieczność szukania możliwości finansowania z zewnątrz, najczę11
RAPORT
ściej za granicą. Wiąże się to niestety z dylematem moralnym – czy można rezygnować z praw do wynalazku na rzecz zagranicznego inwestora, który gwarantuje wdrożenie tego wynalazku, ale za granicą? Z drugiej strony, gdyby nie taka decyzja, wynalazki te najczęściej w ogóle by nie powstawały
– prezentował dylematy środowiska naukowego prof. Gradoń.
Organizatorzy sympozjum, zapraszając do udziału w obradach dr Lidię Adamską – Członka Zarządu Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, starali się odpowiedzieć na problem przedstawiony przez Prezesa Pietraszkiewicza – jak skłonić przedsiębiorców do inwestowania
w nowe technologie, zamiast deponowania zysków na lokatach bankowych. Narzędziem do stymulowania takiej polityki wydaje się być NEW CONNECT – rynek akcji, oparty na alternatywnym systemie obrotu, prowadzony przez GPW w Warszawie, powstały z myślą o młodych,
dynamicznych polskich firmach, którym zastrzyk kapitału otworzy możliwość wykorzystania potencjału
tkwiącego w ich innowacyjności, a w efekcie da szansę na rozwój – referowała dr Adamska. NEW
CONNECT wystartował 31 sierpnia 2007 r., zaledwie tydzień przed rozpoczęciem sympozjum,
ale już można było mówić o nadspodziewanym sukcesie tego przedsięwzięcia – w pierwszym
dniu notowań 5. spółek (liczba spółek szybko zwiększyła się do 15, zaś według oczekiwań Prezesa GPW – Ludwika Sobolewskiego, do końca III kwartału 2008 r. ma przekroczyć 100) obroty
osiągnęły pułap 40 mln zł. Inwestorzy zainteresowani nowym rynkiem szukają wyższej niż przeciętna stopy wzrostu, akceptując jednocześnie wyższe ryzyko związane z lokowaniem finansów w spółki
oferujące technologie, które dopiero mogą się stać sukcesem. NEW CONNECT jest tym instrumentem,
który może służyć i być pomocny w transferze technologii do przemysłu – informowała dr Adamska,
wzbudzając zainteresowanie tym projektem, szczególnie wśród uczestników z zagranicy, dla których prezentacja ta była, jak stwierdzili, ukazaniem nowatorskiego i niespotykanego dotąd pomysłu
na ułatwienie komercjalizacji nowych technologii.
Przewodniczący Marchant, podsumowując wystąpienie dr Adamskiej wyraził opinię, że taka
inicjatywa faktycznie stanowić może poważny wkład w kluczowy aspekt własności intelektualnej,
jakim jest jej wdrożenie i wykorzystanie komercyjne, czyli to, co powoduje, że ludzie zechcą zainwestować swoje pieniądze we wsparcie pomysłów i idei innych ludzi.
12
RAPORT
III. „VERBA DOCENT, EXEMPLA TRAHUNT – SŁOWA UCZĄ,
PRZYKŁADY SKŁANIAJĄ DO NAŚLADOWANIA”.
NAJLEPSZE PRAKTYKI W TRANSFERZE TECHNOLOGII
Zgodnie z intencją organizatorów w sposób szczególny akcent Sympozjum położony był
na praktycznej stronie transferu technologii z uniwersytetów do przemysłu – w związku z faktem,
iż uczestnikami Sympozjum w przeważającej części były osoby mające na bieżąco do czynienia
z tą tematyką, bezprzedmiotowe było koncentrowanie się na zbyt wielu kwestiach teoretycznych
czy też wprowadzających w to zagadnienie. Należy pokazać sukces, a na tej bazie nastąpi progres
u innych – wyrażał swoje przekonanie prof. Suchy. Zaznaczył jednak przy tym, iż dobre przykłady w tej dziedzinie nie mają służyć prostemu naśladownictwu, mogą jednak stanowić świetną
inspirację poszukiwań własnych rozwiązań, które pozwolą osiągnąć pożądany rezultat w postaci
skutecznego transferu i komercjalizacji myśli technicznej, powstającej w akademickich jednostkach
badawczo-rozwojowych.
Doświadczenia związane ze wspomaganiem procesu transferu technologii w Wielkiej Brytanii zaprezentowała Christine Reid – radca prawny oraz członek Lambert Working Group
on IP, grupy roboczej, która w 2004 r., pod kierownictwem sir Richarda Lamberta, podjęła się
opracowania wzorców umów, mających służyć ułatwieniu nawiązywania współpracy pomiędzy
uczelniami wyższymi a przemysłem w kontekście transferu technologii. Prace tej grupy roboczej,
będącej faktycznie zespołem specjalistów-wolontariuszy ze środowisk uniwersyteckich i biznesowych, wspomaganej przez Urząd Patentowy Wielkiej Brytanii, miały pomóc w uzdrowieniu sytuacji zdiagnozowanej w tzw. „Raporcie Lamberta”, opracowanym w 2003 r., w którym jako jedną
z głównych przeszkód w efektywnej współpracy pomiędzy uczelniami a przemysłem wymieniano
wielkie trudności w negocjowaniu i zawieraniu porozumień o współpracy. Dochodziło do sytuacji,
gdy rozmowy pomiędzy naukowcami a przedsiębiorcami zainteresowanymi wdrożeniem wyników prac
badawczych trwały kilkanaście miesięcy, i strony, mając skrajnie różne stanowiska w kwestach praw
do wynalazków, formy licencji czy też opłat licencyjnych, rozchodziły się bez dojścia do porozumienia,
co było niewątpliwą stratą czasu i pieniędzy – wyjaśniała Christine Reid. Opracowane przez Grupę
Roboczą Lamberta wzory umów, regulujące w sposób kompleksowy m.in. kwestie własności oraz
praw do rezultatów prac badawczych uczelni w zależności od stopnia udziału inwestora z przemysłu, wraz z całym zbiorem dodatkowych materiałów, ułatwiających prowadzenie negocjacji,
spotkały się z entuzjastycznym przyjęciem w obu środowiskach. Już po roku od opublikowania
„Zestawu Narzędzi Lamberta”, jak nazwano wynik prac Grupy, przeprowadzone badania wykazały,
że blisko 60% porozumień w transferze technologii zawarto z wykorzystaniem tych wzorów. W znacznej większości przypadków negocjacje uległy uproszczeniu, co pozwoliło na zaoszczędzenie czasu
oraz środków finansowych po obu stronach, co należy uznać za sukces tego projektu – reasumowała
Christine Reid.
13
RAPORT
Amerykańskie doświadczenia oraz praktykę zaprezentowała Kirsten Leute – ekspert w Biurze Licencjonowania Technologii Uniwersytetu Stanford (OTL), jednego z najbardziej aktywnych w całych Stanach Zjednoczonych ośrodków tego typu w dziedzinie transferu wiedzy z uczelni
do przemysłu. Wykładowczyni podkreślała, iż licencjonowanie własności intelektualnej uczelni
nie jest jedynym aspektem transferu technologii, gdyż w szerokim rozumieniu pojęcie to obejmuje również edukację studentów, którzy później podejmują pracę w przemyśle, wydawanie publikacji naukowych, organizowanie seminariów i konferencji, w których uczestniczą naukowcy,
konsultacje z przemysłem itp. Dla samego transferu technologii powstających w amerykańskich
uniwersytetach przełomową chwilą było uchwalenie ustawy Bayh-Dole (Bayh-Dole Act) w 1980 r.,
która umożliwia uczelniom państwowym zachowywanie praw oraz licencjonowanie innowacji
wytworzonych w ramach programów badawczo-rozwojowych prowadzonych w oparciu o środki
publiczne, przy czym imperatywem płynącym z ustawy jest preferowanie przez uczelnie wyboru
partnera z sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Pozwoliło to na rozwinięcie działalności
uniwersyteckich biur licencjonowania technologii, w tym założonego w 1970 r. OTL, z pomocą
którego łączne zyski z opłat licencyjnych dla Uniwersytetu Stanford przekroczyły w 2006 r. kwotę
miliarda dolarów.
Misją OTL jest promowanie technologii powstających w Uniwersytecie Stanford, dla użytku
i dobra społeczeństwa, generując jednocześnie, w sposób wolny od ograniczeń, zysk na wspieranie prac badawczo-rozwojowych oraz edukację. Postrzegamy to jako cykliczny proces, przebiegający
w następujący sposób: pojawiają się środki finansowe, które przeznaczamy na prace B+R, czego efektem są wynalazki, które staramy się licencjonować do przemysłu, za co pobieramy opłaty licencyjne,
przeznaczane znowu na prace B+R – wyjaśniała Kirsten Leute.
Wykładowczyni ze Stanów Zjednoczonych wskazywała również inne źródło sukcesów OTL,
jak i innych tego typu ośrodków w Ameryce. OTL w ciągu 37 lat swojego istnienia miał zaledwie 2 szefów, właśnie dlatego, że byli to ludzie doskonale przygotowani do pełnienia swojej roli
– podkreślała znaczenie wysoko wykwalifikowanej kadry dla zapewnienia sukcesu w transferze
technologii.
Kluczową rolę edukacji, jako czynnika pobudzającego transfer innowacji, akcentowała
dr Chiara Franzoni z Politechniki Turyńskiej. Dobra uczelnia to taka, która pokaże studentom jak
dokonywać prac badawczych na wysokim poziomie, ponieważ to właśnie uczelnia przygotowuje studentów do wejścia na rynek pracy, do przedsiębiorstw zajmujących się opracowaniem i wdrażaniem
nowych technologii. Studenci muszą się tego nauczyć jeszcze na studiach – podkreślała dr Franzoni, wskazując w jaki sposób chce te postulaty wypełniać Politechnika Turyńska – m.in. poprzez
obowiązkowe zajęcia z własności przemysłowej dla przyszłych inżynierów, fakultety z zarządzania
własnością intelektualną, letnią szkołę dla najlepszych studentów czy też program e-learningu.
Zdaniem wykładowczyni nieuniknionym wydaje się podjęcie przez uniwersytety misji stawania się
głównymi centrami tworzenia i transferu nowych technologii. Własność intelektualna nie jest jedynie instrumentem do zarabiania pieniędzy, lecz również nośnikiem rozprzestrzeniania innowacji dla
dobra całego społeczeństwa – reasumowała swoją prezentację dr Franzoni.
Na rolę prawidłowo działających ośrodków zajmujących się transferem technologii wskazywał w trakcie dyskusji panelowej prof. Jan Koch, założyciel pierwszej w Polsce instytucji tego
typu, działającej przy Politechnice Wrocławskiej. Wrocławskie Centrum Transferu Technologii, które
zakładałem prawie 13 lat temu, jest o tyle specyficzne, że mimo tego, iż działa przy uczelni, samo się
finansuje. Nie wiem czy jest jeszcze w Polsce centrum działające na podobnych zasadach, ale moim
zdaniem gwarantuje to, iż ludzie zatrudnieni w tej instytucji będą w pełni wydajnie pracować, ponieważ od tego będzie zależała przyszłość ich stanowiska pracy – przedstawiał swe doświadczenia
14
RAPORT
prof. Koch. Nie jest też tak, że przemysł nie może bez naukowców istnieć – Edison, Ford nie mieli przecież żadnych studiów! W gruncie rzeczy nauka bardzo często spełnia więc rolę usługową w stosunku
do przemysłu – mówił profesor, polemizując jednocześnie z modelem finansowania działalności
badawczej tylko z budżetu państwa, gdyż kończy się to często opracowywaniem projektów nie nadających się w wielu przypadkach do wdrożenia.
Przykładem dobrej współpracy w dziedzinie transferu technologii wielu różnych jednostek
jest Sieć Efektywnej Komercjalizacji Technologii (SEKT), rozwijana na Śląsku przez miasto Gliwice
jako pierwszy tego typu projekt w Polsce. Celem projektu jest przygotowanie kadry odpowiedzialnej za tworzenie firm innowacyjnych oraz wypracowanie pakietu narzędzi, które ułatwiałyby powstawanie tego typu inicjatyw gospodarczych. W przedsięwzięcie zaangażowanych jest
40. przedstawicieli instytucji sektora badań i rozwoju, jednostek samorządu terytorialnego, inkubatorów i parków technologicznych oraz instytucji wsparcia biznesu. Projekt przybliżył jego
menadżer – Luk Palmen. W Polsce brakuje przygotowania do właściwego zarządzania własnością intelektualną tak, aby tworzyć politykę zabezpieczenia swoich technologii w kontekście strategii komercjalizacji. Zatem zwiększenie zakresu wiedzy oraz zdolności do skutecznej realizacji procesów komercjalizacji technologii wśród kluczowych pracowników instytucji sektora B+R, instytucji wspierających
biznes oraz jednostek samorządu terytorialnego, musi stanowić jeden z głównych kierunków działań
– referował Luk Palmen.
Rezultatami projektu są analizy i raporty dotyczące potencjału technologicznego klastrów
technologicznych, sposobów tworzenia regionalnego funduszu patentowego, a także możliwości
funkcjonowania inkubatorów i parków technologicznych. Dodatkowo sporządzane są propozycje dotyczące promocji przedsiębiorczości na uczelniach wyższych oraz pakietu usług wspierających nowopowstające firmy innowacyjne. W szerszym rozumieniu, ”komercjalizacja technologii
przez instytucje sektora B+R”, to sposób na zapewnienie nowych przychodów poprzez udostępnienie
przedsiębiorstwom wiedzy, infrastruktury i wyników badań. Każda instytucja sektora B+R powinna
przyjąć system motywacji personelu naukowego, nagradzając tych, którzy realizują wdrożenia w przemyśle. Podsumowując swoje wystąpienie Luk Palmen prezentował pogląd, iż instytucje sektora
B+R powinny zwracać uwagę na rozwijanie kultury innowacyjnej, otwartą strukturę organizacyjną
i otwartą mentalność naukowców. Wzorce warte do naśladowania należy wykorzystywać w kampaniach promocyjnych i w działaniach mających na celu zwiększenie świadomości wśród naukowców,
studentów jak i wśród przedsiębiorców – reasumował.
15
RAPORT
IV. ROLA I ZNACZENIE URZĘDÓW PATENTOWYCH
W PROCESIE TRANSFERU TECHNOLOGII
Z UNIWERSYTETÓW DO PRZEMYSŁU
Podczas drugiej sesji Sympozjum uczestnicy mieli okazję zapoznać się ze poglądami Europejskiego Urzędu Patentowego oraz urzędów krajowych z poszczególnych państw europejskich,
jak również z Japonii, na temat funkcji, jaką spełniają te instytucje w transferze technologii z uniwersytetów do przemysłu. Przedstawiciele urzędów jednomyślnie stwierdzili, że urzędy patentowe
w sposób pośredni uczestniczą w tym procesie, nie tylko udzielając praw wyłącznych na innowacyjne technologie, będące przedmiotem transferu, lecz również w różnorodny sposób proces
ten wspierając. Potencjalne możliwości na tym polu przedstawił prof. Jerzy Woźnicki – Prezes
Zarządu Fundacji Rektorów Polskich i Dyrektor Instytutu Społeczeństwa Wiedzy, dokonując
wprowadzenia w tematykę drugiej sesji Sympozjum. Zdaniem profesora szczególna rola urzędów
patentowych we wspieraniu transferu technologii może realizować się na następujących płaszczyznach:
• informacyjnej – poprzez udostępnianie informacji o rozwiązaniach objętych ochroną patentową, dzięki czemu możliwe jest ograniczenie liczby przypadków, gdy kosztowne procedury
rozpoczynane są dla rozwiązań już chronionych;
• doradczej – umożliwiając uzyskanie informacji odnoszących się do konkretnych przypadków, np. jak we właściwy sposób opatentować dany wynalazek, aby zapewnić mu skuteczną
ochronę;
• eksperckiej – przejawiającej się we współpracy przy opracowywaniu programów nauczania
uwzględniających problematykę ochrony własności intelektualnej;
• edukacyjnej – skierowanej do studentów i uczniów, jak również nauczycieli;
• wspierającej – np. w zakresie dokonywania badań stanu techniki (prefilingu przed zgłoszeniem
wynalazku do ochrony).
Dyrektor Gérard Giroud w swej prezentacji wskazywał na znacznie słabsze wyniki uczelni europejskich w dziedzinie patentowania wynalazków i udzielania na nie licencji, w stosunku
do uczelni ze Stanów Zjednoczonych oraz Japonii, pomimo tego, że nakłady z finansów publicznych na B+R są relatywnie wysokie. Próbą odwrócenia tych tendencji jest przygotowywany przez
EUP, przy współpracy z krajowymi urzędami państw członkowskich Europejskiej Organizacji Patentowej, 5-letni program pilotażowy, który ma zostać w najbliższym czasie zainaugurowany na uczelniach w Polsce, Włoszech, Słowenii, Portugalii, Turcji oraz na Węgrzech. Jego głównym złożeniem
jest uruchomienie nowoczesnych Biur Transferu Technologii na tych uczelniach – w okresie pilotażu
biura te będą współfinansowane przez EUP, a oczekiwanym rezultatem projektu ma być zwiększona
ilość zgłoszeń patentowych dokonywana przez uczestniczące w nim uniwersytety. Wzrostowi ma ulec
także liczba licencji na opracowane innowacje.
16
RAPORT
Prezes Urzędu Patentowego RP – dr Alicja Adamczak prezentowała zaangażownie Urzędu
na rzecz transferu wiedzy, w sposób szczególny akcentując kwestię edukacji, będącej priorytetowym elementem kształtowania świadomości w zakresie znaczenia własności intelektualnej dla
rozwoju innowacyjności, przedsiębiorczości i konkurencyjności. Inwestując w edukację przyszłych
kreatorów innowacji, inwestujemy w stworzenie świadomego społeczeństwa pracowników oraz pracodawców, od których zależeć będzie udział w finansowaniu nakładów na naukę, jak również tworzenie
nowych miejsc pracy, wynikających z ich innowacyjnej postawy i umiejętności zarządzania strategicznego – zarządzania wiedzą – tłumaczyła Prezes Adamczak. Dodała przy tym, iż w bieżącym roku
akademickim w Polsce, w wyniku wieloletnich starań środowiska rzeczników patentowych szkół
wyższych, jak również jej osobistego zaangażowania, do treści programów na większości kierunków nauczania obligatoryjnie zostały wprowadzone zagadnienia ochrony własności intelektualnej.
Ponadto Urząd intensywnie uczestniczy w procesie kształtowania i podnoszenia świadomości społeczeństwa w zakresie znaczenia własności intelektualnej, a zwłaszcza przemysłowej. W tym celu
organizuje liczne konferencje, seminaria, warsztaty regionalne, jak również przygotowuje uruchomienie powszechnie dostępnej, internetowej platformy edukacyjnej Istotnym wkładem w kształtowanie świadomości są również organizowane corocznie przez UP RP konkursy na najlepszą pracę
habilitacyjną, doktorską, magisterską i studencką, jak również plakat z zakresu ochrony własności
przemysłowej. Konkursy te cieszą się ogromnym zainteresowaniem, ponad dotychczasowych edycjach
wpłynęło około 900 plakatów, oraz ponad 100 prac merytorycznych. Tego typu przedsięwzięcia także
wpływają na formowanie kultury własności intelektualnej, która przekłada się na innowacyjność.
Dla zapewnienia nie tylko większej liczby zgłoszeń, ale także dla podniesienia ich jakości,
konieczne jest zagwarantowanie jak najpełniejszego i powszechnie dostępnego systemu informacji
patentowej – informowała Prezes Adamczak. Jest to kolejne, obok skrócenia czasu oczekiwania
na udzielenie praw wyłącznych, strategiczne działanie Urzędu Patentowego RP – zarówno szybkość udzielania praw wyłącznych, jak również ich wysoka jakość, są istotnym wkładem w rozwój
innowacyjności.
Kończąc swoje wystąpienie Prezes Adamczak zapowiedziała dalszą intensyfikację działań proinnowacyjnych Urzędu we wszystkich wymienionych dziedzinach, jak również poszukiwanie nowych form wpływu na zwiększenie efektywności transferu wiedzy z polskich uczelni do
przemysłu.
Na konieczność zwiększania zaangażowania sektora małych i średnich przedsiębiorstw
we współpracę z uniwersytetami zwracał uwagę Jim Houlihan, przedstawiciel Urzędu Własności Intelektualnej Wielkiej Brytanii. Małe i średnie przedsiębiorstwa stanowią niezbędny czynnik w procesie innowacyjności, niewystarczająca jest więc liczba od 7 do 9% MSP zaangażowanych
we współpracę z uczelniami, jak to ma miejsce w Wielkiej Brytanii. Naszym zadaniem jest pomoc
w ułatwianiu procesu negocjacji pomiędzy stronami oraz czynienie go tańszym i szybszym – odwoływał się do prac Grupy Roboczej Lamberta, przekonując o słuszności tego kierunku działań. W swoim wystąpieniu Jim Houlihan zwracał także uwagę na konieczność dokonywania realnej oceny
wartości własności intelektualnej powstającej w ośrodkach badawczych – Przeszacowanie wartości
własności intelektualnej może stanowić przeszkodę w jej transferze, zatem wartość danej technologii
powinna podlegać rzetelnej i kompetentnej ocenie, co stanowi jedno z zasadniczych zadań dla centrów transferu technologii – konkludował.
Głównym zadaniem Niemieckiego Urzędu Patentów i Znaków Towarowych jest oczywiście
rozpatrywanie wniosków o udzielenie praw wyłącznych, ale drugą, nie mniej ważną rolą jest uczestniczenie w transferze technologii – mówił jego Prezes Jürgen Schade, zwracając jednocześnie uwagę, że niemiecki Urząd nie sprawuje bezpośredniej kontroli nad zagadnieniem podnoszenia świa17
RAPORT
domości społecznej w zakresie znaczenia własności intelektualnej w konkurencyjnej gospodarce,
gdyż w ustroju federalnym obowiązującym w Niemczech zadanie to powierzone jest władzom
poszczególnych landów. Tym niemniej Niemiecki Urząd Patentowy ściśle współpracuje z regionalnymi ośrodkami informacji patentowej, odpowiadając za dostarczenie tym ośrodkom koniecznej
wiedzy oraz szkoląc trenerów, których zadaniem jest wykorzystanie tej wiedzy we wspomaganiu
uniwersytetów oraz MSP w procesie transferu innowacji. Należy zawsze pamiętać, że własność intelektualna nie może być celem samym w sobie, jej rolą jest wpływanie na kreowanie dobrobytu
w naszych państwach. To właśnie jest najważniejszy aspekt transferu technologii oraz programów,
które ten transfer uaktywniają – mówił Prezes Schade, podkreślając jednocześnie, że obok patentowanych wynalazków, będących strategiczną częścią własności przemysłowej, istotne znaczenie dla
innowacyjności i całego sektora MSP mają również wzory przemysłowe czy znaki towarowe.
Priorytetowe znaczenie innowacyjności dla rozwoju gospodarki europejskiej podkreślał
Martti Enäjärvi – Prezes Fińskiej Narodowej Izby Patentów i Rejestracji. Europa nie posiada
wielkich złóż surowców naturalnych, jak np. Stany Zjednoczone, Rosja czy wiele krajów azjatyckich.
W związku z tym tworzenie dobrobytu w oparciu o innowacyjność i wynalazczość ma nadrzędne
znaczenie na naszym kontynencie. Istotną rolę w tworzeniu wynalazków i wpływaniu na rozwój
innowacyjności dostrzega on w uniwersytetach, wyrażając jednocześnie ubolewanie, iż europejski
system szkolnictwa ciągle jeszcze niewystarczającą uwagę poświęca zagadnieniom ochrony własności intelektualnej. Aby choć częściowo zaradzić temu problemowi, na fińskich uniwersytetach,
w porozumieniu z Narodową Izbą Patentów i Rejestracji, utworzono stanowiska „pośredników
innowacyjności”. Ich zadaniem jest promocja innowacyjności oraz pomoc w produkcyjnym i komercyjnym wykorzystaniu wynalazków i pomysłów, które powstają w środowisku akademickim. Służą oni
również poradą dla wynalazców w zagadnieniach związanych z procedurą uzyskania patentu, jak również w innych kwestiach, takich jak możliwości pozyskania funduszy na wdrożenie danego wynalazku
– przedstawiał fińską politykę Prezes Enäjärvi. Udział Narodowej Izby Patentów i Rejestracji w tym
projekcie przejawia się w pokrywaniu kosztów połowy miesięcznego wynagrodzenia pośredników,
jak również organizowaniu dla nich ustawicznych szkoleń i warsztatów. O nowym przedsięwzięciu
Duńskiego Urzędu Patentów i Znaków Towarowych informowała reprezentantka tej instytucji
– Lone Saaby. Efektem współpracy Urzędu z centrami transferu technologii oraz akademickimi ośrodkami badawczymi jest „IP Marketplace” – portal internetowy ułatwiający nawiązanie
kontaktów pomiędzy właścicielem patentu a przedsiębiorcami, chcącymi zainwestować w nowe
technologie. Na stronie internetowej IP Marketplace (www.ip-marketplace.org) można sprawdzić,
jakie patenty ich właściciele oferują do sprzedaży udzielenia licencji. Opisy patentów są przygotowane w sposób jak najbardziej przystępny przedsiębiorcom, ponieważ to oni są grupą docelową, którą
chcemy zainteresować naszym portalem – przybliżała duńską inicjatywę wzmocnienia partnerstwa,
m.in. pomiędzy uczelniami a przemysłem, Lone Saaby.
Bogate doświadczenia i osiągnięcia na płaszczyźnie komercjalizacji własności intelektualnej
powstającej w uniwersyteckich ośrodkach badawczych prezentował Yosihiro Fuji – reprezentant
Japońskiego Urzędu Patentowego, Dyrektor Departamentu Polityki Wdrożeniowej w tej instytucji. Dokonując wprowadzenia w tematykę prezentacji odniósł się do słów Prezesa Fińskiego
Urzędu Patentowego, stwierdzając iż również Japonia, ze względu na niewielki obszar i brak znaczących złóż surowców naturalnych, musiała oprzeć swoją gospodarkę na nauce i technologii.
Szczególne znaczenie wiedzy w osiąganiu wzrostu gospodarczego określił były premier Japonii
– Junichiro Koizumi, który w 2002 r. przedstawił strategiczny cel swojego rządu, jakim jest budowa w Japonii społeczeństwa opartego na własności intelektualnej. Efektem tego deklaracji były
inicjatywy legislacyjne oraz narodowe programy działania, określające kolejne etapy w dążeniu
18
RAPORT
do tego celu, z konsekwencją realizowane. Priorytetowe znaczenie w tych programach przypadło
uniwersytetom – w Japonii oczekuje się od uniwersytetów wysokiej jakości wyników prac naukowo-badawczych, które powinny następnie być efektywnie wykorzystane w interesie publicznym. Dyrektor
Fuji wskazywał, że wg danych statystycznych aż 20% wydatków publicznych na B+R w Japonii
wykorzystywanych jest przez uniwersytety, a blisko 40% z ogółu naukowców prowadzących badania nad nowymi technologiami pracuje właśnie na wyższych uczelniach. Dzięki tym współczynnikom poziom prac B+R japońskich uniwersytetów jest uważany za najwyższy na świecie. Dyrektor Fuji
wspomniał również o problemach, szczególnie o niskim poziomie wdrożeń technologii powstających w uniwersytetach. Co za tym idzie – zyski, które zgodnie z zasadą przekazywane są na dalsze
badania, nie są odpowiednio wysokie w stosunku do nakładów. Dlatego problem promocji licencjonowania patentów oraz transferu technologii powierzony został Japońskiemu Urzędowi Patentowemu, który cześć z tych zadań przekazał Narodowemu Centrum Informacji i Szkoleń w zakresie
Własności Przemysłowej (INPIT). Głównym celem w tej dziedzinie stało się wspieranie aktywnego
wykorzystywania własności przemysłowej poprzez wpływanie na wzrost licencjonowania technologii. Osiąganiu tego celu sprzyja działalność wykwalifikowanych doradców licencyjnych, którzy
będąc w posiadaniu bazy danych zawierającej informacje o technologiach opracowywanych przez
uniwersytety, jak również danych określających zapotrzebowanie przemysłu, doprowadzają do skojarzenia, negocjacji i zawarcia kontraktów transferu technologii. Istotnym aspektem jest nieodpłatność ich działania dla stron – ponieważ doradcy są urzędnikami państwowymi i ich pensje pokrywane są z budżetu centralnego. Baza danych technologii otwartych na licencjonowanie jest również
dostępna na specjalnym portal internetowym (www.ryutu.inpit.go.jp/en/db/index.html), gdzie każdy może swój patent zaoferować potencjalnym licencjobiorcom – informował Dyrektor Fuji.
Podsumowując swoją prezentację podkreślił on znaczącą pomoc doradców licencyjnych
w procesie transferu technologii – od momentu rozpoczęcia świadczenia tych usług w 1997 roku
liczba kontraktów zawartych przy ich udziale osiągnęła prawie 10.000, zaś wymiar ekonomiczny
wygenerowany dzięki tej inicjatywie – 240 miliardów jenów – należy uznać za znaczący. Możemy
obecnie stwierdzić, że osiągnięty efekt jest dla nas satysfakcjonujący.
Strategię na rzecz wzrostu innowacyjności gospodarki portugalskiej prezentował podczas
seminarium w Krakowie Jorge Alvim – przedstawiciel Narodowego Instytutu Własności Przemysłowej Portugalii. Zbyt niski poziom inwestycji na badania i rozwój stanowił jego zdaniem
główną przyczynę niewystarczającej aktywności innowacyjnej oraz wykorzystania własności intelektualnej w Portugalii, co odzwierciedlało się również w nieznacznej ilości zgłoszeń patentowych.
Sytuacja ta ma się zmienić dzięki nowej Narodowej Strategii w dziedzinie Własności Przemysłowej,
zgodnie z którą promocja innowacyjności stała się jednym z najważniejszych kierunków działań
rządu. Istotne zaangażowanie Instytutu przejawia się w tworzeniu zdecentralizowanej sieci wspomagającej upowszechnianie wiedzy o własności przemysłowej, poprzez współdziałanie z uniwersytetami, centrami transferu technologii, stowarzyszeniami biznesu oraz parkami technologicznymi.
Uruchomiona sieć GAPI/UIPP wpływa na tendencje w patentowaniu wynalazków przez uniwersytety.
Na razie liczba zgłoszeń i patentów nie jest jeszcze wielka, ale można już teraz dostrzec zdecydowaną
tendencję wzrostową – przedstawiał Portugalczyk. Poza zaangażowaniem w sieć GAPI/UIPP Narodowy Instytut stara się promować w jak najszerszy sposób własność przemysłową, m.in. poprzez
usprawnianie i ułatwianie dostępu do informacji patentowej za pomocą Internetu, jak również
poprzez upraszczanie procedur administracyjnych związanych z uzyskiwaniem praw wyłącznych.
Faktycznie, postęp jaki dokonuje się w Portugalii w ostatnich latach w dziedzinie, której dotyczy
nasze sympozjum, jest imponujący, moje gratulacje – skomentował wystąpienie Jorge Alvima Przewodniczący Marchant.
19
RAPORT
Prezes Niderlandzkiego Urzędu Patentowego – Guus Broesterhuizen, był kolejnym
z wykładowców, który zwrócił uwagę na szczególną rolę urzędów patentowych w podnoszeniu
świadomości społecznej w na temat własności intelektualnej, a szczególnie roli własności przemysłowej w gospodarce. Dlatego też zaangażowanie Urzędu w tej dziedzinie przejawia się m.in.
w organizowaniu wykładów i warsztatów z różnych dziedzin własności intelektualnej, adresowanych do pracowników uczelni oraz studentów. Niderlandzki Urząd współpracuje także z uczelniami
na etapie przygotowywania zgłoszeń wynalazków, m.in. świadcząc usługi prefilingu, jak również
oferując uczelniom konsultacje z ekspertem z dziedziny, w której przygotowywane jest zgłoszenie
patentowe.
Podobne działania, ilustrujące zaangażowanie Austriackiego Urzędu Patentowego w tematykę transferu myśli technicznej z uniwersytetów zaprezentował jego przedstawiciel – dr Johannes Werner. Podkreślał on szczególnie konieczność przekształcania urzędów patentowych
w instytucje usługowe, zdolne w jak najszerszym zakresie służyć pomocą zarówno zgłaszającym,
jak i potencjalnym inwestorom.
Na rolę informacji patentowej jako istotnego elementu w procesie transferu technologii,
w którym niebagatelne znaczenie mają urzędy patentowe, zwracała uwagę Eva Bakos – reprezentująca Węgierski Urząd Patentowy. Centra informacji patentowej, które tworzone są przy uniwersytetach przy współpracy z Węgierskim Urzędem Patentowym, stają się również ośrodkami wspierania
innowacyjności, oferując szeroko rozumianą pomoc wynalazcom, przedsiębiorcom oraz innym zainteresowanym osobom i jednostkom – informowała.
Również Prezes Słowackiego Urzędu Patentowego – Darina Kylianova, akcentowała
kwestię informacji patentowej jako ważnego elementu transferu technologii, podkreślając rolę
Urzędu w jej upowszechnianiu, we współpracy z centrami informacji patentowej i punktami informacyjno-doradczymi, zlokalizowanymi w głównej mierze w siedzibach uniwersytetów. Pragniemy w najbliższym czasie rozpocząć przekształcanie tych punktów w jednostki transferu technologii,
zaopatrując je, dzięki wsparciu finansowemu ze strony UE, w niezbędny sprzęt oraz narzędzia, które
posłużą skuteczniejszemu transferowi myśli technicznej z uczelni do przemysłu – reasumowała Prezes
Kylianova.
Plan działań podobny do strategii węgierskiej i słowackiej przedstawił w prezentacji kończącej sympozjum Prezes Rumuńskiego Urzędu Patentowego – Gabor Varga. Skuteczny transfer
technologii z uczelni do przemysłu ma się według niego odbywać na bazie tworzonej sieci, łączącej Urząd, uniwersytety oraz instytucje okołobiznesowe z przedsiębiorcami. Wsparcie ze strony
Urzędu będzie się również przejawiać w organizacji konferencji i warsztatów szkoleniowych dotyczących własności intelektualnej. Zdajemy sobie sprawę, że jesteśmy dopiero na początku długiej
drogi w tej materii, dlatego też możliwość zapoznania się z doświadczeniami innych państw, jaką
daje krakowskie Sympozjum, jest dla nas tak bardzo cenna – konkludował Prezes Varga, dziękując
jednocześnie organizatorom Sympozjum.
20
RAPORT
V. PODSUMOWANIE
W dzisiejszych czasach wiedza, bardziej niż kiedykolwiek wcześniej, stanowi czynnik decydujący o konkurencyjności gospodarki oraz dobrobycie społeczeństwa. Gospodarka konkurencyjna musi być innowacyjna, a zatem zdolna do tworzenia i wdrażania nowych lub ulepszonych
produktów czy procesów. Jednocześnie efektywność tej innowacyjności uzależniona jest od prawidłowego przebiegu procesu transferu technologii z ośrodków badawczo-rozwojowych do przemysłu. Jak wielokrotnie podkreślano w trakcie Sympozjum, dla właściwego funkcjonowania tego
łańcucha zależności niezbędne jest spełnienie kilku warunków. Przede wszystkim – innowacje
w znacznej mierze powinny powstawać w akademickich jednostkach badawczo-rozwojowych,
a nie tylko w pracowniach i laboratoriach prywatnych koncernów. Konieczne jest także zapewnienie należytej ochrony wynikom prac B+R, a także właściwe uregulowanie struktury ich własności.
Zasadniczym i finalnym warunkiem jest jednak zapewnienie im skutecznego wdrożenia. Dla zrealizowania wskazanych celów niezbędne jest wypracowanie spójnej polityki innowacyjnej opartej
na współpracy władz rządowych i samorządowych, środowiska akademickiego oraz przedsiębiorców. Oczekiwanym rezultatem takich działań będzie rozwój kapitału ludzkiego, wzrost akademickiego potencjału naukowo-badawczego, jak również skuteczna absorpcja rozwiązań innowacyjnych przez gospodarkę.
Tegoroczne Sympozjum pozwoliło na przedstawienie transferu technologii, jako procesu
różnorodnego i wielopłaszczyznowego. Umożliwiło przeprowadzenie szerokich dyskusji pomiędzy
różnymi środowiskami skupionymi wokół tej problematyki, a jego międzynarodowy charakter pozwolił na wymianę doświadczeń między przedstawicielami państw o zróżnicowanej aktywności
w dziedzinie transferu technologii.
Ogromne zainteresowanie oraz zaangażowanie uczestników w przebieg Sympozjum, ożywione rozmowy kuluarowe, wysoka ocena poszczególnych prezentacji, jak i całości przedsięwzięcia, potwierdziły celowość organizacji tego wydarzenia oraz trafność doboru tematów.
Stworzenie takiego szerokiego forum dyskusyjnego, jakim od trzech lat jest niniejsze Sympozjum stanowi bardzo cenny przyczynek do wspierania wszystkich działań podejmowanych zarówno w wymiarze krajowym, jak i europejskim, których celem jest zbudowanie innowacyjnej
i konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy.
Prezentacje oraz materiały z Sympozjum dostępne są na stronie internetowej:
http://www.uprp.pl/Polski/Wiadomosci+i+ogloszenia/Konferencje
Opracowanie: Marcin Gędłek
21
European Commission
Patent Office
of the Republic of Poland
European Patent Office
Krakow University
of Technology
Jagiellonian University
IP in innovative economy – technology transfer
from universities to industry
Symposium under honorary patronage of
Prof. Danuta Hübner, EC Commissioner
Krakow, 6 – 7 September 2007
Jagiellonian University, Collegium Novum
Programme:
September 6th
9.00 – 10.00
Registration
10.00 – 10.15
Opening and welcome addresses:
Prof. Karol Musioł, Rector, Jagiellonian University
Prof. Krzysztof Bieda, Vice-Rector, Krakow University of Technology
Dr. Alicja Adamczak, The Patent Office of the Republic of Poland
10.15 – 10.45
Special guests addresses:
Piotr Grzegorz Woźniak, Minister of Economy
Prof. Wiesław Starowicz, Deputy President of Krakow
10.45 – 11.00
The European Patent Network and the Universities Technology Transfer project
Gérard Giroud, European Patent Office
SESSION I
Technology transfer from universities to industry – best practices and experiences
Chairman: Ron Marchant, UK
11.00 – 11.30
Dr. Olaf Gajl, Undersecretary of the State, Ministry of Science and Higher Education
11.30 – 12.00
Michał Svantner, World Intellektual Property Office
12.00 – 12.30
Christine Reid, Lambert Working Group on IP, UK
12.30 – 14.00
Lunch hosted by the European Patent Office
14.00 – 14.30
Kirsten Leute, Stanford University Office of Technology Licensing, California, USA
14.30 – 15.00
Dr. Chiara Franzoni, Politecnico di Torino, Italy
15.00 – 15.30
Luk Palmen, Regional Innovation Strategy – RIS-Silesia, Poland
15.30 – 16.00
Dr. Lidia Adamska, Warsaw Stock Exchange
16.00 – 16.15
Prof. Michał du Vall, Jagiellonian University
16.15 – 16.45
Coffee break
16.45 – 18.15
Discussion panel
“Turning knowledge into a profit – how to make technology transfer
from universities to industry cost-effective”
Chairman: Prof. Józef Suchy, Polish Federation Of Engineering Associations – NOT
1. Prof. Ewa Okoń-Horodyńska, Jagiellonian University
2. Prof. Jan Koch, Wrocław University of Technology
3. Christine Reid, Lambert Working Group on IP, UK
4. Kirsten Leute, Stanford University Office of Technology Licensing, California, USA
5. Mateusz Gaczyński, Ministry of Economy
6. Prof. Leon Gradoń, Warsaw University of Technology
7. Krzysztof Pietraszkiewicz, Polish Bank Association
September 7th
SESSION II
The role of NPO’s in technology transfer
Chairman: Ron Marchant, UK
10.00 – 10.15
Prof. Jerzy Woźnicki, President of the Polish Rectors Foundation
10.15 – 10.30
Włodzimierz Mysłowski, Marbet Sp. z o.o., Poland
10.30 – 10.45
Gérard Giroud, European Patent Office
10.45 – 11.00
Dr. Alicja Adamczak, Patent Office of the Republic of Poland
11.00 – 11.15
Jim Houlihan, United Kingdom Intellectual Property Office
11.15 – 11.30
Dr. Jürgen Schade, German Patent and Trade Mark Office
11.30 – 12.00
Coffee break
12.00 – 12.15
Martti Enäjärvi, National Board of Patents and Registration of Finland
12.15 – 12.30
Jorge Alvim, National Institute of Industrial Property, Portugal
12.30 – 12.45
Yoshihiro Fuji, Japan Patent Office
12.45 – 13.00
Dr. Guus Boesterhuizen, The Netherlands Patent Office
13.00 – 14.00
Lunch hosted by the Patent Office of the Republic of Poland
14.00 – 14.15
Éva Bakos, Hungarian Patent Office
14.15 – 14.30
Lone Saaby, Danish Patent and Trademark Office
14.30 – 14.45
Dr. Johannes Werner, Austrian Patent Office
14.45 – 15.00
Darina Kyliánová, Industrial Property Office of the Slovak Republic
15.00 – 15.15
Gábor Varga, Romanian State Office for Inventions and Trademarks
15.15 – 15.30
Coffee break
15.30 – 17.15
Round-Table discussion
17.15
End of symposium
FOREWORD
Economic growth being the foundation of welfare in a contemporary society depends
on many factors among which enterprise, competitiveness and innovation are the most important.
These factors are connected in a natural way and they interact with each other while fundamental
significance for competitive economy has its innovativeness which is especially noticeable in such
fields as informatics, telecommunication or biotechnology where new inventions are introduced
on the market everyday. Products and technologies which are a result of innovative creativity play
a key role in assuring proper dynamics of economic growth. In contemporary economy special
emphasis is thus put on protection of R&D results, which is requisite of effective implementation
and as a consequence bring measureable economic benefits.
The Symposium “Industrial Property in Innovative Economy” has had a three year tradition.
When in 2005 The Patent Office of the Republic of Poland together with the European Patent Office and two universities namely Jagiellonian University and Technical University of Krakow, held
it for the first time, it has a regional range – the participants were university teachers and presidents and representatives of industrial property offices from the Baltic States, Great Britain,
Spain and Hungary. It showed that this kind of initiative is extremely welcome as the symposium
became an important forum for the exchange of experiences with regards to widely outlined
pro-innovative policy. That is why the second Symposium gathered representatives from majority
of countries which are members of the European Patent Organisation and many representatives
on the world of science.
For this year Symposium, the topic of which was technology transfer from universities to industry, many excellent professionals within this field not only from Poland and European countries
but also from the USA and Japan were invited. The interest in the Symposium was beyond our
expectations. An unusually active participation in the two day Symposium of almost all participants, both specialist I technology transfer and also scientist and entrepreneurs, confirmed me
in my belief that the initiative of The Patent Office of the Republic of Poland has not become out
of date but puts a challenge for the organizers to continue the event and adjust the topics of next
editions to the changes taking place in world’s economy.
Presenting this report I am fully convinced it will let all the participants consolidate the most
significant aspects of the discussed subject-matter and it will also encourage others to take part
in the next conference “Industrial Property in an Innovative Economy” to be held in Krakow from
4-5 September 2008.
I would also like to thank warmly my longtime friend Mr. Ron Marchant for this excellent
chairing of the debate and all those co-organizers for making this event successful.
Alicja Adamczak
President of the Patent Office of the Republic of Poland
23
FOREWORD BY THE CHAIRMAN
This Symposium is the latest in a series run organised by the Patent Office of the Republic
of Poland in partnership with the European Patent Office, the European Commission, the Krakow
University of Technology, and the Jagellonian University. The Symposium was held on 6 and 7
September 2007 at the Jagellonian University.
The importance of innovation in the quest for an economy able to compete in the global
environment of the 21st century is now universally accepted. That need for innovation reflects
the shift away from economic policies based on access to raw materials and labour, towards those
based on the exploitation of knowledge and creativity.
Innovation is more than technical or scientific invention; new services and the products
of the creative industries make an increasing contribution to overall economic activity. That said;
governments recognise the significance of the contribution that could be made by the commercial
exploitation of scientific research. The matter is not, however, straightforward. Commercial exploitation requires a fresh perspective on the conduct of publicly funded research, implying clarity
of the ownership and use of Intellectual Property, the relationship between universities and researchers, and new funding implications.
Different countries have different systems of funding and conducting university research
and hence it is unlikely that a single common approach is like to work in every circumstance. Thus
this symposium included speakers not only from across Europe, but also from the United States
of America and from Japan. These two countries have been active in this area for some time and it
is clear that we Europeans have much to learn from them.
Representatives of the Government of Poland opened the Symposium by emphasising
the importance of the issue for Poland in increasing the country’s economic performance and building on its skills and research. This was supported by introductory remarks by the Rector of the Jagellonian University and the Vice-Rector of the Krakow University of Technology.
In the following pages you will reports of the various presentations and discussions which
include:
– the role of National Patent Offices in the European Patent Network in relation to technology
transfer,
– the support available from the World Intellectual Property Organisation,
– the activities of the National Patent Offices of Austria, Denmark, Finland, Germany, Hungary,
the Netherlands, Romania, Slovakia, and the United Kingdom,
– the experiences of technology transfer professionals in Italy, Japan, Poland, the United Kingdom, and the United States,
– an innovative initiative from Poland relating to the creation of a specialist market for raising
investment capital for high technology companies in a simpler and shorter process than conventional markets.
24
Important lessons emerge from the presentations:
– the benefits of operating at a regional level in close collaboration with campuses which engage in research and also ensure that engineers and scientists are taught the significance of IP
and how to benefit from its use,
– the fact that many years can elapse between initial patenting and the harvesting of meaningful
royalties from licenses and hence sustainable investment is necessary,
– the importance of clarity in IP ownership and the drafting of appropriate licensing agreements,
– the need to ensure that researchers in academia have realistic perceptions and expectations
in relation to the commercialisation of their work and the need to bridge the cultural gap between business and academia,
– The benefits of an overall innovation and IP strategy within which technology transfer is managed,
– The advantages of web-based approaches for publicising licensing opportunities,
– The need for flexibility in licensing agreements providing options which best fit the particular
interests and circumstances of the partners,
– The importance of accessible finance to fund research and development at various stages, both
within academia and within the commercialisation process.
During open discussion there was strong recognition that the work of researchers at universities is of key importance to innovation but that universities could not restrict their activities
to near-market research. The importance of basic blue sky research, even though no immediate
commercial benefit could be identifies, underpins the excellence of research institutions and forms
a basis for more commercially leaning work. It is important not to create a rift in the academic
community on the basis of what can be commercially exploited short term and that which can’t.
The broader role of universities in education as well as research is a key component of innovation.
The creation of innovative thinking and problem solving is heavily dependent on the work of all
university faculties.
The quality of the presentations and discussion is high and indicated that across Europe
we are taking this topic very seriously. It was a pleasure to chair the event. As ever our hosts were
superb and all delegates are grateful to them.
Ron Marchant CB
25
REPORT
I. INTRODUCTION
On 6-7 September 2007, an international Symposium “Industrial Property in Innovative Economy – Technology Transfer from Universities to Industry” took place in the Jagiellonian University,
Collegium Novum in Krakow, Poland. The Symposium was organized jointly by the Patent Office
of the Republic of Poland, the European Patent Office, the Jagiellonian University, and the Krakow
University of Technology. Professor Danuta Hübner – Commissioner of the European Committee for Regional Policy was Honorary Patron of the Symposium.
A 150 person group of participants consisted mainly of representatives of the academic
world – among them rectors and university professors, from Poland and other countries, representatives of government administration and local government, presidents and representatives
of patent offices of most European Patent Organization member states, as well as technology
transfer centers managers and business incubators managers.
The Symposium was divided into two parts. During the first session best practices and experiences of foreign universities within the subject of technology transfer to industry were presented.
The second session was devoted to the role which patent offices can and should play in the process
of technology transfer from universities to industry. The Chairman of both sessions was according
to the tradition of the Symposium Mr Ron Marchant – retired President of the UK Intellectual
Property Office.
In her opening speech, Dr Alicja Adamczak, President of the Patent Office of the Republic of Poland, paid attention to an important and momentous mission of today’s patent offices
in technology transfer and their participation in creating “intellectual property culture” in a wide
sense. It was stressed that present patent offices cannot only deal with receiving and examining
applications for granting exclusive rights but they must also act as institutions cooperating intensely with universities, scientific and research centres and the industry. The annual, international
Krakow Symposium organized since 2005 has a special role in disseminating knowledge and raising
social awareness on the importance of industrial property in the innovative and competitive economy.
It also serves the purpose of general integration of academic world with potential investors in cooperation with government administration and local government – said President Adamczak emphasizing the main message of the Symposium.
The Rector of the Jagiellonian University, Professor Karol Musioł, focused in his preliminary word on the fact that the issue of the transfer of scientific ideas to the industry has been
ignored in the last few decades in Poland. At present, we experience a period of compensating
for the time lost and the process goes on reasonably well. Rector Musioł stressed the significance
of academic technology transfer centers in the effective transfer of scientific ideas from universities to the industry. He pointed an example of the Centre for Innovation, Technology Transfer
and Development of the University (CITTRU). I cannot imagine successful dealing with all matters
concerning intellectual property issues at the Jagiellonian University without this unit – said the Rec26
REPORT
tor encouraging to creation of similar centers by the universities that lack this kind of units. It is possible and worth making profits from intellectual property – stated the Rector referring to the need
of searching for funds for the University’s activity.
The above argument was supported by Professor Krzysztof Bieda – Vice-rector of the Krakow University of Technology, asserting that we can observe a rapid increase in the demand
for research development and cooperation with the industry. Universities, not only in Poland but
throughout Europe, are short of funds. A suitable legislation concerning intellectual property created
at the university can become source of considerable income – the Vice-rector said.
A representative of Krakow municipality – Professor Wiesław Starowicz, Vice-President
for Urban Infrastructure expressing thanks to the organizers for choosing Krakow as the venue
for the Symposium stressed that the ambition of the city’s development strategy is establishing
Krakow as a competitive center for modern economy based on its scientific and cultural potential manifesting itself in a large number of students (160 000) at 23 universities and academies
and its long university tradition. Prof Starowicz mentioned that the subject of the Symposium
is consistent with one of the latest initiatives in the region – that is with the purpose of establishing “Motorway of New Technologies Firms” – one of the biggest clusters1 of high technologies
in Europe and the biggest in this part of Europe. An agreement on the initiative was signed
in July this year by Marshals of Dolnoslaskie Voivodeships, Malopolskie Voivodeships, Slaskie
Voivodeships, and Opolskie Voivodeships together with presidents of the cities of Wroclaw, Krakow, Katowice and Opole. The main idea behind this initiative is creating a Polish “Silicon Valley” promoting intellectual and technological potential of the southern macro-region of Poland
in respect of application of high technologies, economic activities, politics, industry and export.
A common feature shared by those regions is their location by the A4 motorway, which is reflected
in the name for the enterprise.
Mr Gerard Giroud, Principal Director, European and International Affairs in the European Patent Office (EPO) opening the Symposium on behalf of the President of the EPO –
Ms Alison Brimelow, spoke of the event as a milestone in the search for the answer to the question
on the scale of participation of the EPO and national patent offices in technology transfer to the industry. He indicated that initiatives like the Krakow Symposium contribute to managing the problem that the Chairman of the European Commission – Jose Manuel Barroso called ‘a European
paradox’ referring to the discrepancy between highly advanced science and scientific research
in Europe and their insufficient utilization and implementation.
Dr Michal Svantner, Officer-in-charge of the Division for certain Countries in Europe
and Asia in the WIPO also stressed the role of the Symposium in raising awareness and disseminating knowledge on such a vital area of modern economy as innovativeness. A vision lies at
the basis of innovativeness and it is entrepreneurs who stimulate and enable transformation of it into
a useful product – argued Dr Svantner showing how the WIPO in co-operation with national patent
offices and other institutions tries to support innovative activity.
Coming to the first session of the Symposium the Chairman Ron Marchant emphasized
that the governments of the developed countries have realized in recent years that further assuring
the welfare of their citizens is dependent on technological and innovative progress. What is closely
related to the growth is the question of the evolution of the role of scientists and academic centers
1 A business cluster is a geographic concentration of interconnected businesses, suppliers, and associated
institutions in a particular field that depend on each other for economic benefit. Clusters are considered to increase
the productivity with which companies can compete, nationally and globally
27
REPORT
which, at present, should concentrate not only on educational activity but must also consider economic and commercial aspect of the research work done at the university. This new feature of universities’ and scientists’ activities can be realized in a few ways, from various kinds of partnerships
with other units to examples of academic enterprise in the form of spin-offs, etc. Many problems
do arise in connection with these activities and the way they have been successfully dealt with in various conditions is to be the subject of the presentations of European, American and Japanese experts
invited to the Symposium – the Chairman explained in his introductory word.
28
REPORT
II. “FROM KNOWLEDGE CREATION TO VALUE CREATION” –
MAKING CONDITIONS FOR EFFECTIVE
TECHNOLOGICAL TRANSFER
The analysis of statistical data on economic conditions of individual countries on a global scale leads to the conclusions on huge disproportions between them in respect of the level
of technological progress and the ability to make progress. A low innovativeness level, considering
its essential role in modern economies, presents a real threat to a smooth social and economic
development 2. Innovative position of Poland has improved – as we have moved from a group of losing ground countries to a group of catching up countries – said Dr Olaf Gajl – Undersecretary
in the Ministry of Science and Higher Education summing up his presentation of the data from
the European Innovation Scoreboard. In a group of countries who have been making up for delays
in economic development – such as Poland and other new EU countries – an indicator of a lower innovative position are intellectual property indexes. Patenting inventions is one of our weak
points. However, the situation gets better as we can observe certain increase and this provides ground
for some optimism – said the Undersecretary. An enormous chance for the improvement of our position has been created by the EU structural funds. By means of them we can reform higher education
as well as influence technology transfer and stimulate research development – argued Dr Gajl. According to his opinion, in order to support technology transfer process one should first of all educate future academic and business staff, that is young people. Investments in students, graduates,
graduate students and young scholars in the field of technology commercialization is – at this stage
of economic development – the most effective way of technology transfer support.
The above method should be supplemented by ensuring a possibility of technology transfer
from academic centers, for example by means of support and assistance in the creation of academic spin-off enterprises, as well as encouraging to “ideas for a good business” through new
technologies.
There are two programs of the Ministry of Science and Higher Education designed to help
achieve these aims. They are: Creator of Innovativeness and Patent Plus. The first one is going
to support innovative academic enterprise by means of raising qualifications of academic staff
in the field of enterprise, intellectual property management and commercialization of its results
– we intend to realize a greater number of research the outcome of which is going to be transformed
into commercial production. Patent Plus is to make the process of technology transfer from aca-
2 D. Firszt, International Transfer of Technology and Innovativeness of the Polish Economy, [in:] Human Capital as a Factor of Social and Economic Development, edited by D. Kopycinska, the University of Szczecin publishing
company, Szczecin 2006, p. 60.
29
REPORT
demic units to the industry more efficient through support of patent protection of inventions,
especially on an international scale. On filing an application in the home country by the academic
unit, there is a possibility of refunding the costs of obtaining the patent for this invention in Europe,
the USA or Japan. Additionally, the program provides for funds to be used to gain business partners
for commercialization of inventions, for subsidizing trainings and dissemination of knowledge on intellectual property protection.
The finances for many activities do exist; the only problem is how to use them in a sensible
way. We must bear in mind that investment in infrastructure itself is not going to solve the difficult
situation. The most essential thing is the people who can use the infrastructure efficiently – said
Dr Gajl summing up his presentation.
An observation comes to my mind at this moment: in order to obtain profits from an innovative
enterprise one should first invest the money. Thus spending the money in a sensible way is a prerequisite for profits to be made. This is not easy; determination, consequence and courage play
a significant role. Fortunately, these are not rare among Polish people – said the Chairman Marchant
in the conclusion expressing thanks to Dr Gajl for his lecture.
A similar observation was shared by Piotr Grzegorz Woźniak, Minister of Economy coming to the Symposium directly from the 17th Economic Forum in Krynica – one needs money
in order to pursue education. Education provides knowledge and this knowledge is then transformed
into innovations that can be source of income. However, it is worth considering whether the money
is assigned exclusively for research that does not involve implementation value or whether it goes
for real innovations. In his brief speech, the Minister stressed that only finances engaged in innovative projects with a suitable patent protection can help achieve a success of commercialized
technology and contribute towards strengthening a knowledge-based economy.
The issue of the policy of the Polish government on the support of innovativeness was presented by a representative of the Ministry of Economy – Mateusz Gaczyński, the Vice-Director in the Department of Economy Development. He described the guidelines in the strategy
of supporting innovativeness in the government programs focusing on the Operational Program
of Innovative Economy as well as possibilities of financing successive stages of technology transfer
– from assisting in the creation and expansion of technostarters to subsidizing the costs of obtaining protection for innovative technologies.
The importance of the encouraging approach of the institutions to the development
of innovativeness was highlighted by Prof Ewa Okoń-Horodyńska, Head of the Department
of Economy in the Institute of Economy and Marketing in the Jagiellonian University. According to Prof Okoń-Horodyńska, the development of innovativeness depends only to some extend
on the expenditures on R&D. The vital role belongs to the institutions which will motivate and help
with proper utilization of the finances for innovative projects. The shortage of institutions of this kind
as well as no coordination among them result in wasteful and unproductive use of R&D expenditures
– argued Prof Okon-Horodynska referring not only to the Polish situation but to European conditions, too. She also recalled a statement mentioned earlier by José Barroso about “a European
paradox’ regarding a low level of implementation of technological innovations in Europe.
Another key matter for effective technology transfer from universities to the industry
is proper regulation of principles concerning the use of intellectual property created in the academic research units. Prof. Michal du Vall – the Dean of the Faculty of Management and Social Communication in the Jagiellonian University presented two sets of regulations: ’the rules
on intellectual property and on legal protection of intellectual goods in the Jagiellonian University’ and ‘the rules of establishing spin-offs in the University’, which provide the legal foundation
30
REPORT
for the R&D activities in the University. Introduction of the above mentioned rules enables – with
the help of the principle that participation in the profits on the part of author of an invention or
other intellectual property creation should not be less than 50% – commercialization of research
results. Regulations are comprehensive; however, the problem lies in insufficient means for conducting a proper patent policy – concluded Prof du Vall.
The main idea of the organizers of the Symposium was presentation of a wide range of opinions on technology transfer from universities to the industry from different points of view. Therefore, apart from presentations of representatives of academic centers, government administration
and local government who support the process in many ways, there were also presentations
of entrepreneurs who deal with commercialization of innovative ideas and technologies in their
daily practice.
An entrepreneur and inventor who has enormous experience in the field is Włodzimierz
Mysłowski. He is the founder and the owner of a few companies in different branches of business, from building industry to aviation. In his “intellectual property portfolio” he possesses
46 patented inventions (among them there is an “intelligent” car headrest, awarded gold medal
at the World Exhibition of Innovation “Eureka” in Brussels in 2001), 24 registered industrial designs as well as protection rights for 69 trademarks. In Poland, a lot of good ideas with a potential
for use for future inventions have not got chances for evaluation their possible usefulness because
of three main reasons. The first is lack of financial means for filing an application with the patent
office on the part of the author, the second – lack of contacts with professionals who could assess
the usefulness of the project. The third one is lack of a possibility of industrial application of the idea
due to lack of contacts with the industry – said the inventor. A trouble spot still seems to be implementation of the idea in the production process – he concluded.
One of the subjects of a panel discussion devoted to activities for increasing the effectiveness of technology transfer from universities to the industry chaired by Prof. Józef Suchy,
Vice-president of the Board of the Polish Federation of Engineering (NOT) was the shortage
of adequate financial means for successful technology transfer and implementation to the industry. Krzysztof Pietraszkiewicz – President of the Polish Bank Association stressed the necessity of financial support given to the process of technology transfer. He shared the opinion
on the lack of satisfactory co-operatation between entrepreneurs and R&D departments of Polish
universities and academies within the public-private partnership. Is there any money and where
is it located? It turns out that Polish entrepreneurs so far have in their bank accounts 130 billion PLN,
which is over 10% of GDP. What reasonable person having a good idea or product would put such
a sum in a low-interest deposit account? – asked President Pietraszkiewicz expressing his regret over
the situation. In the later part of his speech he stated that it is a joint responsibility of scholars
and entrepreneurs to create a favourable atmosphere for innovations and research: Academic staff
should be persuaded to speak more often, and to find ways of passing on their knowledge and abilities, to be open to entrepreneurs. The latter should be persuaded to state clearly what they need from
academic staff in order to invest their funds to made the co-operation successful.
The problem of a shortage of means for a proper patent policy in academic centers was
also raised by Prof. Leon Gradoń, Head of the Department of Environment Protection
in the Warsaw University of Technology. We cannot be prevented from doing the research
in spite of the fact of insufficient means for them; thus the necessity of search for the possibilities
of alternative source of financing, such as foreign sources. However, it is connected with a moral
dilemma – should we give up the rights to the invention for the benefit of a foreign investor who
can guarantee implementation of the invention, though it would be implementation abroad?
31
REPORT
On the other hand, if it had not been for such decisions, some of the inventions would have never
been created – argued Prof. Gradoń describing the dilemmas of academic staff.
By inviting to the Symposium Dr Lidia Adamska – Member of the Board of the Warsaw
Stock Exchange, the organizers of the event tried to solve the dilemma presented by President Pietraszkiewicz – how to make entrepreneurs invest in new technologies instead of putting
the money in bank accounts. An instrument of motivation for this policy seems to be NEW CONNECT – share market operated by the Warsaw Stock Exchange outside the regulated market as
an alternative trading system. It is an offer for young, growing Polish companies in need of financial help so that they can use their innovative potential and get a chance for development
– said Dr Adamska. NEW CONNECT was launched on 31 August 2007, a week before the opening
of the Symposium, but some signs of success of the project were already visible – on the first day
of the quotations of five companies (the number of companies rose to 15), transactions reached
the value of 40 million PLN. Investors, who are interested in a new market, search for higher than
average increase rate and they are ready to accept greater risk connected with investing money
in the companies offering technologies which only stand a chance of success. NEW CONNECT is an
instrument that can be helpful in technology transfer to the industry – concluded Dr Adamska
enhancing interest to the project especially among foreign participants who defined the presentation as “pointing a unique idea for a way of commercialization of new technologies”.
Chairman Marchant summing up Dr Adamska’s presentation stated that the above initiative
can contribute considerably towards the key aspect of intellectual property – commercial implementation and utilization which make people invest their money in support of other people’s
ideas.
32
REPORT
III. “VERBA DOCENT, EXEMPLA TRAHUNT –
WORDS TEACH, EXAMPLES ATTRACT”.
BEST PRACTICES IN TECHNOLOGY TRANSFER
According to the organizers’ intention, the Symposium was focused on a practical aspect
of technology transfer from universities to the industry. In connection with the fact that most
participants of the Symposium were dealing with this issue on a regular basis there was no need
concentrating on too many theoretical or introductory aspects. What should be displayed is a success and it is the base for other people’s progress – Prof Suchy argued in his speech. Good examples
in this case should not serve pure imitation; they can be source of inspiration in search for one’s
own solutions which can help achieve effective transfer of a technical idea created in an academic
center and its commercialization.
Christine Reid – legal advisor and a member of Lambert Working Group on IP shared
her experiences concerning the support of technology transfer in the United Kingdom. In 2004,
the Group directed by Sir Richard Lambert, undertook drafting model contracts with the aim of facilitating co-operation between academic centers and the industry on technology transfer. The
activities of the Group, which is actually a team of volunteer experts from both academic and business centers supported by the UK Patent Office, were to help improve the situation described
in “Lambert Report” drafted in 2003. The report indicates one of the main problems of effective
co-operation between universities and the industry, namely difficulties in negotiating and making
arrangements on co-operation. There were situations in which talks between scholars and entrepreneurs interested in the implementation of research results went on for a few months and in which
the parties who differed considerably in their opinions on the rights for inventions, forms of licences
or licence fees left without reaching any agreement, which was an obvious waste of time and money
– explained Christine Reid. The model contracts drafted by the Lambert Working Group and regulating in a comprehensive way many issues, such as: ownership, rights for research results
depending on the scale of the business investor’s participation, together with a collection of supplementary material for conducting negotiations enjoyed were a huge success in both academic
and business circles. Only a year since “Lambert instruments package”, as the results of the Lambert
Group were defined, has been published, a survey showed that nearly 60% of the technology transfer
agreements were made with the help of these model contracts. They contributed significantly to simplification of the process, reduction of time and money on both sides which proves that the project
has been a success – concluded Christine Reid.
American experience and practice was presented by Kristen Leute, expert in the Stanford University Office of Technology Licensing (OTL), one of the most active centers of this
kind in the USA, in the field of technology transfer from universities to the industry. The lecturer
pointed that licensing the University’s intellectual property is not the only aspect of technolo33
REPORT
gy transfer. In a more general sense it comprises education of students who subsequently take
up jobs in the industry, start publishing research and organize seminars and conferences involving
participation of scholars, etc. For transfer of technologies created in American universities such
a turning point was passing a bill called Bayh-Dole Act in 1980. The Act made it possible for state
universities to retain rights and license innovations created within R&D programs financed with
public funds. However, a vital requirement rising from the Act and concerning the universities
is giving preference in selecting a partner to small and medium enterprise sector. This step enabled development of university offices of technology licensing, among them the OTL, founded
in 1970, with the help of which the joint profits from licence fees for the Stanford University alone
exceeded in 2006 the amount of one billion dollars.
The mission of OTL is promotion of technologies created in the Stanford University for the use
and welfare of the society, creating at the same time in a limitless way profits for support of research
and development and education. We perceive it as a cyclical process proceeding in the following
stages: there are financial means that have been intended for R&D, the result of R&D are the inventions; we try to license the inventions to the industry and the licence fees for the inventions constitute
the funds which in turn go into the R&D – explained Kirsten Leute.
There is one more source of the OTL’s and other American centers’ success – during 37 years
of its existence the OTL has had just two managers. This was due to the fact that they were people
with the right qualifications for their position – as Kirsten Leute argued stressing the role of suitable
qualifications of staff in achieving success in transfer technology.
A key role of education as an incentive for transfer of technological innovations has been
emphasized by Dr Chiara Franzoni from Politecnico di Torino. A good university is the one which
shows its students how to carry out top quality research as it is the university’s responsibility to prepare its students to enter the job market, the companies dealing with new technologies implementation.
Students must learn this while at the university – said Dr Franzoni indicating the ways in which
the above postulate is to be implemented by Politecnico di Torino, such as: obligatory classes
on industrial property for future engineers, facultative classes on intellectual property management, summer school for brilliant students, or e-learning programs. According to Dr Franzoni’s
opinion, it is inevitable for universities to take up the mission of becoming main centers of creating
and transfer of new technologies. Intellectual property is not just an instrument for making money,
it is also a carrier for disseminating innovation for the welfare of the whole society – said Dr Franzoni
in the recap of her presentation.
The role of well-organized technology transfer centers was highlighted during a panel discussion by Prof. Jan Koch, founder of the first institution of this type in Poland. A technology
transfer center by the Wroclaw University of Technology was created 13 years ago. Despite the fact
that it operates by the University, it is a self-financing unit. I am not sure if there is another center
of this kind in Poland but, in my opinion, such solution can guarantee that people employed here
work more efficiently as it directly affects the future of their jobs – argued Prof. Koch in his speech.
It is not true to say that industry cannot exist without scientists. Let’s look at Edison or Ford – they
were not university graduates! Generally speaking, one might venture an opinion that science is very
often at the service of industry – explained Professor Koch questioning a model of research financing based solely on the state budget; such a model in many cases ends up with drafts of projects
that are not implementable.
An example of a good co-operation in technology transfer among many different units
is the Network of Effective Technology Commercialization (SEKT) which has been developed
in the region of Silesia by the city of Gliwice and is the first project of its kind in Poland. The pro34
REPORT
ject aims at preparation of staff responsible for creation of innovative companies and working out
tool packets that would help establishing them. Around 40 representatives of R&D sector, local
government units, business incubators, technological parks as well as business support institutions
have been engaged in the project. The project was presented by its manager – Luk Palmen. There
is no proper intellectual property management in Poland in order to create a policy of safeguarding
one’s technologies in the context of commercialization strategies. Therefore, raising the level of knowledge and ability to implement technology commercialization effectively among the key staff of R&D
sector, business support institutions as well as local government units should be one of our priorities
– emphasized Luk Palmen.
The results of the project are: analyses and reports concerning technological clusters’ potentials, ways of allocating regional patent fund as well as possibilities of operating business incubators and technological parks. There have been some suggestions on promotion of enterprise
at universities and academies and a packet of services supporting newly found innovative firms.
In a broader sense, “technology commercialization conducted by R&D sector units” is the means
of ensuring new income through providing enterprises with knowledge, infrastructure and research
results. Each R&D sector unit should accept a method of academic staff motivation which would
promote and duly reward implementations to the industry – claimed Luk Palmen in his speech. In
the conclusion of his presentation, Luk Palmen expressed an opinion that R&D sector units should
focus on fostering innovation culture, open organizational structure and open attitude of scientists
in general. Models that are worth copying should be promoted in various campaigns and activities
aiming at increasing intellectual property awareness among scientists, students and entrepreneurs
– he concluded.
35
REPORT
IV. ROLE AND IMPORTANCE OF PATENT OFFICES
IN THE PROCES OF TECHNOLOGY TRANSFER
FROM UNIVERSITIES TO THE INDUSTRY
During the second session of the Symposium the participants were presented with views
of the European Patent Office and national patent offices from Europe and Japan concerning
the roles they have in technology transfer processes. Representatives of national offices unanimously states that patent offices participate indirectly in the process not only through granting exclusive rights for innovative technologies but also supporting the processes in various ways. Some
potential possibilities in this field were discussed by Prof. Jerzy Woźnicki – President of the Polish Rectors Foundation and Director of the Institute of Knowledge Society in the introductory part of the second session of the Symposium. According to Prof. Woźnicki’s opinion, the role
of patent offices in supporting technology transfer can be fulfilled at the following levels:
• Informative – through providing information on solutions subject to patent protection, by means of which it is possible to reduce the number of cases where costly procedures have been
commenced for solutions already protected;
• Advisory – which enables obtaining information referring to particular cases, e.g. on how to patent an invention to ensure a proper protection;
• Expert – through co-operation in drafting educational programs on intellectual property protection;
• Educational – intended for students, school youth and teachers;
• Supportive – e.g. in the subject of research in the state of the art (prefiling of an application).
Director Gérard Giroud in his speech pointed at much weaker results of European academic
schools in the field of patenting inventions and granting licences in comparison with American
and Japanese schools, in spite of the fact that capital expenditure from public funds for R&D
is relatively high. In an attempt to reverse the tendency, the European Patent Office prepared in co-operation with national offices of the European Patent Organization member states
a 5 year pilot project which is to be introduced soon in academic schools in Poland, Italy, Slovenia,
Portugal, Turkey and Hungary. The main idea behind the project is to start modern technology
transfer offices in those universities. During the pilot period the offices are going to be co-financed
by the EPO and the expected result of the project is to achieve an increase in the number of patent
applications filed by the universities participating in the project. An increase in the number of licences
for innovations is also expected to appear in consequence – argued Director Giroud.
President of the Patent Office of the Republic of Poland – Dr Alicja Adamczak presented engagement of the Office for knowledge transfer paying special attention to the issues
of education as a priority in formation of awareness in the subject of intellectual property im36
REPORT
portance for the development of innovativeness, enterprise and competitiveness. By investing
in the education of future authors of innovations we invest in creation of a society of conscious employees and employers who will decide on allocating funds for research as well as on creating new
jobs and the decisions will come from their innovation awareness and their strategic management
skills – knowledge management – explained President Adamczak. She hastened to add that just
this academic year in Poland, due to long-lasting efforts of the patent attorneys of academic
schools and due to her personal engagement, the issues of intellectual property protection have
been introduced to the obligatory syllabuses in the majority of faculties. Besides, the Patent Office
actively participates in the process of raising awareness of the society on intellectual property importance, especially industrial property, through organization of numerous conferences, seminars,
regional workshops and its involvement in preparation of e-learning. Another Office’s contribution
to the mission of raising awareness is organization of an annual competition for the best postdoctoral, doctoral, master’s and student’s theses and for the best artistic poster on the subject
of industrial property. All editions of the competition enjoy enormous popularity: for previous editions around 900 posters and over 100 theses were sent in. Events of this kind influence formation
of intellectual property culture which results in an increase of innovativeness.
In order to raise the number of applications as well as their standard, it is necessary to guarantee a full public access to patent information system – President Adamczak stated. It is another
strategic activity of the Patent Office, beside reduction of time delays in granting exclusive rights
procedures – both time limits of granting exclusive rights as well as their standard are vital in the development of innovativeness.
President Adamczak, in the conclusion of her presentation, announced further promotion
of proinnovative activities on the part of the Patent Office as well as further search for new ways
of increasing the effectiveness of technology transfer from Polish universities to industry.
Necessity of an increase of engagement of small and medium enterprises in co-operation
with universities was emphasized by Jim Houlihan, representative of the UK Intellectual Property Office. Small and medium enterprises are indispensible in the process of innovativeness; thus
the amount of 7 to 9% of SME which are involved in co-operatation with universities in the UK is entirely insufficient. It is our responsibility to help in the negotiations between the parties and to make
the process shorter and less expensive – said Mr Houlihan referring to the activities of Lambert Working Group to prove the rightness of these actions. Mr Houlihan, in his lecture, pointed at the need
of proper evaluation of the intellectual property created in the academic centers. Revaluation
of intellectual property can prevent its transfer; thus the value of a technology should be carefully
estimated, which is one of the main tasks of technology transfer centers – concluded Mr Houlihan.
The main responsibility of the German Patent and Trademark Office is examining applications and granting exclusive rights; however, the other, not less important role is participating
in the technology transfer – said its President Jürgen Schade. He stressed that the German Patent
Office does not exercise direct control over the issue of raising social awareness on the importance
of intellectual property in the competitive economy as, according to the federal system of government that is in force in Germany, this task comes within the scope of the authorities of the Lands.
Nevertheless, the German Patent Office co-operates closely with the local patent information centers and bears responsibility for providing them with necessary knowledge and training instructors who ensure proper utilization of the knowledge to support universities and SME in the process
of innovation transfer. It is worth reminding that intellectual property cannot be the aim in itself;
its role is influencing the development of prosperity in our states. This is the most essential aspect
of technology transfer and the programs made for facilitating it – said President Schade empha37
REPORT
sizing at the same time that beside patent inventions, which constitute a strategic part of industrial property, also industrial designs and trademarks are of high importance for innovativeness
and the whole SME sector.
Martti Enäjärvi – President of the National Board of Patents and Registration of Finland indicated priority of innovativeness for the development of the European economy. Europe
does not have huge amounts of natural resources, as it is in the case of the USA, Russia or many Asian
countries. This is the reason why building up prosperity on the basis of innovativeness and inventiveness is of key significance at the European continent. He saw an essential role of universities in creating inventions and influencing the rise of innovativeness and stressed inadequacy of European
educational systems in teaching the issues of intellectual property protection. In order to cope
with the problem, in co-operation with the National Board of Patents and Registration, positions
of “intermediaries of innovativeness” have been set up at Finnish universities. Their role is promotion of innovativeness and help in commercial production and utilization of inventions and ideas that
are created in academic centers. They are to give advice to inventors on patents obtaining procedures
and other issues, such as possibilities of gaining funds for implementation of an invention – as President Enäjärvi explained in the presentation of the Finnish policy. The participation of the National Board of Patents and Registration manifests itself in covering half of the costs of monthly
remuneration for intermediaries as well as financing numerous trainings organized with the aim
of constant raising the standards of their work.
A new venture of the Danish Patent and Trademark Office was described by its representative – Ms Lone Saaby. The result of a common initiative of the Office, technology transfer
centers and academic research units is “IP Marketplace” – an Internet portal which facilitates contact between a patent owner and entrepreneurs willing to invest in new technologies. On IP Marketplace website (www.ip-marketplace.org) you can check which patents are offered for sale by their
owners and for which they are ready to grant licence. Patent specifications are presented in a clear
and easy to understand way to enable entrepreneurs to use them as they are the target group of our
project – said Ms Lone Saaby about the Danish initiative of strengthening partnership between
universities and industry.
Rich experience and achievements in the field of commercialization of intellectual property
created at academic research units were presented by Yoshihiro Fuji – representative of the Japanese Patent Office, Director for IP Exploitation Policy Planning in the General Affairs Department.
In the introductory part of his presentation he referred to the words of the President of the Finnish Patent Office saying that Japan, like Finland, due to small area and scarce natural resources
was forced to develop its economy on the basis of science and technology. Special importance
of science in increasing the rate of economic growth was emphasized by the former Japanese
Prime Minister – Junichiro Koizumi, who in 2002 defined the strategic policy of his government
as creating an intellectual property-based society in Japan. His declaration was followed by legislative initiatives and national action programs describing subsequent stages in the achievement
of this aim. Universities were given priority in the programs as Japanese universities are expected
to attain high quality research results which should be effectively utilized for public interest. Director
Fuji indicated that, according to the statistics, as much as 20% of the public expenditures for R&D
in Japan are spent by universities and nearly 40% of all the scientists doing researches on new
technologies are working in academic schools. It is thanks to these factors that the standard of R&D
results in Japanese universities is considered the highest in the world – explained the Director. He
also mentioned problematic issues, such as low implementation level of technologies created at
universities. What follows is that the profits, which are intended for further research, are insuffi38
REPORT
cient in comparison to the expenditures. That is why the solution of the problem of promotion
of patent licensing and technology transfer was entrusted to the Japanese Patent Office which
passed some of the tasks to the National Center for IP Information and Training (INPIT). The main
target was supporting the active utilization of intellectual property through influence on the rise
of technology licensing. Qualified license advisors help achieve this aim using the database containing information on technologies created by universities as well as data describing the demand
of the industry. These data enable them to make informed decisions on connecting the parties,
negotiations and making contracts on technology transfers. Essential aspect of their work is that
it is free of charge – the advisors are civil servants and their salaries are covered from the government budget. The database with technologies that are open to licensing is also available on a special
Internet portal (www.ryutu.inpit.go.jp/en/db/index.html), where everybody can offer his patent
to potential licensees – explained Director Fuji.
In the summary of his lecture, Director Fuji emphasized considerable help provided by license advisors in the process of technology transfer – since the launch of the services in 1997,
the number of contracts made with their assistance has reached almost 10 000 and the economic
aspect of the initiative amounted to 240 billion yen, which is quite significant. At the moment we can
say that the accomplished result is satisfying – concluded Director Fuji.
A strategy for the increase of the innovativeness of Portuguese economy was presented
by Jorge Alvim, a representative of the Portuguese Patent Office. Inadequate investment
in R&D is, in his opinion, the main reason for insufficient innovative activities and intellectual
property utilization in Portugal, which was also reflected in a small number of patent applications. This is to be changed by a new National Strategy on Intellectual Property which makes
promotion of innovativeness one of the priorities of the government activities. Active involvement
of the Institute manifests itself in creation of decentralized network supporting dissemination
of knowledge on industrial property, in co-operation with universities, technology transfer centers, business associations and technological parks. Launching GAPI/UIPP network exerts influence
on patenting inventions by universities. The number of applications and patents is not considerable
so far but we can say that it is on the increase – argued Mr Alvim. Beside the GAPI/UIPP network,
the National Institute aims at enhancing promotion of industrial property through, among others,
facilitating access to patent information on the Internet and streamlining administrative procedures of obtaining exclusive rights.
Indeed, the progress that has been made in Portugal in recent years in the field of IP is impressive – my congratulations – said Chairman Marchant summing up Mr Alvim’s presentation.
President of the Patent Office of the Netherlands – Dr Guus Broesterhuizen was another lecturer who paid attention to a vital role of national patent offices in raising social awareness
on intellectual property issues, especially the role of industrial property in economy. Among the activities taken up by his Office in this field are: organization of lectures and trainings on various
subjects of IP intended for academic staff and students. The Patent Office of the Netherlands also
co-operates with universities on preparation of applications of inventions, providing the service
of prefiling or offering universities consultation services with an expert in the subject concerning
the patent application. Similar activities on technology transfer from universities to the industry
on the part of a national patent office were indicated by Dr Johannes Werner from the Austrian
Patent Office. He stressed the need of transforming patent offices into servicing institutions
which are able to provide necessary service and help to both applicants and potential investors.
Eva Bakos – a representative of the Hungarian Patent Office put emphasis on the role
of patent information as an element of technology transfer and admitted a great importance
39
REPORT
of patent offices in the process of technology transfer. Patent information centers which are started
in the vicinity of universities in co-operation with the Hungarian Patent Office also become centers
for supporting innovativeness and stimulating creation of inventions and filing patent applications
– argued Ms Bakos.
President of the Industrial Property Office of the Slovak Republic – Darina Kyliánowá
also stressed the importance of patent information, indicating the role of patent offices in its dissemination in co-operation with patent information centers and points of information and advice
located mainly within universities. Soon we are going to begin transformation of these points into
technology transfer units and provide them, thanks to financial support of the EU, with necessary equipment for more effective technology transfer – said President Kyliánowá in the conclusion of her
presentation.
In the last presentation of the Symposium, Gábor Varga – President of the Romanian
Patent Office described a strategy akin to Hungarian and Slovakian policies. Effective technology transfer from universities to the industry is to proceed with the use of a network connecting
the patent office, universities and business institutions. The patent office’s engagement is also
to be seen in the organization of conferences and workshops on intellectual property. We are
aware that we are just at the start of the long road in this matter that is why a chance provided
by the Krakow Symposium to get acquainted with experiences of other countries is of great value to us
– said President Varga in the conclusion expressing thanks to the organizers of the Symposium.
40
REPORT
V. SUMMARY
In our times knowledge, much more than it used to be in the past, is a determinant of competitiveness of economy and welfare of the society. Competitive economy must be innovative,
that is capable of creating and implementing new or upgraded products or processes. The level
of innovation should be linked closely to a proper functioning of technology transfer process from
academic centers to the industry. As it was emphasized many times during the symposium, several
conditions have to be fulfilled to ensure a proper functioning of this chain of dependencies. Firstly,
innovations should originate from R&D centers and not only from study rooms and laboratories
of private companies. It is necessary to ensure appropriate protection for the results of works performed by R&D as well as settling the structure of their ownership. A fundamental and ultimate
condition is the assurance of their effective implementation. In order to achieve the indicated goals it is necessary to work out a coherent innovative policy in cooperation with government authorities, academic circles and entrepreneurs. The expected result will be the development of research
potential as well as the effective absorption of the latest innovative solutions by the economy.
This years’ Symposium made it possible to prove the effective technology transfer as a divertive and multilevel process. It also allowed to make wide discussion between different circles
assembled around these problems. Its international character made possible an exchange of experiences between the representatives manifesting diversified activeness in technology transfer. This
seems to be one of the most important assets of the Symposium.
The enormous interest and personal involvement of the participants in the course of the symposium as well as heated informal debates and high assessment of successive presentations confirmed advisability of the whole event and the right choice of the topics.
Creation of such a wide discussion forum, as the Symposium has continued to be for three
years, represents an extremely valuable contribution to supporting any activities undertaken both
at national and European scales and aimed at developing innovative, competitive and knowledge-based economy.
Symposium materials are available at:
http://www.uprp.pl/English/PPO+-+News+and+Information+on+Activity/Conferences
Drafted by: Marcin Gędłek
41