Mapa Kultury

Pobrano z portalu Mapa Kultury
22.08.2012
Galowice
____________________________
autor: jkrupa
Ziemie na których są położone Galowice pozostawały pod panowaniem polskim, czeskim, pruskim,
niemieckim i od 1945 r. ponownie polskim. Nazwa wsi zmieniała się, lecz zawsze brzmiała podobnie:
Galowitz -1270 r., Gallowitz -1279 r., Galowicz -1307r., Galovicz -1338 r., Galowicze - 1459 r., potem
już do roku 1937 funkcjonowała nazwa Gallowitz, którą zmieniono na Gallen. Od 1945 roku używana
jest nazwa Galowice.
Wieś była wzmiankowana już w 1269 r. i 1297 r. W roku 1307 odkupił ją od Henryka von Biberstein
Arnold ze Świdnicy, a jego syn sprzedał mieszczanom z Wrocławia - braciom Mikołajowi i Arnoldowi
strona 1 / 8
Pobrano z portalu Mapa Kultury
von Nicze. W r.1339 Galowice otrzymały lokację (jako własność świecka) na prawie niemieckim. W
1483 właścicielem wzmiankowany był Sachs. W 1456 r. majątek przeszedł w ręce wrocławskiego
mieszczanina Petera Falkenhayna. Kolejno dobra znajdowały się we władaniu rodzin: Ungerathen,
Haugwitz, od 1529 r. - von Manau, po czym przez małżeństwo przeszły na Gutthaetterów. Christoph
strona 2 / 8
Pobrano z portalu Mapa Kultury
Gutthaetter sprzedał Galowice w 1560 r. Karlowi Veit, a jego syn w 1571 r. rodzinie Kromayer. Po stu
latach w 1686 właścicielem Gallowitz zostali Anna i Christoph von Gutsmuths, którzy w 1739 roku zbyli
folwark Georgowi Wenzel von Loos. Posiadłość po dwudziestu latach następnie przeszła do Carla
Ignatza Salice, a od roku 1780 właścicielem Gallowitz był Tajny Radca Franz Weichard von Scribensky.
strona 3 / 8
Pobrano z portalu Mapa Kultury
Zmarł on w roku 1809 i dla upamiętnienia postawiono mu pomnik w pałacowym parku. Następnie
majątek dostał się w posiadanie rodziny von Tschiersky, od której w roku 1826 odkupił go Radca
Miejski Karl Friedrich Heymann z Wrocławia. W roku 1840 posiadłość nabył deputowany Emil Otto von
Lieres und Wilkau, który później ożenił się z Agnes von Prittwitz und Gaffron. W okresie tym znacznie
strona 4 / 8
Pobrano z portalu Mapa Kultury
rozbudowano pałac oraz powiększono posiadłość przez kupno w roku 1847 Repplina (Rzeplina) oraz
Tschauchelwitz (Szukalic). Całość terenów rolnych liczyła 2500 mórg. W Galowicach zbudowano
kotłownię parową, powiększono zabudowania gospodarcze. Należy dodać ,że posiadłość była
położona na najbardziej żyznych glebach Śląska, znakomitych do uprawy pszenicy i buraków
strona 5 / 8
Pobrano z portalu Mapa Kultury
cukrowych.
W 1925 roku zbudowano polową kolejkę wąskotorową, wiodącą z Jaksonowa (Jackschönau), przez
Galowice do Szukalic (obecnie Żórawina Osiedle). Druga kolejka odsługiwała folwark Galowice.
Kolejka pozwalała na zbieranie z pól buraków cukrowych i dowożenie ich do cukrowni w Szukalicach obecnie Żórawina Osiedle, gdzie produkowano surowy ( brązowy) cukier, transportowany dalej kolejką
wąskotorową do cukrowni na Klecinie (Klettendorf). Trasa przebiegała wzdłuż rzeki Ślęzy pomiędzy
Szukalicami i Rzeplinem. Za Szukalicami tory przecinały drogę i prowadziły wzdłuż niej do Komorowic i
dalej przez Lasową do Kleciny. Po II wojnie, aż do 1966 roku ciuchcia przewoziła tylko buraki z
rozszabrowanej cukrowni w Żórawinie, w której pozostał tylko punkt skupu. Wąskotorówka z
Jaksonowa do cukrowni w Żórawinie -Osiedle funkcjonowała do 1961 r. Transport w obrębie majątku Galowice odbywał się także na torach. Odgałęzienia tej kolejki prowadziły
z pól do wszystkich zabudowań przy placu folwarcznym oraz lokalnej gorzelni.
Resztki torów oraz ślady po torach widać wyraźnie w starobruku drogi przechodzącej przez barokową
bramę w Galowicach ( datowaną na rok 1721). Na przełomie XIX i XX wieku funkcjonowały w
Galowicach dwie kuźnie. Jedna z nich jest położona na terenie majdanu (placu folwarcznego), druga
visa vis bramy pałacowej.
Wieść niesie, że Emil von Lieres und Wilkau gościł w swoich dobrach lubianego przez naród cesarza
Fryderyka III, którego panowanie trwało bardzo krótko, gdyż zmarł 3 miesiące po zgonie swojego
dziadka Wilhelma I. Dla uczczenia obojga cesarzy – królów Prus właściciel Galowic położył w parku
pałacowym widoczny do dziś kamień z napisem: "Moim drogim, najukochańszym Cesarzom
Wilhelmowi I i Fryderykowi III zmarłym 9/3 i 16/6.1888 r. Gallowitz Emil von Lieres und Wilkau". Galowice pozostały własnością rodziny von Lieres und Wilkau aż do wybuchu II wojny światowej , a być
może do 1945 r. Z zachowanych pocztówek widać , że we wsi funkcjonowała restauracja z domem
gościnnym (pod dzisiejszym numerem 4). Szyld na budynku brzmiał: Reinhold Ehrenberg Gasthof &
Ausspanung. Nazwa informuje, że był tam zajazd wraz ze stacją wymiany koni w zaprzęgach. We wsi
istniał także posterunek celny, poczta, sklep z artykułami metalowymi Henschela.
strona 6 / 8
Pobrano z portalu Mapa Kultury
Folwark w Galowicach zorganizowano wokół prostokątnego placu zabudowanego od północy pałacem,
parkiem i stawem, od wschodu oborami i chlewniami, od zachodu spichlerzem i stodołami. Na południu
znajdowały się zabudowania mieszkalne i warsztatowe. Obok pałacu posadowiony był dom zarządcy,
powozownia i stajnia koni cugowych. Za drogą funkcjonowała gorzelnia. Wszystkie obiekty
skomunikowane były brukowanymi kamieniem polnym drogami oraz kolejką wąskotorową.
Szachulcowy spichlerz zbożowy związany z folwarkiem dworskim w Galowicach powstał w I poł. XVIII
wieku i jest ostatnim ocalałym na Dolnym Śląsku drewnianym obiektem gospodarczym o tak dużej
kubaturze. Posiada drewnianą konstrukcję szkieletową o ścianach zewnętrznych pierwotnie
wypełnionych glinobitką (gliną zmieszaną z ciętą słomą). Parterowa ściana północna wykonana została
z barokowej, ręcznie formowanej cegły. Skarb Państwa sprzedał doprowadzony do ruiny spichlerz w
roku 1998. Nowy właściciel przeprowadził pod okiem konserwatora zabytków remont zabezpieczający,
dodając w mansardowym dachu lukarny. Obecnie obiekt jest własnością Fundacji Gallen, został z dużą
starannością odrestaurowany i stanowi siedzibę Muzeum Powozów Galowice.
strona 7 / 8
Pobrano z portalu Mapa Kultury
strona 8 / 8