CMENTARZYSKO „LEMANY”

CMENTARZYSKO „LEMANY”
Ostatni wiek przed nową erą i pierwszy wiek nowej ery śmiało można nazwać
okresem wielkich przemian gospodarczych, kulturalnych i demograficznych dokonujących
się na Mazowszu.
Ważnymi obiektami, na podstawi których można odtworzyć wspomniane przemiany
są ówczesne cmentarzyska. Jednym z takich miejsc jest cmentarzysko we wsi Lemany, koło
Pniewa w powiecie pułtuskim. Powstało ono na przełomie obu er dziejowych, zaś
w archeologicznym podziale chronologicznym przypada na tzw. podokres późnolateński
i wczesny podokres wpływów rzymskich na naszych ziemiach. Przy użyciu dat chronologii
podokresy te mieszczą się w czasie od ok. 120/100 starej ery do lat ok. 150/180 nowej ery.
Cmentarzysko Lemany położone jest na skraju wsi o tej właśnie nazwie, na polu
T. Fabisiaka, na wzniesieniu nad doliną rzeki Prut.
Prawdopodobnie przodkowie nasi wybrali to miejsce e względu na ukształtowanie
terenu, które musiało należeć do najsuchszych w okolicy.
Dzieje odkrycia cmentarzyska w Lemanach są następujące: gospodarze podczas
różnych prac rolnych, czy wybieraniu żwiru do celów budowlanych natrafili w ziemi na
szczątki kości ludzkich i fragmenty naczyń. Wynikiem tego był list do redakcji „Chłopskie
Drogi”, dzięki któremu w 1958 r. wieść o znalezisku dotarła do świata naukowego.
Zbadano ogółem około 158 grobów ciałopalnych i jam bogato wyposażonych
w naczynia gliniane, broń, ozdoby oraz inne przedmioty. Zwyczaj palenia zmarłych jest
bardzo stary i był powszechnie stosowany w Europie Środkowej już ponad 3300 lat temu.
Zwłoki wraz z przedmiotami używanymi przez zmarłego lub symbolizującymi jego płeć czy
pozycję społeczną, spalano obrzędowo na stosie. Resztki następnie były starannie zbierane
i zakopywane wprost w ziemi.
Na cmentarzysku w Lemanach odkryto groby z orężem żelaznym, należącym
niewątpliwie do wojowników. Zgodnie z panującymi w tamtych czasach obyczajami, broń
wkładana była do grobu wojownikom. Groby wojowników zawierały następujące uzbrojenie:
miecze, sztylety, metalowe okucia drewnianych tarczy, groty włóczni i inne przedmioty
z żelaza (zapinki, klamry, sprzączki do pasa).
Kobietom najczęściej towarzyszyły ozdoby oraz przedmioty codziennego użytku tj.:
naczynia gliniane (popielnice, kubki, misy itp.), noże nożyce, szydła, igły, szpile, przęśliki tj.
gliniane krążki z wrzeciona tkackiego, bransolety, pierścienie oraz metalowe części ubioru.
Na cmentarzysku znaleziono również groby zwierzęce zawierające szkielety krów. Są
to bowiem jedyne dotychczas w Polsce tego rodzaju groby z omawianego okres. Fakt
pogrzebania wybranych ze stada sztuk bydła można by wytłumaczyć chęcią spełnienia ofiary
na część zmarłego.
Dzięki odkryciu cmentarzyska w Lemanach możemy dowiedzieć się o zwyczajach,
kulturze i sposobie życia przodków zamieszkujących okolice Pniewa.