Zmiany w gazownictwie

Zmiany w gazownictwie
Rozmowa z Markiem Kossowskim, prezesem Zarządu Polskiego Górnictwa Naftowego i
Gazownictwa S.A.
(dodatek reklamowy do RZECZPOSPOLITEJ, nr 216 (6596) 16 września 2003 r. )
Jak Grupa Kapitałowa PGNiG S.A. przygotowuje się do nowych warunków
działania wynikających z przewidywanego wdrożenia w polskim ustawodawstwie
do 1 lipca 2004 roku obowiązków wynikających z wejścia w życie w dniu 4
sierpnia 2003 roku nowej Dyrektywy Gazowej UE?
Nowa Dyrektywa Gazowa będzie miała niewątpliwie ogromny wpływ na rynek gazu
ziemnego w Polsce. W podmiotowo-funkcjonalnej strukturze tego rynku Grupa Kapitałowa
PGNiG zajmuje szczególną pozycję. Po restrukturyzacji obejmować będzie kilka kategorii
podmiotów prowadzących działalności produkcji, dostawy (sprzedaż i odsprzedaż), usług
transportowych (przesył i dystrybucja), magazynowych oraz w sferze usług pomocniczych
(niegazowych).
W związku z tym PGNiG podejmuje działania, których celem jest przygotowanie całej Grupy
Kapitałowej do funkcjonowania na nowym rynku gazu określonym wymogami Dyrektywy
Gazowej (EDG) 20003/55/EC oraz utrzymanie na tym rynku wiodącej pozycji.
Przede wszystkim pragniemy aktywnie uczestniczyć w tworzeniu projektów regulacji
prawnych, które implementują do polskiego prawa zapisy dyrektywy. Dotyczy to w
szczególności obowiązku wydzielenia ze struktur pionowo zintegrowanego przedsiębiorstwa
operatora systemu przesyłowego i operatora systemu dystrybucyjnego. Oznacza to, że taki
operator, którym może być każda osoba fizyczna lub prawna zajmująca się przesyłem
(transport w sieciach przesyłowych) i dystrybucją (transport w sieciach rozdzielczych), musi
pozostać niezależny od działalności niezwiązanych bezpośrednio z przesyłem lub dystrybucją
gazu ziemnego. Wymóg ten będzie obowiązywać od 1.07.2004 r. w zakresie niezależności
prawnej, organizacyjnej oraz podejmowania decyzji z zastrzeżeniem przesunięcia terminu
powstania prawnej niezależności operatora systemu dystrybucyjnego do 1.07.2007 roku.
Chcielibyśmy także, aby w nowych aktach prawnych znalazły się zapisy poprawiające
warunki odbioru gazu dla dużych odbiorców, w tym w szczególności odbiorców
przemysłowych charakteryzujących się stabilnym odbiorem gazu ziemnego. Dotyczy to
zmiany obowiązującej obecnie tzw. zasady 40/60, pozwalającej jedynie na 40-procentowy
udział stawki opłaty stałej w stawce opłaty transportowej, która znacznie podnosi koszty
dostarczania gazu do takich odbiorców, jak zakłady azotowe, przemysł szklarski, ceramiczny
i papierniczy.
Poza tym rozpoczęto już działania związane z:
•
•
•
przygotowywaniem Kodeksu Sieci;
opracowywaniem modeli analitycznych celem wdrożenia nowych systemów
taryfowych;
podnoszeniem poziomu konkurencyjności PGNiG, w tym przede wszystkim
działaniami służącymi utrzymaniu dotychczasowych odbiorców i zwiększeniu
sprzedaży gazu.
•
modernizacją układów pomiarowych celem dostosowania systemu przesyłowego do
świadczenia usług TPA (dostęp strony trzeciej).
Widzimy również konieczność szerszej współpracy z organami Unii Europejskiej i licznymi
organizacjami europejskimi zajmującymi się rynkiem gazu.
Wszystkie te działania wiążą się z bardzo wysokimi nakładami i kosztami. W związku z tym
wystąpiliśmy o okres przejściowy w przedmiocie stosowania znowelizowanej EDG. Zdajemy
sobie jednak sprawę, że uzyskanie okresu przejściowego może być bardzo trudne. Dlatego też
prowadzimy działania w kierunku jak najszybszego dostosowania PGNiG S.A. do wymogów
Dyrektywy Gazowej.
Odbiorcy przemysłowi skarżą się na zbyt wysokie opłaty za gaz,
wynikające z przeniesienia na nich w taryfach części kosztów PGNiG S.A.
powodowanych przez odbiorców indywidualnych (subsydiowanie
skrośne). Czy w przygotowanych aktualnie, lecz nie zatwierdzonych
jeszcze przez Prezesa URE taryfach nastąpiła zmiana idąca w kierunku
uregulowania tego problemu?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami przez subsydiowanie skrośne należy rozumieć
pokrywanie kosztów dotyczących jednego rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej lub
jednej grupy odbiorców przychodami pochodzącymi z innego rodzaju prowadzonej
działalności gospodarczej lub od innej grupy odbiorców.
Opracowywane przez PGNiG S.A. i zatwierdzane przez Prezesa URE taryfy dla paliw
gazowych są od 2000 r. dostosowywane do zmienianych prawem zasad ich kalkulacji oraz
nakierowane na zmianę ich struktury umożliwiającą pokrywanie przez poszczególne grupy
odbiorców kosztów wywoływanych dostawą paliw gazowych do tych grup.
W polityce taryfowej PGNiG S.A. proces eliminacji subsydiowania skrośnego odbiorcy mogli
dostrzec szczególnie wyraźnie w momencie publikacji Taryfy 1/2002 w dniu 15 marca 2002
r., która obniżyła stawki opłat dla dużych odbiorców przemysłowych i podwyższyła stawki
opłat dla odbiorców indywidualnych. Wydaje się, że aktualnie możemy mówić o kontynuacji
tego trendu.
Należy zaznaczyć, że od chwili wydzielenia z PGNiG S.A., zgodnie z Programem Rządowym
z dnia 13.08.2003 r., 6 spółek gazownictwa, które dostarczają gaz do odbiorców
indywidualnych, każda z nich jako osobny podmiot prawny będzie opracowywać własną
taryfę opartą o koszty dostarczania paliw gazowych do jej odbiorców. Natomiast przedłożona
do zatwierdzenia taryfa PGNiG S.A. określa ceny i opłaty oraz zasady rozliczeń w stosunku
do odbiorców przez nią obsługiwanych, w większości odbiorców przemysłowych, oraz spółek
gazownictwa, które jako odrębne podmioty stały się odbiorcami PGNiG S.A. Zatem wobec
spółek gazownictwa stosowane są zasady rozliczeń analogiczne jak dla innych klientów
zasilanych z sieci przesyłowych. Rozwiązanie to powoduje, że skala subsydiowania
skrośnego pomiędzy odbiorcami przemysłowymi należącymi do PGNiG S.A. a odbiorcami z
grupy gospodarstw domowych należącymi do spółek gazownictwa zostanie znacznie
zmniejszona. Natomiast problem ten w większym stopniu może dotyczyć spółek
gazownictwa, gdzie koszty związane z grupami odbiorców domowych będą nadal w pewnej
części pokrywane przychodami pochodzącymi od ich dużych odbiorców.
W zakresie działalności przesyłania gazu sieciami wysokiego ciśnienia aktualnie opracowana
taryfa PGNiG S.A. przewiduje wprowadzenie większej ilości grup taryfowych (4 grupy),
lepiej dostosowanych do struktury odbiorców i charakterystyki ich odbioru. Stawki opłat w
poszczególnych grupach taryfowych będą zróżnicowane, przy jednoczesnym kierunku
realnego obniżania poziomu opłat. Dla większości odbiorców przemysłowych oznaczać to
może ograniczenie opłat przesyłowych, w stosunku do aktualnych stawek, w granicach od
kilku do kilkunastu procent (6-16%).
Przedkładane do zatwierdzenia przez poszczególne spółki gazownictwa taryfy przewidują
kontynuację zmian struktury taryfowej ukierunkowaną na niewielki wzrost opłat dla
odbiorców o najmniejszym zużyciu i spadek opłat dla największych odbiorców. Ze względu
na zróżnicowane w poszczególnych spółkach warunki prowadzenia działalności (struktura
odbiorców, wielkość sprzedaży, struktura majątkowa i kosztowa), skala koniecznych zmian
cen i opłat dla odbiorców tych spółek niezbędna dla pokrycia kosztów może być
zróżnicowana.
Ostateczny kształt taryf zarówno PGNiG S.A., jak i spółek gazownictwa znany będzie po
uprzednim zweryfikowaniu kosztów i zbadaniu zgodności z obowiązującymi wymogami
prawnymi, w tym uwzględnienia aspektów związanych z ochroną interesów odbiorców oraz
po zatwierdzeniu jej przez Prezesa URE.
W ostatnim czasie w PGNiG S.A. powołano trzech nowych wiceprezesów:
Marka Foltynowicza, odpowiedzialnego za restrukturyzację, Franciszka
Kroka, odpowiedzialnego za sprzedaż i marketing oraz Pawła
Kamińskiego, odpowiedzialnego za integrację z Unią Europejską i
współpracę międzynarodową. Czy oznacza to, że w przedsiębiorstwie
następuje przewartościowanie priorytetów z nadaniem specjalnej rangi
sprawom sprzedaży i marketingu oraz sprawom dostosowania się do
wymogów UE? Jeśli tak, to jakie działania w tym zakresie zamierza
podjąć PGNiG S.A. w najbliższym czasie? Czy zmiana na stanowisku
wiceprezesa ds. restrukturyzacji oznacza również zmianę koncepcji
przyszłej restrukturyzacji holdingu?
W PGNiG S.A. istotnie następuje przewartościowanie priorytetów. Głównymi zadaniami,
jakie stoją przed spółką są prywatyzacja i restrukturyzacja. Procesy te wynikają z Programu
zatwierdzonego Decyzją Rady Ministrów w dniu 13.08.2002 r. W znowelizowanej
Dyrektywie Gazowej uchwalonej przez Parlament Europejski, która weszła w życie dnia
4.08.2003 r. znalazło się wiele istotnych zapisów, jak np. wymóg wydzielenia operatora
systemu przesyłowego i dystrybucyjnego, których Program rządowy nie zawierał.
Ponieważ zapisy EDG zostaną z pewnością przeniesione do polskiego prawa, w tym w
szczególności do ustawy Prawo energetyczne, należy je traktować jako priorytetowe. Ponadto
jako Zarząd PGNiG S.A. rekomendujemy Ministrowi Skarbu Państwa zmianę terminu
wydzielenia spółki Górnictwo Naftowe, ponieważ z nowych warunków funkcjonowania
przedsiębiorstwa, które tworzy dyrektywa, wynika konieczność przeprowadzenia zmian w
polityce zaopatrzenia PGNiG w paliwa gazowe. Naszym zdaniem wydzielenie to nie powinno
nastąpić wcześniej niż na początku 2006 roku. Zmiana terminu założonego przez Program
rządowy wydzielenia spółki Górnictwo Naftowe zmniejszy ryzyko funkcjonowania spółki na
rynku gazu, który podlega obecnie liberalizacji. Należy podkreślić, że EDG nie zawiera
wymogu oddzielenia działalności poszukiwań i wydobycia gazu ziemnego od działalności
dostaw (sprzedaż i odsprzedaż gazu).
Nadrzędnym celem uchwalenia Dyrektywy Gazowej jest tworzenie wewnętrznego rynku gazu
w Unii Europejskiej. Wiąże się z tym konieczność bliższej współpracy z Komisją Europejską
i europejskimi organizacjami gazowniczymi, takimi jak DG TREN, GTE, EFET i innymi*.
Dlatego też w nowej formule Zarządu PGNiG S.A. zostało stworzone stanowisko wiceprezesa
odpowiedzialnego za integrację europejską i współpracę międzynarodową.
Zakres spraw związanych ze sprzedażą i marketingiem nabiera szczególnego znaczenia z
uwagi na rozwijającą się konkurencję na liberalizowanym rynku gazu. Do najważniejszych
działań ukierunkowanych na wzrost sprzedaży gazu należy zaliczyć:
•
•
•
•
•
•
utrzymanie aktualnych odbiorców gazu poprzez stworzenie im stabilnych,
przewidywalnych i konkurencyjnych warunków cenowych i technicznych;
aktywne poszukiwanie nowych odbiorców gazu ziemnego;
rozwój marketingu, w tym w szczególności rozwój marketingu interaktywnego,
wprowadzenie doradztwa marketingowego;
wprowadzenie nowych form współpracy i identyfikacja nowych usług, którymi
zainteresowani są obecni i potencjalni klienci;
wdrażanie nowych technologii (CHP, CNG, GTL, LNG itp.)**;
współudział w organizacji nowych konkurencyjnych rynków, takich jak rynek
sprzedaży krótkoterminowej, giełdy, aukcje.
Polski rynek gazu jest rynkiem o stosunkowo dużym potencjale wzrostu, z czego doskonale
zdają sobie sprawę wielkie koncerny energetyczne, od dawna zainteresowane możliwością
sprzedaży gazu w Polsce. Poziom działań w obszarze sprzedaży i marketingu będzie
elementem w dużym stopniu rozstrzygającym o rozwoju polskiego rynku gazu oraz o
wiodącej roli Grupy Kapitałowej PGNiG na tym rynku.
Rozmawiał MCh
* DG TREN - Dyrektoriat Generalny Transportu Energii;
GTE - Gas Transsmision Europe;
EFET - European Federation of Energy Traders.
**
CHP
-
produkcja
energii
CNG
-
wykorzystanie
sprężonego
GTL
-
przetwarzanie
gazu
elektrycznej
gazu
ziemnego
LNG - instalacja skroplonego gazu ziemnego.
i
ciepła
w
do
napędu
ziemnego
na
benzyny
oleje
skojarzeniu;
pojazdów;
opałowe
itp.;