Ocena stanu sanitarnego i sytuacji

W OJEWÓDZKA S TACJA S ANITARNO -E PIDEMIOLOGICZNA
W S ZCZECINIE
OCE NA ST ANU BE ZPI E CZE ŃST WA SANIT ARNE GO
WOJE WÓD ZT WA ZACHODNI OPOM ORSKI E GO
ZA
2012 ROK
(wersja skrócona)
1
I.
SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W ZAKRESIE CHORÓB
ZAKAŹNYCH
1.1.
Sytuacja epidemiologiczna wybranych chorób zakaźnych.
W woj. zachodniopomorskim utrzymuje się stabilna sytuacja epidemiologiczna w grupie
chorób zakaźnych, dla których szczepienia ochronne są efektywnym środkiem
profilaktycznym np. wirusowe zapalenie wątroby typu B, gdzie wskaźnik zapadalności jest od
lat niższy niż w Polsce. Mimo wysokiego odsetka uodpornienia w zakresie chorób objętych
Programem Szczepień Ochronnych nastąpił wzrost zachorowań na ospę wietrzną, świnkę i
krztusiec. Sezonowe zagrożenia epidemiologiczne jak chociażby grypa, czy możliwość
zawleczenia chorób z innych stref klimatycznych oraz wielolekooporne zakażenia szpitalne
wymagają stałej gotowości i czujności nadzoru epidemiologicznego oraz określonych działań
przeciwepidemicznych już w sytuacji podejrzeń zachorowań. Nadal pozostają problemem
epidemiologicznym utrzymujące się choroby zakaźne i zakażenia tj. ogniska zatruć
pokarmowych oraz bakteryjne i wirusowe zakażenia jelitowe, a także inwazyjna choroba
meningokokowa. Stanowią one zagrożenie epidemiologiczne wymagające od pracowników
Państwowej Inspekcji Sanitarnej wdrażania dochodzenia epidemiologicznego celem ustalenia
źródła zakażenia, czy też ograniczenia transmisji do środowiska.
W 2012 r. zgłoszono 20006 chorób podlegających rejestracji w meldunkach
dwutygodniowych zachorowań na choroby zakaźne, zakażenia i zatrucia (MZ-56) tj. o 2955
więcej niż w 2011r. Nie zgłoszono m.in. grypy wywołanej nowym wirusem AH1N1v09 oraz
malarii. Spośród wszystkich zgłoszonych chorób 17,9% tj. 3560 osób hospitalizowano. Od
2011r. utrzymywała się tendencja wzrostowa zgłaszalności chorób w porównaniu z latami
ubiegłymi na co wpływa przede wszystkim weryfikacja sprawozdań kwartalnych zgłoszonych
do NFZ Oddziału Zachodniopomorskiego zachorowań oraz dalsze wzmożenie nadzoru
pracowników epidemiologii PIS nad poprawą zgłaszalności chorób przez lekarzy i aktywne
wyszukiwanie zachorowań. Należy zauważyć również, że utrzymywała się tendencja
wzrostowa w grupie tzw. „zakaźnych chorób wieku dziecięcego” tj. płonicy (szkarlatyny) wzrost zarejestrowanych przypadków z 701 w 2011r. do 1135 w 2012r. (współczynnik
zapadalności 65,91/100 tys.), ospy wietrznej z 7650 w 2011r. do 9997 w 2012r.
(współczynnik zapadalności 580,5/100 tys.) oraz świnki z 102 przypadków w 2011r. do 163
w 2012r. (współczynnik zapadalności 9,46/100 tys.). Odnotowano również znaczny wzrost
zachorowań w grupie innych bakteryjnych zakażeń jelitowych z 121 w 2011r. do 463 w
2012r., a także biegunek i zapaleń żołądkowo - jelitowych o prawdopodobnie zakaźnym
pochodzeniu u dzieci do lat 2 z 314 w 2011r. do 554 w 2012r. Zmniejszyła się natomiast
liczba wirusowych zakażeń jelitowych wywołanych przez rota wirusy - z 1541 w 2011r do
1336 w 2012r., a także bakteryjnych zatruć pokarmowych o etiologii gronkowcowej z 148 w
2011r. do 16 w 2012r. Nastąpił również spadek ogólnej liczby zgłoszeń grypy sezonowej i
podejrzeń zachorowań na grypę - zachorowało 20.202 osoby tj. o 1789 mniej niż w 2011r.
(współczynnik zapadalności 1173,07 na 100 tys. mieszkańców) wśród których zachorowało
9.846 dzieci do 14 roku życia tj. o 1.652 więcej niż w 2011 r.
W 2012 r. zarejestrowano w woj. zachodniopomorskim ogółem 48 zgonów z
powodu chorób zakaźnych (wg raportów zgonów składanych w systemie miesięcznym) tj. o
14 zgonów więcej niż w 2011 r.
Spośród wszystkich zgłoszonych zgonów najwięcej, bo 56,25% (27 przypadków)
spowodowanych było gruźlicą potwierdzoną i niepotwierdzoną bakteriologicznie, w tym 13
zgonów w grupie wiekowej 60 lat i powyżej oraz 10 w grupie wiekowej - 50-59 lat. Kolejne
przyczyny zgonów z powodu chorób zakaźnych dotyczyły: posocznicy o określonym
czynniku etiologicznym i nieokreślonej (7 przypadków tj. 14,58 %), AIDS (5 przypadków tj.
2
10,42%) oraz choroby Creutzfeldta-Jakoba (3 przypadki tj. 6,25%). Pojedyncze zgony
związane były wirusowym zapaleniem mózgu, zapaleniem opon mózgowych o etiologii
pneumokokowej, niesklasyfikowanym zapaleniem opon mózgowych i rdzenia, zakażeniem
jelit Clostridium difficile oraz ostrym i przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby typu C.
Zbiorcze dane wybranych chorób zakaźnych w woj. zachodniopomorskim podlegających
zgłaszalności w latach 2010-2012 przedstawia tabela 1. Współczynniki zapadalności
obliczono wg liczebności ludności w GUS (stan na 30.06.2012 r.) Dane epidemiologiczne za
2011 r. przyjęto na podstawie publikacji NIZP-PZH „Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce w
2011 r. ”Warszawa 2012 r.
Tab.1. Wybrane dane epidemiologiczne dotyczące chorób zakaźnych w woj.
zachodniopomorskim w latach 2010-2012
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
Zapadalność
19,49 202
0,53
7
0,06
1
7,15 463
17,84
72
3,07
95
153,15 2229
91,02 1336
11,73
0,41
0,06
26,89
4,18
5,52
129,43
77,58
Zapadalność
Liczba
zachorowań
372 21,97 330
6
0,35
9
0
0,00
1
143
8,45 121
218 12,88 302
43
2,54
52
1818 107,38 2593
897 52,98 1541
2012
Liczba
zachorowań
7
Jednostka chorobowa
Salmonellozy – zatrucia pokarmowe
Salmonellozy – zakażenia pozajelitowe
Czerwonka bakteryjna (szigeloza)
Inne bakteryjne zakażenia jelitowe
Inne bakteryjne zatrucia pokarmowe
Lamblioza
Wirusowe i inne określone zakażenia jelitowe
w tym nieżyt jelitowy wywołany przez rotawirusy
Biegunka i zapalenie żołądkowo-jelitowe o
prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu u dzieci do lat 2
Leptospiroza
Tężec
Listerioza
Legioneloza
Płonica (szkarlatyna)
Inwazyjna choroba meningokokowa
w tym neuroinfekcje
Borelioza z Lyme
Ostre porażenie wiotkie u dzieci od 0-14 lat
Encefalopatie gąbczaste (Ch.Creutzfeldta-Jacoba)
Styczność i narażenie na wściekliznę /potrzeba szczepień/
Wirusowe zapalenie mózgu
Wirusowe zapalenie opon mózgowych
Ospa wietrzna
Odra
Różyczka
Wirusowe zapalenia wątroby (wg. definicji przypadku z
2009 i 2005 r.)
w tym WZW typu "A"
w tym WZW typu "B" ostre i przewlekłe
w tym WZW typu "C" (wg. definicji przypadku z 2009 i
2005 r.
2011 r.
Zapadalność
Lp.
1
2
3
4
5
6
Liczba
zachorowań
2010 r.
208 12,29* 314 587,21* 554 1090,14*
3
0,18
2
0,12
0
0,00
1
0,06
0
0,00
0
0,00
3
0,18
5
0,30
3
0,17
2
0,12
0
0,00
0
0,00
639 37,74 701
41,40 1135
65,91
8
0,47
10
0,59
12
0,70
7
0,41
6
0,35
9
0,52
255 15,06 242
14,29 266
15,45
**
**
0 0,00
1 0,40
0,40**
1
0
0,00
2
0,12
3
0,17
341 20,14 343
20,26 369
21,43
12
0,71
13
0,77
11
0,64
52
3,07
60
3,54
41
2,38
6347 374,88 7650 451,84 9997
580,50
0
0,00
1
0,06
1
0,06
178 10,51 394
23,27 287
16,67
125
5
30
7,38
0,30
1,77
154
3
35
9,10
0,18
2,07
117
3
27
6,79
0,17
1,57
88
5,20
115
6,79
87
5,05
3
Choroba wywołana przez HIV AIDS
Bezobjawowy stan zakażenia wirusem HIV
Świnka
Zimnica (malaria)
Inwazyjna choroba pneumokokowa
Choroba wywołana przez Haemophilus influenzae typ B
Bakteryjne zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu
Zapalenie opon mózgowych inne i nie określone
Zatrucie naturalnie toksycznymi substancjami spożytymi
37 jako pokarmowe (grzyby)
29
30
31
32
33
34
35
36
2
41
105
10
7
0
50
4
0,12
2,42
6,20
0,59
0,41
0,00
2,95
0,24
27
45
102
2
32
8
55
26
1,59
2,66
6,02
0,12
1,89
0,47
3,25
1,54
14
48
163
0
21
2
46
16
0,81
2,79
9,46
0,00
1,22
0,12
2,67
0,93
9
0,53
0
0,00
1
0,06
*/ zapadalność obliczona na podstawie populacji dzieci 0-2 r. ż. na 100 tys. dzieci.
**/ zapadalność obliczona na podstawie populacji dziecie 0-14 r. ż. na 100 tys. dzieci.
1.1.2.
Wirusowe zapalenie wątroby typu A.
Wirusowe zapalenie wątroby typu A wywoływane jest przez wirusa HAV. Choroba
występuje na całym świecie, szczególnie często na terenach o złym stanie sanitarnym i
higienicznym. Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą pokarmową poprzez zakażone
produkty żywnościowe (zwłaszcza warzywa, owoce nie poddane właściwej obróbce
termicznej) a także przez zakażoną wodę. Do grup wysokiego ryzyka zakażenia zalicza się
osoby wyjeżdżające do krajów o wysokim stopniu endemiczności. Stąd podróżującym w te
rejony zalecane są szczepienia przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A.
W Polsce, po dużym wzroście zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu A w
latach 2008 i 2009, w 2010 r. i latach kolejnych zanotowano znaczny spadek. W 2012 r.
zachorowalność na zapalenie wątroby typu A była porównywalna do 2011 r. - zgłoszono 70
przypadków (współczynnik zapadalności 0,18 na 100 tys. mieszkańców) w stosunku do 65
zgłoszeń z 2011 r. (współczynnik zapadalności 0,17 na 100 tys. mieszkańców).
Sytuacja na terenie woj. zachodniopomorskiego była w tym zakresie stabilna tj. w
2012 r. podobnie jak w roku ubiegłym odnotowano 3 zachorowania na wirusowe zapalenie
wątroby typu A. Chorowały osoby dorosłe, u których stwierdzono związek zachorowania z
podróżami m.in. do Egiptu, Kazachstanu oraz spożywaniem żywności typu Fast - food.
Zachorowania na WZW typu A w latach 2008-2012 w Polsce i na terenie woj.
zachodniopomorskiego obrazuje tabela 7.
Tab.7. Zestawienie zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu A w latach 20082012 w Polsce i woj. zachodniopomorskim
zachorowania
zapadalność
na 100 tys.
Zachorowania
zapadalność
na 100 tys.
Zachorowania
zapadalność
na 100 tys.
2012r.
zapadalność
na 100 tys.
2011r.
zachorowania
2010r.
zapadalność
na 100 tys.
2009r.
zachorowania
2008r.
Polska
209
0,55
651
1,71
156
0,41
65
0,17
70
0,18
województwo
zachodniopomorskie
5
0,29
9
0,53
5
0,30
3
0,18
3
0,17
4
1.1.3.
Wirusowe zapalenie wątroby typu B
Wirusowe zapalenie wątroby typu B wywołuje wirus HBV. Do zakażenia dochodzi
najczęściej drogą naruszenia ciągłości tkanek (droga parenteralna), które może być związane
z zabiegiem medycznym, na skutek źle wysterylizowanego sprzętu medycznego. Możliwe są
pozamedyczne drogi zakażenia tj.: zabiegi kosmetyczne, fryzjerskie czy tatuaże, a także droga
kontaktów seksualnych.
W Polsce od chwili wprowadzenia szczepień przeciwko wirusowemu zapaleniu
wątroby typu B (tj. od lat 90-tych) zachorowalność stopniowo się obniża. Również działania
związane z profilaktyką zakażeń szpitalnych, zwłaszcza poprawa procesów sterylizacji i
działalność Zespołów ds. Zakażeń Szpitalnych mają znaczenie dla stabilnej sytuacji
epidemiologicznej WZW typu B. Według prawdopodobnych szacunków 2 miliardy ludzi na
świecie było lub jest zakażonych wirusem HBV, natomiast liczba aktualnych nosicieli HBV
na świecie szacowana jest na 350-400 milionów. Każdego roku z powodu powikłań po
wirusowym zapaleniu wątroby typu B na świecie umiera ponad 2 miliony osób.
W Polsce liczba nosicieli jest na poziomie średnim (1-2 %), ale około 20 % populacji
posiada przeciwciała świadczące o przebytym zakażeniu. W woj. zachodniopomorskim w
2012 r. zarejestrowano 163 nowych nosicieli antygenu HBsAg, ogólna liczba nosicieli
wynosi 10044.
W roku 2012 w Polsce zarejestrowano 1578 zachorowań (współczynnik
zapadalności 4,10 na 100 tys. mieszkańców) a w 2011 r. 1583 zachorowania (współczynnik
zapadalności 4,11 na 100 tys. mieszkańców).
W woj. zachodniopomorskim od pięciu lat wskaźnik zapadalności jest niższy niż
średnia krajowa (tabela 8 i rycina 3).
5
Tab. 8. Liczba zachorowań i współczynnik zapadalności na wirusowe zapalenie wątroby
typu B w latach 2008-2012 w Polsce i woj. zachodniopomorskim
2011r.
zapadalność
na 100 tys.
zachorowania
zapadalność
na 100 tys.
Zachorowania
zapadalność
na 100 tys.
Zachorowania
zapadalność
na 100 tys.
2012r.
zachorowania
województwo
zachodniopomorskie
Białogard
Choszczno
Drawsko Pomorskie
Goleniów
Gryfice
Gryfino
Kamień Pomorski
Kołobrzeg
Koszalin
Łobez
Myślibórz
Police
Pyrzyce
Sławno
Stargard Szczeciński
Szczecin
Szczecinek
Świdwin
Świnoujście
Wałcz
2010r.
zapadalność
na 100 tys.
Polska
2009r.
zachorowania
2008r.
1337
3,51
1475
3,87
1634
4,28
1583
4,11
1578
4,10
29
1,71
30
1,77
30
1,77
35
2,06
27
1,57
1
1
1
1
4
1
1
1
4
11
2
1
2,07
1,65
1,65
1,31
2,32
1,48
1,55
0,84
5,20
22,65
4,89
1,84
1
1
3
8
1
1
6
4
5
2,07
1,74
3,9
4,65
1,49
2,50
1,48
8,24
9,21
2
8
2
2
2
2
1
3
1
7
3,3
16,74
2,6
1,16
1,68
0,49
1,30
6,18
2,45
12,9
1
1
9
3
2
1
4
14
1,65
1,65
18,83
4,47
0,49
1,3
8,24
25,8
1
5
2
3
5
3
1
2
5
1,20
10,54
2,60
1,71
7,10
0,73
1,26
4,09
9,21
Ryc. 3. Zapadalność na wirusowe zapalenie wątroby typu B w latach 2008-2012 w Polsce i
woj. zachodniopomorskim
6
W woj. zachodniopomorskim w 2012 r. na wirusowe zapalenie wątroby typu B
zachorowało 27 osób (współczynnik zapadalności 1,57 na 100 tys. mieszkańców), w tym
zachorowania ostre to 4 przypadki, a 23 przewlekłe. Zachorowania na wirusowe zapalenie
wątroby typu B w woj. zachodniopomorskim od 2008r. utrzymują się na podobnym
poziomie.
Najwyższy współczynnik zapadalności wystąpił na terenie nadzorowanym przez
PPIS w Kamieniu Pomorskim - 10,54 (zachorowało 5 osób), w Wałczu - 9,21 (5 osób) i PPIS
w Policach – 7,10 (również 5 osób). Zachorowań na WZW typu B nie zarejestrowano na
terenie nadzorowanym przez PPIS w: Białogardzie, Choszcznie, Drawsku Pomorskim,
Goleniowie, Gryficach, Łobzie, Myśliborzu, Pyrzycach, Sławnie, Stargardzie Szczecińskim i
Świnoujściu.
Na podstawie przeanalizowanych wywiadów epidemiologicznych ustalono, że
najbardziej prawdopodobnym źródłem zakażenia były:
 w 5 przypadkach duże operacje chirurgiczne i małe zabiegi chirurgiczne ;
 w 5 przypadkach zachorowanie dotyczyło pacjentów przebywających w zakładzie
karnym;
 w 3 przypadkach udokumentowano kontakt z nosicielem antygenu HBsAg,
 w 1 przypadku zachorowanie dotyczyło osoby zażywającej narkotyki,
 w pozostałych 13 przypadkach nie ustalono źródła zakażenia.
Największą liczbę zachorowań stwierdzono w grupie wiekowej 51-60 lat (8 osób) i 31-40
lat (7 osób), częściej chorowali mężczyźni – 17 zachorowań, co obrazuje tabela 9 i 10 .
Tab.9. Liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B na terenie woj.
zachodniopomorskiego w latach 2008-2012, według płci
Lata
2008r.
2009r.
2010r.
2011r.
2012r.
kobiety
14
14
12
15
10
mężczyźni
15
16
18
20
17
liczba zachorowań
29
30
30
35
27
Tab.10. Liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B na terenie woj.
zachodniopomorskiego w roku 2012, według grup wiekowych
grupy wiekowe
0-14
15-20
21-30
31-40
41-50
51-60
61-70
>70
razem:
liczba zachorowań
1
2
1
7
5
8
2
1
27
7
1.1.4.
Wirusowe zapalenie wątroby typu C
Wirusowe zapalenie wątroby typu C występuje na całym świecie a liczba osób
zakażonych szacowana jest na około 130-170 milionów (2% - 3% populacji świata). Choroba
jest bardzo poważnym problemem zdrowotnym w naszym kraju. Liczba zakażonych wirusem
zapalenia wątroby typu C w Polsce może sięgnąć kilkuset tysięcy i nie jest dokładnie
oszacowana, ze względu na bezobjawowy najczęściej przebieg choroby, stąd wykrycie tego
zakażenia jest często przypadkowe. 40 – 80 % zachorowań rozpoznawanych jest w fazie
zmian przewlekłych.
W roku 2012 w woj. zachodniopomorskim zarejestrowano 273 nowych nosicieli
HCV, ogólna liczba wyniosła 3905.
W Polsce w 2012r. liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C wg
definicji z 2009r. wynosiła 2258 (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 5,86) i
2245 zachorowań wg definicji 2005r. (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców
5,83) podczas gdy liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C w 2011 r.
wyniosła odpowiednio 2189 (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 5,68) i
2151 (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 5,58).
W analogicznym okresie w woj. zachodniopomorskim zgłoszono 42 zachorowania
na wirusowe zapalenie wątroby typu C wg definicji z 2009 r. (współczynnik zapadalności na
100 tys. mieszkańców 2,44) i 45 przypadki zachorowań wg definicji 2005r. (współczynnik
zapadalności na 100 tys. mieszkańców 2,61). Jest to o 26 zachorowań mniej wg definicji z
2005 r. i 24 zachorowania mniej wg definicji z 2009 r. w porównaniu do 2011 r.
Największa zapadalność wystąpiła na terenie nadzorowanym przez PPIS w: Wałczu –
22,11 na 100 tys. mieszkańców (12 zachorowań), Kamieniu Pomorskim – 14,76 na 100 tys.
mieszkańców (7 zachorowań), Świdwinie – 14,31 na 100 tys. mieszkańców (7 zachorowań),
Świnoujściu – 12,78 na 100 tys. mieszkańców (5 zachorowań) i Drawsku Pomorskim – 12,09
na 100 tys. mieszkańców (7 zachorowań). Na terenie nadzorowanym przez PPIS w
Choszcznie, Pyrzycach i Stargardzie Szczecińskim nie zarejestrowano żadnego zachorowania.
Na podstawie przeprowadzonej analizy wywiadów epidemiologicznych stwierdzono, że:
 33 zachorowania to osoby po operacjach, małych zabiegach chirurgicznych, również
po transfuzjach oraz te, które korzystały z zabiegów dentystycznych,
 w 7 przypadkach zachorowanie dotyczyło osób zażywających narkotyki, osób
wykonujących tatuaże w warunkach niesterylnych i/lub przebywających w zakładzie
karnym,
 6 osób miało kontakt domowy z nosicielami wirusa HCV,
 6 osób to osoby uzależnione od alkoholu,
 w pozostałych przypadkach nie udało się ustalić źródła zakażenia.
Zestawienie zachorowań na WZW typu C w latach 2008-2012 w Polsce i woj.
zachodniopomorskim przedstawia tabela 12 i rycina 4.
8
Tab.12. Liczba zachorowań i współczynnik zapadalności na wirusowe zapalenie wątroby
typu C w latach 2008-2012 w Polsce i woj. zachodniopomorskim
2011r.
zapadalność na 100
tys.
Zachorowania
zapadalność na 100
tys.
zachorowania
zapadalność na 100
tys.
zachorowania
zapadalność na 100
tys.
2012r.
zachorowania
2010r.
zapadalność na 100
tys.
2009r.
zachorowania
2008r.
Polska
2355
6,18
3830
10,04
4119
10,80
4340
11,26
4503
11,69
województwo
zachodniopomorskie
47
2,77
49
2,89
88*
5,20
137*
8,09
87*
5,05
Białogard
1
2,07
1
2,07
2
4,14
5
10,14
1
2,03
Choszczno
-
-
-
-
4
8,04
2
3,98
-
-
Drawsko Pomorskie
-
-
2
3,48
4
6,96
11
19,00
7
12,09
Goleniów
2
2,52
-
-
6
7,52
9
11,27
6
7,34
Gryfice
1
1,65
1
1,65
4
6,59
4
6,42
5
8,12
Gryfino
-
-
-
-
1
1,2
12
14,46
2
2,41
Kamień Pomorski
-
-
3
6,28
8
16,74
11
23,01
7
14,76
Kołobrzeg
8
10,45
9
11,7
9
11,71
15
19,52
9
11,71
Koszalin
6
3,49
7
4,07
4
2,32
8
4,57
4
2,29
Łobez
-
-
-
-
4
10,49
5
13,11
4
10,53
Myślibórz
1
1,49
4
5,95
4
5,95
2
2,98
2
2,94
Police
1
1,51
1
1,46
2
2,92
2
2,77
3
4,26
Pyrzyce
-
-
-
-
1
2,50
2
5,0
-
-
Sławno
-
-
-
-
4
6,98
4
6,56
1
1,75
Stargard Szczeciński
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Szczecin
4
0,98
2
0,49
13
3,2
11
2,71
8
1,96
Szczecinek
5
6,47
4
5,20
10
12,98
4
5,19
4
5,04
Świdwin
2
4,12
4
8,24
1
2,06
7
14,21
7
14,31
Świnoujście
-
-
1
2,45
2
4,9
2
4,9
5
12,78
Wałcz
16
29,41
10
18,42
5
9,21
21
38,68
12
22,11
* liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typy C z uwzględnieniem obu obowiązujących definicji
zachorowania.
9
Ryc. 4. Współczynnik zapadalności na wirusowe zapalenie wątroby typu C w latach
2008-2012 w Polsce i woj. zachodniopomorskim
* - w woj. zachodniopomorskim w 2009r. podano liczbę zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typy C z
wykluczeniem nosicieli, którzy spełniali definicje zachorowań.
** - w województwie zachodniopomorskim w 2010r., 2011r. i 2012r. liczba zachorowań na wirusowe zapalenie
wątroby typy C z uwzględnieniem obu obowiązujących definicji zachorowania.
Najwięcej zachorowań na terenie woj. zachodniopomorskiego w 2012 r.
zaobserwowano w grupie wiekowej 31 - 40 lat – 18 przypadków (tabela 13). Zachorowało 30
kobiet i 35 mężczyzn, co przedstawiono w tabeli 14.
Tab.13. Liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C wg grup wiekowych
na terenie woj. zachodniopomorskiego w 2012r.
grupy wiekowe
0-14
15-20
21-30
31-40
41-50
51-60
61-70
>70
razem:
liczba zachorowań
0
1
8
18
8
12
7
11
65
Tab.14. Liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C według płci na
terenie woj. zachodniopomorskiego w latach 2008-2012
Lata
2008r.
2009r.
2010r.
2011r.
2012r.
kobiety
18
22
28
38
30
mężczyźni
29
27
18
42
35
liczba zachorowań
47
49
46
80
65
10
Tab. 15. Liczba zachorowań i współczynnik zapadalności na choroby wieku dziecięcego w Polsce i woj. zachodniopomorskim w latach
2008 - 2012
województwo zachodniopomorskie
2011
Liczba
zachorowań
zapadalność
2012
zapadalność
Liczba
zachorowań
Liczba
zachorowań
2010
zapadalność
Liczba
zachorowań
Liczba
zachorowań
Zapadalność
Liczba
zachorowań
2009
zapadalność
2008
2012
zapadalność
Liczba
zachorowań
2011
zapadalność
Liczba
zachorowań
2010
Zapadalność
Liczba
zachorowań
2009
zapadalność
jednostka
chorobowa
Liczba
zachorowań
2008
zapadalność
Polska
odra
100
0,26
115
0,30
13
0,03
38
0,10
60
0,16
3
0,17
-
-
-
-
1
0,05
1
0,06
świnka
3271
8,58
2954
7,74
2754
7,21
2585
6,71
2774
7,2
167
9,86
157
9,27
105
6,20
102
6,02
163
9,46
różyczka
13145
34,49
7586
19,88
4196
10,99
4290
11,14
6260
16,25
444
26,23
230
13,58
178
10,51
394
23,27
287
16,67
krztusiec
2164
5,68
2390
6,26
1266
3,32
1669
4,33
4683
12,16
49
2,89
96
5,67
12
0,70
45
2,66
63
3,66
ospa
wietrzna
ostre
porażenia
wiotkie
129662 340,18 140115 367,24 183446 480,39 172855 448,67 207932 539,72 3961 233,98 4108
34
0,58
40
0,69*/
45
0,78*/
37
0,63*/
34
0,58*/
1
0,38
3
242,6
1,02*/
6347 374,78 7650 451,84 9997 580,50
-
-
1
0,40*/
1
0,40*/
*/ zapadalność obliczona na podstawie populacji dzieci 0-14 r.ż. na 100 tys. dzieci.
11
1.1.5.
Grypa sezonowa oraz podejrzenia zachorowań na grypę
W roku 2012 w Polsce odnotowano 1.457.023 zachorowań na grypę i podejrzeń
grypy - (zapadalność 3781,95 na 100 tys. mieszkańców), w tym 701.066 zachorowań dzieci
do 14 roku życia (wskaźnik zapadalności 12.016,27 na 100 tys. mieszkańców).
Dla porównania w 2011 r. w Polsce zgłoszono 1.156.357 zachorowań na grypę i
podejrzeń grypy – (zapadalność 3.001,5 na 100 tys. mieszkańców), w tym 499.800
zachorowań dzieci do 14 roku życia (wskaźnik zapadalności wyniósł 8.566,57 na 100 tys.
mieszkańców).
W analogicznym okresie w woj. zachodniopomorskim zachorowało 20.202 osoby tj. o
1.789 mniej niż w 2011r. (współczynnik zapadalności 1.173,07 na 100 tys. mieszkańców), w
tym 9.846 dzieci do 14 roku życia tj. o 1.652 więcej niż w 2011r. (współczynnik zapadalności
wyniósł 3.899,78 na 100 tys. dzieci do 14 roku życia).
Tak znaczny wzrost odnotowywanych zachorowań powiązany jest ze wzrostem
zachorowań w tzw. „sezonie grypowym” w okresie jesienno-zimowym i zimowo-wiosennym
na początku i pod koniec 2012 r.
Natomiast potwierdzonych laboratoryjnie przypadków grypy odnotowano w Polsce
153 (tj. o 2008 mniej niż w 2011 r.), w tym u 33 dzieci do 14 roku życia (tj. o 387 mniej niż w
2011r.).
W woj. zachodniopomorskim w roku 2012 potwierdzono laboratoryjnie jedynie 2
przypadki grypy w tym 1 u dziecka do 14 r. ż. Natomiast w 2011r. potwierdzono
laboratoryjnie aż 67 przypadków grypy, w tym 5 dotyczyło dzieci do 14 roku życia.
Zdecydowaną większość, bo aż 65 potwierdzonych laboratoryjnie przypadków stanowiła
wówczas grypa A/H1N1v09 (zapadalność – 3,84), w tym 5 dzieci do 14 roku życia
(zapadalność – 1,99).
Spośród wszystkich zgłoszonych zachorowań na grypę i podejrzeń zachorowań w
Polsce 4.826 osób było hospitalizowanych, w tym 19 w woj. zachodniopomorskim z powodu
powikłań ze strony uk. oddechowego.
Grypa sezonowa monitorowana jest także w systemie Sentinel. Monitoring ten
oprócz danych epidemiologicznych wybranej populacji, zakłada gromadzenie również danych
wirusologicznych, co pozwala na badanie oraz rejestrację aktualnie krążących typów wirusa
grypy lub wirusów grypopodobnych na danym rejonie badawczym.
W nadzorze Sentinel w sezonie 2011/2012 uczestniczyło 34 lekarzy z powiatów:
Police, Stargard Szczeciński, Szczecin. Dzięki współpracy lekarzy w sezonie 2011/2012
udało się pobrać 113, z których uzyskano 3 wyniki dodatnie, co stanowiło 2,6%. Dla
porównania w sezonie 2010/2011 pobrano w ramach monitoringu Sentinel 142 wymazy od
pacjentów, z czego uzyskano 7 dodatnich wyników, co stanowiło 4,9% ogółu pobranych
próbek. Wśród badań dodatnich w analizowanym okresie potwierdzono: 1 zakażenie wirusem
grypy A oraz 2 zakażenia wywołane przez RSV.
Nowy sezon 2012/2013 rozpoczęto we wrześniu w 2012 r., poprzez kontynuację
współpracy z 34 lekarzami medycyny rodzinnej z trzech ww. powiatów woj.
zachodniopomorskiego. Do końca roku 2012, lekarze biorący udział w nadzorze pobrali 77
wymazów od pacjentów, z których nie było dodatnich wyników. Należy podkreślić, że udział
pobranych w ramach Sentinelu prób od pacjentów w woj. zachodniopomorskim w sezonie
2011/2012 był najwyższy w Polsce bowiem na 476 próbek stanowiły aż 23,74%. Również w
aktualnym sezonie 2012/2013r. tendencja ta utrzymuje się.
Podstawową metodą zapobiegania zachorowaniom na grypę są szczepienia, które są
szczepieniami zalecanymi przez Ministerstwo Zdrowia. Szczepienia rekomendowane są
wśród ogółu społeczeństwa, a w szczególności dla grup szczególnie narażonych na
zachorowania i powikłania pogrypowe.
12
W roku 2012 na terenie woj. zachodniopomorskiego zaszczepiono 49.523 osoby
przeciwko grypie, co stanowi tylko 2,87% populacji woj. zachodniopomorskiego. W stosunku
do roku poprzedniego zmniejszyła się liczba uodpornionych aż o 11.844 osoby (tabela 16.).
Niestety utrzymuje się od 2009r. tendencja spadkowa w zakresie szczepień
przeciwko grypie, stąd należy kontynuować działania profilaktyczne dotyczące propagowania
szczepień jako jedynej skutecznej metody zapobiegania grypie, a zwłaszcza jej powikłaniom.
Tab. 16 Liczba osób zaszczepionych
zachodniopomorskiego w latach 2007–2012
przeciw
grypie
na
terenie
woj.
Rok
2007
2008
2009
2010
2011
2012
66.643
61.465
82.630
65.463
61.367
49.523
1.1.6. Inwazyjna choroba meningokokowa
Inwazyjna choroba meningokokowa (ICHM) wywołana jest przez dwoinkę zapalenia
opon mózgowych Neisseria meningitidis. Rozróżnia się 13 typów serologicznych, z których
A, B, C, Y i W 135 odpowiadają za większość przypadków zachorowań.
Zachorowania dotyczą najczęściej dzieci i młodzieży. Szerzenie choroby
meningokokowej odbywa się zazwyczaj za pośrednictwem bezobjawowych nosicieli (rzadko
pomiędzy osobami, które zachorowały). Nosiciele mogą stanowić 2-25% populacji, ale w
środowiskach zamkniętych ich odsetek może sięgać 40-80%. Zapadalność na ICHM wśród
populacji jest mała – ok. 1,0/100000 mieszkańców.
Inwazyjna choroba meningokokowa jest ciągle jedną z najpoważniejszych chorób
infekcyjnych na świecie, pomimo możliwości wczesnego włączenia antybiotykoterapii i
rozwoju intensywnej opieki medycznej nad pacjentem. Jej wczesne rozpoznanie i jak
najszybsze wdrożenie leczenia ma kluczowe znaczenie w rokowaniu co do późniejszego stanu
zdrowia pacjenta.
Współczynnik zapadalności na ICHM w Polsce i w woj. zachodniopomorskim w
latach 2008-2012 przedstawiono w tabeli 21.
Tab. 21. Współczynnik zapadalności na ICHM w Polsce i w woj. zachodniopomorskim
w latach 2008-2012
2008r.
Polska
woj.
zachodniopomorskie
2009r.
2010r.
2011r.
2012r.
0,97
0,78
0,60
0,77
0,61
(373 przyp.)
(296 przyp.)
(229 przyp.)
(296 przyp.)
(234 przyp.)
0,76
0,94
0,47
0,59
0,70
(13 przyp.)
(16 przyp.)
(8 przyp.)
(10 przyp.)
(12 przyp.)
W woj. zachodniopomorskim w roku 2012 odnotowano 12 przypadków zachorowań
(współczynnik zapadalności 0,70 na 100 tys. mieszkańców). Choroba dotyczyła osób w
wieku od 1 miesiąca do 69 lat. W 6 przypadkach choroba przebiegała pod postacią
posocznicy i zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, w 3 przypadkach pod postacią
13
posocznicy, również w 3 jako zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. W żadnym przypadku
przebiegu choroby nie wystąpił zgon.
Najwięcej zachorowań w 2012 roku wystąpiło w grupie wiekowej 19-30 lat (4 przypadki) i
11-18 lat (3 przypadki).
1.1.7. Zakażenie wirusem HIV, choroba AIDS
Epidemia HIV/AIDS stanowi ważny problem dla zdrowia publicznego na świecie i
w Polsce mimo wieloletnich działań podejmowanych w zakresie jej przeciwdziałaniu . Wirus
nabytego niedoboru odporności (ang. human immunodeficiency virus-HIV), wykazuje
powinowactwo do komórek układu odpornościowego, zwłaszcza limfocytów T CD4+ , a w
konsekwencji osłabia i niszczy system odpornościowy organizmu, doprowadzając do zespołu
nabytego upośledzenia odporności - AIDS (ang. acquired immune deficiency syndrome). Po
kilku latach od zakażenia nieleczony zespół AIDS i charakteryzujące go zakażenia
oportunistyczne bezpośrednio doprowadzają do zgonu pacjenta. Leczenie antyretrowirusowe
w zasadniczy sposób zmieniło przebieg zakażenia HIV i rokowanie umożliwiając pacjentom
zakażonym wieloletnie życie bez choroby AIDS.
Wg danych szacunkowych wykrywanych jest ok. 1/3 przypadków zakażeń HIV
m.in. ze względu na przewlekłość zakażenia i brak potrzeby wykonywania testów a-HIV. W
epidemiologii dróg transmisji zakażenia główną drogą pozostaje droga aktywności seksualnej
przez osoby podejmujące ryzykowne zachowania. Znaczącym problemem klinicznym i
epidemiologicznym w wielu krajach, w tym także w Polsce pozostaje późne rozpoznawanie
zakażenia HIV (tzw. late testers) dopiero w fazie pełnoobjawowego AIDS, co jest czynnikiem
pogarszającym rokowanie wobec pacjenta, jak również sprzyja rozprzestrzenianiu epidemii.
Od wdrożenia badań w 1985 r. do 31 grudnia 2012 r. (wg danych NIZP-PZH przy
uwzględnieniu korekt i uaktualnień danych, w tym eliminacji podwójnie zarejestrowanych
zgłoszeń) stwierdzono zakażenie HIV u 16.314 obywateli Polski i u osób innego
obywatelstwa przebywających na terenie Polski. Wśród ogółu zarejestrowanych zakażonych
było co najmniej 5.946 zakażonych w związku z używaniem narkotyków, 1.099 zakażonych
poprzez kontakt heteroseksualny oraz 1.590 poprzez kontakt seksualny pomiędzy
mężczyznami. Ogółem odnotowano 2.848 zachorowań na AIDS; 1.185 chorych zmarło.
W roku 2012 stwierdzono 1.020 nowych zakażeń HIV tj. o 168 mniej niż w 2011r.
Współczynnik zapadalności na HIV na100 tys. mieszkańców wynosił 2,65 i był niższy niż w
2011 r., kiedy wynosił 3,08.
Tylko w 2012 r. zachorowało na AIDS 144 osoby tj. o 26 osób mniej niż w 2011 r.
(współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców wynosił 0,37) spośród których zmarło
49 osób.
Rejestracja zakażeń HIV, zachorowań na AIDS i zgonów nie jest zbieżna z ogólną
liczbą zakażonych HIV i chorych na AIDS w rejestrze centralnym w NIZP-PZH, bowiem
sprawozdania miesięczne z poszczególnych województw podlegają weryfikacji i korektom
przez cały rok ze względu na możliwość wykazywania osób zakażonych kilka razy (osoby
testują się kilkakrotnie w różnych miejscach w Polsce) oraz anonimowe testowanie i
weryfikację badań laboratoryjnych z różnych ośrodków.
Wśród nowo wykrytych zakażeń HIV w Polsce w 2012 r. największą grupę
stanowiły osoby, które nie podawały dróg zakażenia – 703 osoby i tendencja ta utrzymuje się
od kilku lat. Wśród osób, u których udało się ustalić przyczynę zakażenia, największą grupę
podobnie jak w latach ubiegłych stanowiły osoby utrzymujące ryzykowne kontakty seksualne
– 277 osoby i osoby stosujące narkotyki drogą dożylną – 35 osób.
14
Wśród osób, które uległy zakażeniu przez seks, przeważały osoby o orientacji homo
- i biseksualnej - 215 osób nad osobami o orientacji heteroseksualnej - 62 osoby.
W roku 2012 w Polsce urodziło się 5 dzieci z matek zakażonych wirusem HIV
(tabela 24).
Tab. 24. Nowo wykryte zakażenia HIV w Polsce w latach 2003-2012
grupa zakażonych
homo i
biseksualiści
zakażeni w
związku ze
stosowaniem
środków
odurzających
chorzy
na
hemofilię
kontakty
heteroseksualne
dzieci z
matek
HIV (+)
prostytutki
Brak
wskazania
przyczyny
zakażenia
2003
2004
2005
2006
18
19
31
30
213
183
138
91
0
0
0
0
22
32
54
48
11
10
8
15
4
0
0
0
343
412
420
561
611
656
651
745
2007
2008
2009
2010
2011
2012
18
32
48
36
245
215
59
35
40
15
48
35
0
0
0
0
0
0
46
43
62
48
58
62
18
8
11
8
3
5
0
0
0
0
0
0
575
637
527
542
957
703
716
755
688
649
1311
1020
lata
Razem
* dane, poddawane weryfikacji przez Zakład Epidemiologii NIZP-PZH
Spośród przypadków zarejestrowanych w 2012r. ustalono prawdopodobne drogi
transmisji zakażenia tylko w 317 przypadkach tj. 35 osób wskazywało stosowanie
narkotyków w iniekcji, 215 dot. mężczyzn o orientacji homo - i biseksualnej, 62 dot.
ryzykownych kontaktów heteroseksualnych i 5 zakażeń dziecka od matki zakażonej HIV. W
większości przypadków tj. 703, co stanowi 68.92% brak było danych dot. drogi zakażenia.
Należy zauważyć, że w 2012r. utrzymała się tendencja najwyższej liczby nowych zakażeń
HIV w grupie mężczyzn o orientacji homo- i biseksualnej (215 rozpoznanych przypadków).
W 2012 r. (wg danych skumulowanych od 1985r.) w woj. zachodniopomorskim
zarejestrowano łącznie 624 osób zakażonych wirusem HIV, natomiast w samym 2012 roku
zarejestrowano 48 nowych zakażeń. Współczynnik zapadalności wynosił 2,79 na 100 tys.
mieszkańców i był nieco wyższy w porównaniu do roku 2011, kiedy to wynosił 2,61.
Zgłoszone przypadki zostały potwierdzone w następujących laboratoriach referencyjnych dla
diagnostyki zakażeń HIV:
 Pracownia Diagnostyki Molekularnej Wielospecjalistycznej Przychodni Lekarskiej
Fundacji Akademii Medycznej we Wrocławiu,
 Instytut Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie,
 Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie.
W woj. zachodniopomorskim w 2012 r. zespół AIDS rozpoznano u 14 osób. Od
początku epidemii do końca 2012 r. zachorowało łącznie 132 osoby, z których 50 zmarło
(tabela 25).
15
Tab. 25. Analiza zakażeń HIV, zachorowań
zachodniopomorskim w latach 1985 – 2012
zakażenia HIV
Lata
1985-1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
dane
zapadalilościowe ność
23
34
22
37
29
37
16
30
20
32
33
30
45
48
1,3
2,0
1,3
2,1
1,7
2,2
0,9
1,7
1,1
1,9
1,95
1,77
2,61
2,79
dane
skumulo
wane
188
211
245
267
304
333
370
386
416
436
468
501
531
576
624
na
AIDS
i
AIDS
dane
zapadalilościowe ność
6
13
5
2
3
10
1
11
4
2
1
1
23*
14
0,4
0,8
0,3
0,1
0,2
0,6
0,1
0,6
0,2
0,1
0,6
0,06
1,36
0,81
zgonów
w
woj.
Zgony
dane
skumulo
wane
36
42
55
60
62
65
75
75
86
90
92
93
95
118
132
dane
dane
umieraln
skumulo
ilościowe ość
wane
0
4
3
2
1
3
1
4
0
1
0
6
5
0
0,2
0,2
0,1
0,1
0,2
0,1
0,2
0
0,06
0,35
0,29
20
20
24
27
29
30
33
34
34
38
38
39
39
45
50
*13 zachorowań rozpoznano przed 2011rokiem natomiast zgłoszono z opóźnieniem
Na terenie woj. zachodniopomorskiego w Szczecinie i Koszalinie funkcjonują od
1997 r. dwa Punkty Konsultacyjno-Diagnostyczne (PKD) wykonujące anonimowo i
bezpłatnie badania w kierunku zakażenia wirusem HIV połączone z profesjonalnym
poradnictwem przed i po teście. W 2012 r. wykonano w Punktach 1765 badania serologiczne
(wzrost o 71 badań w stosunku do 2011 r.) w kierunku zakażeń wirusem HIV, w tym: 842 u
mężczyzn i 923 kobiet. Liczba badań serologicznych wzrosła w stosunku do 2012 r. przede
wszystkim ze względu na utrzymującą się od trzech lat zwiększoną frekwencję kobiet w
ciąży, kierowanych do badań przez lekarzy ginekologów - w 2012 r. badania tylko w tej
grupie w PKD w Szczecinie wykonano u 400 kobiet (w 2010 r. u 291, natomiast w 2011r.u
414 kobiet).
Zakażenie wirusem HIV rozpoznano u 13 osób (o 2 więcej niż w 2011 r.). Wszystkie
osoby z wykrytym zakażeniem HIV uległy zakażeniu drogą kontaktów seksualnych - byli to
mężczyźni w tym o orientacji homoseksualnej - 6 osób, heteroseksualnej - 3 osoby, o
orientacji biseksualnej - 1 osoba. Wśród zakażonych były 3 kobiety o orientacji
heteroseksualnej, w tym jedna wskazywała jako możliwą drogę zakażenia poza aktywnością
seksualną również dożylne środki psychoaktywne.
Większość osób zakażonych wirusem HIV skierowanych zostało do Poradni
Nabytych Niedoborów Immunologicznych w Szczecinie celem objęcia dalszą opieką (2
osoby nie odebrały wyniku, przy czym 1 mężczyzna miał rozpoznane zakażenie już w 2010r.
i nie ujawnił tego faktu podczas testowania). Działalność Punktów KonsultacyjnoDiagnostycznych zapewnia anonimowość badań oraz profesjonalne poradnictwo
certyfikowanych doradców, pozwalając na prowadzenie działań celowanych
ukierunkowanych na profilaktykę zakażeń HIV/AIDS i chorób przenoszonych drogą płciową
poprzez indywidualne szacowanie ryzyka oraz dostarczenie wiedzy o zachowaniach
minimalizujących ryzyko zakażenia u testujących się osób. Liczbę wykonanych badań
przedstawia ryc. 6.
16
1.1.8. Choroby przenoszone drogą płciową
Choroby przenoszone drogą płciową stanowią istotny problem epidemiologiczny.
Zgodnie z obowiązkami prawnymi określonymi w ustawie o zapobieganiu oraz zwalczaniu
zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi rejestracji oraz nadzorowi epidemiologicznemu
podlegają zachorowania na kiłę, rzeżączkę, chlamydiozy i inne nierzeżączkowe zakażenia
układu moczowo-płciowego. Ponadto istnieje obowiązek poinformowania chorego o
konieczności leczenia również partnera seksualnego.
Od dnia 01 stycznia 2012r. na terenie woj. zachodniopomorskiego zmianie uległ
system rejestrowania chorób przenoszonych droga płciową dotychczas prowadzony przez SP
Wojewódzki Szpital Zespolony w Szczecinie – Poradnię Dermatologiczną na podstawie
stosownej umowy z Zachodniopomorskim Państwowym Wojewódzkim Inspektorem
Sanitarnym w Szczecinie.
Chlamydiozy i inne nierzeżączkowe zakażenia układu moczopłciowego – należą do
najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową. Mogą objawiać się jako nierzeżączkowe
zapalenie cewki moczowej (NGU), zapalenie szyjki i/lub jamy macicy, zapalenie jajowodów,
zapalenie najądrzy, zapalenie w obrębie miednicy mniejszej (PID), rzadziej o innej
lokalizacji. U części chorych zakażenie to jest bezobjawowe. Dotyczy to głównie młodych
kobiet, u których nosicielstwo może być przyczyną niepłodności i zakażeń okołoporodowych.
Rzeżączka jest bardzo rozpowszechnioną chorobą przenoszoną drogą płciową o etiologii
bakteryjnej, powodującą zapalenie cewki moczowej, szyjki macicy, odbytnicy i gardła. Może
prowadzić do bakteriemii jak również wywoływać zakażenia okołoporodowe u noworodków
pod postacią zapalenia oczu, które u dorosłych jest rzadkością.
Kiła jest długotrwałą chorobą ogólnoustrojową wywołana przez krętki Treponema pallidum.
Charakteryzuje ją mnogość objawów klinicznych, które występują w następujących po sobie
stadiach:
 Kiła pierwotna – w miejscu wniknięcia krętka tworzy się zmiana pierwotna – twarda,
niebolesna, ograniczona, wrzodziejąca, która sama zanika;
 Kiła drugorzędowa - pojawiają się objawy ogólne świadczące o uogólnieniu
zakażenia;
 Okres utajenia – testy serologiczne w kierunku kiły są dodatnie, a pacjenci nie mają
żadnych objawów klinicznych;
 Kiła trzeciorzędowa - pojawiają się zmiany degeneracyjne i martwicze, które są
nieodwracalne. Objawy kliniczne mogą być bardzo różne i manifestować wiele
schorzeń. W tym stadium leczenie zwykle jest nieskuteczne.
Kiła może być przeniesiona przez łożysko na płód powodując liczne wady wrodzone i
opóźnienie wzrostu wewnątrzmacicznego.
Zapadalność na kiłę podobnie jak na większość innych chorób przenoszonych drogą
płciową wzrasta. Związane jest to przede wszystkim ze zmianą obyczajowości seksualnej, ale
także z przeświadczeniem, że kiła już nie występuje. Wycofanie się z obligatoryjnych testów
w kierunku kiły doprowadziło do spadku diagnostyki, zarówno wśród ciężarnych jak i
pozostałych obywateli, co w konsekwencji powoduje brak możliwości obiektywnej oceny
skali problemu oraz pełnego monitoringu chorób przenoszonych drogą płciową. Mniejsza
liczba badań wiąże się z pogorszeniem rejestracji, a tym samym występowaniem
obiektywnych trudności w nadzorze (m.in. nie ujawnianie partnerów seksualnych przez
chorych, nie zgłaszanie się na leczenie oraz leczenie w prywatnych podmiotach działalności
leczniczej). Również brak środków na szeroko pojętą profilaktykę i edukację seksualną nie
poprawiają sytuacji w tym zakresie.
Poniższe tabele 34 i 35 przedstawiają zachorowania w Polsce i w woj.
zachodniopomorskim na choroby przenoszone drogą płciową w ciągu ostatnich pięciu lat. O
17
fragmentaryczności danych świadczy fakt, że ¾ zachorowań na choroby przenoszone drogą
płciową w woj. zachodniopomorskim zgłaszane są przez lekarzy ze Szczecina. Są powiaty, w
których w ciągu roku nie zgłoszono ani jednego zachorowania na powyższe zachorowania.
Zgłoszeń zachorowań nie wysyłają również lekarze prowadzący indywidualne i
specjalistyczne praktyki lekarskie.
W 2012r. łącznie zgłoszono na terenie woj. zachodniopomorskiego 44 jednostki
chorobowe podlegające obowiązkowej rejestracji tj. o prawie połowę mniej niż w 2011r.
kiedy to zgłoszono 83 takie choroby. Niepełne dane nie dają możliwości rzetelnej oceny
sytuacji epidemiologicznej w zakresie zachorowalności na choroby przenoszone drogą
płciową w regionie
Tab.34. Liczba zachorowań i współczynnik zapadalności na kiłę w Polsce i w woj.
zachodniopomorskim w latach 2008-2012
Polska
Liczba
zachorowań
woj. zachodniopomorskie
zapadalność
Rok
Kiła
wrodzona
(A50)
liczba
0
zachorowań
0
zapadalność
2008
liczba
0
woj. zachodniopomorskie zachorowań
zapadalność
0
liczba
12
zachorowań
Polska
2,87
zapadalność
2009
liczba
4
woj. zachodniopomorskie zachorowań
zapadalność
24,12
liczba
18
zachorowań
Polska
4,36
zapadalność
2010
liczba
0
woj. zachodniopomorskie zachorowań
zapadalność
0
liczba
14
zachorowań
Polska
3,60
zapadalność
2011
liczba
0
woj. zachodniopomorskie zachorowań
zapadalność
0
liczba
zachorowań
Polska*
zapadalność
2012
liczba
0
woj.
zachorowań
zachodniopomorskie**
zapadalność
0
*brak danych na dzień zamknięcia sprawozdania (15.03.2013r.)
** dane niepełne przed weryfikacją NIZP-PZH
Polska
Kiła późna, inna i
nie określona
(A52-A53)
Kiła wczesna
objawowa Utajona
Razem
(A51.0- (A51.5(A51)
A51.4)
A51.9)
451
286
737
192
1,18
0,75
1,93
0,5
16
7
23
6
0,95
0,41
1,36
0,35
617
387
1004
251
1,62
1,01
2,63
0,66
21
12
33
13
1,24
0,71
1,95
0,77
466
193
659
255
1,22
0,51
1,73
0,67
23
5
28
2
1,38
0,3
1,68
0,12
493
162
655
286
1,28
0,42
1,70
0,74
24
13
37
2
1,39
0,75
2,15
0,12
7
15
22
3
0,41
0,87
1,27
0,17
18
Tab. 35. Liczba zachorowań i współczynnik zapadalności na inne choroby przenoszone
drogą płciową w Polsce i w woj. zachodniopomorskim w latach 2008-2012.
Polska
Liczba zachorowań
woj. zachodniopomorskie
zapadalność
Rok
Polska
2008
woj. zachodniopomorskie
Polska
2009
woj. zachodniopomorskie
Polska
2010
woj. zachodniopomorskie
Polska
2011
woj. zachodniopomorskie
Polska*
2012
woj.
zachodniopomorskie**
Nieswoiste
zapalenie
Rzeżączka
cewki
(A54)
moczowej
/NGU/ (A56)
Kłykciny
Kończyste
* (A63.0)
Opryszczka
narządów
płciowych
(A60)
zapadalność
0,77
1,36
0,47
0
liczba zachorowań
285
695
946
211
zapadalność
0,75
1,82
2,48
0,55
liczba zachorowań
5
60
13
23
zapadalność
0,3
3,55
0,77
1,36
liczba zachorowań
402
908
1335
684
zapadalność
1,05
2,38
3,5
1,79
liczba zachorowań
7
53
41
35
zapadalność
0,41
3,13
2,42
2,07
liczba zachorowań
301
539
1145
791
zapadalność
0,79
1,41
3,0
2,07
liczba zachorowań
10
59
68
68
zapadalność
0,59
3,48
4,02
4,02
liczba zachorowań
298
319
966
683
zapadalność
0,77
0,83
2,51
1,77
liczba zachorowań
4
13
45
59
zapadalność
zapadalność
liczba zachorowań
zapadalność
0,23
0,75
2,61
3,42
0,41
0,69
0
0
liczba zachorowań
7
12
0
0
*brak danych na dzień zamknięcia sprawozdania (15.03.2013r.)
** dane niepełne przed weryfikacją NIZP-PZH
19
II. JAKOŚĆ WODY PRZEZNACZONEJ DO SPOŻYCIA
W roku sprawozdawczym w woj. zachodniopomorskim nadzorem sanitarnym objętych było
937 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę oraz 89 wodociągów, które nie prowadzą
zbiorowego zaopatrzenia w wodę ale produkują wodę na własne potrzeby (szpitale,
gospodarstwa agroturystyczne, kolonie, obozy, domy pomocy społecznej, obiekty szkolne,
nadleśnictwa, zakład karny itp. oraz obiekty, gdzie woda jest wykorzystywana do działalności
handlowej lub celów publicznych).
Woda dostarczana w ramach zbiorowego zaopatrzenia ludności pochodzi głównie
z wodociągów opartych na ujęciach podziemnych (936 wodociągi zaopatrujące ok. 79%
mieszkańców województwa) oraz z jednego wodociągu opartego na ujęciu powierzchniowym
- j. Miedwie, które stanowi główne źródło zaopatrzenia w wodę do spożycia mieszkańców
Szczecina i 2 miejscowości Żelewo i Kołbacz położonych przy magistrali wodociągowej
(20,8 % mieszkańców województwa).
Ryc. 8 Liczba nadzorowanych wodociągów ogółem (zbiorowego zaopatrzenia oraz inne
nie prowadzące zbiorowego zaopatrzenia) w woj. zachodniopomorskim
w latach 2008-2012, z uwzględnieniem dobowej produkcji wody, m3/d
2.1.1. Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia.
Oceny przydatności wody do spożycia opracowywane były w oparciu o badania własne, jak i
badania prowadzone, w ramach kontroli wewnętrznej, przez podmioty zajmując się produkcją
i dystrybucją wody do spożycia przez ludzi.
W woj. zachodniopomorskim ok. 96 % populacji (1 657 856 mieszkańców) było
zaopatrywanych w wodę do spożycia dostarczaną z sieci wodociągowej, w tym 8 591
mieszkańców województwa korzystało z wody dostarczanej przez inne podmioty. Pozostali
mieszkańcy województwa (ok. 4 %) korzysta z wody czerpanej z własnych urządzeń
wodociągowych, np. studni przydomowych. Podobnie, jak w latach ubiegłych najwięcej
20
ludności korzystającej ze studni przydomowych zamieszkuje w powiatach: koszalińskim,
choszczeńskim, gryfińskim, drawskim, myśliborskim, szczecineckim.
W woj. zachodniopomorskim wodociągi zbiorowego zaopatrzenia o największej
produkcji tj. powyżej 10 000 m3/d dostarczające wodę o odpowiedniej jakości zaopatrują
tylko ok. 31,44 % ludności, co jest porównywalne to sytuacji w roku ubiegłym (31,11%).
Natomiast mniejsze wodociągi, w których częściej występują przypadki dostarczania wody
o niestabilnych parametrach fizykochemicznych zaopatrują większość mieszkańców
województwa (68,89%)
2.1.2. Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu, odnowy biologicznej oraz świadczące
łącznie wiecej niż 1 z powyższych usług.
Obiekty te stanowią najbardziej liczną grupę obiektów użyteczności publicznej objętą
nadzorem sanitarnym. Spośród ujętych w ewidencji 2613 zakładów fryzjerskich,
kosmetycznych, tatuażu, odnowy biologicznej oraz innych zakładów, w których świadczone
są łącznie więcej niż jedna z powyższych usług, kontrolę stanu sanitarnego przeprowadzono
w 1792 ( 68,6%) obiektach, przeprowadzając 1910 kontroli.
Podczas kontroli w większości zakładów nie było zastrzeżeń do bieżącego stanu
sanitarno- technicznego i sanitarno- porządkowego.
Uchybienia stanu sanitarnego w różnym zakresie dotyczyły ogółem 72 (4,0%)
skontrolowanych zakładów, w tym pod względem technicznym 24 (1,3 %) obiektów.
Najczęściej stwierdzone nieprawidłowości:
 niewłaściwe postępowanie z odpadami wytwarzanymi w obiekcie - brak do wglądu
umowy (dowodów wpłaty) za odbiór odpadów komunalnych oraz brak kontenera na
odpady komunalne;
 zły stan sanitarno - techniczny ścian i sufitów w pomieszczeniu higienicznosanitarnym, socjalnym oraz na sali obsługi (zagrzybienia na ścianie i suficie);
 niewłaściwe przechowywanie bielizny brudnej i czystej;
 niewłaściwy proces przechowywania narzędzi przed i po dezynfekcji;
 brak opracowanych i wdrożonych procedur zapewniających ochronę przed
zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi przez osoby inne niż udzielające świadczeń
zdrowotnych w trakcie wykonywania, których dochodzi do naruszenia ciągłości
tkanek;
 brak skutecznej sterylizacji narzędzi powodujących naruszenie ciągłości tkanek
przy wykonywaniu zabiegów kosmetycznych;
 na opakowaniach brak informacji o dacie sterylizacji narzędzi powodujących
naruszenie ciągłości tkanek;
 brak aktualnego wpisu o przeprowadzonym badaniu lekarskim w książeczce zdrowia
dla celów sanitarno – epidemiologicznych;
 brak wydzielonego miejsca do przechowywania sprzętu porządkowego i środków
czystościowych;
 brak zlewu jednokomorowego przeznaczonego do mycia drobnego sprzętu oraz
zapewnienia w zakładzie właściwych warunków porządkowych;
 brak pakietów potwierdzających sterylność narzędzi wielokrotnego użytku do
wykonywania zabiegów;
 brak wydzielonego miejsca na odzież z zachowaniem segregacji;
 brudne kratki wentylacyjne;
 brak umowy na utylizację odpadów medycznych;
 nieprawidłowe przechowywanie narzędzi fryzjerskich, brudne narzędzia;
21

brak bieżącej ciepłej wody przy umywalkach do mycia rąk w pomieszczeniach
sanitarno- higienicznych;
 obecność ścinków włosów w pojemnikach z narzędziami do strzyżenia;
 brak zachowania bieżącej czystości w zakładzie.
W związku ze stwierdzonymi uchybieniami stanu techniczno – sanitarnego w
pomieszczeniach obiektu wszczęto postępowania administracyjne, które w 23 przypadkach
zakończyły się wydaniem decyzji administracyjnych nakazujących usunięcie
nieprawidłowości.
W związku ze stwierdzeniem naruszenia wymagań higienicznych w obiektach nałożono 27
mandatów karnych w wysokości 4100 zł . Ponadto wydano 20 doraźnych zaleceń.
2.1.3. Środki transportu osobowego
W 2012 r. skontrolowano ogółem 328 środków transportu osobowego, w tym
autobusy miejskie, PKS i turystyczne (ogółem 268), tramwaje (21), składy wagonów
pociągów dalekobieżnych (38) i 1 skład pociągu podmiejskiego.
Kontrole autobusów i tramwajów nie wykazały uchybień stanu sanitarno – porządkowego
pojazdów. Nie stwierdzono również uchybień sanitarno-porządkowych w wyjeżdżających
składach pociągów, w związku z czym nie wystawiano decyzji- rachunków ani mandatów
karnych.
W styczniu 2012 r. do PPIS w Szczecinie wpłynął wniosek interwencyjny od pasażera
dotyczący pogryzienia przez robaki prawdopodobnie pluskwy w wagonach pociągu TLK
„Żuławy” relacji Olsztyn- Szczecin, który przekazano do PPIS w Olsztynie.
We wrześniu 2012 r. Główny Inspektor Sanitarny w Warszawie przesłał do PPIS w
Szczecinie anonimowe wystąpienie przesłane pocztą elektroniczną, w związku z materiałem
stacji TVN 24 dotyczącym pogryzień przez pluskwy pasażerów w pociągu TLK „ Uznam”
relacji Kraków – Szczecin. Ponieważ powyższe zgłoszenie dotyczyło składu pociągu, którego
stacją macierzystą jest Kraków, informację przekazano do PPIS w Krakowie. W związku z
powyższymi informacjami dotyczącymi pogryzienia przez pluskwy pasażerów
przeprowadzono dodatkowe kontrole sanitarne składów pociągów TLK relacji SzczecinOlsztyn i TLK Szczecin- Kraków. Kontrole nie wykazały zaniedbań sanitarnych w pociągach
przed odjazdem ze stacji Szczecin Główny.
III. WARUNKI SANITARNO – HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY
3.1.1. Choroby zawodowe
Choroby zawodowe są odzwierciedleniem stanu zdrowia osób pracujących, jak
również higienicznych warunków pracy. Pozostają w związku z rozwojem przemysłu
i stosowanymi technologiami, warunkami pracy oraz jej organizacją. W roku 2012 do
Państwowej Inspekcji Sanitarnej na terenie województwa zachodniopomorskiego wpłynęło
138 zgłoszeń podejrzeń chorób zawodowych, z których 42, tj. 30,4% stanowiły zgłoszenia
podejrzenia zachorowania na choroby zakaźne lub pasożytnicze. W 2012 roku stwierdzono 91
przypadków chorób zawodowych. W porównaniu do roku 2011 stwierdzono o 5 przypadków
zachorowań mniej, co stanowi 5,5% ogólnej liczby stwierdzonych chorób zawodowych.
W województwie zachodniopomorskim do najczęściej stwierdzanych w 2012 roku
chorób zawodowych, podobnie jak w latach ubiegłych, należały choroby zakaźne lub
22
pasożytnicze – 73 przypadków, tj. 80,2% ogólnej liczby stwierdzonych chorób zawodowych,
wśród których dominowała borelioza (63 przypadków). Kolejną pod względem zapadalności
była choroba narządu słuchu – obustronny trwały ubytek słuchu typu ślimakowego lub
czuciowo-nerwowego spowodowany hałasem wyrażony podwyższeniem progu słuchu
o wielkości co najmniej 45 dB w uchu lepiej słyszącym, obliczony jako średnia arytmetyczna
dla częstotliwości audiometrycznych 1,2 i 3 kHz (5 przypadków, tj. 5,5%) (Ryc. 23).
W 2012 roku na terenie województwa zachodniopomorskiego stwierdzono 1 chorobę
zawodową powstałą w następstwie działania czynników występujących w środowisku pracy,
uznanych za rakotwórcze u ludzi.
Ryc. 23 Najczęściej stwierdzane
zachodniopomorskim w roku 2012
3%
choroby
zawodowe
w
województwie
Uszkodzenie słuchu
5%
3%
Astma oskrzelowa
Choroby zakaźne lub pasożytnicze
Choroby skóry
80%
Wnioski:
1. Do najczęściej stwierdzanych chorób zawodowych w roku 2012, podobnie jak
w latach ubiegłych, należały choroby zakaźne lub pasożytnicze. Stwierdzono 73
przypadków, co stanowi 80,2 % ogólnej liczby stwierdzonych chorób zawodowych.
2. W roku 2012 zaobserwowano spadek stwierdzonych nieprawidłowości w zakresie
przestrzegania przepisów dotyczących wprowadzania do obrotu produktów
biobójczych. Świadczy to o zwiększeniu świadomości wśród przedsiębiorców
w tym zakresie.
23