Opole, 17 grudnia 2008

Kierunek studiów………… SOCJOLOGIA
Nazwa kursu …………….. STRUKTURY SPOŁECZNE I PROCESY HISTORYCZNE
(kurs uzupełniający do wyboru)
Kod kursu ……………….. 02.06-D9-KZW
Wymiar godzinowy / forma zajęć: 30 K
Semestr studiów: III (studia pierwszego stopnia/licencjackie)
Tryb studiów: stacjonarne
Warunki zaliczenia: aktywny udział w zajęciach, lektura, kolokwium ustne
Osoba (osoby) prowadząca zajęcia: dr Borys Cymbrowski
Opisu kursu:
Kurs pomyślany jest jako praktyczne uzupełnienie wiedzy z zakresu socjologicznej analizy
minionych wydarzeń. Chodzi o nakreślenie różnic oraz podobieństw (pewnych równoległości),
cechujących teorię socjologiczną oraz dociekania historyków.
W trakcie kursu omawiane specyficznie socjologiczne sposoby analizy przeszłości, od chwili
krystalizacji nowożytnych dyscyplin humanistycznych i społecznych aż do powstania
współczesnych koncepcji mieszczących się w nurcie socjologii historycznej. Omawiane są
koncepcje historii w ujęciu G. W. F. Hegla, L. v. Rankego, K. Marksa, M. Webera, N. Eliasa, K.
Dobrowolskiego, W. Kwaśniewicza, socjologiczne aspekty historii społecznej (francuska szkoła
„Annales”, pisarstwo Jerzego Topolskiego), współczesnej amerykańskiej socjologii historycznej,
Barringtona Moore'a Jr., Thedy Skocpol, oraz podejścia związane z analizą pamięci społecznej
(Maurice Halbwachs), Szczególny akcent kładziony jest na interdyscyplinarność zagadnienia
(pogranicze antropologii kulturowej, historii i socjologii). Omawiane są ujęcia
mikrosocjologiczne, związane z takimi zagadnieniami jak pamięć społeczna, oraz
makrosocjologiczne, dotyczące analiz gwałtownych przewrotów społecznych i politycznych
(rewolucji). Szczególnie wiele uwagi poświęca się osobie N. Eliasa i jego koncepcjom habitusu
oraz cywilizacji, żeby pokazać, iż możliwa jest również analiza rozwoju społeczeństwa poza
rozróżnieniem na ujęcia mikro- i makrospołeczne.
Literatura podstawowa:
W. Kwaśniewicz, Przeciw lekceważeniu historycznego punktu widzenia w badaniach
socjologicznych, "Studia Socjologiczne" 1982, 2, ss. 5 - 30.
Charles Tilly, Historia i wyobraźnia socjologiczna, w: A. Jasińska-Kania i in. (red.) Współczesne
Teorie Socjologiczne, t. 2, ss. 1083 - 1089.
Maurice Halbwachs, Społeczne ramy pamięci, Warszawa 1969
Stanisław Kozyr-Kowalski, Klasy i stany, PWN, Warszawa 1979
Kazimierz Dobrowolski, Studia z pogranicza historii i socjologii, Ossolineum, Wrocław 1967
Piotr Sztompka, historyzm w tradycji socjologii polskiej, "SS" 1988 nr 2, ss. 5 - 19.
Piotr Sztompka, Socjologia jako nauka historyczna, "SS" 1986 nr 2, ss. 5 - 30.
Norbert Elias, O procesie cywilizacji, WAB, Warszawa 2011 (Przemiany obyczaju w cywilizacji
Zachodu, Warszawa 1980)
Władysław Kwaśniewicz, Przeciw lekceważeniu historycznego punktu widzenia w badaniach
socjologicznych, "SS" 1982, 2, ss. 5 - 30.
Rozważania o Niemcach. Zmaganie o władzę a habitus narodowy i jego przemiany w XIX i XX
wieku, Poznań 1996
Wolf Lepenies, Trzy kultury, Poznań 1997
Barbara Misztal, Koncepcje rewolucji w socjologii amerykańskiej, "SS" 1986, nr 2, ss. 47 - 71.
Norbert Schindler, Ludzie prości, ludzie niepokorni... Kultura ludowa w początkach dziejów
nowożytnych, Warszawa 2002
Witold Kula, Historia, zacofanie, rozwój, Warszawa 1983
Anna Sosnowska, Zrozumieć zacofanie. Spory historyków o Europę Wschodnią (1947 - 1994),
Warszawa 2004
Krzysztof Brzechczyn, Odrębność historyczna Europy Środkowej, Poznań 1998
Jakub Burckhardt, Kultura odrodzenia we Włoszech. Próba ujęcia, Warszawa 1965
Leopold von Ranke, Dzieje papiestwa w XVI-XIX wieku, Warszawa 1974
LEGENDA:
W
Ćw.
K
L
– wykład
– ćwiczenia
– konwersatorium
– laboratorium
PROGRAMOWE TREŚCI ZAJĘĆ
Liczba godzin
na studiach
dziennych*
L.P.
TREŚCI KSZTAŁCENIA
(tematy zajęć)
1.
Wprowadzenie: historyczny kontekst powstania socjologii:
pierwsze koncepcje socjologiczne i ich wizja przeszłości
teraźniejszości i przyszłości (Charles Tilly)
2
2.
O wspólnocie socjologii, historii i literatury (W. Lepenies)
2
w.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Od stanów do klas: przekształcanie się społeczeństw
kapitalistycznych w XIX w (N. Elias).
O zachowaniu przy stole: w jaki spsób zmieniają się sposoby
zachoważ i normy społeczne (N. Elias)
Wymiary podłoża historycznego (K. Dobrowolski)
Koncepcje rewolucji w socjologii amerykańskiej (Barbara
Misztal, Th. Skocpol, B. Moore, Jr)
Historyczno-antropologiczna monografia pirenejskiej wsi:
życie codzienne w Montaillou (E. Le Roy Ladurie)
O stosunkach między stanami w dawnych Niemczech (N.
Schindler)
Historia, zacofanie, rozwój (W. Kula)
Powstanie klasy robotniczej (W. Kula)
Świat bez historii (J. Topolski)
Świat bez historii II: przekaz mityczny (Struktura mitów C.
Lévi-Straussa)
Jakub Burckhardt, Kultura odrodzenia we Włoszech, (roz. II:
Rozwój jednostki, ss. 73 - 91)
Leopold von Ranke, Dzieje papiestwa w XVI-XIX wieku,
Warszawa 1974
Karol Marks i Fryderyk Engels jako interpretatorzy przeszłości:
18 brumaire'a Ludwika Napoleona, Wyd. Krytyki Politycznej,
Warszawa 2011
ćw.
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2