Podsumowanie prac nad reformą Wspólnej Polityki Rolnej

REKLAMA
2466114/00
Podsumowanie prac nad reformą
Wspólnej Polityki Rolnej
DR CZESŁAW SIEKIERSKI
Poseł do Parlamentu Europejskiego z ramienia PSL
I Wiceprzewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi PE
Zastępca Członka Komisji Rozwoju Regionalnego PE
Członek Specjalnej komisji PE ds. nowej perspektywy finansowej UE
Były Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi
www.siekierski.pl
Założenia legislacyjne reformy Wspólnej Polityki Rolnej zostały oficjalnie przedstawione przez Komisarza ds. Rolnictwa
i Rozwoju Obszarów Wiejskich Daciana Ciolosa 12 października 2011 roku. Są to już propozycje w postaci projektów rozporządzeń, tj. aktów decyzyjnych. Pakiet legislacyjny
obejmuje siedem projektów rozporządzeń, z czego cztery
mają zasadnicze znaczenie:
1. Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego zasady przekazywania rolnikom płatności bezpośrednich wynikających z systemów
wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej;
2. Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego wspólną organizację
rynku produktów rolnych;
3. Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego na
rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW);
4. Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie finansowania i monitorowania
wspólnej polityki rolnej oraz zarządzania nią.
Do ww. projektów rozporządzeń w Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Parlamentu Europejskiego przygotowane zostały raporty formułujące
zmiany do propozycji Komisji Europejskiej. Następnie do tych raportów posłowie zgłaszali poprawki. W sumie do czterech głównych raportów została złożona rekordowa liczba blisko 8 tysięcy poprawek.
W dn. 23-24 stycznia 2013 r. Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi przyjęła w głosowaniu swoje stanowisko, które stało się podstawą stanowiska całego Parlamentu Europejskiego przyjętego w głosowaniu na
sesji plenarnej w dn. 13 marca. Następnie na spotkaniu w dn. 19
marca swoje stanowisko przyjęła również Rada Ministrów Rolnictwa
27 państw członkowskich. Obecnie trwają rozmowy trójstronne (tzw.
trylogi) między przedstawicielami Parlamentu Europejskiego, Rady
UE i Komisji Europejskiej. Ostatecznego porozumienia można spodziewać się pod koniec czerwca.
z 7-8 lutego br. W rezultacie tego porozumienia budżet WPR w UE
zmalał o ok. 10 proc. I to jest wynik przyjętego przez Unię procesu
ograniczania wydatków na rolnictwo. Natomiast to, że wzrosła pula
środków dla Polski wynika z podpisanego Traktatu Akcesyjnego,
gdzie zapisano upraszczając, że dopłaty dla naszych rolników mają
się wyrównywać z dopłatami farmerów ze starej Unii. Zwiększony
budżet z UE na I filar o 6 mld euro ma zastąpić nasze dopłaty krajowe,
dlatego tak duża kwota wzrostu nie przekłada się na znaczące zwiększenie dopłat do hektara. Ale zmniejszono nam II filar - według moich
wyliczeń o ok. 2,5 mld euro. W sumie na rolnictwo dostaniemy ok. 33
mld euro w cenach bieżących - ok. 22 mld na I filar i ponad 11 mld na
II filar, czyli na inwestycje i wsparcie rozwoju obszarów wiejskich.
(Według cen stałych z 2011 r. otrzymamy 28,6 mld euro, z czego 18,8
mld na I i 9,8 mld na II filar).
Na ostatniej naszej międzynarodowej konferencji krakowskiej rok
temu pokazywano w terenie możliwe rodzaje produkcji rozwijające
się w gospodarstwach drobnych, w większości ta produkcja w gospodarstwie była połączona z pracą przedstawiciela rodziny poza gospodarstwem, a więc dochód z gospodarstwa był uzupełniany
dochodem zewnętrznym. Pojawia się znaczna grupa gospodarstw,
w których ten dochód dodatkowy pochodzi z produkcji pozarolniczej
czy usług dla rolnictwa i sfery pozarolniczej prowadzonych przez
osoby z tego gospodarstwa często na bazie infrastruktury i budynków tego gospodarstwa.
Oceniając dotychczasowe porozumienia osiągnięte w Parlamencie
i Radzie należy stwierdzić, że proponowana reforma Wspólnej Polityki Rolnej zawiera więcej elementów kontynuacji niż zmian. Stare
państwa członkowskie obawiały się bowiem głębszych modyfikacji,
aby nie naruszyć istniejącego podziału środków finansowych, który
został ustanowiony w przeszłości. Dlatego z małymi korektami jest
on utrzymywany.
Na dopłaty dostaliśmy więcej o wspomniane 6 mld, a oprócz tego
premier zapowiedział, że 25 proc. z II filaru, czyli 2,75 mld euro będzie
można przesunąć do I filara, tj. na dopłaty bezpośrednie, aby zwiększyć ich wysokość i zbliżyć się do średniego poziomu w UE. Natomiast rzeczywiście będzie mniej w II filarze, bo najpierw (szczyt
listopadowy) zredukowano nam go o ponad 3 mld euro (według moich
wyliczeń) w porównaniu z obecnym okresem programowaniai jeśli
przesuniemy jeszcze ponad 2 mld euro do I filara to nasz II filar będzie wynosić ponad 9 mld euro.
Zabrakło koncepcji na zaproponowanie obiektywnych kryteriów podziału płatności bezpośrednich. Wprawdzie rozwiązania zaproponowane w obecnej reformie spłaszczają nieco różnice między krajami,
ale ich nie likwidują. Najwięcej zyskują ci, którzy mieli najmniej - czyli
kraje bałtyckie. Trochę tracą natomiast państwa mające najwyższe
dopłaty, ale jest to niewielka kwota, ponieważ kraje zyskujące są małe.
Niewiele otrzymują "kraje środka", do których zalicza się Polska. Wynika to m.in. z obniżenia środków na Wspólną Politykę Rolną w latach
2014-2020 w porównaniu do perspektywy finansowej 2007-2013 o 44
mld euro.
Polska otrzymała więcej na I filar, ale te środki zastąpią dotychczasowy nasz wkład z budżetu narodowego, którym zwiększaliśmy
dopłaty bezpośrednie dla polskich rolników. Równocześnie zmniejszono nam jednak środki na II filar.
Zmiany, które zaproponowała Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi,
przyjęte następnie przez plenum Parlamentu Europejskiego wpłynęły
na "unormalnienie" i uczynienie WPR bardziej przyjazną dla rolników
w porównaniu do tego co proponowała Komisja Europejska.
W kontekście reformy, a w szczególności środków na WPR należy
również przywołać ustalenia szczytu budżetowego Rady Europejskiej
Premier Tusk zapowiedział, że do II filara będzie można więcej
dołożyć z krajowego budżetu - Unia pozwala do tego filara dopłacać
nawet trzy razy tyle, ile daje ze swojego budżetu. Dodatkowo zakłada
się, że część zadań z II filaru, jak infrastruktura, internet, częściowo
przedsiębiorczość przejmie polityka spójności w ramach programów
regionalnych, jeśli zapowiedź zostanie dotrzymana.
Jest więc pytanie: co trzeba zrobić, jakie rozwiązania wprowadzić,
aby drobne gospodarstwa mogły funkcjonować jako stała forma produkcji i życia, odpowiadająca formie "small biznesu" w przemyśle i w
innych obszarach produkcyjno-usługowych? Jakie powinny być funkcje i udział, i w formie jakich instrumentów powinno być wsparcie WPR
dla tych gospodarstw? Czy proponowane dopłaty ryczałtowe
połączone z wypełnieniem określonych warunków są wystarczające?
Czy w specyficznych sytuacjach należy dopuścić nawet dopłaty do
produkcji w tych gospodarstwach? Jak wspierać rozwój innych działalności, wypracowanie dochodów spoza rolnictwa w tych małych gospodarstwach dla wsparcia rodzimej produkcji? Na ile i dla których
gospodarstw wspierać dochody, a na ile świadczenia socjalne dla
osób związanych z małymi gospodarstwami, które nie znajdują swojej przyszłości? Jakie ustalić kryteria, zasady, aby zapewnić żywotność ekonomiczną niektórych gospodarstw? Jakie zapewnić im
przekształcenia, aby nie były one formą trwania z konieczności przy
niskim poziomie życie, a często wręcz ubóstwie.
Zasadniczym pytaniem jest też przyszłość małych gospodarstw
tak powszechnych w regionie małopolskim. Myślę tutaj o gospodarstwach, z których funkcjonowaniem związane jest życie określonych
rodzin od wielu pokoleń.
Dziś dyskutujemy nad znaczeniem i przyszłością gospodarstw
drobnych, ale jak podzielić to wsparcie WPR w stosunków do poszczególnych grup obszarowych gospodarstw w zależności od warunków, w jakich przychodzi im funkcjonować i jakości i zakresu
świadczonych usług środowiskowych zapewniając przetrwanie na
rynku, a więc konkurencyjność i odpowiedni poziom dochodów szczególnie gospodarstw małych.
Agroturystyka, specjalistyczne kierunki produkcji możliwe do wprowadzenia w gospodarstwach drobnych mogą zapewnić funkcjonowanie tylko części gospodarstw drobnych. Zasadnicze pytanie to: jak
tradycyjne małe gospodarstwo charakteryzujące się wieloma kierunkami produkcji powinno ewoluować, aby zapewnić możliwość życia na
odpowiednim poziomie osób tam zatrudnionych. Gospodarstwa te
wypełniają funkcje nie tyle produkcyjne, a samozaopatrzeniowe, ale
także istotne funkcje przyrodnicze, krajobrazowe i społeczne.
Nie można sprowadzać WPR jedynie do wyrównania poziomu
wsparcia, ale trzeba stosować takie instrumenty, które są charakterystyczne nie tyle dla państw, co regionów, a często potrzebne jest
podejście lokalne czy wręcz indywidualne do gospodarstw rolnych. W
rozwiązaniu problemów gospodarstw małych istotny wpływ powinna
mieć nie tylko polityka związana z II filarem WPR, ale także polityka
spójności UE i krajowe programy socjalne, w realizację których należy
włączyć samorząd terytorialny.
PSL przynależy do Grupy Europejskiej Partii Ludowej, która jest największą frakcją w Parlamencie Europejskim
Publikacja sfinansowana przez Grupę EPL w Parlamencie Europejskim