docKonformizm i samokierowanie jako wartości wychowawcze rodziców
download 
Reklamacja Transkrypt
Konformizm i samokierowanie jako wartości wychowawcze rodziców
Warszawa, grudzień 2014 r Autorzy: Waldemar Kozłowski: [email protected] Ewa Matczak: [email protected] Wydawca: Instytut Badań Edukacyjnych ul. Górczewska 8 01-180 Warszawa tel. (22) 241 71 00; www.ibe.edu.pl © Copyright by: Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2014 Publikacja opracowana w ramach projektu systemowego: Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, realizowanego przez Instytut Badań Edukacyjnych Egzemplarz bezpłatny 2 Streszczenie Tekst przedstawia wyniki analiz mających na celu sprawdzenie, czy w próbie polskich rodziców (N= 4931) można wyodrębnić wartości wychowawcze postulowane przez amerykańskiego socjologa M. Kohna. Posługując się metodami analizy czynnikowej (PCA) wyodrębniono główny wymiar konformizm vs. samokierowanie oraz drugi – osiągnięcia vs. współżycie. Dane zilustrowano za pomocą tzw. biplotów. Wyniki te są zgodne z efektami analogicznych badań realizowanych w Polsce w trakcie ostatnich ok. 40 lat i wskazują na dużą stabilność wartości cenionych przez rodziców. 3 Summary The text presents the results of analyses designed to determine whether in a sample of Polish parents (N = 4931) the parental values proposed by the American sociologist M. Kohn can be discerned. Using the method of factor analysis (PCA) the main dimension of conformity vs. self-direction and the second – the achievement vs. coexistence were isolated. The data were illustrated by means of the so-called biplots. These results are consistent with the outcomes of similar research conducted in Poland during the last approx. 40 years and show high stability of the values cherished by parents. 4 Spis treści Streszczenie .............................................................................................................................. 3 Summary ................................................................................................................................... 4 Spis treści ................................................................................................................................. 5 1. Wprowadzenie ...................................................................................................................... 6 2. Procedura analizy danych................................................................................................... 8 3. Charakterystyka osób badanych ....................................................................................... 9 4. Wyniki .................................................................................................................................. 10 5. Podsumowanie ................................................................................................................... 26 6. Literatura cytowana ........................................................................................................... 28 5 1. Wprowadzenie Pojęcie wartości wychowawczych bywa rzadko precyzowane, przeważnie pojawia się bez komentarza lub jego znaczenie wynika z kontekstu, w jakim występuje. Z takim przypadkiem mamy do czynienia np. w pracach D. Alvina, analizujących przemiany wartości cenionych przez rodziców amerykańskich (Alvin, 1989, 2001). Autor ten nie podaje definicji wartości, a jego analizy dotyczą danych mówiących o tym, jak rodzice oceniają cechy dzieci. Jedna z nowszych propozycji głosi, że „Wartość wychowawcza to taki stan, który w momencie jego przyjęcia (akceptacji) swoją treścią wychowuje, uruchamiając indywidualny proces wychowawczosocjalizacyjny jednostki (samowychowanie) zmierzający do pełnego zrealizowania treści wartości” (Skrzypnik, 2000). Wartości wychowawcze pobudzają do działania, nie ograniczają się zatem do ich akceptacji i uznania za ważne. Są wartościami realizowanymi, a nie deklaratywnymi. Informują, jak należy postępować, i skłaniają do określonych działań. W opracowaniu niniejszym przyjęto inny sposób rozumienia wartości wychowawczych. Zgodnie z powszechnym przekonaniem przyjęto, że rodzina pełni główną rolę w procesie przekazywania dzieciom wartości oraz ich uwewnętrznianiu. Mówiąc o rodzicielskich wartościach wychowawczych zakłada się, że punktem odniesienia są zamiary i intencje rodziców związane z dzieckiem. W związku z czym mianem tym określono cechy, które rodzice uznają za ważne i chcieliby, aby dzieci je posiadały. Powody zainteresowania wartościami wychowawczymi mogą być następujące: dane na temat wartości wychowawczych informują o stanie świadomości społecznej podobnie, jak informacje dotyczące wartości, prestiżu, dążeń i aspiracji; można założyć, że wartości są związane z zachowaniem, a zatem wiedza na temat tego, co rodzice cenią u dzieci może wyjaśniać różnice w praktykach wychowawczych, czyli działaniach ukierunkowanych na dziecko; mając na uwadze zjawisko transmisji wartości przyjąć można, iż to co wysoko cenią rodzice będzie także wysoko cenione przez ich dzieciom; wartości wychowawcze rodziców powinny być brane pod uwagę w procesie projektowania i realizowania polityki edukacyjnej jako jeden z ważnych czynników kształtujących postawy i aspiracje młodych ludzi; na ocenę polityki oświatowej może mieć wpływ to, w jakim stopniu państwo stwarza możliwości realizacji tych wartości, jakie są bliskie rodzicom, a więc przeważającej części społeczeństwa. Teoretyczną i metodologiczną podstawą prezentowanych badań są prace amerykańskiego socjologa, M. Kohna (1977, 1990, 2006). Pomimo, że należą do klasyki myśli socjologicznej i od czasu pierwszych publikacji minęło przeszło pół wieku, podstawowe ich założenia znajdują potwierdzenie w wynikach licznych badań, realizowanych w wielu krajach, m.in. w Polsce. Po okresie spadku zainteresowania tą koncepcją pod koniec ubiegłego wieku w ostatnich latach w różnych krajach pojawiają się analizy i badania do niej się odwołujące. Przykładowo wymienić można powstałe w Stanach Zjednoczonych 6 prace I. Mokrovej (2008), A. Lareau (2000) oraz E.B. Wenningera i A. Lareau (2009), w Japonii K. Fujimori (2003), międzykulturowe (USA, Irlandia, Rosja) analizy J.R.H. Tudge, D.M. Hogan, N.N. Kulakova i K.E. Etz (2000) czy tajwańskie badania Ch-Ch Yi, Ch-F Chang, Y-H Chnag (2004). W Polsce J. Koralewicz (2008) zrealizowała badanie wartości nawiązujące do jej wcześniejszych prac inspirowanych koncepcją M. Kohna. Wartości określa Kohn (1977) jako koncepcje, wyobrażenia tego, co cenne, pożądane. W przypadku wartości cenionych przez rodziców Kohn przyjął, że najważniejsze znaczenie mają dwie: konformizm I samokierowanie. To, która z nich ma dla rodziców większe znaczenie, zależy od miejsca w społecznej strukturze oraz ich doświadczeń związanych z wykonywanym zawodem. Osoby o wyższym wykształceniu przeważnie wykonują zawody specjalistyczne, wymagające różnorodnych kwalifikacji, o dużym stopniu złożoności. Praca ta nie ma charakteru rutynowego I często realizowana jest w kontakcie lub we współpracy z ludźmi. Aby dobrze ją wykonywać, należy umieć samodzielnie kierować swoimi działaniami. Rodzice mający tego rodzaju doświadczenia pragną, aby ich dzieci opanowały umiejętności i dyspozycje sprzyjające samokierowaniu. Odmienne doświadczenia mają osoby, które nie zdobyły wysokiego wykształcenia i wykonują prace stosunkowo proste, polegające na powtarzaniu tych samych czynności. W większym stopniu mają one kontrakt z rzeczami i urządzeniami niż z innymi ludźmi. Sukces zawodowy związany jest z sumienną realizacją poleceń przełożonych i postępowaniu zgodnie z regułami. Na podstawie swych doświadczeń cenią wysoko konformizm i pragnąc powodzenia dla swych dzieci wartość tę uznają za główną w wychowaniu. Nadmienić trzeba, że Kohn posługuje się terminem „wartości rodzicielskie”, jednak ze względu na to, iż dotyczą one cech dzieci i mają one związek z postępowaniem z nimi (por. Lareau, 2000; Szlendak, 2010), określanie ich jako „wychowawcze” wydaje się uprawnione. 7 2. Procedura analizy danych Niniejsze opracowanie próbuje odpowiedzieć na pytanie, czy postulowane przez koncepcję M. Kohna wartości są trafnym sposobem charakteryzowania orientacji w zakresie wychowania polskich rodziców uczniów szkól podstawowych. Koncepcja M. Kohna zakłada, że głównym wymiarem wartości rodzicielskich jest konformizm vs. samokierowanie oraz słabszym osiągnięcia vs. współżycie. W naszej analizie postępowaliśmy w analogiczny sposób. Naszym celem nie było zatem weryfikowanie założeń teoretycznych, lecz ustalenie, czy wymiary te można wyodrębnić wśród polskich rodziców. Nie stosowaliśmy analizy głównych składowych (PCA) do zmniejszenia liczby zmiennych ze względu ich na niską korelację oraz nie spełnienie kryterium wskaźnika Kaisera-Mayera-Olkina (KMO). Nie twierdzimy, iż dwa ukryte wymiary (samokierowanie-konformizm i osiągnięcia-współżycie) w sposób dopasowany opisują zmienności wskaźników w badaniu. W związku z tym każdy model CFA z tymi dwoma czynnikami będzie „źle” dopasowany i nie będzie odtwarzał w dostatecznym stopniu korelacji/wariancji wskaźników z badania. Celem analizy nie jest wykazanie, że tak ograniczona przestrzeń opisuje w sposób dostateczny wszystkie badane wartości wychowawcze. Interesuje nas, które zmienne wartości wychowawczych wpływają w sposób istotny na „najmocniejsze” czynniki wykazane przez analizę głównych składowych. W trakcie analizy danych posługiwano się rzadko stosowanym w tym kontekście sposobem prezentacji za pomocą tzw. biplotów. Biplot to rodzaj wykresu, w którym poszczególne ankiety pokazane są w formie punktów a zmienne w formie wektorów. Wykres taki powstaje na podstawie analizy głównych składowych i jest przydatny jako metoda wizualizacji danych wielowymiarowych. Dane o wartościach wychowawczych rodziców zbierano za pomocą skali opracowanej przez M. Kohna, która wykorzystywana była w badaniach polskich (Koralewicz, 1987; Koralewicz, 2008; Skarżyńska, 1991). Ponieważ skala ta nie jest techniką standardową, jej adaptacje różnią się niekiedy pod względem treści poszczególnych cech zachowując oryginalną procedurę oraz sposób obliczania wyników. Podobnie w przypadku niniejszych badań: zmieniono sformułowania paru cech pod względem stylistycznym nie modyfikując ich treści. Jak pokazała J. Koralewicz (2008), zmiany tego typu nie wpływają na strukturę czynnikową, narzędzia, czyli wyodrębniane wymiary wartości. Nie zmieniono natomiast procedury oraz sposobu obliczania wyników. Badanemu prezentuje się listę 13 cech, jakimi charakteryzować się mogą dzieci, spośród których ma wybrać trzy, które jego zdaniem są ważne w wychowaniu dzieci, a następnie określić, która z wybranych jest najważniejsza. Analogicznie proszony jest o wybór trzech cechy mało ważnych i wytypowanie, która z nich jest najmniej ważna. Obliczanie wyników polega na przypisywaniu cechom liczb od 1 do 5 (1 pkt. – cecha najmniej ważna, 2 pkt. – cechy mało ważne, 3 pkt. – cechy niewybrane, 4 pkt. – cechy ważne i 5 pkt. –cecha najważniejsza). Otrzymana w ten sposób skala ma, zdaniem Kohna, właściwości skali interwałowej (Kohn i Schooler, 1986). 8 3. Charakterystyka osób badanych Przedstawione dane stanowią fragment badania szkolnych uwarunkowań efektywności kształcenia (SUEK) które jest badaniem podłużnym, realizowanym na reprezentatywnej próbie uczniów szkół podstawowych. Operat losowania skonstruowano na podstawie danych Systemu Informacji Oświatowej (SIO z września 2009). Na podstawie danych dotyczących roku szkolnego 2009/2010 stworzono listę szkół podstawowych oraz oddziałów klas II szkół podstawowych. Schemat doboru uczniów miał charakter doboru warstwowego z zastosowaniem losowania systematycznego. W pierwszym etapie losowania podzielono operat na sześć warstw, uwzględniających wielkość miejsca zamieszkania oraz wielkość szkoły. W przypadku miejsca zamieszkania utworzono dwie kategorie: 1. wieś i miasto do 5 tys. mieszkańców oraz 2. miasto powyżej 5 tys. mieszkańców). W przypadku wielkości szkoły na podstawie liczby oddziałów ustalono trzy kategorie: 1. szkoły jednooddziałowe, 2. szkoły dwuoddziałowe oraz 3. szkoły trzyoddziałowe i większe). W każdej warstwie wylosowano w sposób zależny zakładaną liczbę szkół, proporcjonalną do liczby uczniów w szkole w klasach III. Z wylosowanej próby głównej zaledwie 53% szkół przystąpiło do badania. Reszta szkół pochodzi z próby rezerwowej. Dla wszystkich szkół, oddziałów i uczniów, którzy należeli do pierwotnej próby badanych (tj. próby z pierwszego etapu badania), wyliczono warunkowe wagi próbkowania. Badanie II etapu, z którego pochodzą analizowane dane, zrealizowano w 172 szkołach. Rodzice wypełniali ankietę, której część, wykorzystana w niniejszym badaniu, dotyczyła aspiracji edukacyjnych w stosunku do swoich dzieci. Łącznie do udziału w badaniu przewidziano 5245 rodziców lub opiekunów prawnych. Ostatecznie w badaniu wzięło udział 93% rodziców, tj. 4931 osób. Jest to reprezentatywna próba rodziców uczniów klas IV. Ankietę wypełniało 4274 matek i 545 ojców; bardzo rzadko dane pochodzą od innych osób (opiekunów, innych członków rodziny), które ze względu na małą liczebność (ok. 2%) pominięto w dalszych analizach. Na podstawie analizy zgodności parametrów osób wypełniających ankietę z danymi wszystkich rodziców w próbie można stwierdzić, że grupa matek wypełniających ankietę jest reprezentatywna dla całej populacji matek uczniów klas IV szkół podstawowych. Wypełniający ankietę ojcowie charakteryzują się wyższym poziomem wykształcenia niż wykształcenie ojców w całej badanej próbie, częściej mieszkają w miastach i są lepiej wykształceni niż matki. 9 4. Wyniki Analiza miała charakter dwustopniowy. W pierwszej fazie metodami analizy składowych głównych wyodrębniono dwa najmocniejsze wymiary wartości wychowawczych. W fazie drugiej sprawdzono, czy w skład tych wymiarów wchodzą te same cechy w grupach badanych różniących się pod względem płci, miejsca zamieszkania i poziomu wykształcenia. Można bowiem przypuszczać, że miejsce rodziców w społecznej strukturze może mieć wpływ na to, jakie cechy wchodzą w skład wymiarów wychowania. Pierwszym krokiem analizy danych było dokonanie eksploracyjnej analizy czynnikowej [środowisko R (R Core Team (2013)) pakiet stats funkcja prcomp]. W jej efekcie wyłoniono dwa główne wymiary. Następnie posługując się pakietem psych [(Revelle, 2014): funkcja principal, rotacja varimax] przeprowadzono analizę w wyodrębnionym modelu dwuczynnikowym. Jak pokazuje tabela 1, otrzymano dwa czynniki, z których pierwszy określić można jako konformizm vs samokierowanie, drugi zaś – osiągnięcia vs. współżycie. Tabela 1. Ładunki czynnikowe cech w wymiarach konformizm vs. samokierowanie (PC1) i osiągnięcia vs. współżycie (PC2) Konformizmsamokierowanie Osiągnięciawspółżycie PC1 PC2 C1. były dobrze wychowane 0.62 0.11 C2. starały się w życiu coś osiągnąć -0.14 0.59 C3. były schludne i czyste 0.37 0.10 C4. były uczciwe 0.25 -0.63 C5. właściwie oceniały siebie i innych -0.24 -0.20 C6. samodzielnie myślały i umiały kierować swoim życiem -0.66 0.23 C7. umiały współżyć z innymi ludźmi -0.20 -0.30 C8. zachowywały się jak wypada chłopcu/dziewczynce 0.43 0.15 C9. były posłuszne rodzicom 0.42 0.10 C10. były odpowiedzialne -0.03 -0.10 C11. brały pod uwagę to, co myślą i czują inni -0.25 -0.47 C12. były zainteresowane tym, co się wokół dzieje -0.48 0.00 C13. pilnie się uczyły 0.23 0.44 Ważne jest aby dzieci: Wartości dodatnie ładunków pierwszego czynnika są związane z cechami konformizmu: dobre wychowanie, schludność i czystość, zachowanie zgodne z płcią, posłuszeństwo rodzicom; wartości 10 ujemne z cechami samokierowania, takimi jak: właściwa ocena siebie i innych, samodzielność myślenia, umiejętność współżycia z innymi, odpowiedzialność oraz zainteresowanie tym, co się wokół dzieje. Wartości dodatnie ładunków drugiego czynnika są związane z cechami zaliczanymi do osiągnięć: osiągnięcia w życiu i pilna nauka, a wartości ujemne z cechami współżycia: branie pod uwagę, co myślą i czują inni, oraz uczciwość. Wartości ładunków czynnikowych można przedstawicie również graficznie w formie biplotów. W naszym opracowaniu używamy biplotu do graficznej prezentacji wyników funkcji principal. Wizualizacja ta przedstawia w formie punktów indeksy ankiet (wartości składowych) w układzie współrzędnych utworzonych przez składowe badanych wymiarów konformizm-samokierowanie i osiągnięciawspółżycie; wektory przedstawiają kierunki (skierowanie wektora) oraz moc dyskryminacyjną (długość wektora) poszczególnych cech w tym układzie (ładunki czynnikowe). Kąty między wektorami wskazują na skorelowanie zmiennych. Na wykresie 1 widoczne są punkty odpowiadające poszczególnym ankietom (kolor czarny) Są to „wartości czynników” PC1 i PC2 dla każdej ankiety. Oznaczenia ankiet nakładają się na siebie tworząc mało czytelny, jednolity obraz. Ponieważ w naszych rozważaniach interesujemy się tylko cechami i ich siłą dyskryminującą to w następnych wykresach punkty reprezentujące ankiety są zmniejszone do minimum dla zwiększenia przejrzystości całego rysunku. W dalszych częściach opracowania przyjęto dwa sposoby prezentacji wyników analiz: najpierw w formie tabelarycznej, a następnie w postaci biplotów. 11 -0.6 -0.4 -0.2 0.0 0.2 0.4 0.6 1 C6 0 C8 C3C9 0.6 0.4 2 C13 C1 C12 C7 -0.2 C5 -0.4 -1 C10 -2 współżycie-osiągnięcia 960 4800 10611238 1278 376 3087 3890 2067 1287 2985 1694 4566 490 4260 4530 3410 685 3737 4521 3147 2949968 3977 4549 2719 3996 4565 3413 3117 2374 3700 1263 2875 1139 921 22624642 4750 787 792 4041 2522 1525 20433383 2261 2028 4519 1782 3205 716 6234210 157 2906 3773 4165 1527 4182 4846 4405 1712 2951 4449 3206 579 3517 4013 1345 1194 959 2730 4545 4028 438 1496 4710 1231 4645 95 4397 2923 4107 3341 1617 1625 4156 20231774 4889 3203 4019 303 331734 797 3315 1098 2986 4788 3595 3021 3018 188 2491 758 429 63 2953 3768 4327 4010 4635 3443 1189 1272 3037 693 2819 4697 4351 3623 750 3398 3588 3909 2758 1339 4136 4611 2657 1559 4713 748 51562 128 4050 317 2108 3835 1631 1758 783 4557 2201 4746 744 967 3699 4766 1472 4067 3821 3856 825 221 1012 1387 3322 2539 4741 2056 1705 826 1403 1633 3958 3724 599 4834 3506 2970 3464 1017 2387 2896 1546 4794 2763 2442 4096191934 1426 3408 3042 706 2879 3337 1327 2155 7271932 2578 3040 2604 1732 2802 3294 2278 4473 3064 1871 4061 3675 4633 1780 513 3860 1202 3851 72 4695 201751 4594 992 4051 2952 3165 185 837 2243 3489 1198 2765 3492 211 617 2062 1917 2443 2877 951 3709 195 2271 1322 3453 4599 2403 4320 3568 2417 1521 2293 2731 504 3 1209 2714 4574 4663 423 1514 2210 3273 2924 2094 4027 3406 110 379 1192 4342 3546 3778 11 4414 1522 3559 1641 4540 2857 2396 2777 557 1482 1023 4542 1022 2451 4393 3244 2585 4621 1985 3715 4045 4592 2842 1598 1127 838 532 4927 3642 3636 2626 1462 386 2463 527 2239 2974 612 308 199 4181 2750 3130 4928 235 3463 3306 945 4158 3170 3411 2074 2358 1744 851 2158 3427 4135 547 67 2212 1545 2786 3561 2102 4247 3795 368 811 103 2595 601 1849 3845 1434 1709 1719 3039 755 3775 3434 2380 1024 3824 360 2146 3063 4819 570 1085 994 4583 193 3697 2054 3850 3753 4212 2863 2934 3271 3908 1177 4748 707 3207 2778 1190 2991 1635 2710 549 2915 3666 2664 2537 3892 4698 2789 3391 1043 1604 1080 973149 1868 80 4063 334 4065 4291 1866 2115 4692 4872 3682 2781 3032 4326 1580 2121 2859 4091 2536 1049 2684 2977 1034 2672 548 3956 769 3067 4345 304 1906 130 763 3812 2057 3201 845 3283 2373 723 4179 1561 3247 242 4554 1292 2392 1800 3964 3525 3983 1101 2414 2979 3059 3606 3801 4712 4461 1342 1333 2644 1105 3975 3809 732 777 384 2268 891 3013 4142 3998 1727 3353 4718 2687 4558 3062 4686 2022 2873 1909 728 111746 2401 3645 441 883 1644 1491 2629 3217 1353 3114 1255 3736 1893 4047 4279 4303 4317 3818 687 86 830 1936 4797 230 1444 351 3109 2699 3762 3810 332 2815396 2306 639 1245 1887 2453 2615 2814 3861 3867 3935 4216 4671 4806 388 566 906 4117 691 3325 793 3651 4381 311 2291 4231 4577 3106 4052 3161 993428 1440 4344 457 919 1743 715 1860 1879 1401 2954 4347 4626 4439 2395 4798 1877 3318 4538 571 1018 3278 4863 1767 4262 4075 1100 2654 863 886 1141 3608 4676 3119 3796 2568 74764 1129 2284 2298 3886 4254 735 4357 1260 1373 3495 3701 2725 4054 64 1889 1010 33855 816 1391 2764 4572 1337 412 2633 742 3741 4445 1567 258 2116 1151 3740 2048 3797 2104 93 2655 135 356 102 3791 3815 451 2337 17 3334 2808 1163 1365 1904 3498 4598 923 3781 419 216 1737 209 1990 3907 4531 4535 3197 4472 3257 173 3077 756 117 212 2980 520 4775 444 3854 4441 2696 4755 875 330 36 4737 2792 4330 352 2828 554 1300 1815 138 3844 1094 1683 1041 3316 3512 114 1217 2498 3051 3902 4644 661 828 3274 850 1492 3486 1726 4426 3877 3600 3612 4025 4736 3404 739 895 382 2702 2910 1301 2169 3976 2886 1142 2641 3994 1541 2075 3451 3644 2008 219 2515 657 2312 1088 4683 1160 1536 1901 2000 4146 245 558 4176 2332 3429 3052 3544 775 1605 3618 2345 4006 1059 1161 3545 3028 2351 2134 4666 4586 677 1781 2051 4911 460 781 1110 4573 3230 320 4162 2377 1659 2753 3075 1569 2153 3343 4743 4898 2598 3587 699 1764 4099 2723 1497 1081 1485 4273 2593 3503 3727 4193 4230 3093 4479 899 2059 731 3089 3472 3376 4200 4392 943 3232 3953 3947 2998 115 3508 1494 2930 4217 395 2638 4859 302 653 1291 329 3012 3414 2596 2852 530 2919 1170 1699 1259 2088 1746 1532 3990 789 908 2093 2145 4435 3931 1356 3531 2617 514 1218 3476 4673525 2015 2865 2688 1966 4410 2420 3033 3370 3614 4724 985 1310 1965 3678 4454 4777 3637 4371 4101 4596 1165 4657 632 3308 4555 635 1645 2553 252 2482 3344 3641 2566 3578 436 2659 2277 3692 467 449 499 4133 3461 391 1912 3229 871 1054 3212 214 2349 740 1099 4669 1649 1695 1268 1657 4154 2591 3607 2925 903 2902 2039 2437 448 2552 4546 2296 2508 718 4740 4552 4513 1685 1876 3722 4900 611 4241 4851 3981 4040 1517 1907 4324 4702 1911 7573284 3836 3639 1481 2095 3061 92 3305 2728 2410 3522 995 859 1 3567 3219 4486 1537 2167 2406 4299 4378 3480 3962 4707 1381 3717 1314 12941466 2314 3873 528 1072 1929 3100 3313 1636 2151 4553 595 2159 1878 3946 2122 1983 3880 22 4337 268 2501 768 3307 1680 2795 4580 1084 3911 4613 4849 1311 2175 4903 594 694 4396 232 984 2649 1266 2227 1119 2782 1411 4556 3973 2609 241 9352574 3324 2179 2937 2946 3582 4908 387 3662 176 3610 1069 171 2042 1963 3617 1997 1845 696 237 2895 1446 4451 1822 3685 4340 2186 58 3888 1095 1443 2185 2184 2751 4912 3698 1400 3167 4003 1038 270 3922 1688 1880 2511 1248 4562 2027 4878 4118 3932 1415 1756 2157 2281 2670 2718 4186 4195 4792 659 807 957 988 2328 3374 3817 4057 4401 1900 2431 3923 3725 1045 1328 4913 2353 2872 4429 4076 2228 3930 1313 322 3474 2357 2774 1643 2076 469 3997 2621 4131 2363 2961 686 932 47 2916 2073 2754 3620 3630 3646 21 3943 3788 1668 3481 1768 4625 2898 253 3252 4492 3420 3490 3728 2245 2143 4752 1549 568 3091 3858 4773 802 2350 4655 3718 2560 2469 3263 545 996 2963 408 4609 4782 2600 2711 4298 4632 468 470 835 3355 2955 1673 1269 1651 4505 2500 4155 1332 240 4211 4481 484 2817 3104 125 534 2144 3906 3660 2388 3589 108 860 4532 1318 3312 335 591 869 1150 120 247 2202 1235 2666 127 3254 2822 931 2021 1363 4062 3221 1388 3562 1819 2794 3008 3425 3868 4023 4365 4646 4662 1729 1385 2113 2544 8 4141 643 3948 3082 737 2253 1578 4252 3940 890 74 2461 428 4637 1723 1847 2555 864 2738 278 765 1422 3593 3706 1812 175 4059 637 4180 131 1456 989 4417 714 182 148 4499 2780 652 4214 3704 2605 3326 3800 3712 2845 2341 3035 801 1630 2735 3158 272 2987 2391 1140 3070 855 2651 2379 2689 2632193 1787 1566 2390 2893 4703 1117 502 2098 3225 4033 1008 1196 1935 3336 4876 378 3213 4380 626 2397 1395 753 551 377 1360 2148 1596 39 701 3974 4053 844 2745 1252 954 1998 3053 1397 641 2110 1234 2693 1861 4144 4239 4690 4772 2190 3191 210 833 1902 4198 738 2364 3142 1348 1588 3228 310 405 4316 1068 2907 1529 1613 2509 1121 4839 3419 1924 608 1146 1597 1082 1500 124 1551 683 2612 496 2653 3208 3884 4576 4765 4831 106 3360 166 4309 729 3633 1581 2275 3719 1516 1083 4157 3287 3690 4460 1031 3664 949 186 3848 543 4757 1706 4222 2829 4140 2680 3187 4518 4915 104 1276 3970 559 2440 4406 1650 4480 4891 164 1323 3009 1627 3279 4191 4215 4664 4815 587 3234 2217 1931 4842 2330 1859 3679 4373 3477 776 2014 4899 3003 4084 2997 3799 3056 3967 4123 3298 523 1809 4578 1062 516 4237 519 4500 2622 309 4517 678 29 2282 2322 2616 61 1789 3871 619 1128 1967 915 676 1786 953 2881 3153 3648 1029 4774 1556 629 645 3181 3766 4012 4843 1499 1309 1181 2972 4268 980 2034 2473 2635 4524 3235 1682 1465 2748 121 2099 4375 1563 616 638 722 4442 3726 3963 4043 2016 1667 244 4874 493 636 962 1239 1225 3995 10680 2678 2316 3361 3626 3216 2922 2610 3048 4550 3841 4636 2072 2636 2888 4745 4653 266 1986 3557 1903 3659 1214 2775 1547 2756 3309 983 1476 1544 2361 2198 1156 2796 3282 3898 4877 1087 1312 2438 2697 3830 4719 1856 918 2136 933 3992 796 4203 233 1508 2876 4728 3136 3196 1564 1886 3125 3507 3808 2744 3268 2471 3951 2105 4463 1524 774 4865 1254 2486 4296 4328 4196 4826 4854 1690 1865 1108 3144 2127 1458 2964 3238 1039 1757 2625 681 4682 1568 827 2976 1133 1930 4497 1895 2648 2686 4483 4660 227 656 4315 1111 950 2663 788 4567 3751 1733 1451 3663 4650 2965 2285 1430 3246 4428 3533 1910 2565 3438 1821 206 3657 2425 573 2109 1632 1666 2527 2969 2152 4785 1461 4882 2174 155 2495 3515 565 3941 443 497 550 2334 3210 1358 3412 1621 2999 475 4046 2272 1390 109 1858 922 2260 4812 4073 1471 2163 2315 2637 3388 3904 4647 4857 537 822 1107 1811 2101 1379 588 956 27 1467 4870 4098 2389 2068 2826 4436 4339 2871 3112 2083 2878 3441 2372 4464 2415 2049 2249 2402 4732 4813 259 432 35 83 4744 4787 660 3395 4491 3185 2658 3933 4001 1686 2310 4884 3577 1464 2623 3853 1168 498 1452 3538 993 3921 2913 1794 2601 3138 3767 3749 3186 698 3879 1570 156 3601 4527 2739 482 2790 736 3405 3468 1226 1953 1186 2375 3945 2607 2734 2920 3426 3655 879 1505 129 4801 829 3379 600 159 1042 1610 3822 642 3184 205 4830 4880 759 4731 3876 3903 4020 2783 862 3248 4434 1916 2005 2853 2483 3237 4289 575 3096 1697 2525 2891 401 4452 4770 250 4278 3469 555 3044 866 163 695 2526 3711 2716 3627 1154 2575 2421 2065 1788 1131 1883 4356 762 3332 4395 1802 2426 31 45 3277 512 719 2137 3397 327 2584 3592 803 3393 113 364 1005 2178 4688 2371 4617 218 1755 2981 2466 2662 2908 4319 4422 1320 2540 1507 2287 2270 2187 3669 4759 4349 814 3127 3387 1036 3863 3965 4223 4418 417 3839 4297 75 3735 1355 3780 4266 4386 2563 4014 4742 3115 3204 3384 1063 1977 2149 445 848 4159 1351 4523 1601 1848 375 4318 4862 478 3756 3530 3386 3303 3942 4232 2624 3705 4850 4821 2365 4121 4412 2805 4890 3502 3708 208 3292 2855 4888 4887 4733 1341 1027 2047 255 785 2147 1089 2677 2634 3335 4307 3738 477 1221 132 1372 2356 3421 709 1416 4018 3442 2823 2862 3792 3129 2874 2733 1486 1824 2477 1016 2816 1077 4836 367 976 1957 4533 2594 1123 3014 4125 366 749 2091 2804 3302 3950 191 4207 1670 20 24678 961 2011 1978 3624 1919 4608 1692 4126 4145 4258 243 2534 280 876 3227 1071 479 1091 1136 1149 1183 1271 1315 1406 1408 1424 1423 1502 1553 1560 1614 1634 1693 1718 1771 1808 1884 1951 1980 2006 2012 2030 2032 2060 2150 2206 2240 2286 2428 2430 2493 2502 2516 2582 2760 2894 2918 2926 2928 2994 3036 3101 3143 3177 3377 3604 3611 3643 3674 3730 3862 3893 3900 3924 3969 3993 4074 4090 4093 4163 4168 4167 4173 4190 4205 4271 4284 4294 4312 4355 4369 4389 4400 4482 4511 4570 4604 4624 4661 4781 4814 1550 1558 181 239 267 336 466 542 590 669 684 725 846 852 970 998 59 3786 2036 971 1918 2843 2932 3625 2156 494 4494 2020 1739 3925 1288 2643 1262 4407 3080 2229 452 4651 284 393 4829 556 2579 407 4559 1530 4044 179 3245 3179 4148 224 1523 2695 4313 2727 2235 646 314 4771 4561 926 648 675 1952 1308 2712 3804 4189 4471 328 4689 1425 4597 1173 3504 3971 3616 4885 3081 3085 3103 3189 4161 2701 16 2106 2168 1106 2381 2667 3707 4640 4895 858 2343 2470 4485 4256 3894 3694 690 4250 4227 4031 3984 2827 697 1352 1662 3280 3496 1201 3551 4106 2713 254 4139 1716 2254 2589 98 3407 3116 4853 3656 929 4070 4137 4722 3866 4390 4840 654 948 4423 2933 633 1707 3760 1678 3222 3347 4218 3471 25242529 3928 4372 4754 1702 4791 5112706 3276 150 4568 2554 4341 2161 4649 3433 2333 2485 4035 1428 1857 1586 4257 3331 3831 975 1222 4579 3107 4685 947 3523 3010 3439 3564 3915 4263 3349 790 609 2984 3847 885 501 3825 2989 1881 1829 2097 340 3006 940 2650 2494 625 1994 1004 3819 854 234 2836 3041 1584 2833 3120 3102 4083 3202 2803 2917 3133 286 1629 3373 4457 1647 2385 4495 674 2562 3368 3448 3450 1750 2825 3333 4894 2528 2066 2603 4747 4822 927 4325 1122 3553 3785 3937 88 1144 1979 1991 506 841 3026 1851 2722 3554 2959 2218 562 3095 2571 404 842 3891 4362 1577 3982 4259 1132 1046 3779 1436 2138 2329 2767 3683 4174 4432 3180 4343 3823 2295 1334 4072 631 3978 4784 817 3422 3055 2892 2532 1325 3367 3857 3959 3828 3665 3350 522 3074 2569 909 2427 178 2041 2107 1179 604 2255 2549 2550 3556 3585 3901 4300 1624 1124 1540 4591 2263 4069 4601 1828 2766 4287 312 482468 1591 3366 296 3364 1971 4245 3083 434 1488 1000 3603 4726 1945 658 2580 4629 2960 3141 3774 1654 3769 2299 673 4078 3295 4102 887 1455 2063 4906 394 1167 2026 2445 2832 2521 2676 2311 692 1439 2885 3275 154 1552 3436 1592 2126 1703 3466 3465 1573 1572 2305 3338 4089 1178 3057 3537 2424 3649 3745 1874 1872 682 540 1001 2064 3479 1749 4391 1996 289 1943 485 2671 4119 1511 1637 2830 816 4761 874 2890 666 640 1754 2567 338 2531 194 1303 3574 4619 416 544 2035 3584 4060 1070 3354 3849 2096 1534 4749 2092 3837 4234 607 274 2679 3944 655 873 32 15 4476 1803 2703 664 1277 2384 4848 4680 2848 3684 4622 2082 3437 1453 1583 847 84 2220 2130 295 585 1182 116 1229 1862 4409 4778 815 293 3742 2889 580 939 4243 4541 2514 1115 2810 3485 4331 4467 4725 1535 4086 712 2447 2559 3813 2499 4042 261 307 4430 2154 2921 1854 3375 2632 275 1638 4904 1905 3446 1055 1319 385 4388 3155 2313 1256 3529 3968 778 35554238 4219 2460 4104 804 1020 1892 3878 3916 3454 4804 3390 1340 4166 977 3281 1048 2103 1700 4916 1457 2541 1602 3681 4354 1926 1299 2520 57 2207 2273 4048 1475 265 313 4282 2037 1200 2242 2446 1032 4569 4314 1261 4677 2478 2912 3615 4007 153 4011 4068 78 2085 4398 904 2807 203 3777 1473 1538 3241 380 1216 3011 3535 3654 89 2195 4246 418 4364 708 2995 3403 4866 3883 168 3586 3211 3327 3988 3505 569 4753 1102 3392 3079 1959 3914 3113 1882 2628 2858 3569 1676 2465 2752 1724 222 1331 2762 3720 2232 3794 1964 1968 4605 4656 50 1842 1908 1976 4202 1742 508 4416 139 2787 4152 1386 2551 3253 4015 2769 43 2176 1615 2973 870 2538 4183 1236 1557 3703 2433 2084 2079 1468 1619 3979 4352 1593 2118 2905 4779 1689 3320 2297 1772 2038 2269 2452 533 1297 4228 4081 226 3536 2302 3243 165 4253 197 3714 4687 2412 262 1710 3548 1519 1175 2307 2993 4845 3099 3140 105 3261 1450 1037 4323 1708 4213 7941206 4150 3770 4360 3240 1474 1677 3250 2901 1571 1778 177 3047 856 2002 144 3090 3688 1844 101 2069 597 4269 1053 2183 1933 3913 4700 4701 1974 2171 2058 3301 3966 4809 717 3527 3687 420 1791 2899 1227 4255 4277 560 137 4883 552 704 2927 1646 4489 4525 2846 849 4634 107 3875 3710 4807 1890 271 3105 4790 3005 331 54 3484 1813 2481 4248 593 2399 2945 1280 3385 1589 1987 4864 4919 1230 2180 3881 30 3340 1050 2135 2489 2840 3256 4602 3613 3843 4197 3356 3150 39392280 4233 2944 1599 3293 3540 2173 1792 3447 4438 4115 204 1995 2172 4368 62 3846 1030 3807 4192 2222 972 1520 3590 4571 882 733 3159 4627 1092 3771 14 3193 2791 910 3118 3731 2942 4496 1962 3833 1548 1249 3483 772 2331 3346 4799 1103 2199 487 1495 4242 342 146 987 4208 2741 3650 745 337 2824 187 1579 142 515 2024 2319 161 1539 843 94 1840 2347 4924 461 90 1367 1383 1832 2759 3054 3288 4424 4516 4543 4614 4735 4881 325 4204 1942 4659 4199 941 4560 217 999 1679 2203 3218 3423 3629 1850 647 9 3550 620 2736 881 2009 4164 4768 1785 1075 2757 4763 2304 2652 4922 589 1594 1118 1839 2325 2592 2033 4088 4333 853 651 4760 3917 877 425 1762 724 1864 1915 2935 4667 1185 2602 3676 2811 2472 1504 4823 174 1921 2326 4353 4658 4675 1437 1640 2720 1286 1512 1817 1838 1841 1870 3351 459 982 2586 3348 3803 823 2704 3702 721 2346 447 44 760 2971 458 2383 4618 4896 1655 4905 2950 2847 767 964 1172 1329 1493 1074 1285 2142 2264 4456 868 3872 2869 4474 773 4188 2162 990 507 1796 1961 1483 4717 3628 1213 795 4306 1361 3842 4153 323 1420 3148 1620 1595 1863 4926 2370 1208 4094 901 2496 3910 3748 2359 1336 2001 2608 2225 3418 955 3131 3680 944 4209 4394 606 1147 1210 4879 4838 2656 1251 1003 1618 1368 3124 4286 40 4446 358 2705 196 1898 2449 2181 2450 900 4852 1776 213 1899 4693 3430 1264 3416 2900 1510 2941 346 1498 2487 2335 3060 3154 1232 2276 4030 536 76 1174 2140 400 200 1940 2017 1376 679 1417 3949 2369 500 3329 1554 3638 3621 541 1137 3658 3723 4699 4704 2572 1761 1853 808 1922 1783 1622 3050 1116 24 1656 3999 1346 4359 3266 3365 3432 4071 4844 2497 1950 2682 4582 3163 2904 3457 3482 2599 3716 3098 2100 2309 4363 344 427 4029 2700 2517 4249 630 2191 2455 4588 2436 3296 4585 4175 3339 246 70 69 1148 4103 978 1187 1460 1738 6 4024 2868 4867 1246 782 1825 2204 4910 46002548 2708 2224 1736 1113 4593 426 1826 3772 2192 2247 1669 2844 3952 118 2770 2841 4716 1211 3286 979 1799 4111 3242 2518 3199 2416 3122 3960 3086 4404 422 703 1362 2557 1949 1972 3757 2119 3458 1939 1293 3635 4290 282 3783 2003 3912 4178 3957 3015 3108 710 3084 1078 4488 269 4610 220 373 4679 3874 495 3591 1944 3126 4235 481 567 3547 3989 1040 2004 1973 831 2618 357 3072 3311 4803 1790 2441 3534 3605 1713 3806 276 4310 4224 1019 1834 1941 3134 2484 257 277 82 771 1169 1247 2799 1479 2318 912 2573 68 4478 1143 4805 624 4668 3814 3673 2342 2694 4501 4893 861 1913 4603 403 1585 4810 1999 399 3455 299 1191 1975 4536 4670 4847 2352 4756 700 821 2660 1382 3787 1626 4487 1188 3514 4767 1176 1555 1989 3985 4824 202 2546 2336 3382 4714 3732 839 4058 3259 4522 4616 4681 3357 133 3007 2839 300 4240 4923 546 362 2785 1543 2053 2386 2957 1006 1152 1011 2779 3832 1394 2393 1833 4490 100 752 4225 2215 4512 3576 2749 119 81 2407 2382 141 2732 2850 2378 3691 347 1120 1274 1698 2882 402 91 1490 2398 4092 2237 4643 2884 538 1076 2631 3402 1607 3622 840 4548 491 2620 4085 2419 2768 4783 184 1740 2301 2776 454 4528 2300 4711 4793 2165 4415 1735 361 3579 4220 37 430 726 476 2029 4802 1807 2519 4185 3172 2013 3094 3049 462 4547 4515 2052 2724 383 2837 4709 518 2267 2411 3139 1954 2435 4267 4694 3188 4612 1477 1393 2164 2669 2747 3549 4855 1806 2685 2400 1298 2507 598 3030 1691 1992 3092 4455 486 4589 3300 4652 4122 3747 55 1533 3173 3926 2125 2131 3885 4097 4780 51 1795 2860 4403 1013 4114 4641 71 3487 3784 1923 13 2182 140 1343 1648 1441 2742 1396 3539 437 3121 3372 3152 1663 2209 2642 3459 3859 238 894 578 4758 1073 1769 2344 1469 3499 867 603 4529 4301 2958 4808 3016 4128 3440 872 3371 4526 4654 4789 489 705 85 3110 12 363 3541 355 288 913 4172 889 2457 1052 2434 3031 1509 1244 3380 3764 180 1565 1773 4169 4017 1674 2188 2323 2513 3790 574 1947 713 4811 4786 3166 123 3043 3961 2614 3865 3834 3174 4708 4194 1090 2978 3560 952 3500 28 2007 3132 2956 898 264 1402 2743 279 1873 3025 810 1224 2818 3686 3744 1759 4000 836 1489 2040 290 3566 3918 936 4796 3752 1215 4873 3826 1835 2834 3493 4696 1748 1855 46 2196 799 1606 2413 4171 4177 3640 916 1418 1135 143 2806 1051 824 1250 4630 413 2590 3068 946 1684 1770 3381 4132 169 615 1015 2197 3200 4860 2050 3004 390 1478 1237 1730 3424 2257 878 4444 1956 3024 3145 4305 4002 1223 4901 1715 1463 2480 4837 4734 521 1513 2797 4379 1281 1765 4443 2581 4244 1056 1096 2432 2543 3002 3520 4595 1925 4833 764 3864 4009 3415 3570 4450 535 3798 1958 2213 1820 2290 4037 4503 1793 465 1438 663 4411 3494 3632 3929 3609 1675 3378 668 2755 2645 273 880 1257 1816 2132 1946 1366 3071 3182 3462 2512 4672 2226 2230 4539 2588 2535 345 1375 3670 1228 1199 3088 2189 4462 1060 3265 4376 2071 2467 4127 4384 4049 1801 2259 2211 3029 4113 483 287 754 3528 1344 3473 3214 1159 1389 2533 4534 3954 602 3194 3923667 2459 2177 805 1642 4038 1777 4776 911 4108 4276 1138 3602 2292 1067 2505 3156 3317 6621448 2547 292 1531 4816 3223 3328 3146 152 1079 621 2982 1885 730 4304 3887 1066 1364 1445 3509 3435 126 4459 1628 3066 1779 1204 4931 321 3394 3789 122 301 2698 3526 170 4264 1433 2429 1243 1432 4221 2821 456 2087 2992 229 1241 1993 584 2492 4817 2897 2394 2089 3431 2630 1652 2265 4116 1399 4385 3596 4288 1429 2354 1374 1927 343 2475 2112 4308 3400 3097 4684 4827 4026 2208 3619 3761 96 3135 4930 2248 4869 4868 149 3027 1125 2761 4160 582 3401 1270 524 53 3233 3389 3192 3631 4909 1745 236 3802 4639 2911 2793 3034 4367 136 1350 1671 1731 3677 4336 4358 435 3358 1335 820 4283 3882 2772 49 4427 2090 4110 4520 2241 1747 431 2488 4292 318 2422 3236 1506 4470 4751 563 1014 4504 1007 1810 1205 2831 369 4620 2133 4129 4691 2597 1112 1660 3869 4036 4270 4729 151 283 526 2675 1797 370 1093 834 3270 18 1752 3183 2258 1410 1203 353 4032 2587 189 1166 1405 2355 766 3399 1371 2800 3563 2120 3224 66 3524 4584 1609 2940 4295 2308 934 1955 2046 326 4615 2464 3299 4408 4201 925 1289 4508 1681 2294 3176 791 2219 4147 3272 586 966 1831 4447 2870 4016 26 4143 1639 3575 1830 2266 2250 2454 2861 2692 433 800 4466 1612 2246 4886 670 1623 2448 4087 3255 4537 2883 3889 4350 4727 743 3519 610 3352 1097 2576 3899 4631 2031 2117 2444 4335 248 424 4832 41 472 4005 4366 3226 1021 1427 3870 1431 3696 3695 1240 779 2506 4762 2854 2613 4897 892 4134 1454 4370 3319 3475 112 905 942 4112 4575 1582 2078 3565 1528 1419 10021600 2851 1484 1818 3058 3073 2801 4590 1447 1603 3076 2458 1969 2681 2661 3460 650 3467 25612988 349 450 1207 2289 3168 3171 2327 4079 397 4858 324 3195 3897 4440 4856 2523 4453 1459 1664 3262 4124 3488 1414 1721 2409 1258 231 65 3721 23 2683 2864 4332 319 4917 3896 2251 1164 2510 2611 2476 3513 4638 354 2880 415 4311 350 4302 1265 4563 1470 2025 3733 1065 1324 564 1518 1843 505 780 3220 3693 3763 2838 3445 4413 4034 183 4151 907 1587 2668 4623 4387 1658 3652 1302 3019 3169 4130 1661 3452 1896 3938 592 2564 914 4544 474 215 4120 371 1846 3758 3980 2856 4564 2216 4477 4907 1158 553 2773 421 4008 2577 4272 893 3986 3323 2348 3020 4382 2221 3972 1722 4431 3178 4723 991 77 2983 251 4399 1114 1526 2490 3363 2111 3805 2045 464 3755 1404 4498 3827 1836 87 2018 4433 1283 1273 1852 2931 2194 938 965 2236 747 3260 79 162 865 3231 2639 4383 4184 4475 3017 372 969 2123 618 2061 374 1026 1503 4721 1171 1304 3289 720 819 1233 741 2788 2938 192 531 2404 4293 1869 3920 2166 4892 3729 2903 981 1295 2737 4055 348 4226 4820 1760 2283 3478 1317 3552 4149 3285 1653 1875 4581 339 1025 1894 1145 3264 702 1814 2223 1805 1035 4261 2717 1616 1576 2968 3597 2080 3258 3516 281 596 2044 2943 1162 134 1867 1696 4321 3269 4361 198 440 4374 2238 3936 671 3345 2721 1701 2627 3734 409 2479 3198 4105 4421 1717 2418 3689 1407 1720 190 1775 2504 2866 2914 4021 963 3647 3501 147 2647 1357 4274 4285 997 2740 605 3594 3001 4507 2367 4064 3581 3759 3743 4875 2244 2558 4587 4458 1193 1316 4080 410 937 798 4448 2996 928 3746 4720 2746 223 228 1275 4509 1380 3046 1242 1412 306 3251 2288 2798 4921 463 3249 3175 2947 649 1981 2967 4004 3672 1480 2055 2456 1753 897 1028 2423 3111 3571 1937 3209 581 4925 2990 3840 4738 145 291 813 1359 4095 249 60 398 3934 3497 689 488 4861 1253 3128 4825 333 1763 4705 4818 1044 1282 3291 3573 2545 3991 1157 3267 2462 3811 446 2674 2729 1184 298 1398 896 2809 1212 1009 406 2234 2975 3239 784 4551 2715 857 3905 3330 3829 455 2366 510 1442 4841 411 1938 3782 2962 4929 644 688 4769 3137 2129 2771 1928 2170 4251 1827 1153 1321 1888 4346 2339 2139 315 359 3510 3634 3987 260 3304 1611 172924 3045 1057 1687 2368 4484 1751 389 2256 2966 4902 473 3511 4606 1086 2128 3069 1104 414 2909 3417 3598 672 2691 1804 3838 614 665 3739 1377 1349 3599 2646 3369 1155 3491 1130 2303 1284 2233 3123 225 3580 1897 2726 1296 667 2160 3521 2338 2867 3359 734 1948 1290 4918 1590 1960 1219 1058 1338 3151 2812 3162 3532 3895 4493 2274 3065 832 3919 1741 809 1220 2086 1409 2929 3776 56 2820 3038 902 634 1033 3583 26061435 1515 1914 761 3342 4828 4066 34 4419 577 4914 294 3558 2077 2784 4561 1574 4236 492 4469 4730 4280 3314 4665 2673 3321 4281 1279 1306 1369 1195 3000 1330 1714 2019 2214 2570 3852 786 958 42 3310 4795 818 4502 3542 4425 305 4329 4039 1384 2231 2405 2619 2707 770 4206 711 1354 3456 2010 3518 1728 930 1307 974 4835 1449 1575 986 160 1704 2360 73 2939 1378 381 622 3671 1711 3653 1370 1672 3572 4648 3022 2081 3290 812 3157 1920 480 1413 3927 539 917 4506 1392 2948 4138 4082 2279 1837 1665 3820 4510 1988 4514 4334 341 4229 4465 3754 4338 1501 4628 3396 4402 3215 4022 1347 3023 1126 2887 2835 4739 3164 1305 2252 2690 3470 2665 1267 920 2320 207 1326 1542 3444 38 4187 2340 4100 4420 509 158 503 2141 3750 973 3955 297 2556 1197 2205 2362 4468 4109 2542 1047 1891 888 4422813 2583 4437 517 2317 453 52 2070 1970 3793 3160 25 2200 1487 884 4377 1064 365 529 3362 285 628 3765 4265 41702849 3449 471 2474 4607 1982 167 3297 3713 572 2936 583 2640 3190 1984 2503 4715 1798 806 3078 1180 2439 2709 316 4322 4871 1784 1608 256613 3409 627 1109 1421 4706 2376 2408 4056 2321 576 4348 3661 4077 1725 4674 2324 2124 439 1766 2114 1823 4920 3543 4275 0.2 1134 C2 0.0 3 2530 3668 -3 -2 -1 0 C4 1 2 -0.6 -3 C11 3 samokierowanie-konformizm Wykres 1. Ładunki czynnikowe cech w wymiarach konformizm vs. samokierowanie (PC1) i osiągnięcia vs. współżycie (PC2) Współrzędne punktu oznaczającego dana cechę odpowiadają wartościom ładunków czynnikowych tej cechy zamieszczonych w tabeli 1. 12 -0.6 -0.4 -0.2 0.0 0.2 0.4 0.6 0.6 3 . . C2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . 1 0 . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . -1 . . . C8 C3C9 C10 C5 C7 -2 . . C12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . ... . . . .. .. .. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . .. ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . .. . . . . .. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . .. .. . .. . . . . . . . . .. . .. . .. . . . . . . .. . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. ... . .. .. . . . . . . . ... . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . .. . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. .. . . .. . . . . .. . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . ... ... . . . . . . . .. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . .. . . . . .. . . .. . . . .. . . . ..... . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . ... . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . ... . . . . . .. .. . . . . .. . . .. . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. . . . .. .. . . . . . . . . . . . . .. ... . . . .. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. .. . . . . . .. . . .. . .. . . . . ... . .. . . . . . .. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . ... . . . . . .. . . . . . . ... . . . . . . . .. .. . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . ... . .. . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. . . ... . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . .. .. . .. . . ... . . . . .. .. . . . ... . . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . .. . . ... . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . .. .. . . . . . . .. . . . . . . . . . . .. . . ... .. . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . .. . . ... .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . . . .... . . . . . . . . . . . . . .... . . . . .. . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . .. . . . . . . .... .. . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . ... . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . .. . . .. . . .. . . . ... . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . .. . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. .. . . . . . .. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . ... . . .. .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . .. . . .. . . . . . . . . .. . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . C6 .. . . . . . . . . . . . . . C13 . . . . 0.4 . . . . . . . . . . . . . . . C11 . . . . . 0.2 . . . . . . . . C1 . . . . . . 0.0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . -0.2 2 . . . . . . . . . . . . . współżycie-osiągnięcia . . . . . .. . . . . . . . . . -0.4 . . . . . . -0.6 . . . . . -3 . . . . . -3 -2 -1 0 C4 1 2 3 samokierowanie-konformizm Wykres 2. Ładunki czynnikowe cech w wymiarach konformizm vs. samokierowanie (PC1) i osiągnięcia vs. współżycie (PC2) – z pominięciem punktów odpowiadających ankietom Wartości ładunków poszczególnych cech w wymiarze PC1 (konformizm vs. samokierowanie) można odczytać na górnej krawędzi wykresu, a w wymiarze PC2 (osiągnięcia vs. współżycie) z jego prawej strony. Długość wektora określa znaczenie danej zmiennej(cechy) z punktu widzenia jej mocy dyskryminacyjnej, czyli zdolności zmiennej do różnicowania elementów (odpowiedzi respondentów) w pokazanej na wykresach przestrzeni dwuwymiarowej. Z wykresu wynika, że największe znaczenie dla czynnika PC1 (wymiar konformizm-samokierowanie) mają cechy C1, C3, C8 i C9 (związane z konformizmem) i przeciwstawne do nich (ładunki ze znakiem ujemnym) cechy C6, C 7, C12 i C5 (związane z samokierowaniem). Z kolei dla czynnika PC2 (wymiar osiągnięcia-współżycie) największe znaczenie mają cechy C2 i C13 (związane z osiągnięciami) i z przeciwnymi znakami ładunków C11 i C4 (związane ze współżyciem). Potwierdzają to wartości ładunków czynnikowych tych zmiennych podane w tabeli 1. Kolejno analizie poddane zostaną efekty 13 analizy czynnikowej dla grup: matek i ojców, mieszkańców wsi i miast, osób z wykształceniem podstawowym i zawodowym, średnim i wyższym. Tabela 2. Ładunki czynnikowe cech w wymiarach: konformizm vs. samokierowanie i osiągnięcia vs. współżycie (porównanie matki-ojcowie) Ważne jest, by dzieci: Matki Ojcowie Konformizmsamokierowanie Osiągnięciawspółżycie Konformizmsamokierowanie Osiągnięciawspółżycie C1. były dobrze wychowane 0,62 0,12 0,57 0,17 C2. starały się w życiu coś osiągnąć -0,14 0,59 -0,37 0,5 C3. były schludne i czyste 0,37 0,09 0,23 0,32 C4. były uczciwe 0,25 -0,65 0,42 -0,29 C5. właściwie oceniały siebie i innych -0,24 -0,19 -0,14 -0,41 C6. samodzielnie myślały i umiały kierować swoim życiem -0,66 0,23 -0,69 0,02 C7. umiały współżyć z innymi ludźmi -0,21 -0,3 0,04 -0,45 C8. zachowywały się jak wypada chłopcu/dziewczynce 0,43 0,17 0,43 0,19 C9. były posłuszne rodzicom 0,42 0,11 0,44 0,13 C10. były odpowiedzialne -0,04 -0,1 0,07 -0,02 C11. brały pod uwagę to, co myślą i czują inni -0,24 -0,48 -0,18 -0,52 C12. były zainteresowane tym, co się wokół dzieje -0,48 0 -0,45 -0,09 C13. pilnie się uczyły 0,24 0,42 0,00 0,54 14 -0.2 0.0 0.2 0.4 0.6 0.6 -0.4 3 -0.6 . C2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 . . . . . . . . . . . . 1 . . 0 . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . . . . . . .. . . . .. . . . . . . . .. . .. . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C13 . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . .. . . . . C10 C5 -1 . . . . C8 C9 C3 . C12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . .. .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . ... . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . ... . . . .. .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . .. . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . ... . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . . . . .. . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. .. . . .. . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . .. . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . .. . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . .. .. . .. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . .. .. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . . . . .. . ... . .. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . . . . . .. . .. .. . . .. . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . .. . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . ... . . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . .. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C7 -2 współżycie-osiągnięcia . . . . . . . . . .. . . . C6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . 0.2 . . . . . . . . . C1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . -0.2 . . . . . . . 0.0 . . . . . . . . . -0.4 . . . -0.6 C11 . . . -3 . . . -3 -2 -1 0 C4 1 2 3 samokierowanie-konformizm Wykres 3. Ładunki czynnikowe cech w wymiarach konformizm vs. samokierowanie (PC1) i osiągnięcia vs. współżycie (PC2) (matki) 15 -0.5 0.0 0.5 3 . . . . . . . C13 . 0.5 2 C2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C5 C11 . -2 . . . . . . . . . .. . C4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C10 . . . . C12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C8 C1 C9 ... . . . . . . . . . . . . . . . . 0 . . . . . . . . . . . C6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . C7 . . . . . . . -0.5 1 . . . . . . .. . . . 0.0 . . -1 współżycie-osiągnięcia . . . . . . .. . . . . . . . . . -2 -1 0 1 2 3 samokierowanie-konformizm Wykres 4. Ładunki czynnikowe cech w wymiarach: konformizm vs. samokierowanie i osiągnięcia vs. współżycie (ojcowie) Cechy składające się na dwa wyodrębnione wymiary (konformizm-samokierowanie i osiągnięciawspółżycie) w grupie matek i ojców nie różnią się zasadniczo od wyników uzyskanych w całej próbie. Jedynie wśród ojców cecha C3 (schludność i czystość) nasyca oba wymiary: pierwszy w kierunku konformizmu a drugi w kierunku osiągnięć. Kolejna analiza dotyczy miejsca zamieszkania. 16 Tabela 3. Ładunki czynnikowe cech w wymiarach: konformizm vs. samokierowanie i osiągnięcia vs. współżycie (porównanie miasto-wieś) Ważne jest, by dzieci: Wieś Miasto Wymiar konformizmsamokierowanie Wymiar osiągnięciawspółżycie Wymiar konformizmsamokierowanie Wymiar osiągnięciawspółżycie C1. były dobrze wychowane 0,61 0,06 0,67 0,07 C2. starały się w życiu coś osiągnąć -0,1 0,62 -0,08 0,52 C3. były schludne i czyste 0,35 0,07 0,41 0,05 C4. były uczciwe 0,24 -0,63 0,12 -0,7 C5. właściwie oceniały siebie i innych -0,24 -0,21 -0,32 -0,13 C6. samodzielnie myślały i umiały kierować swoim życiem -0,66 0,27 -0,59 0,35 C7. umiały współżyć z innymi ludźmi -0,22 -0,25 -0,18 -0,37 C8. zachowywały się jak wypada chłopcu/dziewczynce 0,43 0,11 0,46 0,13 C9. były posłuszne rodzicom 0,43 0,09 0,39 0,02 C10. były odpowiedzialne -0,01 -0,1 -0,11 -0,05 C11. brały pod uwagę to, co myślą i czują inni -0,26 -0,49 -0,34 -0,36 C12. były zainteresowane tym, co się wokół dzieje -0,49 0,02 -0,45 0,06 C13. pilnie się uczyły 0,26 0,43 0,26 0,4 17 -0.4 -0.2 0.0 3 C2 0.2 0.4 0.6 0.6 -0.6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . . C8 C3 C9 C12 C10 . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . .. . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .. .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . ... .. ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . . .. . . . . .. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . .. . . . . . ... . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . ... . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . .. . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . .. . .. . . . .. . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . .. . . . . . . . . . . . . .. ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . -1 . . . .. . . . . -2 współżycie-osiągnięcia C6 . . . . . . . . . . . . 0.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. C13 C5 C7 . . . . . . . C1 . 0.0 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . -0.2 . . . . . . 0.4 . . . . -0.4 . . C11 . . -0.6 -3 . . . . -3 -2 -1 0 C4 1 2 3 samokierowanie-konformizm Wykres 5. Ładunki czynnikowe cech w wymiarach: konformizm vs. samokierowanie i osiągnięcia vs. współżycie (miasto) 18 0.0 0.5 3 -0.5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C6 . . . . . . 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . C1 . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C11 C7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C8 C3 C9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . -1 . . . . . . . C10 . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . C12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . C13 . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . C2 . . współżycie-osiągnięcia . . . 0.5 2 . . . . . . . . . 0.0 . . . . . . . -0.5 . . . . -2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C4 . -2 -1 . 0 1 2 3 samokierowanie-konformizm Wykres 6. Ładunki czynnikowe cech w wymiarach: konformizm vs. samokierowanie i osiągnięcia vs. współżycie (wieś) Wyniki analizy pokazują, że w przypadku miejsca zamieszkania (miasto/wieś) również te same cechy tworzą dwa główne wymiary. W następnym etapie po uwagę wzięto poziom wykształcenia, analizowany na trzech poziomach. 19 Tabela 4. Ładunki czynnikowe cech w wymiarach: konformizm vs. samokierowanie i osiągnięcia (porównanie według wykształcenia wypełniającego ankietę) Ważne jest, by dzieci: Wykształcenie średnie podstawowe i zawodowe wyższe Wymiar konformizmsamokierowanie Wymiar osiągnięciawspółżycie k-s o-w k-s o-w C1. były dobrze wychowane 0,66 -0,09 0,57 0,05 0,44 0,45 C2. starały się w życiu coś osiągnąć -0,19 0,6 -0,15 0,55 -0,32 0,51 C3. były schludne i czyste 0,35 0,06 0,4 0 0,04 0,29 C4. były uczciwe 0,13 -0,63 0,17 -0,65 0,55 -0,38 C5. właściwie oceniały siebie i innych -0,38 -0,09 -0,26 -0,22 -0,05 -0,35 C6. samodzielnie myślały i umiały kierować swoim życiem -0,55 0,29 -0,59 0,38 -0,72 -0,03 C7. umiały współżyć z innymi ludźmi -0,25 -0,27 -0,12 -0,35 -0,01 -0,29 C8. zachowywały się jak wypada chłopcu/dziewczynce 0,44 0,19 0,4 0,12 0,41 0,13 C9. były posłuszne rodzicom 0,43 0,08 0,44 0,07 0,36 0,23 C10. były odpowiedzialne -0,12 -0,1 0,06 0 0,15 -0,07 C11. brały pod uwagę to, co myślą i czują inni -0,27 -0,45 -0,35 -0,45 -0,11 -0,51 -0,26 0,00 -0,53 0,04 -0,48 -0,28 0,23 0,46 0,33 0,39 0,06 0,46 C12. były zainteresowane tym, co się wokół dzieje C13. pilnie się uczyły 20 -0.6 -0.4 -0.2 0.0 0.2 0.4 0.6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 C6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . C7 . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . -2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. C1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C3C9 . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C8 . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . C12 . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C13 . . . . . . . . . . . . 0.2 .. . . . 0.4 . . . . . . . . 0.0 . . -0.2 2 . . . . . 0 . . . . . -1 . . . . . . współżycie-osiągnięcia . . . . -0.4 C2 0.6 . . . . . . . . . -0.6 . . . . . . . . . . . C4 . . -2 -1 0 1 2 samokierowanie-konformizm Wykres 7. Ładunki czynnikowe cech w wymiarach: konformizm vs. samokierowanie i osiągnięcia vs. współżycie (wykształcenie podstawowe i zawodowe) 21 -0.6 -0.4 -0.2 0.0 0.2 0.4 0.6 0.6 3 . . . . C2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. C11 . . . . . C7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . -2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C8 C9 C1 C3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. ... . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . .. . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . C10 . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . ... . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . -1 .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0.2 . . . . . . . . . C13 . . . 0.0 . . . . . -0.2 2 . .. . . . . -0.4 . . . . . . . . . . . . . . 0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C6 współżycie-osiągnięcia . . . 0.4 . . . . . . . . . . . . . . . -3 . . -3 -2 -1 0 -0.6 . . C4 1 2 3 samokierowanie-konformizm Wykres 8. Ładunki czynnikowe cech w wymiarach: konformizm vs. samokierowanie i osiągnięcia vs. współżycie )wykształcenie średnie) 22 0.0 3 -0.5 0.5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . C12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C7 C5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C4 . . . . . . . . . . . . . C11 . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . -2 . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. C10 . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C9 C8 . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . C6 . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C3 . . . . . . . . . . C1 . . . . . . .. . . . . . . . . . . 0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . -1 współżycie-osiągnięcia . . . . . . . . . . . . . -0.5 2 C2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 0.5 . . . . 0.0 . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . -2 -1 0 1 2 3 samokierowanie-konformizm Wykres 9. Ładunki czynnikowe cech w wymiarach: konformizm vs. samokierowanie i osiągnięcia vs. współżycie (wykształcenie wyższe) Zarówno w całej próbie jak i we wszystkich badanych grupach (zróżnicowanych ze względu na miejsca zamieszkania, poziom wykształcenia oraz osobę wypełniającego ankietę) można zaobserwować, że cechy: dobre wychowanie, posłuszeństwo, płeć, są przeciwstawne cechom: samodzielność, zainteresowanie w wymiarze konformizm-samokierowanie. Analogicznie, na wymiarze: osiągnięcia vs współżycie, z jednej strony występuje dążenie do osiągnięć oraz pilność w uczeniu się, z drugiej – uczciwość, współżycie, myśli i uczucia innych. Pojawiają się niewielkie różnice w wartościach ładunków czynnikowych poszczególnych cech ale kierunki ich oddziaływań są zawsze jednakowe. 23 Na biplotach można łatwiej niż na podstawie tabel zauważyć, że niektóre cechy są w podobnym stopniu nasycone ładunkami czynnikowym obu wymiarów, w związku z czym nie jest kwestią jednoznaczną, do którego z nich należy je przypisać. Wśród respondentów z wykształceniem wyższym oraz ojców dążenie do osiągnięć oprócz nasycenia ładunkami drugiego wymiaru (osiągnięcia vs. współżycie) ma także znaczące ładunki czynnikowe (>0,3) drugiego wymiaru (w kierunku samokierowania). Natomiast czystość i schludność ma większe nasycenie ładunkami czynnikowymi w kierunku osiągnięć niż w kierunku konformizmu. Na podobnej zasadzie ocena siebie i innych na większe nasycenie ładunkami w kierunku współżycia niż samokierowania, a cecha uczciwość w kierunku konformizmu niż współżycia. W grupie rodziców z wyższym wykształceniem dobre wychowanie ma ładunek czynnikowy w kierunku konformizmu tak jak w we wszystkich badanych grupach oraz równie wysoki (0,45) w kierunku osiągnięć. Problemy tego rodzaju mogą wynikać z sygnalizowanej przez innych badaczy (por. Koralewicz, 2008) wieloznaczności rozumienia pojęć, za pomocą których prezentowane były cechy. Ostatni etap analizy polegał na przeprowadzeniu analizy wariancji oraz porównaniu wartości czynników w podgrupach wyróżnionych ze względu na płeć dziecka, miejsce zamieszkania rodzica i jego wykształcenie Analiza wariancji dla wartości czynników konformizm-samokierowanie i osiągnięcia-współżycie wykazała istotną statystycznie zależność od wykształcenia (odpowiednio F(2, 4667) = 224,42, p < 0,0001; F(2, 4667) = 28,71, p < 0,0001). Czynnik konformizm-samokierowanie zależy również od miejsca zamieszkania (F(1, 4667) = 20,90, p < 0,0001), ale należy pamiętać, że mamy nadreprezentację rodziców wyżej wykształconych wśród mieszkańców miast. Tabela 5. Wartość czynników w zależności od płci dziecka, miejsca zamieszkania i wykształcenia rodziców Czynniki Miejsce zamieszkania Pleć Wykształcenie chłopiec dziewczynka miasto wieś podst. i zawodowe średnie wyższe konformizmsamokierowanie -0,0253 0,0089 -0,0786 0,1879 0,367 -0,004 -0,415 osiągnięciawspółżycie -0,0291 0,0235 -0,0283 0,0621 0,157 -0,034 -0,128 Zmienną najsilniej różnicującą wartości wychowawcze rodziców jest wykształcenie (tabela 5). Wartości czynnika konformizm vs. samokierowanie pokazuje, że wraz z wykształceniem wzrasta znaczenie cech związanych z samokierowaniem, a największe jest wśród osób z wykształceniem wyższym. W grupie 24 tej najwyższy ładunek czynnikowy ma samodzielne myślenie i kierowanie swoim życiem). Podobnie wysokie wskaźniki cechy te uzyskały w badaniu Koralewicz, 2008. Orientacja na osiągnięcia dziecka przeważa u osób z niższym poziomem wykształcenia (podstawowym i zawodowym) oraz u mieszkańców wsi. Wraz ze wzrostem wykształcenia rośnie znaczenie umiejętności współżycia z innymi ludźmi, najwyższy poziom osiąga ono u osób z wykształceniem wyższym. Matki są bardziej konformistyczne niż ojcowie i większe znaczenie w wychowaniu dzieci przypisują umiejętność współżycia z innymi, dla ojców zaś ważniejsze są osiągnięcia. Ogólnie wieś jest bardziej konformistyczna i nastawiona na osiągnięcia, a mieszkańcy miast preferują cechy związane z samokierowaniem oraz współżyciem z innymi ludźmi. W wychowaniu chłopców preferowane są cechy związane z samokierowaniem i współżyciem z innymi ludźmi, a w przypadku dziewcząt te, które wiążą się z konformizmem i osiągnięciami. 25 5. Podsumowanie Zaprezentowane wyżej analizy pokazują, że wartości wychowawcze postulowane przez koncepcję M. Kohna są trafnym sposobem charakteryzowania orientacji w tym zakresie polskich rodziców. Na podstawie danych otrzymanych od ok. 5 tys. rodziców uczniów klas czwartych szkół podstawowych stwierdzono, że głównym wymiarem organizującym cechy cenione u dzieci jest konformizm vs. samokierowanie. Ten ogólny wniosek opatrzyć należy parom komentarzami: W analizie otrzymano drugi wymiar, osiągnięcia vs. współżycie, z czym mamy do czynienia także w innych badaniach (np. Skarżyńska, 1991). Kohn (2006) akceptuje fakt, że za pomocą analizy czynnikowej otrzymać można różne rozwiązania (jeden, dwa czy nawet trzy wymiary), jednak koncentruje się tylko na jednym: konformizmie i samokierowaniu, ponieważ ma dla niego teoretyczne uzasadnienie. Ważne jest także, że wymiar ten w określonym zbiorze cech pełni główną rolę, a w jego skład wchodzą cechy postulowane przez koncepcję. Badanie nie miało na celu weryfikacji teorii M. Kohna, zwłaszcza zaś twierdzeń dotyczących relacji pomiędzy miejscem jednostki w strukturze społecznej a wartościami cenionymi u dzieci. Nie pozwalają na to skąpe dane o badanych rodzicach, ograniczające się do ich wykształcenia. Jeśli jednak uznać, że jego poziom jest ważnym wyznacznikiem pozycji w społeczeństwie (w tym także wykonywanego zawodu), to stwierdzony w badaniu silny związek wykształcenia z głównym wymiarem wartości wychowawczych przemawia na rzecz słuszności teoretycznych poglądów amerykańskiego socjologa. Otrzymanych wyników nie można nadmiernie uogólniać, trzeba bowiem mieć na względzie, że badana próba nie jest w pełni reprezentatywna w skali kraju, a nawet rodziców. Do ostrożności skłania także ograniczony teoretycznymi założeniami zbiór cech, jaki przedstawiono badanym. Nie można wykluczyć, że zastosowanie innej techniki zbierania danych na temat wartości (np. swobodnych wypowiedzi) dałoby odmienne rezultaty. Warto zarazem podkreślić, że tendencja do przypisywania większego znaczenia wartościom samokierowania niż konformizmowi jest zbieżna z danymi pochodzącymi z innych krajów naszego kręgu kulturowego (por. np. analizy Alvina). Można zatem przyjąć, że jest ona przejawem szerszych przemian społeczno-kulturowych. Rozpatrując przedstawione dane w kontekście naszego społeczeństwa, można się zastanawiać nad stabilnością orientacji wartościujących w odniesieniu do dzieci oraz ich małym zróżnicowaniem. Polskie badania inspirowane koncepcją M. Kohna i realizowane z jego udziałem rozpoczęte zostały w okresie socjalizmu (lata 70. ubiegłego wieku), a ich kontynuacje w zasadniczo odmiennych warunkach politycznych, społecznych i ekonomicznych przynoszą zbliżone rezultaty mówiące o znaczeniu tych samych kategorii wartości. (Słomczyński i inni, 1996). Głównym czynnikiem różnicującym orientacje wychowawcze jest poziom wykształcenia. Rodzicom o wyższym jego poziomie bliskie są wartości samokierowania, osoby z niskim wykształceniem w wychowaniu dzieci preferują konformizm. Zaprezentowane analizy pokazują, że poza wykształceniem zróżnicowanie 26 preferencji pod względem cech ważnych w wychowaniu jest bardzo małe. Nie ma zasadniczych różnic pomiędzy matkami i ojcami, nie ma znaczenia płeć dziecka. Dane te skłaniają do tezy mówiącej o dużej homogeniczności naszego społeczeństwa pod względem przekonań na temat tego, co jest ważne w wychowaniu. Ponieważ jedynym czynnikiem zróżnicowania jest wykształcenie, a jego poziom szybko się podnosi, oczekiwać można kontynuacji tego zjawiska, a nie stopniowych zmian. Analiza została wzbogacona wizualizacją danych za pomocą biplotów pozwalającą na przedstawienie obserwacji i zmiennych na tym samym wykresie. W naszym opracowaniu wykorzystano tylko część możliwości, jakie stwarza ta metoda, np. pominięto, ze względu na zbyt dużą liczbę danych, możliwość porównywania wyników poszczególnych osób na wyróżnionych wymiarach. 27 6. Literatura cytowana Alvin, D. F. (1989). Changes in qualities valued in children in the United States, 1964 to 1984. Social Science Research, 18, 195-236. Alwin, D. F. (2001). Parental values, beliefs, and behavior: a Review and promulga for research into the New Century. W: Children at the millennium: Where have we come from, where are we going?, S. L. Hofferth i T. J. Owens (red.). Elsevier Science. Str. 97-140. Fujimori, K. (2003). The study of values within the Japanese context. Paper presented at TASA 2003 Conference, University of New England, 4–6 December 2003. Kohn, M. L. (1977). Class and conformity. A study in values. Homewood, Dorsey Press. Kohn, M. L. (1983). On the transmission of values in the family: A preliminary reformulation. Research in Sociology of Education and Socialization, 4, 1-12. Kohn, M. (2006). Change and stability. A cross-national analysis of social structure and personality. Boulder, Paradigm Publishers. Kohn, M. L., Schooler, C. (1986). Praca a osobowość. Studium współzależności. Warszawa: PWN. Kohn, M., Slomczynski, K. (1990). Social Structure and Self-Direction: A Comparative Analysis of the United States and Poland. Oxford: Blackwell. Koralewicz, J. (1987). Autorytaryzm, lęk, konformizm. Wrocław: Ossolineum. Koralewicz, J. (2008). Autorytaryzm, lęk, konformizm. Warszawa: Scholar (wyd. 2 zmienione i poszerzone). Lareau, A. (2002). Invisible inequality: Social class and childrearing in Black families and White families. American Sociological Review, 67, 747-776. Mokrova, I. (2008). The relations between social class, maternal values of self-direction and conformity, and child persistence. Dostęp: http://libres.uncg.edu/ir/uncg/f/umi-uncg-1549.pdf. R Core Team (2013). R: A language and environment for statistical computing. R Foundation for Statistical Computing, Vienna, Austria. URL http://www.R-project.org. Revelle, W. (2014). Procedures for Personality and Psychological Research, Northwestern University, Evanston, Illinois,USA, Dostęp: http://CRAN.R-project.org/package=psych Version = 1.4.4. Skarżyńska, K. (1991). Konformizm i samokierowanie jako wartości (struktura źródła) Warszawa: Instytut Psychologii PAN. 28 Skrzypniak, T. (2001). Transmisja międzypokoleniowa wartości wychowawczych w rodzinie. Roczniki Socjologii Rodziny, tom XIII, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 149-160. Słomczyński, K. M., Janicka, K., Mach, B. W., Zaborowski, W. (1996). Struktura społeczna a osobowość. Psychologiczne funkcjonowanie jednostki w warunkach zmiany społecznej. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN. Szlendak, T. (2010). Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Tudge, J. H. R, Hogan, D. M., Kulakova, N.N., Etz, K.E. (2000). Parents child-rearing values and beliefs in the United States and Russia: The impact of culture and social class. Infant and Child Development, 9, 105-121. Yi, Ch.-Ch., Chang, Ch.-F., Chnag Y.-H. (2004). The intergenerational transmission of family values : A comparison between teenagers and parents in Taiwan. Journal of Comparative Family Studies, 35, 523545. Wenninger, E. B., Lareau, A. (2009). Paradoxical pathways: An ethnographic extension of Kohn’s findings on class and childrearing. Journal of Marriage and Family, 71, 680-695. 29
