Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Medycyny Pracy uważa za

ul. św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8, 91-348 Łódź
tel.: 42 6314-726, 6314-780, 6314-775, 6314-718, faks: 42 6314-719
e-mail: [email protected] http://www.imp.lodz.pl/ptmp/wstep/htm
Łódź, 8 listopada .2010 r.
Pani
Ewa Kopacz
Minister Zdrowia
ul. Miodowa 15
00-952 Warszawa
Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Medycyny Pracy uważa za swój obowiązek
zwrócić uwagę Pani Minister na problemy, które – w kontekście bieżących inicjatyw
legislacyjnych kierowanego przez Panią resortu - może nie należą do najpilniejszych, ale są
niezmiernie ważne i stosunkowo szybko mogą stać się aktualne.
Kraj nasz, jako jeden z dziewięciu krajów członkowskich Unii Europejskiej,
ratyfikował w dniu 2 września 2004 r. Konwencję Nr 161 Międzynarodowej Organizacji
Pracy (MOP) dotyczącą służb zdrowia pracujących. Z faktu ratyfikacji, co formalnie wiąże
nasz kraj od 15.09.2005 r. (Dz. U. 2005 nr 34 poz. 300), wynika m.in. zobowiązanie do
sformułowania i wprowadzenia w życie spójnej krajowej polityki w odniesieniu do zdrowia
pracujących (Occupational Health). Można się spodziewać, że MOP zwróci się do władz
naszego kraju o sprawozdanie ze sposobu wdrożenia postanowień Konwencji 161 i
towarzyszących jej zaleceń (ILO Recommendation No. 171). W naszym przekonaniu Polska
nie wypełnia tego zobowiązania w stopniu, który można byłoby uznać za satysfakcjonujący,
albowiem w kolejnych edycjach Narodowych Programów Zdrowia problematyka ochrony
zdrowia pracujących praktycznie nie zaistniała. Brak tej polityki potwierdziła dyskusja, jaka
miała miejsce w dniu 3 sierpnia 2010r. na posiedzeniu Rady Ochrony Pracy.
Ochrona zdrowia pracujących znajduje się w Polsce w kompetencjach dwóch
resortów, tj. Ministerstwa Zdrowia oraz Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Obszar
działania resortu zdrowia wyznacza głównie rozdział VI działu X Kodeksu pracy
(Profilaktyczna ochrona zdrowia), a resortu pracy i polityki społecznej praktycznie cały dział
X (Bezpieczeństwa i higieny pracy). W tej sytuacji szczególną uwagę należałoby zwrócić na
potrzebę i znaczenie współpracy tych resortów w działaniach na rzecz bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w środowisku pracy. W polityce Unii Europejskiej mocno podkreśla się
niepodzielność sfery bezpieczeństwa i zdrowia. Tymczasem istnieją przesłanki wskazujące na
niedostatki krajowej polityki bezpieczeństwa i zdrowia pracujących, co przejawia się m.in.
brakiem spójnej, skoordynowanej strategii w tym zakresie. Podstawowym czynnikiem
sprawczym zaistniałej sytuacji jest fakt zastąpienia w krajowych dokumentach (w tym
oficjalnych tłumaczeniach dyrektyw UE oraz odpowiednich unijnych programów i
strategii) pojęcia „bezpieczeństwo i zdrowie pracujących ” (ang. „Occupational Safety
and Health” – termin użyty w wersjach oryginalnych) terminem „bezpieczeństwo i
higiena pracy” (ang. Safety and Occupational Hygiene). Zakres pojęciowy tych terminów
jest odmienny - pojęcie zdrowia pracujących jest nieporównanie szersze i obejmuje m.in.
partnerstwo medycyny klinicznej i zdrowia publicznego. Bazowanie na niepoprawnych
tłumaczeniach oficjalnych dokumentów europejskich skutkuje całkowitym
ignorowaniem problemów zdrowia pracujących, oddając całą inicjatywę resortowi
odpowiadającemu za kształtowanie warunków bezpieczeństwa i higieny w środowisku
pracy.
Obserwowane w Polsce niekorzystne zmiany demograficzne, a szczególnie prognozowane starzenie się społeczeństwa, nieuchronnie wymuszą rewizję celów ochrony zdrowia.
Z jednej strony wymagało to będzie wzmocnienia działalności profilaktycznej, z drugiej zaś
zdolności systemu zdrowotnego do skutecznej odpowiedzi na zapotrzebowanie ludzi
cierpiących na, charakterystyczne dla populacji osób w podeszłym wieku, choroby
przewlekłe. Populacja osób w wieku produkcyjnym będzie się, bowiem w dużej części
składała z przedstawicieli tzw. wieku niemobilnego na rynku pracy (45 – 59/64 lata).
Utrzymanie takich osób w aktywności zawodowej będzie wymagało rozwinięcia
nowoczesnych, skutecznych i łatwo dostępnych świadczeń nie tylko z zakresu rehabilitacji,
ale także profilaktyki trzeciorzędowej.
W tym kontekście szczególnego znaczenia nabiera potrzeba strukturalnych zmian w
systemie bezpieczeństwa i zdrowia pracujących oraz, stanowiącej jego część, służbie
medycyny pracy. Warunkiem jej modernizacji i przekształcenia ze ściśle medycznej w
wielodyscyplinarną służbę zdrowia pracujących, zdolną udzielać fachowej i adekwatnej
pomocy osobom pragnącym utrzymać swoją zdolność do pracy, jest podjęcie dyskusji dla
wypracowania i rekomendowania decydentom gruntownych zmian w systemie
funkcjonowania opieki zdrowotnej nad pracującymi. Poprawna identyfikacja problemów
zdrowotnych zawodowo aktywnej części społeczeństwa i, na tej podstawie, zmiana
priorytetów, musi skutkować nową alokacją środków przeznaczanych na ochronę zdrowia.
Dla poprawy skuteczności ochrony zdrowia pracujących, a - w kontekście
niekorzystnych prognoz demograficznych – szczególnie umacniania zdrowia i zdolności do
pracy populacji osób w wieku aktywności zawodowej, za niezmiernie ważne uznajemy:
1. Zainicjowanie działań zmierzających do sformułowania spójnej krajowej strategii
ochrony i umacniania zdrowia pracujących, uwzględniającej w równym stopniu
rozpoznane zagrożenia zarówno dla bezpieczeństwa, jak i zdrowia populacji w wieku
aktywności zawodowej.
2. Doprowadzenie do zarówno formalnej (legislacja), jak i faktycznej (sfera działań
prewencyjnych) zgodności krajowej polityki bezpieczeństwa i zdrowia
pracujących z polityką UE, poczynając od przeglądu zgodności aparatury pojęciowej
stosowanej w krajowych aktach prawnych i dokumentach formułujących i
objaśniających krajową politykę w tym zakresie.
3. Dokonanie redefinicji celów opieki zdrowotnej nad pracującymi, w szczególności
ukierunkowanie jej na profilaktykę chorób przewlekłych, stanowiących przyczynę
przedwczesnej utraty zdolności do pracy.
4. Zapewnienie partycypacji Narodowego Funduszu Zdrowia w realizacji przez
służbę medycyny pracy świadczeń służących umacnianiu zdrowia pracujących
(elementy terapii chorób przewlekłych, a szczególnie tych schorzeń, na których
przebieg praca zawodowa wywiera negatywny wpływ (ang. work-exacerbated
diseases).
Mając powyższe na uwadze, prosimy Panią Minister o niezwłoczne spotkanie z
przedstawicielami Polskiego Towarzystwa Medycyny Pracy.