Europejska polityka w zakresie recyklingu

MAKULATURA
Europejska polityka w zakresie recyklingu
Średni światowy wskaźnik zużycia makulatury wynosi 57%.
Wiodącym w Europie pod względem zużycia makulatury jest
przemysł niemiecki – 71%.
W 2011 r. na świecie wyprodukowano 399 mln t papieru i tektury. Około jednej czwartej tej ilości wytworzono w Chinach – 99
mln t. Czwartą pod względem wielkości produkcji pozycję zajmują
Niemcy (1). Zużycie makulatury, liczone jako jej ilość wykorzystaną do wytwarzania papieru w stosunku do całkowitej produkcji
papieru i tektury, jest bardzo zróżnicowane. Jest ono szczególnie
wysokie w krajach, które nie dysponują dużymi zasobami mas
włóknistych pierwotnych. Wielkość wsadu makulaturowego jest
ściśle uzależniona od rodzaju wytwarzanych papierów. Jedynie
porównanie jego wielkości w ramach tego samego rodzaju papieru
bądź grupy papierów pozwala ocenić, na ile technicznie możliwe
jest zastąpienie mas włóknistych pierwotnych.
Przy tak wysokim wskaźniku wykorzystania makulatury nasuwa
się pytanie, skąd ta makulatura pochodzi? Na podstawie analizy
międzynarodowego obrotu makulaturą można stwierdzić, że –
z wyjątkiem Chin – powstaje ona przede wszystkim w krajach
wysoko rozwiniętych.
Wielkość wskaźnika zużycia makulatury zależy, poza wielkością
kraju i stanem rozwoju gospodarki narodowej, od funkcjonującego
systemu recyklingu. Podczas gdy w krajach, takich jak Niemcy
i Japonia, gospodarka zasobami oparta jest w znacznym stopniu
na recyklingu, to np. Chiny bazują na imporcie makulatury.
Bardzo duże znaczenie dla światowego rynku makulatury mają
jej dostawy z Europy, USA i Japonii do Chin. W 2012 r. Chiny zaimportowały ok. 30 mln t makulatury, w tym ok. 8,5 mln t z Europy.
Nasuwa się pytanie, czy tak duże ilości tego surowca kierowane
do Chin nie powodują jego niedoboru na rynku europejskim?
Na razie jeszcze nie, ale mają wpływ na kształtowanie polityki
recyklingowej w Europie.
Podstawą kształtowania polityki recyklingowej w Europie jest
zrównoważona gospodarka surowcami.
W 2008 r. opublikowano znowelizowaną ramową dyrektywę
w sprawie odpadów. Nakłada ona na kraje członkowskie obowiązek
dostosowania do niej krajowego prawodawstwa. Podstawowymi
wytycznymi obowiązującymi wszystkie kraje członkowskie są:
zapobieganie powstawaniu odpadów, recykling i inne metody
odzysku oraz unieszkodliwiania odpadów. Punktem wyjścia do
tworzenia regulacji prawnych są ustalone cele dla określonych
kategorii odpadów. Obecnie Komisja Europejska prowadzi prace
nad rewizją przyjętych celów odnośnie do całego „zestawu”
dyrektyw: Ramowej Dyrektywy Odpadowej, dyrektywy doty-
Rys. 1. Wskaźnik zużycia makulatury w wybranych krajach w 2011 r. (1, 2)
czącej składowisk, dyrektywy w sprawie opakowań i odpadów
opakowaniowych.
Makulatura na razie traktowana jest jako odpad, dopóki nie
zostaną dopracowane i zatwierdzone przez Komisję Europejską
kryteria utraty przez nią statusu odpadu. Wiosną 2012 r. Komisja
przedstawiła do zaopiniowania projekt tych kryteriów. Został on
bardzo skrytykowany przez przedstawicieli przemysłu papierniczego, a następnie odrzucony podczas głosowania w Parlamencie
Europejskim w 2013 r. Zakłady, które będą korzystały wyłącznie
z certyfikowanego surowca (makulatury, która utraciła status
odpadu), definiujemy, zgodnie z interpretacją KE, jako zakłady
ponownego przetwarzania, o działalności obejmującej wyłącznie
wykorzystanie surowców wtórnych niebędących odpadami. Jak
to ujęto w „wytycznych” – w jednostkach tych odbywać się będzie
przetwarzanie obejmujące de facto te same procesy, co recykling,
chociaż nie można go uważać za recykling z prawnego punktu
widzenia (3). W związku z tym papiernie utraciłyby status recyklera
– przetwarzającego odpady w pełnowartościowy produkt.
Literatura
1.Rettig B: „Recyclingpolitik Europa”, Wbl. Papierfabr. 141,12, 876-879
(2013).
2.CEPI Annual Statistics 2012.
3.Wytyczne dotyczące interpretacji kluczowych przepisów dyrektywy
2008/98/WE w sprawie odpadów (2012).
Maria Żubrzak
PRZEGLĄD PAPIERNICZY · 70 · LUTY 2014
69