O Twoich nerkach - EDTNA ERCA projects

O Twoich nerkach
Przewlekła Choroba Nerek
sponsored by
O Twoich nerkach
Nerki to ważne narządy podtrzymujące życie. Ich główne zadanie
polega na oczyszczaniu (filtrowaniu) krwi z toksyn i substancji
odpadowych. To właśnie te toksyny/substancje odpadowe oraz
nadmiar wody tworzą mocz. Większość ludzi ma dwie nerki.
Mają one kształt fasoli i znajdują się po obu stronach kręgosłupa,
a długość każdej z nich to około 10-15 cm (są wielkości pięści).
Każdego dnia filtrują około 200 litrów płynu i usuwają 1-1,5
litra moczu.
Nerki pełnią wiele funkcji:
 Filtrują krew, aby pozbyć się produktów odpadowych z
organizmu
 Usuwają nadmiar płynu i regulują poziom niektórych minerałów,
jak potas, sód i wapń, które pochodzą ze spożywanych
pokarmów
 Pomagają w kontroli ciśnienia krwi
 Utrzymują równowagę pomiędzy solą i wodą
 Wydzielają szereg istotnych hormonów (np. reninę,
utrzymującą ciśnienie krwi w normie i erytropoetynę, która
stymuluje tworzenie krwinek czerwonych)
 Pomagają utrzymać zdrowe kości
 Utrzymują krew na neutralnym (nie-kwaśnym) poziomie.
2
sponsored by
O Twoich nerkach
Co się dzieje kiedy twoje nerki nie pracują właściwie?
W twoim organizmie będzie narastał poziom szkodliwych toksyn i
nadmiar płynów, które mogą powodować objawy choroby nerek.
Objawy te mogą obejmować:






Wysokie ciśnienie krwi
Skrajne zmęczenie lub senność
Uporczywe bóle głowy
Obrzęki twarzy i kostek
Zatrzymanie płynu i/lub ból w dole pleców
Utratę apetytu.
3
sponsored by
O Twoich nerkach
Czym jest Przewlekła Choroba Nerek?
Przewlekła Choroba Nerek lub PChN jest terminem używanym do
opisania większości nieprawidłowych stanów dotyczących nerek.
Termin „przewlekły” oznacza stan, w którym nie można uzyskać
całkowitej poprawy, nie oznacza jednak wyłącznie ciężkiego
uszkodzenia, jako że PChN to także bardzo niewielkie
nieprawidłowości w nerkach. PChN często jest wykrywana przez
przypadek, gdy lekarz wykonuje badania w celu wykrycia innej
choroby. Objawy choroby nerek mogą pojawiać się we wczesnym,
umiarkowanym lub zaawansowanym stadium.
4
sponsored by
O Twoich nerkach
Jak powszechna jest PChN?
Prawie co 10 człowiek ma PChN. Jest ona mniej powszechna u
młodych dorosłych ludzi, występuje u 1 na 50. Występowanie
wzrasta u ludzi w wieku powyżej 75 roku życia, jako naturalne
obniżenie funkcji nerek wraz z wiekiem. Jednakże wielu starszych
ludzi z PChN może nie mieć „chorych” nerek, ale ich stan jest
wynikiem normalnego procesu starzenia się.
Co powoduje PChN?
Jest wiele przyczyn, ale najczęstsze to cukrzyca i nadciśnienie
tętnicze (Zobacz „Cukrzyca” / „Nadciśnienie tętnicze”).
Choroba nerek może także być dziedziczna, czyli przekazana
przez rodziców. Przykładem jest Wielotorbielowatość Nerek i
Choroba Alporta.
Powinieneś zapytać lekarza o przyczynę twojej PChN.
5
sponsored by
O Twoich nerkach
Co oznaczają stadia PChN?
W tabeli poniżej przedstawiono etapy PChN:
Opis
Działanie/Leczenie
1
Nerki normalnie
funkcjonują, ale
mocz lub inne
nieprawidłowości
wskazują na
chorobę nerek
Obserwacja, dobra kontrola ciśnienia
tętniczego krwi (CTK) i cukrzycy (DM).
Wykrycie możliwej przyczyny.
Badania krwi i moczu: raz w roku lub
zgodnie ze wskazaniami klinicznymi.
2
Lekkie upośledzenie
czynności nerek,
mocz lub inne
nieprawidłowości
wskazują na
chorobę nerek
Monitorowanie CTK i DM.
Wykrycie możliwej przyczyny.
Badania krwi i moczu: raz w roku lub
zgodnie ze wskazaniami klinicznymi.
3
Umiarkowane
upośledzenie
czynności nerek
Monitorowanie CTK i DM.
Określenie przyczyny, jeżeli jeszcze nie
postawiono diagnozy.
Możliwe skierowanie do nefrologa.
Badania krwi i moczu: co pół roku lub
zgodnie ze wskazaniami klinicznymi.
4
Ciężkie
upośledzenie
czynności nerek
To czas, kiedy możesz potrzebować
bliższej współpracy z nefrologiem:
Rozmowa na temat możliwości
leczenia.
5
Bardzo ciężkie
upośledzenie
czynności nerek lub
Schyłkowa
Niewydolność Nerek
Wizyty w poradni nefrologicznej:
Przygotowanie do opcjonalnego
leczenia, dializoterapii/
transplantacji/leczenia
zachowawczego.
Stadium
PChN
Zapytaj swojego lekarza lub pielęgniarkę w jakim stadium PChN
znajdujesz się obecnie i omówcie plan leczenia.
6
sponsored by
O Twoich nerkach
Co oznacza Stadium 1 lub 2 PChN?
Oznacza występowanie łagodnego uszkodzenia nerek z niewielką
redukcją ich czynności. W moczu może pojawić się krew lub
białko, co wskazuje na uszkodzenie nerek.
Jeśli jesteś w którymś z tych stadiów, porozmawiaj ze swoim
lekarzem lub pielęgniarką o swoich obawach. Oni wyjaśnią, jak
wpłyną na ciebie jakiekolwiek uszkodzenia w twoich nerkach i jak
możesz o siebie zadbać.
Co oznacza Stadium 3?
Oznacza występowanie umiarkowanego uszkodzenia nerek.
Może również pojawić się krew i białko w moczu.
Jeżeli jesteś w tym stadium, będziesz potrzebował regularnej
kontroli czynności nerek (np. badania krwi i moczu co 6 miesięcy).
7
sponsored by
O Twoich nerkach
Co oznacza Stadium 4?
Oznacza ciężkie uszkodzenie nerek.
Jeśli jesteś w tym stadium, twój lekarz rodzinny może skierować
cię do nefrologa po specjalistyczną poradę. Będzie to zależało od
szybkości pogarszania się funkcji nerek. Jeśli czynność twoich
nerek gwałtownie spada lekarz nefrolog i pielęgniarka
nefrologiczna omówią z tobą różne możliwości leczenia, takie jak
dializoterapia (hemodializa/dializa otrzewnowa), transplantacja
czy leczenie zachowawcze (bez dializ). Otrzymasz informacje o
wszystkich sposobach i będziesz miał możliwość omówienia ich z
rodziną, tak samo jak z lekarzami i pielęgniarkami w poradni
nefrologicznej.
Co oznacza Stadium 5?
Oznacza występowanie ciężkiego uszkodzenia nerek,
spowodowanego zaawansowaną chorobą nerek, które wymaga
pilnego skierowania do nefrologa po poradę. Jeśli jesteś w tym
stadium, omówione z tobą zostaną opcje leczenia i będziesz
współuczestniczył w podjęciu decyzji o odpowiedniej dla ciebie
metodzie, w zależności od twojego stanu i możliwości ośrodka.
Dlaczego jesteś w poradni nefrologicznej?
Jesteś tu, ponieważ twoje nerki są uszkodzone i wymagasz
porady oraz wsparcia specjalistów opieki nefrologicznej: lekarzy,
pielęgniarek i/lub dietetyków.
8
sponsored by
O Twoich nerkach
Co się dzieje, kiedy trafisz do poradni nefrologicznej?
 Twój lekarz/pielęgniarka zada ci pytania na temat twojego
zdrowia.
 Będziesz miał zmierzone ciśnienie krwi i zostaniesz zważony.
 Będziesz miał wykonane badanie moczu, w celu wykrycia krwi
lub białka.
 Zostanie sprawdzona czynność Twoich nerek przez badanie
krwi nazwane eGFR.
9
sponsored by
O Twoich nerkach
Co to jest eGFR?
Szacowany współczynnik przesączania kłębuszkowego (eGFR)
jest badaniem krwi, służącym do określenia, jak dużo krwi mogą
przefiltrować twoje nerki.
Mierzy on szybkość filtracji przez nerki w ml/min, co odpowiada
wartości procentowej funkcjonowania nerek (np. eGFR 90ml/min
= 90% czynności nerek).
Poznanie poziomu funkcjonowania twoich nerek pomoże
zdecydować, w jakim jesteś stadium PChN (sprawdź w tabeli
poniżej):
eGFR
Stadium PChN
Większy bądź równy 90ml/min (90%)
1
89-60 ml/min (89-60%)
2
59-45ml/min (59-45%)
3A
44-30 ml/min (44-30%)
3B
29-15 ml/min (29-15%)
4
Mniejszy niż 15ml/min (14-0%)
5
10
sponsored by
O Twoich nerkach
Gdzie możesz znaleźć więcej informacji o PChN?
O więcej informacji możesz zapytać swoją pielęgniarkę lub
lokalne fundacje i/lub organizacje związane z nerkami.
Przykłady wiarygodnych stron internetowych:
 www.nefroedu.pl
 nefrologia.mp.pl
 www.ptpdit.org.pl
Kluczowe wiadomości do Zapamiętaj
 Główne zadanie nerek to oczyszczanie krwi z toksyn i
zamiana substancji odpadowych w mocz.
 Najpowszechniejsze przyczyny przewlekłej choroby nerek
to niekontrolowane nadciśnienie tętnicze i cukrzyca.
 Termin „przewlekła” w chorobie nerek odnosi się do stanu,
który trwa do końca życia. Nie oznacza „ciężka”.
 Występuje 5 stadiów PChN, gdzie stadium 1 jest
najłagodniejsze, a stadium 5 to stan zaawansowany.
 Funkcja nerek jest mierzona za pomocą badania krwi
(eGFR).
 Twój mocz będzie regularnie badany w kierunku
występowania w nim krwi lub białka.
11
The Patient Education Document is sponsored by B. Braun Avitum AG.
Text: Karen Jenkins, RN, PG Dip HE, MSc Health and Social Care (Nursing) - UK.
Translation: Anna Kliś, RN, Specialist of nephrology – Poland.
Review: Marzena Krupińska, RN, Specialist of nephrology – Poland.
Illustrations: Miquel Àngel Velasco Martín, PhD (Cotemporary History), Watercolourist. Barcelona,
Catalunya – Spain (renal patient).
EDTNA/ ERCA | Pilatusstrasse 35 | 6003 Lucerne | Switzerland
Tel. +46 46 70 96 24 | [email protected] | www.edtnaerca.org