biblioteka_03_Layout 1

z doświadczeń innych
Lekcja biblioteczna
100 lat od wydania książki Henryka Sienkiewicza
W pustyni i w puszczy
odróże były ogromną pasją Henryka Sienkiewicza.
Zwiedził prawie całą Europę, był na obu brzegach
Stanów Zjednoczonych, a także w Afryce. Należał
do pisarzy, którzy podczas swoich wyjazdów usilnie
tworzyli.
W 1891 roku wyruszył w podróż do Afryki. Listy
z Afryki publikował w dzienniku warszawskim „Słowo”. Z czasem jego nakładem ukazało się ich wydanie
książkowe ilustrowane zdjęciami wykonanymi przez
Sienkiewicza i jego towarzysza podróży – Jana hr.
Tyszkiewicza. Jeszcze przed wydaniem książki, w lutym 1892 roku, rozpoczęto publikację zdjęć z afrykańskiej wyprawy w „Tygodniku Ilustrowanym” 1 z fragmentami Listów z Afryki opatrzonymi komentarzem
J. Łętowskiego.
W liście do sekretarza generalnego „Kuriera Warszawskiego” – Adama Dobrowolskiego, napisanym 16
czerwca 1910 roku, Henryk Sienkiewicz zaproponował mu druk swojej powieści dla dzieci, której akcja
toczyła się w Afryce.
Trasa podróży Henryka Sienkiewicza różni się nieco
od tej, którą przebyli jego bohaterowie. Autor z Suezu
w Egipcie popłynął statkiem w kierunku południowym
do Zanzibaru, miasta które wówczas było wolne
od walk ze stawiającymi opór kolonizatorom ludami
Afryki. Główni bohaterowie książki W pustyni i w puszczy podróżowali lądem na kilka lat przed wyprawą pisarza. Mimo wszystko doświadczenia Sienkiewicza
z przedzierania się przez pustynie, sawanny i afrykańską dżunglę oraz przebyta febra stanowiły doskonały
materiał do budowania napięcia w powieści.
Książka ukazuje różne regiony Afryki, które były
niedostępne dla młodych czytelników z Europy. Niebezpieczeństwa przyrody, napotykani tubylcy i ich
obyczaje budziły ciekawość a nawet grozę. Dziś wiedza młodych ludzi jest na pewno bogatsza dzięki filmom, reportażom, a także osobistym wycieczkom. Są
uczniowie, którzy widzieli egipską pustynię i Kanał
Sueski. Jednak czarna Afryka jest nadal odkrywana
tylko przez nielicznych.
Przy okazji omawiania książki warto uświadomić
uczniom trudną historię Afryki, zestawiając realia opisane w książce Sienkiewicza z obecnymi wydarzeniami, o których donoszą nam media.
P
1
12
Proponuję odbyć z uczniami klas V i VI podróż śladami Stasia i Nel w XXI wieku z wykorzystaniem prezentacji, którą można pobrać pod adresem: www.edupress.pl/biblioteka.php w części Materiały dodatkowe.
Temat: Śladami Stasia i Nel w XXI wieku.
Czas realizacji: 45 min
Cele ogólne:
l Zainteresowanie uczniów książką Henryka Sienkiewicza W pustyni i w puszczy.
l Kształcenie umiejętności posługiwania się różnymi
źródłami informacji.
l Rozwijanie umiejętności posługiwania się prezentacją multimedialną.
Cele szczegółowe:
Uczeń:
l dodaje przyciski nawigacyjne w prezentacji multimedialnej,
l wyszukuje ilustracje i wstawia je do prezentacji
multimedialnej,
l uzupełnia tekst na podstawie wyszukanych informacji,
l wskazuje wykorzystane źródła i sporządza ich opis
bibliograficzny,
l pracuje w zespole.
Metody:
l pogadanka,
l praca z książką,
l korzystanie ze źródeł zamieszczonych w Internecie,
l praca z mapą,
l praca w zespołach przy komputerach.
Pomoce:
l egzemplarze książki Henryka Sienkiewicza W pustyni i w puszczy,
l atlasy lub mapa Afryki,
l komputery z dostępem do Internetu i oprogramowaniem do tworzenia prezentacji multimedialnych
(tu: PowerPoint® firmy Microsoft®),
Począwszy od numeru 113.
biblioteka – szkolne centrum informacji

nr 3 maj 2011
z doświadczeń innych
l zainstalowana prezentacja multimedialna,
l karty pracy.
Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie.
2. Wspomnienie o licznych podróżach Henryka Sienkiewicza, ze szczególnym zwróceniem uwagi
na podróż do Afryki.
3. Krótkie naświetlenie sytuacji w Afryce pod koniec XIX wieku (kolonializm, powstanie Mahdiego)
oraz w okresie odzyskiwania niepodległości
w XX wieku. Zwrócenie uwagi na podziały Afryki
dokonane przez kolonizatorów. Uświadomienie
uczniom, że nie odpowiadają one podziałom plemiennym, czego konsekwencją są liczne wojny,
a także niedawne (I 2011 roku) sudańskie referendum prowadzące do oderwania Sudanu Południowego.
4. Omówienie schematu i działania prezentacji multimedialnej (zob. Załącznik 1).
Podział uczniów na kilkuosobowe zespoły (liczba
zespołów zależy od liczby komputerów) i rozdanie zespołom kart pracy (zob. Załącznik 2). Praca w zespołach.
5. Podsumowanie zajęć
Porównanie ostatecznych wersji prezentacji przygotowanych przez poszczególne zespoły. Zwrócenie
uwagi na różnice występujące w nazwach geograficznych obecnych w cytatach z książki i używanych
współcześnie.
Dodatkowe pytania i polecenia nauczyciela: Czy
lekcja wzbudziła w Was zainteresowanie Afryką? Wskażcie, w której części Afryki Staś mógł polować na lwa oraz
gdzie dzieci mogły spotkać Kinga. Jak mają się przygody
Stasia do wspólczesnego safari? Kto z Was zamierza sięgnąć po książkę Henryka Sienkiewicza?
Anna Kontkiewicz
Załącznik 1
Schemat prezentacji i opis funkcjonalności:
1. Śladami
Stasia i Nel
w XXI wieku
7. Mombasa
3. Port Said
2. Trasa podróży
6. Kilimandżaro
4. Chartum
5. Jezioro Rudolfa
Slajd 1 – slajd tytułowy. Po kliknięciu myszą w dowolnym miejscu slajdu powoduje przejście do slajdu 2.
Slajd 2 – slajd rozgałęziony. Kliknięcia myszą na nazwach: Port Said, Chartum, Jezioro Rudolfa1, Kilimandżaro i Mombasa
powinny powodować przejście do poszczególnych slajdów noszących takie właśnie tytuły. Inne przejścia z tego slajdu nie
są możliwe.
Slajdy 3, 4, 5, 6 i 7 – z każdego z tych slajdów powinno być możliwe jedynie przejście do slajdu 2 po kliknięciu myszą
na konturze Afryki w prawym dolnym rogu slajdu. Przejścia pomiędzy slajdami 3, 4, 5, 6 i 7 nie są możliwe.
1
Współczesne polskie nazwy geograficzne Afryki podaję za wydawnictwem „Nazewnictwo Geograficzne Świata, Zeszyt 3, Afryka” dostępnym
on-line pod adresem: ksng.gugik.gov.pl/wydawnictwa_ngs. php (data dostępu: 27.03.2011 r.).
biblioteka – szkolne centrum informacji

nr 3 maj 2011
13
z doświadczeń innych
Załącznik 2
1. Proszę otworzyć prezentację. W widoku umożliwiającym projektowanie proszę obejrzeć po kolei
wszystkie slajdy i porównać ich tytuły ze schematem prezentacji.
2. Proszę uruchomić pokaz, zaczynając od SLAJDU 1 („Śladami Stasia i Nel w XXI wieku”).
3. Proszę przejść do SLAJDU 2 z mapą ukazującą trasę wędrówki Stasia i Nel przez Afrykę. Proszę sprawdzić
działanie przycisku nawigacyjnego, jakim jest napis PORT SAID.
4. Po przejściu do SLAJDU 3 („Port Said”) proszę z niego wrócić do slajdu z trasą podróży. Należy korzystać
z przycisku nawigacyjnego w postaci konturu Afryki, znajdującego się w dolnym prawym rogu slajdu.
5. Proszę przejść do SLAJDU 4 („Chartum”), klikając na mapie przycisk nawigacyjny, jakim jest napis CHARTUM.
6. Proszę sprawdzić, czy na SLAJDZIE 4 znajduje się przycisk umożliwiający powrót do slajdu z trasą podróży. Jeśli nie ma takiego przycisku, proszę wrócić do widoku prezentacji umożliwiającego jej projektowanie.
7. Proszę przejść do SLAJDU 3 i skopiować przycisk nawigacyjny z konturem Afryki.
8. Proszę przejść do SLAJDU 4 i wkleić przycisk nawigacyjny. Powinien on się znaleźć dokładnie w takim
samym miejscu slajdu, jak skopiowny i powinien mieć takie samo działanie.
9. W celu sprawdzenia działania wklejonego przycisku, proszę uruchomić pokaz od
na przycisku z konturem Afryki powinno przenieść do slajdu z trasą podróży.
SLAJDU
4. Kliknięcie
10. Następnie proszę sprawdzić działanie przycisków umożliwiających przejście do pozostałych
5, 6 i 7, a także powroty z nich do slajdu z trasą podróży.
SLAJDÓW
11. Po stwierdzeniu, że nie jest możliwe przejście z mapy do slajdu ostatniego, proszę wrócić do widoku
umożliwiającego projektowanie. W tym widoku proszę zaznaczyć napis MOMBASA. Mając zaznaczoną
ramkę z napisem, proszę odszukać wśród narzędzi programu przycisk umożliwiający dodanie akcji
do tej ramki.
12. W otwartym oknie ustawienia akcji proszę wybrać akcję powodowaną kliknięciem – „LINK DO → SLAJDU
→ 7. MOMBASA”. Następnie po przejściu do pokazu, proszę sprawdzić działanie przycisku nawigacyjnego, jakim stał się napis MOMBASA.
13. Mając dobrze działającą prezentację, proszę uzupełnić informacje na slajdach dotyczących poszczególnych etapów podróży.
Na pytania proszę odpowiadać pełnymi zdaniami. Odpowiedzi na pytania można szukać w Internecie
oraz w tradycyjnych encyklopediach i atlasach. Małą czcionką proszę zapisywać na slajdach źródła informacji w nawiasie wg wzoru (źródło: tu nazwa źródła).
Ilustracje do prezentacji można znaleźć na stronie Google Grafika. Pod wklejoną ilustracją należy
zawsze podać małą czcionką adres strony internetowej, z której ona pochodzi.
14
biblioteka – szkolne centrum informacji

nr 3 maj 2011