N-33-096-A

KOMENTARZ
DO MAPY SOZOLOGICZNEJ
W SKALI 1 : 50 000
ARKUSZ N-33-96-A
KAMIEŃ KRAJEŃSKI
Opracowała:
Katarzyna Jereczek-Korzeniewska
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO OBSZARU
Położenie fizycznogeograficzne
Według podziału Polski na jednostki fizycznogeograficzne (Kondracki 2000)
obszar objęty arkuszem mapy leży w podprowincji Pojezierzy Południowobałtyckich
(314), w części obejmującej makroregion: Pojezierze Południowopomorskie (314.67). W ramach tych wydzieleń cały rozpatrywany obszar stanowi północną część
mezoregionu – Pojezierze Krajeńskie (314.69).
Charakterystycznym rysem krajobrazu są mokradła stałe. Dane otrzymane z Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku.
Tabela 1. Jeziora i ich cechy morfometryczne
Lp.
Nazwa jeziora lub
zbiornika wodnego
Powierzchnia [ha]
IRŚ
KJP
1. Zamarte
53,3
53,5
2. Tylniak
2,5
2,5
3. Brzuchowo
25,0
25,0
4. Mochel
172,2
150
5. Mała Cerkwica
1,5
1,5
6. Radzim
35,1
35,0
7. Zaręba
8. Ostrowite (Leśne)
25,9
22,5
9. Kocioł
1,6
1,6
10. Obrowo
16,0
11. Zamkowe Jezioro
3,4
3,4
12. Ciechocińskie
17,9
19,0
13. Silno (Zielonka)
29,2
16,0
14. Piastoszyn
20,4
17,5
15. Kęsowo
23,7
16,0
16. Grochowskie
71,7
46,0
17. Gockowickie
5,5
5,5
18. Tuchołka (Tuchółka)
46,1
36,0
19. Wysockie Jezioro
42,0
38,5
20. Żalno
50,0
50,0
21. Czarne Jezioro
4,5
4,5
22. Czarne Jezioro
5,0
5,0
IRŚ – Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie
KJP – Katalog Jezior Polski Choińskiego (1991);
AJP – Atlas Jezior Polski Jańczaka (1997)
AJP
53,3
22,0
172,2
35,1
26,7
25,9
17,9
29,2
20,4
23,7
71,7
46,1
42,0
50,0
-
Obj.
Głęb.
[tys. m3] śred. [m]
2915,9
792,0
11886,
490,6
347,1
1358,7
136,6
293,3
221,6
804, 5
1555,5
781,2
1862,3
1417,0
-
5,5
3,6
6,9
1,4
1,3
5,1
0,8
1,0
1,1
3,4
2,2
1,7
4,4
2,8
-
Głęb.
maks. [m]
10,4
6,3
12,8
2,9
2,0
7,3
1,6
1,5
2,3
7,5
5,0
3,0
19,0
5,5
-
Wody podziemne
Budowa geologiczna
Analizowany arkusz leży w obrębie środkowej części niecki pomorskiej synklinorium brzeżnego (Pomianowska, Kachnic 2000). Fundament krystalicznego podłoża tworzą utwory zalegające poniżej 5000 m, które przykrywają osady paleozoiku
i mezozoiku (Pomianowska, Kachnic 2000). Dobrze wykształcone są osady kambru,
ordowiku i syluru. Luka stratygraficzna obejmuje późny dewon, karbon i cechsztyn.
Osady mezozoiku, o miąższości do 2400 m, reprezentowane są przez wszystkie
ogniwa. Strop najmłodszych osadów mezozoiku (kredy), zawiera się na głębokości
od 196 do 248 m. Osady trzeciorzędowe, o miąższości od 100 do 163 m, reprezentowane są przez iły, mułki, mułowce i iłowce, Głębokość położenia ich stropu jest
zróżnicowana, od 70 do 35 m n.p.m. Okolice Sławęcina i Kamienia Krajeńskiego to
obszary, na których stwierdzono najniższe zaleganie stropu trzeciorzędu. Uwzględniając deniwelacje powierzchni podczwartorzędowej, za ich przyczynę uważa się
zarówno egzarację, erozję, a głównie zaburzenia glacitektoniczne. Najmłodszy
element budowy geologicznej stanowią utwory czwartorzędu, przykrywające osady
trzeciorzędowe. Pokrywając niemal cały obszar reprezentują zlodowacenia młodsze
od zlodowacenia Odry. Zmienna miąższość jest zależna od ukształtowania powierzchni podczwartorzędowej i dzisiejszej rzeźby. Największe ich miąższości to 111
m (profil Nieżychowice) i 103 m (Ciechocin) (Pomianowska, Kachnic 2000). Osady
zlodowaceń środkowopolskich, powszechne dla całego obszaru opracowania,
cechuje dwudzielność. Reprezentowane są przez kompleks glin zwałowych (od 2 do
4 poziomów) poprzedzielanych warstwą fluwioglacjału, o miąższości do 32 m.
Związane ze zlodowaceniem Odry i Warty, szare albo szarozielone gliny zwałowe,
powszechniej występują i są pełniej wykształcone w spągu utworów czwartorzędowych (Pomianowska, Kachnic 2000). Współczesną rzeźbę wiąże się z najmłodszym
okresem plejstocenu. Utwory zlodowaceń północnopolskich (zlodowacenia Wisły) to
najczęściej występujące osady na tym obszarze. Reprezentowane przez dwa poziomy glin zwałowych. Wzgórza morenowe (częściowo spiętrzone), o przebiegu
północ-południe (od Obkasu, przez Dąbrówkę, po Sławęcin) wyznaczają północnokrajeńską oscylację lądolodu. W miejscowości Dąbrówka kierunek w/w strefy marginalnej ulega odchyleniu: północny wschód-południowy zachód. Wzgórza tzw. Gór
Obkaskich i Gór Kozackich stały się częścią strefy marginalnej z całym bogactwem
inwentarza form. W południowej, wysoczyznowej części (rejon Kamienia Krajeńskiego), występują zagłębienia bezodpływowe (po bryłach martwego lodu), rynny lodowcowe, ozy i kemy. Wschodni fragment obszaru urozmaica sandr Brdy, stanowiący fluwioglacjalny szlak odpływu, wiązany z fazą poznańską ostatniego zlodowacenia. Charakterystyczny dla rejonu kompleks (miąższość 20 m) utworów piaszczystożwirowych przykrywa jeden poziom glin zwałowych (miąższość 7 m). Najmłodsze –
holoceńskie, reprezentowane są przez osady rzeczne charakterystyczne dla dolin
Kamionki, Ciechocińskiej Strugi, Raciąskiej Strugi, Bielskiej Strugi. Obszary wokół
zarastających jezior Radzim, Brzuchowo, Ostrowite, Obrowo, Kęsowo reprezentują
torfy, często podścielone gytią.
Ukształtowanie powierzchni terenu i geomorfologia
Rzeźba terenu kształtowała się pod wpływem działalności erozyjnej i akumulacyjnej lądolodu skandynawskiego, jego wód roztopowych, erozyjnej i akumulacyjnej
działalności rzek (Augustowski 1977). „Przynależność pojezierna” zadecydowała o
jego wysoczyznowym charakterze. Mozaikowatość rzeźby stanowi dominujący rys
niemal całego obszaru (Pomianowska, Kachnic 2000). Mezoregion, Pojezierze
Krajeńskie, różni się pod względem hipsometrycznym (deniwelacje ok. 80m),
a rzędne terenu zawierają się w granicach od 106 m n.p.m. (południowy fragment
obszaru) do 188 m n.p.m. (środkowa część). Takie zróżnicowanie skutkuje także
różnorodnością wielkości i kształtu form morfologicznych (Pomianowska, Kachnic
2000). Dominuje tu wysoczyzna morenowa falista z największymi wysokościami
terenu, ponad 180 m n.p.m., z kulminacją w rejonie Dąbrówki, w strefie moreny
czołowej tzw. Gór Obkaskich (188,8 m n.p.m.). Z tego rejonu, po Drożdzienicę,
w kierunku południowym ciągną się „częściowo spiętrzone” wzniesienia czołowomorenowe. Wyznaczają one zasięg północnokrajeńskiej oscylacji zlodowacenia Wisły:
od Granowa (na północy), przez Lichnowy, Sławęcin, Dabrówkę, po Drożdzienicę
(Pomianowska, Kachnic 2000). Rzeźbę jednostki urozmaicają liczne rynny subglacjalne. Na wschodzie jest nią rynna o przebiegu północ-południe. Współcześnie
większą część formy wypełniają wody ciągu jezior rynnowych (Jezioro Gockowickie,
Grochowskie, Silno, Piastoszyn, Jezioro Ciechocińskie). Zbiorniki te łączy Raciąska
Struga. Kontynuacją jej jest rynna marginalna. Rzeźbę pozostałego fragmentu
opracowania urozmaica równina, z wykształconymi na kilku poziomach erozyjnoakumulacyjnych, wąskimi obszarami sandrowymi i wód roztopowych, towarzyszącym
rynnom subglacjalnym.
Omawiany obszar, jest zróżnicowany krajobrazowo. Według podziału na typy
krajobrazu naturalnego Kondrackiego (1994) zawiera się on w klasie I – krajobrazów
nizinnych, przynależy częściowo do rodzaju B – krajobrazów dolin i równin akumulacyjnych z gatunkiem krajobrazu den dolinnych i do rodzaju C – krajobrazów młodoglacjalnych z gatunkiem krajobrazu: pagórkowatym pojeziernym, równin i wzniesień
morenowych, a także sandrowym pojeziernym.
Wody powierzchniowe
Analizowany obszar położony jest w dorzeczu Wisły i zlewni Brdy. Działy wodne rozdzielają dorzecza stopniowo niższych rzędów III i IV. Sieć hydrograficzna
obszaru charakteryzuje się typowymi cechami młodej akumulacji plejstoceńskiej
(słaba organizacja sieci rzecznej, duży udział obszarów bezodpływowych). Odwadniają ten obszar: Kamionka z rzeką Wytrych, Raciąska Struga, Bielska Struga, Ciechocińska Struga, Struga, Kicz i Brzuchówka. Wschodni i centralny fragment obszaru ma dobrze rozwiniętą sieć hydrograficzną (cieki, jeziora i głównie gęsta sieć
rowów melioracyjnych). Obszar, jak na warunki „pojezierne”, charakteryzuje się małą
jeziornością (około 2-3%)(tabela 2). Wszystkie zbiorniki wodne są pochodzenia
naturalnego. Dominują małe jeziora rynnowe wypełniające dna rynien subglacjalnych. Obszary wysoczyznowe „obfitują” w nieliczne zbiorniki morenowe. Są zbiornikami włączonymi do ogólnego systemu odwadniania powierzchniowego. Występujące jeziora należą do największych na obszarze; wyróżniają się znacznymi głębokościami i dużą objętością wód. Rozcinając poziomy wodonośne, spełniają one istotną
rolę w obiegu wód oraz stanowią bazę drenażu, która stymuluje ich system krążenia.
Obszar objęty arkuszem mapy Kamień Krajeński, zgodnie z podziałem B. Paczyńskiego (1993,1995) zwykłych wód podziemnych, należy do V regionu pomorskiego.
W granicach opracowania znajduje się fragment zbiornika wód podziemnych
(GZWP), (Kleczkowski A.S., 1990). W zestawieniu GZWP, zgodnie z klasyfikacją A.S.
Kleczkowskiego (1990), został oznaczony numerem 128 - Zbiornik międzymorenowy
Ogorzeliny, z wyznaczoną strefą ochronną (obszar OWO). Zlokalizowany w centralnej i południowej części analizowanego obszaru, o szacunkowych zasobach dyspozycyjnych 20 tys.m3d-1, jako zbiornik porowy, ujmuje wodę z utworów czwartorzędowych.
Znaczenie mają wody pochodzące z czwartorzędowego i trzeciorzędowego
poziomu wodonośnego. Główny poziom wodonośny występuje w osadach czwartorzędowych, którego poziomy międzymorenowe mają znaczenie użytkowe (najlepiej
rozpoznane i eksploatowane). Pierwszy z nich występuje jedynie we wschodniej
części obszaru opracowania, stanowiąc główny poziom użytkowy, przypisany jest
piaskom międzymorenowym zlodowacenia Wisły. Najczęściej występuje na głębokości od 8 do 30 m. Cechuje go napięte zwierciadło wody. Międzymorenowy, określany jako drugi poziom wodonośny, jest charakterystyczny dla wysoczyznowej
części obszaru. Występuje tam, gdzie ulega obniżeniu strop osadów trzeciorzędu.
Poziom ten przypisany jest utworom fluwioglacjalnym zlodowaceń Warty. Średnia
miąższość to 32 m, przy zmiennej głębokości wynoszącej od 70 do 95 m, zaś na
wysoczyźnie do 50 m. Kolejny z poziomów (tzw. trzeci poziom międzymorenowy)
występuje w południowo-zachodnim fragmencie obszaru, na głębokości powyżej 50
metrów. Stanowią go piaski drobno i średnioziarniste. Wody tego poziomu ujmowane
są studniami na głębokościach zależnych od rzeźby i ukształtowania terenu. Trzeciorzędowe piętro wodonośne ze względu na słabe rozpoznanie jest stosunkowo
rzadko ujmowane do eksploatacji. Jego występowanie stwierdzono jedynie na
południowym-wschodzie, jedyne ujęcie – studnia w miejscowości Wieszczyce. Od
powierzchni terenu piętro jest izolowane piaskami drobnoziarnistymi z domieszką
pyłu burowęglowego, o miąższości ok. 19 metrów (Pomianowska, Kachnic 2000).
Wody podziemne pierwszego poziomu zalegają płytko w najniżej położonych
terenach dolin rzecznych, obrzeżach zbiorników wodnych, terenach zabagnionych..
Największe głębokości (10 m) występują na całym obszarze, osiągając 19,3 m p.p.t.
(Jereczek-Korzeniewska 2009).
Gleby
Gleby w przeważającej części obszaru związane są z utworami polodowcowymi. Należą do gleb bielicowych i rdzawych (Jereczek-Korzeniewska 2009). Wykształciły się one na ubogich w składniki pokarmowe utworach piaskowych gliniastych i słabo gliniastych oraz eolicznie przemodelowanych piaskach sandrowych.
Według Mirowskiego, Witka (1979) zauważa się wyraźny związek pomiędzy jednostkami morfologicznymi a pokrywą glebową.
Według Augustowskiego (1977) dominującymi są bielice piaskowe wykształcone na piaskach luźnych, słabo gliniastych i gliniastych (zachodnia i centralna część
arkusza mapy). Powierzchnie na północny wschód obszaru, stanowią również gleby
bielicowe, ale wytworzone z gliny zwałowej oraz piasków naglinionych. Małe powierzchnie, w postaci wysp (południowa część obszaru), zajmują gleby brunatne
wytworzone z piasków luźnych słabo gliniastych i gliniastych oraz gleby wytworzone
z glin zwałowych i z piasków naglinionych. Dla dolin cieków i bezpośredniego otoczenia jezior, charakterystyczne są gleby hydrogeniczne i mady. Te pierwsze reprezentują gleby torfowe i glejowe wytworzone z torfów niskich i gytii.
Szata roślinna
Według podziału geobotanicznego Szafera (1972), obszar opracowania znalazł się w Dziale Bałtyckim, na styku Krain: Pojezierza Pomorskiego i Pomorskiego
Południowego Pasa Przejściowego. Obie jednostki należą do Pasa Równin Przymorskich i Wysoczyzn Pomorskich. Dział Bałtycki należy do Prowincji Środkowoeuropejskiej, Niżowo-Wyżynnej i znajduje się pod wpływem klimatu oceanicznego, z dominacją gatunków charakterystycznych dla Europy Zachodniej. Znamienne jest występowanie zbiorowisk suboceanicznych i atlantyckich. Zbiorowiska leśne reprezentują
lasy bukowo-dębowe, grądy oraz brzeziny bagienne. Wrzosowiska atlantyckie
i regionalne w postaci wysokich torfowisk, zarośli łozowych wraz z zespołami łąkowymi, są znamienne dla zbiorowisk zaroślowych i krzewinkowych. Znaczący udział
zbiorowisk ogranicza się do występowania wyłącznie w obszarze tej krainy.
Wg podziału Polski Matuszkiewicza (1995) na regiony geobotaniczne wg zbiorowisk roślinnych niewielki, północny fragment zaliczony został do podokręgu Czersko-Rytelskiego (A.5c.6g), okręgu Borów Tucholskich (A.5c.6), (Kraina Sandrowych
Przedpoli Pojezierzy Środkowopomorskich – A.5; z Podkrainą Tucholską – A.5c),
gdzie potencjalną roślinność terenu stanowią grądy, zaś w części południowozachodniej bory mieszane. Olsy i łęgi nadrzeczne (olszowo i jesionowo-olszowe)
siedlisk wodogruntowych, okresowo lekko zabagnionych są charakterystyczne dla
dolin i rynien. Obszar opracowania należy do trzech podokręgów: Sypojewskiego
(B.1.4.c), Więcborskiego (B.1.4.d) i Chojnickiego (B.1.4.e) w Okręgu ZłotowskoChojnickim (B.1.4), Krainy Notecko-Lubuskiej, znajdującej się w Dziale Brandenbursko-Wielkopolskim (B), w Podprowincji Środkowoeuropejskiej Właściwej, i dalej
w Prowincji Środkowoeuropejskiej. Obszar arkusza jest stosunkowo zróżnicowany
pod względem potencjalnej roślinności naturalnej. Na wysoczyźnie występują siedliska środkowoeuropejskich grądów dębowo-grabowych, serii żyznej i ubogiej (Galio
silvatici-Carpinetum ) oraz w mniejszym stopniu mieszanego boru sosnowodębowego (Pino-Quercetum ). Doliny rzeczne, rynny jeziorne i obniżenia zajmują
siedliska niżowych łęgów jesionowo-olszowych (Circaeo-Alnetum), olsów (Carici
elongatae-Alnetum) i borów bagiennych (Vaccinio uliginosi-Pinetum). Zbiorowiska te
obecnie zachowały się na niewielkich obszarach, gdyż skład gatunkowy drzewostanów uległ zmianie (działalność człowieka). Panującym gatunkiem drzew jest sosna
(Pomianowska, Kachnic, 2000).
Klimat
W klimatycznym podziale regionalnym Polski (Okołowicz, Martyn 2000), teren
ten zaliczony został do Obszaru Pomorskiego. Występuje tu przewaga wpływów
oceanicznych, na które nakłada się pośredni (malejący) wpływ Morza Bałtyckiego.
Termiczne lato jest dość krótkie (60-85 dni) i chłodne. Zima wydłuża się (ku wschodowi) i trwa od 70 do 90 dni. Opady są stosunkowo małe (od 450 do 600 mm)
i przestrzennie zróżnicowane, zależne od ekspozycji stoków (wpływ ”cienia opadowego”). Występuje dużo dni pochmurnych. Zachmurzenie zawiera się w przedziale
6,5-6,7. W listopadzie jest największe, najmniejsze w czerwcu (Pomianowska, Kachnic 2000).
Według regionalizacji rolniczo-klimatycznej Gumińskiego (1948) badany obszar
należy do Dzielnicy Pomorskiej (IV). Jest ona relatywnie chłodniejsza. Zima jest tu
dłuższa niż w Dzielnicy Zachodniobałtyckiej (średnio o 10-12 dni). Okres wegetacyjny rzadko osiąga 200 dni, z reguły od końca marca do pierwszych dni listopada.
Pokrywa śnieżna utrzymuje się do 75 dni. Cechą charakterystyczną jest krótszy czas
trwania przejściowych pór roku (wiosna i jesień). Rozkład opadów uzależniony jest
od ekspozycji stoków; po północno-zachodniej stronie wzgórz pojeziernych, dowietrznej w stosunku do wiatrów deszczonośnych, opad kształtuje się na poziomie
powyżej 600 mm. Po stronie zawietrznej – poniżej tej wartości.
FORMY OCHRONY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
W strukturze użytkowania ziemi przeważają grunty rolnicze. Przyczyną dominacji upraw rolnych było występowanie żyznych gleb i dewastacja lasów (ich wycinanie). Na badanym arkuszu gleby chronione posiadają większościowy udział wśród
gruntów ornych. Niewielką lesistość terenu, stanowią rozrzucone nierównomiernie
odosobnione fragmenty sosnowych zbiorowisk. Lasy są drugim po gruntach ornych
typem użytkowania, ale ich udział powierzchniowy jest znikomy (5%). Głównie są to
lasy gospodarcze. Drzewostany ochronne, zaliczające się do wodochronnych i
glebochronnych, tworzą większe zwarte kompleksy, wokół jezior (Mochel, Zaręba,
Ciechocińskie) i kilka mniejszych.
Z prawnych form ochrony przyrody występują: park krajobrazowy (1), obszar
chronionego krajobrazu (1), użytki ekologiczne (24, w tym 2 o powierzchni pow. 6,25
ha) oraz pomniki przyrody (26). Krajeński Park Krajobrazowy, KPK, obejmuje swym
zasięgiem gminy: Więcbork, Sępólno Krajeńskie, Kamień Krajeński, Mrocza, Kęsowo
i Sośno. Utworzony w 1998 r., chroni środowisko przyrodnicze z bogactwem form
ukształtowania terenu związanych ze zlodowaceniem bałtyckim; gł. geomorfologicznych (ozy, kemy, drumliny, wzgórza morenowe, rynny jeziorne), obiektów hydrograficznych, cieków, podmokłości i występowania różnych ekosystemów. najwyższe
wzniesienie KPK jest także najwyższym w województwie kujawsko-pomorskim:
Czarna Góra (189 m n.p.m.), przypisana Górom Obkaskim. Rozległe kompleksy
terenów wodno-błotnych, okresowo podmokłych to najcenniejszy walor przyrodniczy
obszaru. Występowanie bagna zwyczajnego, modrzewnicy zwyczajnej, widłaka
jałowcowatego, borówki bagiennej wraz z mozaiką siedlisk leśnych, zadrzewień
śródpolnych, łąk i pól, bagien korzystnie wpływa na bogactwo świata zwierząt. KPK
obfituje w 13 gatunków płazów (traszka zwyczajna, grzebieniasta, rzekotka drzewna); 5 gatunków gadów (jaszczurka żyworodna, padalec, żmija zygzakowata). Jest
bogaty także w awifaunę, 140 gatunków ptaków, (puchacz, łabędź czarnodzioby,
krzykliwy, płaskonos, rybołów, świstun). Podobną rolę ochronną stanowi otulina KPK.
Zabezpiecza ona park przed szkodliwym oddziaływaniem czynników zewnętrznych.
Południowy fragment arkusza zajmuje Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Rzeki
Kamionki, powołany na mocy Rozporządzenie Wojewody Bydgoskiego Nr 9/91
z dnia 14 czerwca 1991, z dalszymi zmianami. Obejmuje samą dolinę rzeki, wciętą
głęboko, z cechami rzeźby młodoglacjalnej, Wysoczyzny Krajeńskiej.
Pozostałe obiekty prawnie chronione zaliczają się do grupy indywidualnych
form ochrony przyrody, które stanowi 26 pomników przyrody (tabela 2) oraz 24 użytki
ekologiczne.
Tabela 2. Pomniki przyrody.
Lp.*
Miejscowość
Pomnik przyrody
1.
Cołdanki
lipa drobnolistna (grupa drzew)
2.
Ogorzeliny
klon polny
3.
Silno
lipa drobnolistna
4.
Sławęcin
dąb szypułkowy
5.
Ostrowite
grab zwyczajny
6.
Ostrowite
buk zwyczajny
7.
Kęsowo
modrzew europejski (3 szt.)
8.
Kęsowo
wiąz szypułkowy (5 szt.)
9.
Kęsowo
lipa drobnolistna (2 szt.)
10.
Kęsowo
grab zwyczajny
11.
Kęsowo
buk zwyczajny czerwony
12.
Kęsowo
dąb szypułkowy
13.
Krajenki
klon (2 szt.)
14.
Przymuszewo
buk zwyczajny (4 szt.)
15.
Przymuszewo
dąb szypułkowy (1 szt.)
16.
Tuchółka
jesion wyniosły (3 szt.)
17.
Tuchółka
dąb szypułkowy (2 szt.)
18.
Wieszczyce
lipa drobnolistna (1 szt.)
19.
Wieszczyce
dąb szypułkowy (1 szt.)
20.
Adamkowo
aleja klonowa
21.
Adamkowo
dąb szypułkowy (2 szt.)
22.
Adamkowo
wiąz szypułkowy (1 szt.)
23.
Radzim
dąb szypułkowy
24.
Radzim
lipa drobnolistna
25.
Radzim
aleja lipowa
26.
Nieżychowice
lipa drobnolistna
* numeracja zgodna z numeracją na mapie
W granicach mapy (centralna i południowa jej część) znajduje się obszar wysokiej ochrony (OWO), który pokrywa się z zasięgiem czwartorzędowego zbiornika
wód podziemnych GZWP nr 128 Ogorzeliny (Kleczkowski 1990), o szacunkowych
zasobach dyspozycyjnych 20 tys. m3/dobę, charakteryzujących się dobrą jakością
wód podziemnych (klasa 1b). Wśród złóż surowców mineralnych na opisywanym
terenie udokumentowano pięć, kruszywa naturalne, Kamień Krajeński, Nieżychowice,
Ostrowite, Sławęcin i Kęsowo. Nie wszystkie są eksploatowane: Piastoszyn. Formy
ochrony środowiska na tym arkuszu uzupełnia 17 ujęć wód podziemnych (zlokalizowanych głównie w pobliżu miejscowości) oraz szereg powierzchni zieleni urządzonej. Do tych ostatnich należy najczęściej zieleń cmentarzy (24) oraz parków miejskich i wiejskich. Dane otrzymane z Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w
Gdańsku oraz w Bydgoszczy.
DEGRADACJA KOMPONENTÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
Degradacja powierzchni terenu
Na obszarze opracowania deniwelacje terenu w dolinach rzecznych powodują,
iż grunty narażone są tam na denudację naturogeniczną i uprawową, występując
zarówno w obrębie gruntów rolnych, jak i kompleksów leśnych. Dotyczy to głównie
doliny Kamionki, Wytrych i Ciechocińskiej Strugi. Dolina rzeki Kamionki narażona jest
też na potencjalne zalewy powodziowe. System kanałów rzeki Wytrych oraz Ciechocińskiej Strugi może stanowić potencjalne zagrożenie tymczasowych zalewów
powodziowych podczas wysokiego stanu wód. Formą degradacji powierzchni terenu
są grunty obszarów zabudowanych występujące na terenie wszystkich miejscowości. Sytuacja dotyczy przede wszystkim Kamienia Krajeńskiego, Kęsowa, Sławęcina,
Lichnowych czy Ogorzelin, gdzie wybrane ich fragmenty zajęte są przez zabudowę
zwartą, zaś grunty, na których ta zabudowa się znajduje, odznaczają się zaburzeniem obiegu hydrologicznego. Przejawem degradacji powierzchni terenu są występujące w miejscowościach obszaru i w ich pobliżu cmentarze (24).
Zarejestrowano kilka (5 czynnych i 1 nieczynne) wyrobisk poeksploatacyjnych
związanych z eksploatacją surowców kruszywa naturalnego (piaski, żwiry i głazy
narzutowe). Największe powierzchniowo i najgłębsze czynne wyrobiska funkcjonują
w miejscowościach: k/ Kamienia Krajeńskiego (13 m głębokości); Nieżychowicach,
Ostrowitym, Sławęcinie i Kęsowie. Nieczynna jest kopalnia kruszywa (piaski)
w Piastoszynie, funkcjonująca po rekultywacji jako zbiorniki wodne. Z ważniejszymi
miejscowościami obszaru wiąże się występowanie stacji paliw płynnych (15, w tym 3
nieczynne) i gazowych (5), zlokalizowanych w największych jednostkach osadniczych. W nich występują też czynne składowiska paliw płynnych typu magazynowego (1 – Nieżychowice), paliw gazowych typu magazynowego (1 – Pamiętowo) oraz 2
składowiska paliw stałych. Charakterystyczną formą degradacji terenu są
4 składowiska odpadów komunalnych, rolniczych i mieszanych. Czynne i pod kontrolą zlokalizowano w dwóch miejscowościach obszaru, w Kamieniu Krajeńskim,
w Nowym Dworze. Gockowice i Ciechocin to dwa nieczynne, niekontrolowane, ale
zrekultywowane składowiska odpadów. Komunalne wylewiska ścieków przypisane
są do Kęsowa i Piastoszyna. Z kolei na terenach zabudowy wiejskiej, w wielu gospodarstwach, znajdują się składowiska surowców rolniczych, zaznaczone na mapie w
formie skupisk. W południowo-wschodniej części arkusza, niedaleko Kęsowa, zlokalizowano składowisko surowców przemysłowych. Surowce leśne magazynuje się w 3
miejscowościach obszaru (w Sławęcinie, Małej Cerkwicy oraz w Kamieniu Krajeńskim). Dane otrzymane z Urzędów Gmin.
Degradacja gleb
Największe zagrożenie zjawiskiem erozji gleb występuje na obszarach o zróżnicowanej rzeźbie terenu i dużych deniwelacjach (dolina Kamionki, Wytrych). Grunty
te podatne na denudację naturogeniczną i uprawową występują wzdłuż mniejszych
dolin rzecznych. Na zalewy powodziowe gleby narażone są w dnie doliny Kamionki.
Luźna zabudowa większych osad jest przyczyną antropogenizacji gleb. Prawie na
całym obszarze opracowania rejestruje się grunty podatne na infiltrację zanieczyszczeń do wód podziemnych.
Na obszarze arkusza Kamień Krajeński nie prowadzono badań monitoringu gleb.
Badania takie – jakości gleb przeprowadzono w Legbądzie, w jedynym punkcie
kontrolno-pomiarowym (nr 53) otaczającego obszaru (woj. kujawsko-pomorskie),
w latach 1995, 2000 i 2005. Wartość i przydatność rolniczą gleb określono jako
gleby rdzawe, o podtypie piasku luźnego, w klasie bonitacyjnej VI (gleby orne najsłabsze) i 7 klasie przydatności rolniczej (kompleks żytni bardzo słaby) (Monitoring..., 2008).
Degradacja lasów
Stan zdrowotny lasów na obszarze opracowania jest dobry. W tej części obszarów leśnych, gdzie dominują tereny rekreacyjne z przewagą budownictwa letniskowego, zbiorowiska leśne narażone są na wszelkie działania antropopresji, przejawiającej się w zbiorze owoców leśnych, grzybów, turystyce i rekreacji. W obrębie kompleksów leśnych, głównie w południowo-wschodniej części arkusza degradacja
drzewostanu, spowodowana jest czynnikami biotycznymi (defoliacja do 10 %).
Zagrożenia biotyczne wynikają przede wszystkim ze szkód spowodowanych niekontrolowanym wzrostem populacji owadzich szkodników, żerowaniem zwierzyny łownej
oraz pojawieniem się pasożytniczych grzybów. Dane otrzymane z Regionalnej
Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu.
Degradacja wód powierzchniowych
Znaczący wpływ na stan wód powierzchniowych ma, nie zawsze właściwa gospodarka wodno-ściekowa; głównie brak kanalizacji oraz niedostateczna ilość
oczyszczalni ścieków. Duże zagrożenie dla wód powierzchniowych stanowią spływy
obszarowe z pól uprawnych, ścieki bytowe z nieszczelnych szamb i niedostatecznie
oczyszczone wody pościekowe. Źródłem największej ilości ścieków na omawianym
obszarze jest Kamień Krajeński, Cołdanki i Ciechocin oraz Lichnowy (tabela 3).
PRZECIWDZIAŁANIE DEGRADACJI ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
Tabela 3. Ważniejsze zrzuty ścieków.
Lp.*
Miejscowość
Zakład
Rodzaj
Ścieków
Ilość
m3/d
[max/aktual.]
1.
Kamień
Krajeński
Zakł. Gosp. Kom.
i Mieszk. w Kamieniu Krajeńskim
komunalne
320/83
biologiczne
rz. Kamionka, rów
melioracyjny
2.
Cołdanki
Gminny Zakł. Gosp.
Komun. Sp. z o.o.
w Chojnicach
komunalne
20/10
biologiczne
rów melioracyjny, rz.
Kamionka
3.
Ciechocin
Gminny Zakł. Gosp.
Komun. Sp. z o.o.
w Chojnicach
komunalne
15/10
biologiczne
Ciechocińska Struga
4.
Lichnowy
Gminny Zakł. Gosp.
Komun. Sp. z o.o.
w Chojnicach
komunalne
15/10
biologiczne
rów melioracyjny, rz.
Brda
Urządzenia
oczyszczające
Kierunek
zrzutu
* numeracja zgodna z numeracją na mapie
Pozytywnym przejawem przeciwdziałania degradacji środowiska przyrodniczego są oczyszczalnie ścieków (7). Zlokalizowane w Cołdankach i Kamieniu Krajeńskim mają status oczyszczalni kompleksowych. Z pozostałych, biologicznych, dwie
oczyszczalnie w Radzimiu i Ogorzelinach są już nieczynne. Czynne, znajdują się w
Ciechocinie (2) i Lichnowy (1). Kanalizację sanitarną (100%) posiada dwadzieścia
dziewięć miejscowości obszaru. Kęsowo jako jedyna osada wyposażona jest
w kanalizację sanitarno-burzową ,w 100%. Na badanym obszarze zlokalizowano
kilka punktów monitoringu sieci regionalnej i lokalnej. Sieć punktów monitoringu
regionalnego w sześciu przypadkach dotyczy pomiaru jakości wód powierzchniowych. Dwa punkty, zlokalizowane między Nowym Dworem, Angowicami a Lichnowy,
jako jedyne miejscowości obszaru, prowadzą utylizację odpadów w postaci recyklingu oraz kompostowni.
Tabela 4. Stan czystości badanych cieków i jezior.
Lp.
Punkt pomiarowy
REKULTYWACJA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
Kilometr
biegu
rzeki
Rok
badań
Klasa
czystości
Główne parametry
zanieczyszczeń
Rodzaj
monitoringu
-
2007
IV
Chlorofil „a”, fosfor ogólny
m. diagnostyczny
1.
Jez. Mochel
2.
Kamionka
38
2004
III
b. d.
b. d.
3.
Kamionka
35
2004
III
b. d.
b. d.
4.
Kamionka
25
2004
III
b. d.
b. d.
5.
Kicz
14
2002
III
b. d.
b. d.
6.
Jezioro (k/mjsc.
Lichnowy – b n.)
-
b.d.
III
b.d.
b. d.
* Od 2008 r. wody powierzchniowe klasyfikowane są w obowiązującej obecnie 5-cio stopniowej
skali czystości - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. (Dz. U. Nr 162, poz.
1008) oraz Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. (Dz. U. Nr 258,
poz. 1550), a ponieważ wytyczne do Mapy Sozologicznej Polski w skali 1:50 000 przewidują skalę
czterostopniową, decyzją konsultanta krajowego klasa jakości IV i V została połączona i określona
jako klasa NON (wody pozaklasowe) i według takiej procedury, sygnatury klasy jakości zostały
umieszczone na mapie.
Podstawę opracowania stanowiły wyniki badań prowadzonych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, głównego źródła informacji o stanie i zmianach
zachodzących w środowisku, oraz kontroli przeprowadzanych przez WIOŚ w Gdańsku i Bydgoszczy. Według danych zawartych w „Raporcie o stanie środowiska
województwa kujawsko-pomorskiego w roku 2004„ opracowanym przez WIOŚ
w Bydgoszczy, pomiary prowadzone przez Państwową Inspekcję Ochrony Środowiska, na obszarze opracowania, objęły rzekę Kamionkę. Znajdowały się tam trzy
punkty kontrolne czystości wód rzeki Kamionki. Stan jej wód oceniono jako zadowalający, odpowiadający III klasie. Parametrami obniżającymi jakość wód do klasy III
stały się wskaźniki tlenowe: ChZT-MN, O2, BZT5 i azot Kjeldahla, także azotany i
fosforany. Ponadto, przy ujściu, o III klasie, zadecydowało obciążenie materią organiczną i azot Kjeldahla i azotany. Najgorszej klasie odpowiadał stan sanitarny Kamionki. Jedynie w punkcie kontrolnym, poniżej jez. Mochel, uległ nieznacznej poprawie, do klasy IV. Na wypływie z jeziora, od sierpnia do października, dominowały
sinice. Stwierdzono też zróżnicowanie gatunkowe fitoplanktonu. W porównaniu z
badaniami z lat poprzednich, wartości wskaźników uległy nieznacznej poprawie.
Dotyczyły tlenu rozpuszczonego, azotu ogólnego, azotu Kjeldahla i chlorofilu „a”
(Raport …, 2005). W 2002 r. pod względem fizykochemicznym, stan wód rzeki Kicz
oceniono jako zadowalający (III klasa) (Raport …, 2003). Badaniami PIOŚ zostały
objęte również jeziora. Najbardziej aktualne badania stanu czystości wód pochodzą
z 2007 roku. Określono stan i podano kategorię podatności zbiorników na degradację. Badania wskazywały na zaawansowany proces eutrofizacji, a wody zaklasyfikowano do III i IV klasy (tabela 4) (Raport…, 2008). Badania stanu czystości i ich
klasyfikacji dokonano na podstawie obowiązującego wtedy Rozporządzenia Ministra
Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 5 listopada 1991 r.
Od 2004 roku zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 11 lutego
2004 r., wprowadzono 5 klasową prezentację wyników. Wody powierzchniowe
klasyfikowane były w obowiązującej obecnie 5-cio stopniowej skali czystości Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. (Dz. U. Nr 162, poz. 1008)
oraz Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. (Dz. U. Nr 258,
poz.1550). Wytyczne do Mapy Sozologicznej Polski w skali 1:50 000 przewidują
skalę 4–ro stopniową (Wytyczne… 2005).
Znacznym przeobrażeniom wskutek działalności człowieka, na opisywanym arkuszu uległy warunki wodne (w wyniku prac melioracyjnych prowadzonych na tym
terenie). Polegają one na: budowie rowów i kanałów odwadniających tereny podmokłe, pogłębianiu i wyprostowaniu istniejących cieków i włączeniu ich do systemów
melioracyjnych, technicznej obudowie koryt rzecznych (powyżej J. Ciechocińskiego),
budowie urządzeń hydrotechnicznych regulujących przepływ wody (jazów, przepustów), podpiętrzeniu wód powierzchniowych w trzech zbiornikach jeziornych (Grochowskie, Obrowo i Tuchołka), zmianie wodności małych cieków i powstaniu sztucznych zbiorników wodnych, zanieczyszczeniu wód oraz przerzutach wody.
Degradacja wód podziemnych
Grunty podatne na infiltrację zanieczyszczeń do pierwszego poziomu wód
podziemnych obejmują niemal cały analizowany obszar. Do głównych zagrożeń wód
podziemnych należą obecnie niekontrolowane zrzuty nieoczyszczonych ścieków
komunalnych oraz nieszczelne szamba z terenów miejscowości nie posiadających
kanalizacji sanitarnej. Ponadto do wód gruntowych przenikają z pól uprawnych nawozy
sztuczne i pestycydy (Wytyczne … 2005).
W obrębie arkusza nie znajduje się żaden punkt pomiarowy jakości wód podziemnych w sieci krajowej (monitoring operacyjny). W 2009 roku działał punkt monitoringu regionalnego wód podziemnych nr 21 (WIOŚ w Gdańsku) w miejscowości
Lichnowy (gm. Chojnice). Badano tam, na obszarze zabudowanym, czwartorzędowe
wody, o słabej izolacji, ujmowane z głębokości 24,0 m. Należały do II klasy czystości
wód podziemnych, oznaczając dobry stan chemiczny z uwagi na podwyższone
wskaźniki zawartości żelaza (Raport …, 2010).
Na badanym arkuszu zarejestrowano obszary, gdzie przeprowadzono rekultywację na inne cele. Dotyczy to zwartego terenu na północ od Gockowic, gdzie
zrekultywowane zostały dawne składowiska odpadów komunalnych, rolniczych
i mieszanych. W tym samym kierunku została zrekultywowana część nieczynnego
już składowiska odpadów, na zachód od Ciechocina.
NIEUŻYTKI
Na badanym obszarze zarejestrowano dwa antropogeniczne nieużytki powierzchniowe, znajdujące się na terenie czynnych wyrobisk materiałów budowlanych
w miejscowościach Kamień Krajeński oraz Nieżychowice.
OGÓLNA OCENA STANU ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
I STOPNIA JEGO DEGRADACJI
Stan środowiska przyrodniczego wynika z jednej strony z funkcjonowania sąsiadujących ze sobą, specyficznych, różnogenetycznych geoekosystemów oraz
z drugiej strony z charakterystycznego użytkowania i zagospodarowania tego obszaru. Przemienne występowanie powierzchni leśnych i rolniczych w postaci gruntów
ornych, przy znacznym udziale użytków zielonych powoduje dość silne zróżnicowanie środowiska. Obraz ten dopełnia obecność jednego ośrodka miejskiego – Kamienia Krajeńskiego z typowymi dla takiego systemu przejawami degradacji środowiska,
szczególnie w postaci kilku skupisk źródeł niskiej emisji czy przemysłowych emitorów zanieczyszczeń powietrza. Sieć osadniczą uzupełniają liczne wsie o różnej
wielkości i założeniu, regularnie rozmieszczone, zlokalizowane na terenach rolniczych, jak i w pobliżu kompleksów leśnych. Obszar przecięty jest kilkoma drogami, z
których jedynie cztery wykazują największe oddziaływanie (nr 212, 240, 241 i 25).
Obszar ten posiada jeszcze pewną odporność i możliwość do samoregulacji
systemu, jednak w ograniczonym zakresie, a zachowanie tych cech uzależnione jest
od aktywnej ochrony walorów środowiska oraz od odpowiedniego ich kształtowania.
Specyficznym i ważnym elementem systemu o równinnym charakterze ukształtowania powierzchni terenu, jest obecność równoleżnikowej rynny, włączonej w system
Kamionki oraz istotnego fragmentu południkowego systemu. Istnieją między nimi
sprzężenia zwrotne warunkujące stabilność. Lokalnie destabilizacja systemu może
nastąpić przez aktywizację gruntów podatnych na denudację naturogeniczną
i uprawową. Ważnym elementem są hydrotopy, związane z dnami obniżeń dolinnych
w postaci użytków zielonych. Z prawnych formy ochrony przyrody na opisywanym
obszarze występuje park krajobrazowy, obszar chronionego krajobrazu, a także
pomniki przyrody oraz użytki ekologiczne.
WSKAZANIA DOTYCZĄCE KSZTAŁTOWANIA
I OCHRONY ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
Użytkowanie terenu na omawianym obszarze przy przemienności gruntów rolnych, obecności różnej wielkości enklaw leśnych, jezior; przy sieci osadnictwa
wiejskiego oraz obecności kilku form ochrony przyrody, a także przy ogólnie dobrym
stanie środowiska przyrodniczego (wskaźnikiem jest stan lasu), zmusza do uwzględnienia tego faktu przy decyzjach na poziomie miejscowym i regionalnym. Do najważniejszych zadań zaliczono ochronę, przeciwdziałanie degradacji wód powierzchniowych (prowadzenie gospodarki wodno-ściekowej całego obszaru). Ważne jest
uzupełnianie kanalizacji w większości miejscowości (poza Kęsowem). Budowa
nowych oczyszczalni ścieków, doskonalenie już istniejących, poszerzenie działań o
monitoring ich sprawności, stało się kolejnym działaniem przeciwdziałającym degradacji. Należy zadbać o stan zabudowy hydrotechnicznej, systemów melioracyjnych
w rejonie Kęsowa i Obrowa. Dla wysoczyzn wskazana jest dalsza rozbudowa obiektów małej retencji. Istotnym celem jest ochrona, przeciwdziałanie degradacji wód
podziemnych poprzez zmniejszenie ich wykorzystania do celów przemysłowych,
modernizację i rozbudowę ujęć wody. Ochroną należy otoczyć wody podziemne.
Innym działaniem jest prowadzenie monitoringu inwestycji szczególnie szkodliwych
dla otoczenia. Należy zrekultywować miejsca eksploatacji surowców mineralnych w
W związku z tym, iż na badanym arkuszu mapy prowadzona jest działalność gospodarcza występują znaczące emitory gazów i pyłów oraz hałasu i odoru (tabela 5). Z
terenami zabudowy jednorodzinnej związana jest emisja gazów i pyłów z palenisk
domowych; szczególnie uciążliwe w sezonie grzewczym. Liniowym źródłem emisji
gazów i pyłów oraz hałasu i wibracji jest istniejąca sieć połączeń komunikacyjnych, drogi
nr 212, nr 240, nr 241 i nr 25. Dane otrzymane w wyniku prac terenowych.
trakcie, i po jej zakończeniu. Istotnym jest uwzględnianie zasad rekultywacji przy
uruchamianiu nowych miejsc eksploatacji. W celu ograniczenia degradacji powietrza
atmosferycznego konieczne jest zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza
(emitory komunalne i przemysłowe), szczególnie na terenie Kamienia Krajeńskiego,
jak i w obrębie większości miejscowości, poprzez zmianę paliwa, zmianę technologii
lub instalowanie urządzeń odpylających. Istotne jest doskonalenie gospodarki
odpadami w ramach powiatowych i gminnych planów z powszechnością systemu
odbioru odpadów komunalnych, ich dalsze deponowanie na dwóch istniejących
składowiskach odpadów (Kamień Krajeński, Nowy Dwór), likwidacja niekontrolowanych składowisk odpadów w otoczeniu wsi, na skraju lasów oraz w dnach odkrywek
poeksploatacyjnych. W celu ograniczenia degradacji rzeźby zaleca się odpowiednią
gospodarkę gruntami wypadającymi z zagospodarowania rolniczego przy uwzględnieniu kultywowanych ugorów (na glebach lepszych), zalesiania lub utrzymywania
muraw. Należy prowadzić bieżącą aktualizację powiatowych i gminnych programów
ochrony środowiska oraz planów gospodarki odpadami z jednoczesnym uwzględnieniem zaleceń programu wojewódzkiego oraz funkcji obszarów prawnie chronionych. W nowych planach zagospodarowania przestrzennego ważne jest uwzględnienie regionalnych i ponadregionalnych walorów środowiska przyrodniczego.
Powyższe zadania nie będą w pełni realizowane bez wykształcenia wśród miesz-
Tabela 5. Ważniejsze emitory zanieczyszczeń do atmosfery
kańców nawyków kultury ekologicznej oraz poczucia odpowiedzialności za jakość
środowiska.
Degradacja powietrza atmosferycznego
Emisja [t/rok]
Lp.*
Miejscowość
Zakład
pyły
hodowla trzody
Spółdz. Mieszk.
„ORION”
3. Lichnowy
hodowla
4. Lichnowy
hodowla
5. Ostrowite
hodowla
6. Silno
hodowla
7. Silno
Plast-Fol PPHU
8. Gockowice
Pro - Argent
9. Ostrowite
hodowla
10. Ciechocin
hodowla
11. Piastoszyn
hodowla
12. Siciny
hodowla drobiu
13. Kęsowo
gorzelnia
14. Przymuszewo
gorzelnia
15. Drożdzienica
komin
16. Płocicz
hodowla
17. Pamiętowo
hodowla
18. Pamiętowo
hodowla
19. Pamiętowo
hodowla
20. Radzim
komin
21. Duża Cerkwica
hodowla gęsi
22. Kamień Kr.
komin
23. Pamiętowo
mleczarnia
24. Radzim
hodowla
25. Cołdanki
tartak
* numeracja zgodna z numeracją na mapie
b.d. - brak danych
gazy
gazy bez
CO2
Źródło
hałasu
Źródło
odoru
+
1.
Ogorzeliny
-
-
-
-
2.
Ogorzeliny
b.d.
+
b.d.
-
-
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
-
+
+
+
+
+
+
+
+
-
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
-
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
-
Rodzaje przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko przyrodnicze
Literatura i materiały źródłowe:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
Z uwagi na znaczne rozmiary wyrobisk i wielkość eksploatacji złóż surowców
mineralnych (kruszyw), do obiektów mogących znacząco oddziaływać na środowisko zaliczono żwirownie (Kamień Krajeński, Nieżychowice, Ostrowite, Obrowo
i Kęsowo (tabela 6).
Przedsięwzięciem znacząco wpływającym na środowisko na opisywanym arkuszu mapy są dwa składowiska odpadów komunalnych, zlokalizowane w Nowym
Dworze i Kamieniu Krajeńskim. Podobnymi, stała się sieć dróg i ciągów komunikacyjnych, przecinająca niemal cały arkusz mapy.
Tabela 6. Obiekty mogące znacząco oddziaływać na środowisko
Lp.*
Miejscowość
Obiekt
1.
Kamień Krajeński
wyrobisko
2.
Nieżychowice
wyrobisko
3.
Ostrowite
wyrobisko
4.
Obrowo
wyrobisko
5.
Kęsowo
6.
Nowy Dwór
składowisko odpadów komunalnych
7.
Kamień Krajeński
składowisko odpadów komunalnych
* numeracja zgodna z numeracją na mapie
wyrobisko
21.
Augustowski B., 1977, Pomorze, PWN, Warszawa.
Choiński A., 1991, Katalog jezior Polski, cz. 1 – Pojezierze Pomorskie, Wyd. UAM, Poznań.
Gumiński R., 1948, Próba wydzielenia dzielnic rolniczo-klimatycznych w Polsce, Przegl. Meteorol.-Hydrol. 1.
Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie, Olsztyn.
Jańczak J., 1997, Atlas Jezior Polski, tom II Wyd. Naukowe Bogucki, Poznań.
Jereczek-Korzeniewska K., 2009, Komentarz do Mapy Hydrograficznej Polski w skali 1: 50 000,
N-33- 96-A Kamień Krajeński, POLKOM, Komorowo.
Kleczkowski A. S., 1990, Objaśnienia mapy obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych
(GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony, 1:500.000, IH IG AGH Kraków.
Kondracki J., 2000, Geografia fizyczna Polski, PWN, Warszawa.
Kondracki J., 1994, Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne, PWN, Warszawa.
Matuszkiewicz J.M., 1995: Krajobrazy roślinne i regiony geobotaniczne Polski, Wyd. Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków.
Mirowski Z., Witek T., 1979, Gleby i ich przydatność rolnicza, [w:] Pojezierze Kaszubskie, pod
red. B. Augustowskiego, GTN, Ossolineum.
Monitoring chemizmu gleb ornych w Polsce w latach 2005-2007, 2008, Instytut Nawożenia
i Gleboznawstwa, Państwowy Instytut badawczy w Puławach, Puławy.
Okołowicz W., Martyn D., 2000, Regiony klimatyczne Polski, [w:] Atlas geograficzny Polski,
Warszawa.
Paczyński B., 1995, Atlas hydrogeologiczny Polski. Cz. I, II, PIG, Warszawa.
Pomianowska H., Kachnic M., 2000, Mapa Hydrogeologiczna Polski w skali 1: 50 000, ark.
Kamień Krajeński (202), Zakład Geologii i Hydrogeologii IG UMK, Toruń.
Raport o stanie środowiska województwa pomorskiego według badań monitoringowych przeprowadzonych w 2007 roku, 2008, Inspekcja Ochrony Środowiska w Gdańsku, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Gdańsk.
Raport o stanie środowiska województwa pomorskiego według badań monitoringowych przeprowadzonych w 2009 roku, 2010, Inspekcja Ochrony Środowiska w Gdańsku, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Gdańsk.
Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego według badań monitoringowych przeprowadzonych w 2002 roku, 2003, Inspekcja Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz.
Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego według badań monitoringowych przeprowadzonych w 2004 roku, 2005, Inspekcja Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Bydgoszcz.
Szafer W., 1972, Podstawy geobotanicznego podziału Polski, [w:] Szata roślinna Polski, t.2, pod
red. W. Szafera, K. Zarzyckiego, PWN, Warszawa.
Wytyczne techniczne GIS-4 Mapa sozologiczna Polski w skali 1:50 000 w formie analogowej
i cyfrowej, 2005, GUGiK, Warszawa.
 Copyright by Katarzyna Jereczek-Korzeniewska
Uniwersytet Gdański