Siatka Lexisa - E-SGH

prof. dr hab. Irena E. Kotowska
dr Katarzyna Kocot-Górecka
dr Magdalena Muszyńska
mgr Wojciech Łątkowski
Wykład: poniedziałki, godz.15.20-17.00, sala 211,
budynek A
Zajęcia w laboratorium komputerowym:
sala 3d w budynku C i sala 235 w budynku G
Materiały do wykładu pod adresem:
http://www.e-sgh.pl/kocot-gorecka/4018
Program zajęć z demografii (120910)
Nr
Data
Tematyka wykładu
1.
29.09.14
2.
06.10.14
Wprowadzenie do problematyki badań demograficznych. Źródła informacji o zjawiskach
ludnościowych i ich pomiar. Zasady budowy podstawowych współczynników demograficznych.
Siatka Lexisa.
Analiza procesu tworzenia, rozwoju i rozpadu rodziny. Przemiany rodziny w Europie
3. L
13.10.14
Obliczanie współczynników demograficznych. Standaryzacja współczynników demograficznych.
4.
20.10.14
5. L
27.10.14
Płodność – analiza, przemiany płodności. Wybrane teorie płodności. Zróżnicowanie płodności
w Europie
Tablice trwania życia – zasady budowy tablic, analiza podstawowych parametrów tablic
6.
03.11.14
Stan zdrowia ludności i umieralność, przegląd podstawowych zagadnień współczesnych
7.
17.11.14
Pierwsze i drugie przejście demograficzne
8. L
24.11.14
Współczynnik przyrostu naturalnego. Koncepcja ludności zastojowej i ustabilizowanej. Prawo
Lotki
9.
01.12.14
Struktury demograficzne. Proces starzenia się ludności
10.
08.12.14
Metody prognozowania demograficznego. Podstawowe metody prognozowania ludności
(metoda składnikowa, prognozy stochastyczne).
11. L
15.12.14
Prognozowanie ludności metodą składnikową
12.
22.12.14
Migracje zewnętrzne i wewnętrzne: pomiar, wybrane teorie migracji, prawidłowości
współczesnych zmian
13.
12.01.15
Sytuacja demograficzna w świetle przewidywań stanu i struktur ludności - świat, Europa,
Polska. Społeczno-ekonomiczne konsekwencje zmian struktur wieku ludności
Literatura podstawowa:
• J.Z.Holzer, Demografia, PWE, Warszawa 2003.
• Kotowska I.E., J.Jóźwiak, 2012, Kotowska I.E., J.Jóźwiak, 2012,
Nowa demografia Europy a rodzina, Roczniki Kolegium Analiz
Ekonomicznych, Zeszyt 28/2012, 9-33.
• J. Kurkiewicz (red.), 2010, Procesy demograficzne i metody ich
analizy. Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków.
Literatura uzupełniająca:.
• I.E.Kotowska, J.Jóźwiak, A.Matysiak, A.Baranowska, 2008, Poland:
Fertility decline - a response to profound societal change and transformations in
the labour market?, w: T.Frejka, T.Sobotka, J.M.Hoem, L.Toulemon (eds.),
Childbearing Trends and Policies in Europe, Demographic Research, Vol. 19;
Article 22: 795-854
• M.Okólski, A.Fihel, 2012, Demografia. Współczesne zjawiska i teorie,
Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Frejka T., Sobotka T., 2008, Overview Chapter 1: Fertility in Europe.
Diverse, Delayed and below Replacement, in: Frejka T., Hoem J., Sobotka T.,
Toulemon L., Childbearing Trends and Policies in Europe, Demographic
Research, Vol. 19: 15-46.
• Sobotka T., Toulemon L., 2008, Overview Chapter 4: Changing Family and
Partnership Behaviour: Common Trends and Persistent Diversity across
Europe, in: Frejka T., Hoem J., Sobotka T., Toulemon L., Childbearing Trends
and Policies in Europe. An Overview, Demographic Research, Vol. 19: 85-138.
• European Commission, 2006, The Demographic Future of Europe – from
Challenge to Opportunity, Communication from the Commission, Brussels,
COM(2006) 571final.
Elementy oceny końcowej:
Zaliczenie przedmiotu:
• Obecności na zajęciach w laboratoriach (można mieć jedną
nieusprawiedliwioną nieobecności)
Egzamin
• Składa się z pytań otwartych, zadania z ćwiczeń i testu
• Zakres egzaminu obejmuje treść wykładów, ćwiczeń i odpowiednie
rozdziały z literatury obowiązkowej.
• Możliwość podniesienia oceny z egzaminu o 0,5 stopnia za obecności na
wykładach (można mieć jedną nieusprawiedliwioną nieobecności)
• Możliwość podniesienia oceny z egzaminu o 0,5 stopnia za przygotowanie
na ćwiczenia krótkiej prezentacji (w grupie 2 lub 3 osób)
Demografia
demos = lud, grapheia = opis
nauka o prawidłowościach rozwoju ludności w
konkretnych warunkach gospodarczych i
społecznych badanego regionu
opis procesu zmian stanu i struktury ludności,
uwarunkowania tych zmian i ich konsekwencje
WYKŁAD 1 (29.09.2014)
1. Proces reprodukcji ludności i jego
składowe
2. Źródła danych
3. Podstawowe współczynniki demograficzne
4. Siatka Lexisa
Ludność Polski w latach 1946-2013
38 533 tys.
2013: 38 496 tys.
23 336 tys. (60,5%)
2013: 23 274 tys.
15 197 tys.
2013: 15 222 tys.
Podstawowe informacje o rozwoju demograficznym Polski do 2013 roku,
GUS, materiał na konferencję prasową w dn.30.01.2014
Składowe dynamiki ludności
• Płodność
• Umieralność
• Migracje
stan ludności w momencie t = stan ludności w momencie t -1
+ urodzenia w okresie (t-1, t) - zgony w okresie (t-1, t) +
imigracje w okresie (t-1, t) - emigracje w okresie (t-1, t)
Zmienne zasobów – np. liczba ludności, kobiet, nowożeńców,
gospodarstw domowych, pomiar w ustalonym momencie czasu
Zmienne strumieni – zdarzenia zachodzące w tych zbiorowościach
(np. urodzenia, zgony), pomiar w ustalonym przedziale czasu
Podstawowe informacje o rozwoju demograficznym Polski do 2013 roku,
GUS, materiał na konferencję prasową w dn.30.01.2014
Podstawowe informacje o rozwoju demograficznym Polski do 2013 roku,
GUS, materiał na konferencję prasową w dn.30.01.2014
Typy struktur wieku ludności (G.Sundbärg, 1894)
przemiany struktur wieku w procesie przeobrażeń
reprodukcji ludności, teorie przejścia demograficznego
J.Z.Holzer, Demografia, 2003, s.134
Źródła informacji o ludności
• powszechne spisy ludności
• rejestracja bieżąca
• regularne badania oparte na próbach
reprezentatywnych
• specjalne badania ankietowe
Pomiar zmiennych demograficznych
Zmienne zasobów
Zmienne strumieni
• Wielkości absolutne
• Wielkości względne – ujawniają wzajemne relacje
zasobów i strumieni:
1. Zasób do zasobu
2. Strumień do strumienia
3. Strumień do zasobu
Metody analizy demograficznej:
• analiza poprzeczna (przekrojowa) - dotyczy
zdarzeń, które wystąpiły w danej populacji w
pewnym przedziale czasu
• analiza wzdłużna (kohortowa) - dotyczy
zdarzeń, które wystąpiły w jednej generacji
(kohorcie) w ciągu całego czasu istnienia tej
generacji (możliwość analizy natężenia i
kalendarza, czyli rozkładu zdarzeń w czasie)
Siatka Lexisa
Zbiorowość
zdarzeń II
rodzaju
C-P
Zbiorowość
zdarzeń III
rodzaju
A-P
Zbiorowość
zdarzeń I
rodzaju
C-A
C-A-P
Źródło: Caselli, G., J. Vallin, G. Wunsch, 2006, Demography. Analysis and Synthesis.
Elsevier
Siatka Lexisa
Osoby żyjące w
pewnym
momencie
=zbiorowość
żyjących II rodzaju
Linia wieku
C-P
Linia życia
A-P
Linia
obserwacji
C-A
C-A-P
Osoby, które
dożyły wieku x
ukończonych lat
= zbiorowość
żyjących I rodzaju
Źródło: Caselli, G., J. Vallin, G. Wunsch, 2006, Demography. Analysis and Synthesis. Elsevier
Literatura do wykładu 1
• J.Z.Holzer, Demografia, PWE, Warszawa 2003.
rozdz. 2, 3.1-3.3, 3,6-3.7
• J. Kurkiewicz (red.), 2010, Procesy demograficzne i
metody ich analizy. Uniwersytet Ekonomiczny w
Krakowie, Kraków. rozdz.1