Artykuł zawiera 49133 znaki ze spacjami + grafika

Transkrypt

DOBROSTAN A EDUKACJA
ROZDZIAŁ IV
1
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
Andrzej Frycz Modrzewski Krakow University, Poland
2
Krakowski Szkolny Ośrodek Sportowy w Krakowie
The Cracow School Sports Centre
EWA DYBIŃSKA1, ANNA KWIATKOWSKA-SKWARA2
Poziom aktywności fizycznej młodzieży akademickiej Krakowa
a stan wiedzy z zakresu kultury fizycznej z uwzględnieniem płci,
kierunku kształcenia oraz miejsca pochodzenia
The level of physical activity of students from Cracow
and the level of knowledge in the field of physical culture consulting
the gender, the major area of study and the birthplace
Słowa kluczowe: młodzież akademicka, aktywność fizyczna, stan wiedzy, kultura
fizyczna, płeć, kierunek kształcenia, miejsce pochodzenia
Key words: university students, physical activity, knowledge of physical culture, the
gender, the major area of study, the birthplace
Aktywność fizyczna to każdy ruch ciała wytwarzany przez mięśnie szkieletowe,
który wymaga wydatku energetycznego – w tym działań podejmowanych w czasie
pracy, gry, wykonywaniu prac domowych, podróży i angażowaniu się w zajęcia
rekreacyjne. Stanowi kluczowy i integralny składnik stylu życia. Bez niej niemożliwa jest jakakolwiek strategia zdrowia, jego utrzymania i pomnażania, a u dzieci –
prawidłowy rozwój. Aktywność fizyczna jest niezbędna człowiekowi na każdym
etapie jego życia i w każdej grupie wiekowej. Znaczenie ruchu zmienia się i ewaluuje wraz z wiekiem człowieka, zawsze jednak pozostaje jednym z głównych czynników warunkujących pole zdrowia.
Powszechnie wiadomo, że aktywność fizyczna odgrywa ważną rolę w zapobieganiu i wspomaganiu leczenia chorób przewlekłych, a regularne ćwiczenia fizyczne
korzystnie wpływają na organizm, funkcjonowanie umysłu i jednocześnie zmniejszają ryzyko zapadalności na choroby różnego typu.
Pojęcie „aktywność fizyczna” powszechnie używane bywa zamiennie z „aktywnością ruchową”. Także w literaturze przedmiotu nie jest ono jednoznacznie i stanowczo rozróżnione i definiowane. Na okoliczność omawianych badań, autorka
pracy opowiedziała się za terminem aktywność fizyczna. Jak podkreśla Z. Żukowska [1] termin ten używany jest od dawna w europejskim i światowym systemie
informacji, jako „physical activity” i wydaje się być bardziej komunikatywny i dość
jednoznacznie rozumiany.
J. Drabik [2] wyjaśnia, różnice między tymi dwoma pojęciami twierdząc, że
„w naukach o kulturze fizycznej chodzi o zwiększoną aktywność całego organizmu,
uwidocznioną głównie przez aktywność ruchu, utożsamianą z wykonywaniem ćwiczeń fizycznych – o aktywność fizyczną. Aktywność, o której mowa, jest ukierunkowana na aktywność człowieka, biologicznie i społecznie determinowaną potrzebę
podtrzymania homeostazy, zapewnienie morfologicznych, fizjologicznych, biochemicznych i psychologicznych warunków (...) rozwoju w ontogenezie” [3, s. 11].
Rozumiana tak aktywność fizyczna jest w „...odróżnieniu od aktywności ruchowej,
w której czynności ruchowe mogą być mechaniczne, automatyczne i bezmyślne –
celowo ukierunkowana. W naukach o kulturze fizycznej ukierunkowana jest przede
wszystkim na zdrowie, a tylko czasem – na wynik sportowy.” [3, s. 12]. J. Drabik
dalej rozwija [3], iż w aktywności ruchowej brak wytyczonego celu, charakterystycznego dla aktywności fizycznej, jakim w głównej mierze jest konkretny cel
zdrowotny (lub sportowy). Ponadto aktywność ta wymaga zaangażowania świadomości człowieka, co nie zawsze występuje w aktywności ruchowej.
W aktywności fizycznej chodzi o taki wydatek energetyczny, aby po pewnym
czasie skutkował on przede wszystkim efektami zdrowotnymi, ponieważ efekty te
stanowią o sensie kultury fizycznej [3]. Autor kontynuuje swoje rozważania na temat tych pojęć wyrażając pogląd, że aktywność ruchowa występuje „...dopóki nie
zaczniemy jej oceniać. Gdy wypełnimy ją ćwiczeniami fizycznymi lub przyłożymy
do niej miary fizyczne, to poprawniej będzie się nazywać aktywnością fizyczną.
Kierujemy tą aktywność poprzez jej objętość i intensywność wyrażoną jednostkami
fizycznymi” [2, s. 118].
W literaturze można spotkać wiele definicji tego terminu. Jedną z najczęściej
przytaczanych jest ta definiowana przez C. Caspersona i wsp. [4]. Według tych
autorów aktywność fizyczna to każda praca wykonywana przez mięśnie szkieletowe, która prowadzi do wydatku energetycznego powyżej poziomu spoczynkowego.
Kozłowski i Nazar [5] idą dalej uważając, iż aktywność fizyczną cechuje wysiłek
fizyczny, czyli praca mięśni szkieletowych wraz z całym zespołem towarzyszących
jej czynnościowych zmian w organizmie. Zarówno umiarkowane jak i intensywne
natężenie aktywności fizycznej przynosi korzyści zdrowotne.
Natomiast J. Barankiewicz [6, s. 11] pojmuje „…aktywność fizyczną, jako podejmowanie w ramach wypoczynku czynnego różnego rodzaju zabaw, ćwiczeń i
dyscyplin sportu, dla przyjemności, rekreacji i zdrowia, poprawy zdolności wysiłkowej, zdobywania specjalnych sprawności i umiejętności fizycznych, zapobiegania
powstawaniu chorób cywilizacyjnych (układu krążenia, ruchowego, oddechowego,
przeciwdziałaniu stresowi), zwiększeniu korzystnych wpływów na zdolność do
pracy fizycznej i umysłowej”.
56
Ewa Dybińska, Anna Kwiatkowska-Skwara
Jak powszechnie wiadomo, aktywność fizyczna istotnie wpływa na zdrowie
człowieka. J. Drabik [7] uważa, iż „...aktywność fizyczna stanowi kluczowy i integralny składnik stylu życia. Bez niej niemożliwa jest jakakolwiek strategia zdrowia,
jego utrzymania i pomnażania, a u dzieci – prawidłowy rozwój. Jej brak jest głównym i niezależnym czynnikiem ryzyka chorób krążenia” [7, s. 215]. Wiedza na ten
temat jest rozległa, lecz istnieje potrzeba uczenia się i nauczania korzystania z ruchu
dla pomnażania swojego zdrowia. Aktywność fizyczna pełni rolę integrującą w
budowie i realizacji modelu promocji zdrowia m. in. poprzez podnoszenie i utrzymanie poziomu sprawności fizycznej. Kształtowanie tej sprawności (poprzez aktywność fizyczną) w szkole jest łatwe, lecz utrzymanie jej przez całe życie – wydaje
się znacznie trudniejsze [7].
Natomiast Iwona Kiełbasiewicz – Drozdowska [8, s. 53] uważa, iż „...aktywność
fizyczna jest niezbędna człowiekowi na każdym etapie jego życia i w każdej grupie
wiekowej. Znaczenie ruchu zmienia się i ewaluuje wraz z wiekiem człowieka, zawsze jednak pozostaje jednym z głównych czynników warunkujących pole zdrowia”.
Podejmowanie przez człowieka aktywności fizycznej może mieć różne powody,
które ogólnie da się podzielić na:
 bezpośrednie (wiążą się z zaspokajaniem doraźnych potrzeb takich jak: zdobywanie pożywienia, pokonywanie przeszkód, unikanie zagrożeń itp.)
 oraz pośrednie, czyli te, których celem jest zwiększenie możliwości własnego
ciała, aby zaspokoić inne różnorodne potrzeby.
W przypadku powodów pośrednich należy dodać, że są możliwe jedynie w
przypadku ludzi, ponieważ wymaga myślenia w kategoriach przyczynowo – skutkowych [9].
Wyniki badań prowadzonych w wielu krajach wskazują, że jednym z podstawowych problemów zdrowia publicznego jest niski poziom aktywności fizycznej. Problem ten dotyczy zarówno osób dorosłych, jak również (co jest bardziej niepokojące) dzieci i młodzieży [10]. Zaistniała sytuacja skłoniła ekspertów z wielu krajów do
opracowania ogólnych zaleceń dotyczących podejmowania aktywności fizycznej,
korzystnie wpływającej na stan zdrowia jednostki i przyczyniających się do obniżenia ryzyka chorób związanych między innymi z małą aktywnością fizyczną. Jednym
z powodów takiego stanu można doszukiwać się w ciągle postępującym procesie
urbanizacji i automatyzacji oraz rozwoju techniki. Dzięki rozwojowi technologii
znacznie poprawiły się warunki życia ludzi. Powszechny dostęp do urządzeń elektronicznych (np. komputery, telewizja, telefony komórkowe oraz inne), spowodował
wydłużenie czasu spędzonego siedząc, który we wcześniejszych latach mógł być
poświęcony m.in. na aktywność fizyczną. Dotyczy to również dzieci, które mniej
czasu spędzają na „świeżym powietrzu”, a zdecydowanie więcej poświęcając się
statycznym czynnościom wykonywanym w domu [11].
Z danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wynika, iż niedostateczna aktywność fizyczna to jeden z 10 wiodących czynników ryzyka śmierci na całym
świecie i wykazano jej ciągłą tendencję wzrostową w wielu krajach. Poza tym jej
57
brak lub niedostatek jest głównym czynnikiem ryzyka chorób niezakaźnych tj. chorób układu krążenia, nowotworów i cukrzycy. Globalnie 1 na 4 osoby dorosłe nie
jest wystarczająco aktywny.
Równocześnie bardzo obszerny wachlarz możliwości spędzania czasu wolnego
powoduje, iż wybór form wymagających podjęcia wysiłku fizycznego, musi stale
konkurować z całą gamą często bardziej atrakcyjnych i przyjemnych pasywnych
form wypoczynku [12].
Aktywność fizyczna jest podstawowym sposobem poprawy zdrowia jednostek
w sensie fizycznym i umysłowym. Należy jednak pamiętać, iż efekty wywołane
przez ruch mają charakter odwracalny. Jedynie systematyczna aktywność jest narzędziem do utrzymania odpowiedniej sprawności fizycznej organizmu człowieka [12,
13]. Jak podkreśla Woynarowska [14, s. 313] „...aktywność fizyczna, w połączeniu
ze zdrowym żywieniem, jest jedną z podstawowych potrzeb człowieka oraz kluczowym warunkiem zachowania i wzmacniania zdrowia we wszystkich okresach życia". Potwierdza to J. Bielski (2005, s. 53), który uważa, iż „...tylko stała, systematyczna i optymalnie intensywna aktywność fizyczna stanowi warunek ciągłego podnoszenia na wyższy poziom nie tylko sprawności fizycznej, ale i walorów zdrowotnych organizmu".
Globalne zalecenia dotyczące aktywności fizycznej dla zdrowia [15] przyjmują
następujące zalecenia dla osób dorosłych w wieku 18 – 64 lat: co najmniej 150 minut umiarkowanej tlenowej aktywności fizycznej w ciągu tygodnia lub co najmniej
75 minut intensywnej aktywności fizycznej, jednorazowo podejmowana tlenowa
aktywność fizyczna powinna być wykonywana, przez co najmniej 10 minut, stopniowe wdrażanie czasu trwania tlenowej aktywności fizycznej do 300 minut
w tygodniu lub 150 minut intensywnej aktywności fizycznej w tygodniu, co najmniej 2 razy w tygodniu wykonywanie ćwiczeń siłowych angażujących duże grupy
mięśniowe.
Jako optymalny przyjmuje się model aktywności dla dorosłych typu 3 × 30 ×
130. Oznacza to, że dla podtrzymania zdrowia każdy człowiek powinien poddawać
swój organizm wysiłkowi, co najmniej 3 razy w tygodniu przez 30 minut, doprowadzając tętno do 130 uderzeń na minutę [16].
Młodzież studencka to specyficzna grupa społeczna, znajdująca się na ostatnim
etapie edukacyjnym. Należy umożliwić im kształtowanie postaw oraz zdobywanie
wiedzy potrzebnej do ich utrwalenia, aby w przyszłości mogli spełniać się zarówno
społecznie, zawodowo jak i rodzinnie [17]. W dobie postępującej cywilizacji i powszechnej dostępności mediów (telewizja, Internet) stały się one zajęciami konkurencyjnymi dla uprawiania aktywności fizycznej. Wynikiem takiego działania jest
wzrost sedentarnego trybu życia wśród młodzieży. Okres studiów wymaga od studentów spędzania dużej ilości czasu w pozycji siedzącej, zarówno podczas zajęć na
uczelni (wykłady, ćwiczenia) jak i w czasie samodzielnej pracy [18]. Jednocześnie
powszechnie wiadomo, iż siedzący tryb życia sprzyja rozwojowi chorób cywilizacyjnych.
W związku z powyższym zagadnienie dotyczące oceny poziomu aktywności fizycznej wybranej grupy społecznej, jaką była młodzież akademicka, stało się inspiracją dla Autorek do podjęcia szczegółowych badań w tym temacie.
58
CEL PRACY I PYTANIA BADAWCZE
Celem pracy była próba określenia związków pomiędzy poziomem aktywności
fizycznej młodzieży akademickiej Krakowa a stanem wiedzy z zakresu kultury fizycznej z uwzględnieniem płci, kierunku kształcenia oraz miejsca pochodzenia.
Szczegółowe pytania badawcze sformułowano następująco:
1. Jaki jest poziom ogólnej aktywności fizycznej (związanej z życiem codziennym, pracą i wypoczynkiem) studentek i studentów w odniesieniu
do uwarunkowań osobniczych i społeczno-środowiskowych?
2. Czy obserwuje się związki pomiędzy stanem wiedzy z zakresu kultury fizycznej, a poziomem aktywności fizycznej wśród badanych studentek i
studentów z uwzględnieniem płci, kierunku studiów i miejsca pochodzenia, a jeżeli tak to, w jakim stopniu?
MATERIAŁ I METODA BADAWCZA
Badaniami objęto młodzież akademicką z 7-miu wybranych uczelni Krakowa,
różniących się kierunkiem kształcenia. Były to następujące uczelnie wyższe: Uniwersytet Pedagogiczny, Akademia Górniczo – Hutnicza, Uniwersytet Rolniczy,
Uniwersytet Ekonomiczny, Akademia Muzyczna, Akademia Sztuk Pięknych oraz
Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kierunki kształcenia w wymienionych uczelniach były następujące: humanistyczne, techniczne, medyczne, przyrodnicze, rolnicze, społeczne (ekonomiczne) i nauki o sztuce.
Ogólna liczebność badanych wynosiła 595 osób, w tym 350 studentek i 245 studentów. Obserwacjami zostali objęci studenci zarówno I, II jak i III roku pochodzący z wybranych uczelni.
W celu oceny poziomu ogólnej aktywności fizycznej związanej z życiem codziennym, pracą i wypoczynkiem przez studentek i studentów z wybranych szkół
wyższych Krakowa, zastosowany został "Międzynarodowy Kwestionariusz Aktywności Fizycznej – IPAQ" [19] – wersja krótka, służący ocenie poziomu aktywności
fizycznej badanych w ciągu ostatnich 7 dni przed wypełnieniem kwestionariusza
[20]. Kwestionariusz ten jest w chwili obecnej najbardziej rekomendowaną i realną
metodą stosowaną w badaniach dużych populacji.
Krótki "Międzynarodowy Kwestionariusz Aktywności Fizycznej IPAQ" dotyczył wszystkich rodzajów aktywności fizycznej badanych związanych z:
 życiem codziennym,
 pracą,
 i wypoczynkiem.
Pod uwagę wzięto czynności związane z pracą zawodową, pracami wykonywanymi w domu, w jego otoczeniu, w przemieszczaniu się z miejsca na miejsce oraz w
czasie wolnym poświęconym ćwiczeniom, sportowi lub rekreacji. Pod uwagę brane
były jedynie czynności trwające co najmniej 10 minut (bez przerwy). Taka dawka
59
aktywności fizycznej traktowana była jako wysiłek. Przed przystąpieniem do wypełniania kwestionariuszy, wszystkim respondentom została wyjaśniona różnica
pomiędzy poszczególnymi rodzajami wysiłków. Kwestionariusz składał się z dwóch
części: krótkiej metryczki i części głównej. Część zasadnicza składała się z 7 pytań,
na podstawie, których można było uzyskać dane o poszczególnych rodzajach aktywności fizycznej, będącej składnikiem życia codziennego badanych. Pytania dotyczyły aktywności fizycznej podejmowanej w ciągu ostatniego tygodnia (7 dni) do
dnia badania.
Aby obliczyć współczynnik intensywności, odpowiadający wielokrotności
przemiany podstawowej (Metabolic Equivalent of Work – MET) każdy rodzaj aktywności wyrażony został w jednostkach MET – min/tydzień, który otrzymano
mnożąc współczynnik przypisany danej aktywności przez liczbę dni jej wykonywania w tygodniu oraz czas trwania w minutach w ciągu 1 dnia. Aktywność fizyczną
obliczono sumując wyniki każdego rodzaju aktywności fizycznej. W ten sposób
otrzymano średnią jednostkę aktywności fizycznej wyrażoną w jednostkach MET –
min/tydzień.
Na podstawie uzyskanych wyników badani zostali sklasyfikowani pod względem poziomu ogólnej aktywności fizycznej związanej z życiem codziennym, pracą
i wypoczynkiem [20], przyjmując następujące poziomy:
 Wysoki – zakwalifikowano osoby, które spełniają jeden z dwóch kryteriów:
 3 lub więcej dni intensywnego wysiłku fizycznego łącznie, co
najmniej 1500 MET – min/tydzień,
 7 lub więcej dni jakiejkolwiek kombinacji wysiłków (chodzenia,
umiarkowanych lub intensywnych wysiłków) przekraczających
3000 MET – min/tydzień.
 Wystarczający – zakwalifikowano osoby, które spełniają jedno z poniższych
trzech kryteriów:
 3 razy lub więcej dni intensywnych wysiłków fizycznych niemniej
niż 20 minut dziennie,
 5 lub więcej dni umiarkowanych wysiłków lub chodzenia niemniej
niż 30 minut dziennie,
 5 lub więcej dni którejkolwiek kombinacji aktywności fizycznej
(chodzenie, umiarkowany lub intensywny wysiłek) przekraczającej 600 MET – min/tydzień.
 Niewystarczajacy – całkowity brak aktywności fizycznej lub aktywność fizyczna na poziomie 600 MET – min/tydzień (osoby niespełniające warunków dla poziomu wysokiego i wystarczającego).
W celu oceny poziomu wiedzy z zakresu kultury fizycznej badanych studentów
i studentek zastosowany został "Test wiadomości z zakresu kultury fizycznej dla
studentów". Test Wiadomości powstał na kanwie „Testu wiadomości na temat kultury fizycznej dla uczniów kończących szkołę ponadpodstawową” autorstwa K.
Górnej [21]. Modyfikacja testu dokonana przez autorki badań polegała na zmianie
60
treści pytań skierowanych do uczniów, na pytania odnoszące się do młodzieży akademickiej oraz uzupełniony został dodatkowymi pytaniami.
Przedstawione narzędzie badawcze składało się z dwóch części:
 pytań właściwych
 oraz krótkiej metryczki .
Część główna zawierała 33 pytania, sprawdzające poziom wiedzy z zakresu kultury fizycznej, jaki posiadają studentki i studenci na etapie kształcenia akademickiego, to jest po zakończeniu edukacji szkolnej.
Każde pytanie w teście punktowane było w następujący sposób:
 odpowiedź prawidłowa – 1 pkt.,
 odpowiedź błędna lub niewyczerpująca – 0 pkt.
W przypadku pytań 15 i 21 o przyznaniu punktów decyduje właściwe uzasadnienie odpowiedzi.
Pytania w „Teście wiadomości z zakresu kultury fizycznej dla studentów" odnosiły się do następujących zagadnień:
 znaczenia aktywności fizycznej i mechanizmów jej wpływu na organizm
człowieka,
 doboru ćwiczeń kształtujących zdolności motoryczne i umiejętności samokontroli przy wykonywaniu ćwiczeń fizycznych,
 wiadomości o bezpieczeństwie, higienie i kulturze uczestnictwa w różnych
formach aktywności fizycznej,
 znajomości pojęć, przepisów i zasad organizacji w sferze kultury fizycznej.
Wynik testu stanowił sumę punktów, jaką uzyskał ankietowany odpowiadając na
wszystkie pytania Testu Wiadomości [21]. Maksymalna możliwa ilość punktów,
którą można było osiągnąć za poprawne odpowiedzi wynosiła 51 punktów (suma
punktów nie była równa ilości pytań, ponieważ niektóre pytania składały się z kilku
podpunktów, których odpowiedzi także były punktowane). Wyniki "Testu wiadomości z zakresu kultury fizycznej dla studentów" przeliczono na skalę stenową [22]
i na podstawie uzyskanych wyników respondenci zostali sklasyfikowani pod względem poziom ich wiedzy z zakresu kultury fizycznej. Przyjęto zatem następujące
poziomy:
 poziom niski – od 0 do 15 punktów,
 poziom średni – od 16 do 35,
 poziom wysoki – od 36 do 51 punktów.
Analiz związków pomiędzy poziomem aktywności fizycznej, a takimi zmiennymi jak: płeć, kierunek kształcenia, miejsce pochodzenia badanych dokonano za
pomocą nieparametrycznego testu χ2–kwadrat. W celu określenia współzależności
pomiędzy poziomem wiedzy z zakresu kultury fizycznej (badanej za pomocą Testu
Wiadomości), a poziomem aktywności fizycznej (badanej Międzynarodowym Kwestionariuszem Aktywności Fizycznej – IPAQ) młodzieży akademickiej z uwzględnieniem płci, kierunku studiów oraz miejsca pochodzenia (wieś, miasto), zastoso61
wany został nieparametryczny test korelacji rho Spearmana. Za istotnie statystycznie
uznano wartości statystyczne dla p<0,05.
WYNIKI BADAŃ
Odpowiadając na postawione pierwsze pytanie badawcze dotyczące poziomu
ogólnej aktywności fizycznej (związanej z życiem codziennym, pracą
i wypoczynkiem) studentek i studentów w odniesieniu do uwarunkowań osobniczych i społeczno-środowiskowych dokonano szczegółowych analiz w tym zagadnieniu.
Tabela I. Charakterystyka statystyczna wyników testu IPAQ
a płeć badanej młodzieży [MET – min/tydzień]
Statystyczna wartości Testu IPAQ
[MET – min/tydzień]
Me
Min
Max
SD
Kobiety
3339,05 2488,50 0,00 16662,00 3124,06
Mężczyźni 3874,23 2772,00 0,00 44478,00 4239,96
( ) – średnia wartość ogólnej aktywności fizycznej wyrażona w jednostkach MET–
min/tydzień (średnia arytmetyczna)
Płeć
Dokonując analiz statystycznych wyników testu IPAQ stwierdzono (tab. I), że
mężczyźni uzyskali wyższe rezultaty średniej wartości ogólnej aktywności fizycznej
podejmowanej w ciągu tygodnia (3874,23 MET – min/tydzień) aniżeli kobiety
(3339,05 MET – min/tydzień).
Tabela II. Poziom ogólnej aktywności fizycznej a płeć badanych
Poziom aktywności fizycznej
(MET – min/tydzień)
Wysoki
Wystarczający
Niewystarczający
Ogółem
62
K
Płeć
M
N
%
N
140
40,00
110
161
46,00
99
49
14,00
36
350
100
245
chi2(2) = 1,903; p = 0,386
%
44,90
40,41
14,69
100
Ogółem
N
%
250
42,02
260
43,69
85
14,29
595
100
Rycina 1. Poziom ogólnej aktywności fizycznej a płeć badanych
Analizując dane zawarte w tabeli II i ryc. 1, stwierdzono, że nie wykazano znaczących różnic w poziomie aktywności fizycznej badanych z obu grup.
Mężczyźni częściej kwalifikowani byli w grupie osób podejmujących wysiłek
w stopniu wysokim (w 44,90%) aniżeli kobiety (40,00%). Z kolei studentki częściej
prezentowały stopień aktywności fizycznej wystarczający (46,00%) w odniesieniu
do studentów (40,41%). Zarówno w grupie studentek jak i studentów, niewielki
odsetek badanych podejmuje wysiłek fizyczny na poziomie niewystarczającym
(około 14% w obu badanych grupach).
Nie stwierdzono istotnych statystycznie związków w omawianym zagadnieniu
biorąc pod uwagę płeć badanych.
Tabela III. Charakterystyka statystyczna wyników testu IPAQ
badanej młodzieży a kierunek kształcenia [MET – min/tydzień]
Statystyczna wartości testu IPAQ
Me
Min
Max
SD
HUM
3888,11 2745,50 0,00 20853,00 4163,48
TECH
2837,43 2346,00 0,00 19884,00 2849,67
MED
5749,48 5264,50 0,00 16158,00 3862,72
PRZYR
2902,32 2359,50 0,00 12078,00 2522,49
ROL
3121,67 2044,00 0,00 15114,00 3138,03
SPOŁ
3752,45 2466,00 0,00 44478,00 4778,94
SZTUKA
3855,68 2812,50 0,00 20743,00 4098,87
min/tydzień
Kierunek kształcenia
63
Dokonując analiz statystycznych wyników Międzynarodowego Kwestionariusza
Aktywności Fizycznej (IPAQ) – biorąc pod uwagę kierunek kształcenia wykazano
(tab. III), że studenci kierunków medycznych uzyskali zdecydowanie najwyższe
wyniki średniej wartości ogólnej aktywności fizycznej (5749,48 MET –
min/tydzień), natomiast najniższe studenci nauk technicznych (2837,43 MET –
min/tydzień).
Tabela IV. Poziom ogólnej aktywności fizycznej
a kierunek kształcenia badanych
(MET
min/tydzień)
Kierunek
HUM
TECH
MED
PRZYR
ROL
SPOŁ
SZTUKA Ogółem
N
%
N
%
N
%
N
%
N
%
N
%
N
%
N
%
Wysoki
21
38,89
41
36,94
45
66,18
37
38,54
18
35,29
49
42,61
39
39,00
250
42,02
Wystarczający
25
46,30
45
40,54
21
30,88
44
45,83
23
45,10
57
49,57
45
45,00
260
43,69
Niewystarczający
8
14,81
25
22,52
2
2,94
15
15,63
10
19,61
9
7,83
16
16,00
85
14,29
Ogółem
54
100
111
100
68
100
96
100
51
100
115
100
100
100
595
100
chi2(12) = 31,06; p = 0,001
Rycina 2. Poziom ogólnej aktywności fizycznej
a kierunek kształcenia badanych
64
W prezentowanych w tabeli IV i rycinie 2 danych wynika, iż wykazano statystycznie istotne związki (p=0,001) pomiędzy studentami poszczególnych kierunków
kształcenia, a poziomem podejmowanej przez nich ogólnej aktywności fizycznej.
Wysoki poziom wysiłku fizycznego wykazali najczęściej studenci kierunków
medycznych (66,18%), natomiast studenci pozostałych kierunków kształcenia najczęściej podejmowali aktywność fizyczną w stopniu wystarczającym (od 40,54% do
49,57%). Najmniejszy odsetek badanych podejmuje aktywność fizyczną na poziomie niewystarczającym, z tym, że studenci kierunków technicznych (22,52%) i
rolniczych (19,61%) w największym odsetku.
Tabela V. Charakterystyka statystyczna wartości testu IPAQ
badanej młodzieży a miejsce pochodzenia [MET – min/tydzień]
Statystyczna wartości testu IPAQ
Me
Min
Max
SD
Wieś
3245,86 2119,50 0,00 19884,00 3363,30
Miasto
3949,51 2853,00 0,00 44478,00 4109,09
min/tydzień (średnia arytmetyczna)
Miejsce pochodzenia
Z analiz średnich wartości tygodniowej aktywności fizycznej – biorąc pod uwagę pochodzenie badanych – (tab. V) wynika, iż studenci wywodzący się ze środowiska miejskiego podejmowali czynności wymagające większego wysiłku (3949,51
MET–min/tydzień), aniżeli studenci pochodzący ze wsi (3245,86 ME –min/tydzień).
Tabela VI. Poziom ogólnej aktywności fizycznej
a miejsce pochodzenia badanych
Miejsce pochodzenia
Miasto
Ogółem
N
%
N
%
N
%
92
36,80 158 45,80 250
42,02
120 48,00 140 40,58 260
43,69
38
15,20
47
13,62
85
14,29
250
100
345
100
595
100
chi2(2) = 8,964; p = 0,011
(MET – min/tydzień)
Wysoki
Wystarczający
Niewystarczający
Ogółem
Wieś
65
Rycina 3. Poziom ogólnej aktywności fizycznej a miejsce pochodzenia badanych
Na podstawie danych zawartych w tabeli VI i rycinie 3, stwierdzono, iż najwięcej badanych pochodzących ze środowiska miejskiego (45,80%), sklasyfikowanych
zostało w grupie osób podejmujących wysiłek fizyczny na poziomie wysokim, natomiast najwięcej studentów pochodzących ze środowiska wiejskiego na poziomie
wystarczającym (48,00%). W obu badanych grupach niewielki odsetek podejmuje
aktywność fizyczną na poziomie niewystarczającym (odpowiednio wieś – 15,20%
oraz miasto – 13,62%).
Stwierdzono istotne statystycznie związki (p=0,011) w podejmowaniu aktywności fizycznej pomiędzy studentami wywodzącymi się ze wsi i miasta, na korzyść
respondentów z miasta.
W dalszej kolejności opracowania materiału badawczego dokonano analiz
związków pomiędzy poziomem wiedzy z zakresu kultury fizycznej, a takimi zmiennymi jak: płeć, kierunek kształcenia oraz środowisko pochodzenia (wieś, miasto)
młodzieży akademickiej.
Na wstępie analiz dokonano charakterystyki statystycznej wartości surowych
wyników Testu Wiadomości badanej młodzieży (w teście można było otrzymać od
0 do 51 pkt.).
Tabela VII. Charakterystyka statystyczna wyników Testu Wiadomości
z zakresu kultury fizycznej badanej młodzieży biorąc pod uwagę płeć
Test Wiadomości
Me Min Max SD
Kobiety
26 27
3
40
6
Mężczyźni
27 28
5
40
7
( ) – średnia ilość punktów zdobyta w Teście Wiadomości (wyrażony za pomocą średniej
arytmetycznej)
Płeć badanych
66
Na podstawie analiz statystycznych wyników Testu Wiadomości stwierdzono
(tab. VII), że średnia ilość punktów, biorąc pod uwagę płeć, zdobyta przez badanych
z obu grup nie różnicuje ich w tym względzie, ponieważ kobiety średnio uzyskiwały
26 pkt., a mężczyźni 27 pkt.
Tabela VIII. Charakterystyka statystyczna wyników Testu Wiadomości
z zakresu kultury fizycznej badanej młodzieży a kierunek kształcenia
Test Wiadomości
Me
Min Max
SD
HUM
25
26
3
38
6,44
TECH
27
28
4
39
6,60
MED
29
30
10
40
5,75
PRZYR
27
28
5
38
6,09
ROL
26
27
6
38
7,13
SPOŁ
27
28
8
40
6,59
SZTUKA
24
25
3
38
6,76
arytmetycznej)
Kierunek studiów
Dokonując analiz statystycznych wyników Testu Wiadomości, biorąc pod uwagę
kierunek kształcenia, wykazano (tab. VIII), że najwyższą wartość średniej ilości
punktów (29 pkt.) uzyskali studenci kierunków medycznych uzyskali, natomiast
najniższą studenci nauk o sztuce (24 pkt.).
Tabela IX. Charakterystyka statystyczna wyników Testu Wiadomości
z zakresu kultury fizycznej badanej młodzieży a miejsce pochodzenia
Test Wiadomości
Me Min Max
SD
Wieś
27
28
6
40
6,04
Miasto
27
28
3
40
6,88
arytmetycznej)
Miejsce pochodzenia
Na podstawie analiz statystycznych wyników Testu Wiadomości wykazano (tab.
IX), że średnia ilość punktów zdobyta przez badanych, biorąc pod uwagę miejsce
pochodzenia (miasto – wieś), nie różnicowała ich w tym względzie, ponieważ badani z obu grup uzyskiwali średnio 27 pkt.
W dalszej kolejności analiz wyniki Testu Wiadomości – przedstawione według
przyjętych wcześniej kryteriów (poziom niski, średni i wysoki) – odniesiono
uwzględnianych zmiennych: płci, kierunku kształcenia oraz miejsca pochodzenia.
67
Tabela X. Wyniki poziomu wiedzy (Test Wiadomości)
z zakresu kultury fizycznej a płeć badanych
Poziom wiedzy
Niski
Średni
Wysoki
Ogółem
K
Płeć
M
N
%
N
%
136
38,93
82
33,44
191
54,43
125 51,03
23
6,64
38
15,53
350
100
245
100
chi2(2) = 12,716 p=0,002
Ogółem
N
%
218
36,64
316
53,11
61
10,25
595
100
Rycina 4. Wyniki poziomu wiedzy (Test Wiadomości)
z zakresu kultury fizycznej a płeć badanych
Badając zależności pomiędzy poziomem deklarowanej przez młodzież akademicką wiedzy z zakresu kultury fizycznej (tab. X, ryc. 4) a zmienną osobniczą jaką
jest płeć można zauważyć, iż wykazano wysokie związki istotne statystycznie
(p=0,002) w omawianym zagadnieniu. Ponad 50% zarówno kobiet (54,43%) jak i
mężczyzn (51,03%) prezentowało średni poziom wiedzy, natomiast wysoki poziom
niewielki odsetek badanych (15,53% mężczyzn i 6,64% kobiet). Wiedzę na temat
kultury fizycznej na poziomie niskim posiada nieco więcej studentek (38,93%) aniżeli studentów (33,44%).
68
Tabela XI. Wyniki poziomu wiedzy (Test Wiadomości)
z zakresu kultury fizycznej a kierunek kształcenia badanych
Kierunek
Poziom
HUM
TECH
MED
PRZYR
ROL
SPOŁ SZTUKA Ogółem
wiedzy
Niski
Średni
Wysoki
Ogółem
N
24
27
3
54
%
44,44
50,00
5,56
100
N
44
56
11
111
%
39,64
50,45
9,91
100
N
17
37
14
68
%
25,00
54,41
20,59
100
N
32
53
11
96
%
33,33
55,21
11,46
100
N
20
26
5
51
%
39,22
50,98
9,80
100
N
36
66
13
115
%
31,30
57,39
11,30
100
N
45
51
4
100
%
45,00
51,00
4,00
100
N
218
316
61
595
%
36,64
53,11
10,25
100
chi2(11) = 19,988; p=0,029
z zakresu kultury fizycznej a kierunek kształcenia
Analizując współzależności pomiędzy poziomem wiedzy badanych, a zmienną
jaką był kierunek kształcenia wykazano istotne statystycznie związki (p=0,029) w
obszarze tych czynników (tab. XI, ryc. 5).
Najwięcej badanych ze wszystkich branych pod uwagę kierunków kształcenia
(od 50,00% – 57,39%) prezentowało średni poziom wiedzy z zakresu kultury fizycznej. Znaczny odsetek respondentów prezentowało też niski poziom wiedzy (od
25% nauki medyczne po 44,44% nauki humanistyczne i 45,00% nauki o sztuce);
natomiast wysoki poziom w największym wymiarze charakteryzował studentów
kierunków medycznych (20,59%).
69
Tabela XII. Wyniki poziomu wiedzy (Test Wiadomości)
z zakresu kultury fizycznej a miejsce pochodzenia badanych
Poziom wiedzy
Niski
Średni
Wysoki
Ogółem
Miejsce pochodzenia
Miasto
N
%
N
%
99
39,60
119
34,49
129
51,60
187
54,21
22
8,80
39
11,30
250
100
345
100
chi2(2) = 2,104; p=0,349
Wieś
Ogółem
N
%
218 36,64
316 53,11
61
10,25
595
100
z zakresu kultury fizycznej a miejsce pochodzenia
Analizując dane zawarte w tabeli XII. i rycinie 6., dotyczące związków pomiędzy poziomem wiedzy z zakresu kultury fizycznej, a miejscem pochodzenia młodzieży stwierdzono, iż zmienna ta nie wpływała istotnie na zasób wiedzy młodzieży
akademickiej. Najwięcej badanych, zarówno ze środowiska miejskiego (54,21%) jak
i wiejskiego (51,60%) prezentowało średni poziom wiedzy na temat zagadnień dotyczących kultury fizycznej, natomiast poziom wysoki młodzież ze środowiska
wiejskiego w nieco większym wymiarze (39,60%) aniżeli niż z miejskiego
(34,49%).
Dokonując rozwiązania zasadniczego problemu badawczego przeprowadzono
analizy współzależności pomiędzy stanem wiedzy z zakresu kultury fizycznej (badanej za pomocą Testu Wiadomości) a poziomem aktywności fizycznej młodzieży
akademickiej (diagnozowanej za pomocą Międzynarodowego Kwestionariusza
Aktywności Fizycznej – IPAQ) z uwzględnieniem płci, kierunku kształcenia oraz
miejsca pochodzenia. W tym celu zastosowany został nieparametryczny test korela-
70
cji rho Spearmana. Za istotnie statystycznie uznano wartości statystyczne dla
p<0,05.
Tabela XIII. Korelacja rho Spearmana pomiędzy poziomem wiedzy z zakresu
kultury fizycznej (Test Wiadomości), a poziomem aktywności fizycznej (test
IPAQ) badanych studentów z uwzględnieniem płci
rho Spearmana
Płeć
K
M
,160**
,075
*p <0,05; **p <0,001
W wyniku analiz korelacji rho Spearmana (tab. XIII), biorąc pod uwagę płeć,
pomiędzy poziomem wiedzy z zakresu kultury fizycznej – wyrażonej wartościami
wyników Testu Wiadomości, a poziomem aktywności fizycznej – wyrażonej, za
pomocą wyników Międzynarodowego Kwestionariusza Aktywności Fizycznej
(IPAQ), stwierdzono istnienie tylko wśród kobiet dodatnich, bardzo słabych związków korelacyjnych na poziomie istotności (p<0,001). Natomiast wśród mężczyzn
nie wykazano zależności w omawianym zagadnieniu.
Można więc sugerować, iż w grupie studentek w niewielkim stopniu wraz ze
wzrostem wyniku Testu Wiadomości wzrasta wynik testu IPAQ.
Z prezentowanych analiz wynika, że płeć nie wpływa znacząco na występowanie
związków w omawianym zagadnieniu, jedynie w bardzo niewielkim stopniu u studentek.
Tabela XIV Korelacja rho Spearmana pomiędzy poziomem wiedzy
z zakresu kultury fizycznej (Test Wiadomości),
a poziomem aktywności fizycznej (test IPAQ) badanych
z uwzględnieniem kierunku kształcenia
Kierunek kształcenia
HUM TECH MED PRZYR ROL SPOŁ SZTUKA
rho Spearmana
,134 ,258** -,117 -,041
,082 ,114
,126
*p <0,05; **p <0,001
Jak wynika z danych liczbowych zawartych w tabeli XIV, dotyczących korelacji
pomiędzy stanem wiedzy a poziomem aktywności fizycznej z uwzględnieniem kierunku studiów, można zauważyć, iż w przeważającej większości przypadków nie
ujawniły się zależności istotne statystycznie (pomiędzy tymi zmiennymi). Wyjątek
stanowili studenci kierunków technicznych, gdzie wykazano słabą zależność statystyczną na poziomie istotności p<0,001.
Można więc sądzić, iż jedynie w tej grupie studentów wraz ze wzrostem wiedzy
o zagadnieniach odnoszących się do kultury fizycznej wzrastał poziom aktywności
fizycznej. W przypadku pozostałych kierunków kształcenia nie wykazano takich
zależności.
71
Tabela XV. Korelacja rho Spearmana pomiędzy poziomem wiedzy
z zakresu kultury fizycznej (Test Wiadomości),
a poziomem aktywności fizycznej badanych (test IPAQ)
z uwzględnieniem miejsca pochodzenia
Miejsce pochodzenia
Wieś
Miasto
rho Spearmana
,157*
,098
*p <0,05; **p <0,001
W wyniku analiz współzależności pomiędzy stanem wiedzy a poziomem aktywności fizycznej młodzieży z uwzględnieniem miejsca pochodzenia (tab. XV), wykazano bardzo słabe istotnie statystycznie korelacje jedynie w przypadku studentów
pochodzących ze środowiska wiejskiego (na poziomie p<0,05). Wśród studentów
wywodzących się z miasta nie wykazano takich zależności.
Można więc uznać, iż wśród studentów pochodzących ze wsi wraz ze wzrostem
poziomu wiedzy na temat kultury fizycznej wzrasta (lecz w niewielkim stopniu)
poziom aktywności fizycznej, natomiast nie stwierdzono takiego związku w przypadku młodzieży ze środowiska miejskiego.
PODSUMOWANIE
Pierwszym zagadnieniem mieszczącym się w obszarze zainteresowań badawczych autorek, było określenie poziomu ogólnej aktywności fizycznej związanej z
życiem codziennym, pracą i wypoczynkiem badanej młodzieży akademickiej. Analiz dokonano za pomocą Międzynarodowego Kwestionariusza Aktywności Fizycznej IPAQ (wersja krótka), który w chwili obecnej jest najbardziej rekomendowaną i
realną metodą badania aktywności fizycznej dużej populacji [20]. Każdy rodzaj
podejmowanej aktywności, wyrażony został w jednostkach MET – min/tydzień, a
następnie uzyskane wyniki pozwoliły na przyporządkowanie poziomu aktywności
fizycznej badanej młodzieży do jednej z trzech kategorii: poziom wysoki, wystarczający i niewystarczający. Zasadniczych analiz związków dokonano pomiędzy
poziomem aktywności fizycznej badanych, a takimi zmiennymi jak: płeć, kierunek
kształcenia i miejsce pochodzenia badanych.
W świetle uzyskanych wyników badań własnych stwierdzono, że poziom podejmowanej, na co dzień aktywności fizycznej mężczyzn nie różnił się istotnie statystycznie od poziomu kobiet. Poziom wysoki osiągnęło 44,90% studentów i niewiele mniejszy odsetek studentek – 40,00%, natomiast wystarczający nieco więcej
kobiet (46,00%) aniżeli mężczyzn (40,41%).
W przypadku pozostałych zmiennych kierunku kształcenia (p=0,001) oraz miejsca pochodzenia (p=0,011) wykazano istotne statystycznie związki w analizowanym
zagadnieniu. Młodzież z większości branych pod uwagę kierunków kształcenia
charakteryzował najczęściej wystarczający poziom aktywności fizycznej, z wyjątkiem słuchaczy nauk medycznych, wśród których aż 66,18% z nich uzyskało po72
ziom wysoki. W przypadku miejsca pochodzenia, studenci z miasta deklarowali
podejmowanie aktywności fizycznej najczęściej na poziomie wysokim (45,80%),
natomiast ze wsi na poziomie wystarczającym (48,00%).
Chcąc ocenić wyniki badań własnych na temat poziomu podejmowanej (przez
krakowskich studentów) ogólnej aktywności fizycznej odniesiono je do obserwacji
E. Niźnikowskiej i wsp. [23] przeprowadzonych wśród studentów Białej Podlaskiej.
Wydaje się, iż młodzież akademicka z Krakowa osiągnęła w tym względzie wyższy
poziom, bowiem jak wskazały wyniki badań porównawczych, ponad połowę studentów charakteryzował umiarkowany poziom (57,9 %) aktywności fizycznej, a znacznie mniej (niż krakowscy studenci) 30,0% osiągnęło wysoki poziom. Porównywalny, do badań autorki, odsetek studentów z Białej Podlaskiej (12,4%) uzyskał niski
poziom aktywności fizycznej.
Podobnie w odniesieniu do wyników badań J. Bergiera i wsp. [24] przeprowadzonych wśród dużej populacji studentów z wybranych uczelni w Polsce, rezultaty
badań autorek okazały się korzystniejsze, bowiem w obserwacjach porównawczych
największą grupę (43,6%) badanych charakteryzował umiarkowany (wystarczający)
poziom codziennej aktywności fizycznej, natomiast wysoki mniej bo 35,5%, a najmniejsza grupa respondentów charakteryzowała się najniższą aktywnością ruchową
20,8%.
Natomiast mniej korzystne rezultaty osiągnęła krakowska młodzież (bez względu na płeć) w porównaniu z ukraińskimi studentami [25], bowiem największą grupę
badanych – 50,2%, stanowili studenci, którzy osiągnęli wysoki poziom aktywności
fizycznej. Na poziomie wystarczający sklasyfikowanych zostało 44,6% badanych, a
zaledwie 5,2% charakteryzował niewystarczający poziom ogólnej aktywności fizycznej.
Również wyższy poziom w omawianym aspekcie, w porównaniu z krakowską
młodzieżą, wykazano wśród czeskich studentów, bowiem w badaniach porównawczych (bez względu na płeć), największą grupę (66,8%) respondentów charakteryzował poziom wysoki ogólnej aktywności, wystarczający osiągnął mniejszy odsetek,
bo 27,4%, a najmniejszą grupę stanowili badani sklasyfikowani na poziomie niskim
–5,8% [26].
Kolejnym analizowanym problemem badawczym była ocena poziomu wiedzy
młodzieży akademickiej Krakowa z zakresu kultury fizycznej, dokonana za pomocą
„Testu Wiadomości”. Test ten dotyczył następujących zagadnień:
 znaczenia aktywności fizycznej i mechanizmów jej wpływu na człowieka,
 umiejętności doboru ćwiczeń dla kształtowania zdolności motorycznych i
umiejętności samokontroli przy wykonywaniu ćwiczeń fizycznych,
 wiadomości o bezpieczeństwie, higienie,
 kultury uczestnictwa w różnych formach aktywności fizycznej,
 znajomości pojęć, przepisów i zasad organizacji w sferze kultury fizycznej.
73
W wyniku dokonanych analiz wyodrębniono następujące 3 poziomy wiedzy z
zakresu kultury fizycznej: niski, średni, wysoki. Analiz dokonano w odniesieniu do
uwarunkowań osobniczych i społeczno-środowiskowych.
Otrzymane wyniki pozwoliły zaważyć, iż zarówno płeć (p=0,002) jak i kierunek
kształcenia (p=0,029) okazały się zmiennymi różnicującymi badanych w omawianym zagadnieniu. W świetle uzyskanych wyników badań ustalono, że największy
odsetek respondentów, tak kobiet (54,43%) jak i mężczyzn (51,03%), charakteryzował średni poziom wiedzy z zakresu kultury fizycznej. Do poziomu niskiego zakwalifikowano mniejszy odsetek respondentów (więcej studentek 38,93% aniżeli
studentów 33,44%). Natomiast poziom wysoki wiedzy prezentowała bardzo niewielka grupa badanych (więcej mężczyzn 15,53% aniżeli kobiet 6,64%).
Badani ze wszystkich branych pod uwagę kierunków kształcenia również charakteryzował średni poziom wiedzy z zakresu kultury fizycznej (od 50,00% do
57,39%). Natomiast wysoki poziom uzyskał niewielki odsetek badanych (4,00% do
20,59%) w tym w największym wymiarze studenci kierunków medycznych
(20,59%), co można tłumaczyć wyższym nasyceniem w programie kształcenia treściami z zakresu zachowań prozdrowotnych. Podobne rezultaty stwierdzono w
przypadku miejsca pochodzenia, bowiem w większości studenci zarówno z miasta
(54,21%) jak i ze wsi (51,60%) posiadają wiedzę na poziomie średnim. Wysoki
poziom osiągnęła w niewiele większym odsetku młodzieży z miasta (11,30%) aniżeli ze wsi (8,80%).
Zasadniczym analizowanym zagadnieniem dotyczącym problemu badawczego
była próba oceny współzależności pomiędzy stanem wiedzy z zakresu kultury fizycznej a poziomem codziennej aktywności fizycznej krakowskiej młodzieży akademickiej, z uwzględnieniem zmiennej osobniczej (płci), kierunku kształcenia oraz
środowiska (miasto – wieś). Poziom wiedzy badanej młodzieży został określony za
pomocą „Testu wiadomości z zakresu kultury fizycznej dla studentów”, a następnie
przyporządkowany do jednego z trzech poziomów: niskiego, średniego i wysokiego.
Natomiast poziom aktywności fizycznej studentek i studentów określony został za
pomocą Międzynarodowego Kwestionariusza Aktywności Fizycznej IPAQ i także
wyrażony został według następujących kryteriów – poziom wysoki, wystarczający i
niewystarczający.
W wyniku dokonanych analiz w obszarze uwzględnianych zmiennych w przypadku płci stwierdzono, bardzo słabe zależności (p<0,001) i to tylko w odniesieniu
do badanych kobiet, natomiast wśród mężczyzn nie wykazano istotnych związków.
Biorąc pod uwagę kierunek kształcenia stwierdzono jedynie wśród studentów
kierunków technicznych słabą zależność statystyczną (na poziomie istotności
p<0,001) pomiędzy poziomem wiedzy z zakresu kultury fizycznej, a poziomem
aktywności fizycznej. W przypadku miejsca pochodzenia wykazano pomiędzy tymi
zmiennymi bardzo słabe związki na poziomie (p<0,05) wśród młodzieży pochodzącej ze wsi.
74
WNIOSKI
Dokonując szczegółowych analiz na temat próby określenia związków pomiędzy
poziomem aktywności fizycznej młodzieży akademickiej Krakowa a stanem wiedzy
z zakresu kultury fizycznej z uwzględnieniem płci, kierunku kształcenia oraz miejsca pochodzenia sformułowano następujące uogólnienia:
1. Kobiety częściej kwalifikowane były do grupy osób podejmujących ogólną aktywność fizyczną (związaną z życiem codziennym, pracą i wypoczynkiem) na
poziomie wystarczającym, podobnie jak badani z wytypowanych kierunków
kształcenia oraz młodzież wywodząca się ze wsi. Natomiast mężczyźni, słuchacze kierunków medycznych i badani pochodzący z miasta osiągnęli w tym
względzie najczęściej poziom wysoki. Płeć nie różnicowała młodzieży w tym
aspekcie, natomiast zmienne społeczno-środowiskowe tak.
2. Ponad połowę badanych, bez względu na płeć, kierunek kształcenia i miejsce
pochodzenia charakteryzował średni poziom wiedzy dotyczącej kultury fizycznej. Zmienna osobnicza oraz kierunek kształcenia różnicowały badanych w tym
zagadnieniu.
3. Analiza współzależności pomiędzy stopniem wiedzy z zakresu kultury fizycznej
a poziomem aktywności fizycznej nie wykazała dla większości badanych istotnych statystycznie związków. Jedynie wśród kobiet oraz studentów głównie kierunków technicznych i badanych wywodzących się ze środowiska wiejskiego –
wraz ze wzrostem poziomu wiedzy wzrastał – ale w niewielkim stopniu – poziom aktywności fizycznej.
4. Wydaje się, iż podjęty przez autorki temat badawczy okazał się problemem
słusznym i celowym oraz wciąż aktualnym, bowiem właściwe wykształcenie absolwentów uczelni wyższych i ich przygotowanie ukierunkowane na kulturę fizyczną, może przyczynić się do zainteresowania społeczeństwa dbałością o własne zdrowie i sprawność ruchową
PIŚMIENNICTWO
1. Żukowska Z., 2008. Aktywność fizyczna w prozdrowotnym stylu życia człowieka. [w:] Kultura fizyczna i zdrowotna współczesnego człowieka. (red.) Kaźmierczak A., Maszorek – Szymala A., Dębowska E., Wydawnictwo Uniwersytetu
Łódzkiego, s. 10–18.
2. Drabik J., 2006. Ruch i wysiłek fizyczny. Antropomotoryka, nr. 34, s. 117–119.
3. Drabik J., 2009. Aktywność fizyczna czy aktywność ruchowa. Antropomotoryka. Nr 46, s. 119–123.
4. Casperson C., Powel K., Christenson G., 1985. Physical activity, exercise and
physical fitness: definitions and distinctions for health – related research. Public
Health Reports, Vol. 100, No 02, s. 126–131.
75
5. Kozłowski S., Nazar K., 1995. Wprowadzenie do fizjologii klinicznej. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
6. Barankiewicz J., 1998. Leksykon wychowania fizycznego i sportu szkolnego.
Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
7. Drabik J. 1996. Aktywność fizyczna w treningu zdrowotnym osób dorosłych.
Cz. II. AWFiS Gdańsk.
8. Kiełbasiewicz – Drozdowska I., Siwiński W. (red.), 2001. Teoria i metodyka
rekreacji (zagadnienia podstawowe). AWF Poznań.
9. Grabowski H., 1999. Teoria fizycznej edukacji. WSZiP, Warszawa.
10. Dybińska E., 2005. Aktywność ruchowa studentów wybranych krakowskich
uczelni w świetle uwarunkowań środowiskowych. [w:] Umiastowska D. (red.)
Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku, T. 9, Wydawnictwo Promocyjne
„Albatros” i PTNKT Szczecin. s. 100 – 107.
11. Kowalczyk M., Resiak M., 2014. Zachowania sedenteryjne studentów i ich rodziców. Rocznik Naukowy, AWFiS w Gdańsku, t. XXIV, s. 11–18.
12. Suliga E., 2004. Zachowania zdrowotne studentów kieleckich i uczniów szkół
ponadgimnazjalnych z południowej i środkowo – wschodniej Polski. Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, Kielce.
13. Bielski J., 2005. Metodyka wychowania fizycznego i zdrowotnego. Podręcznik
dla nauczycieli wychowania fizycznego i studentów studiów pedagogicznych.
Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków.
14. Woynarowska B., 2007. Edukacja zdrowotna. Podręcznik akademicki. PWN
Warszawa.
15. www.who.int/dietphysicalactivity/factsheet_recommendations/en/
16. Sygit. M, Sygit K., 2008. Wychowanie zdrowotne. Uniwersytet Szczeciński,
Szczecin.
17. Biernat E., 2001. Prozdrowotny styl życia studentów Szkoły Głównej Handlowej. Kultura Fizyczna, nr 1– 2, s. 7–11.
18. Podstawski R., Gizińska R., Górnik K., Boraczyńska S., 2012. Postawy prozdrowotne studentek I roku Uniwersytetu Warmińsko – Mazurskiego w Olsztynie
na temat profilaktyki zagrożeń zdrowia (2003/2004). Roczniki Naukowe Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego i Turystyki w Białymstoku, s. 69–77.
19. International Physical Activity Questionnaire www.ipaq.ki.se
20. Biernat E., Stupnicki R., Gajewski A. K., 2007. Międzynarodowy Kwestionariusz Aktywności Fizycznej (IPAQ) – wersja polska. Wychowanie Fizyczne i
Sport, 51(1), 47–54.
21. Górna K., 2001. Przygotowanie młodzieży do uczestnictwa w kulturze fizycznej.
AWF Katowice.
76
22. Brzeziński J., 1999. Metodologia badań psychologicznych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
23. Niźnikowska E., Bergier J., Bergier B., Stępień E., 2014. The Year of Study and
The Physical Activity of Students of Selected Fields of Study at State School of
Higher Education in Biała Podlaska. Central European Journal of Sport Sciences
and Medicine, Vol. 6, No. 2/2014, s. 67–75.
www.cejssm.usz.edu.pl/attachments/article/247/The year of study and the physical activity....pdf – data wejścia 2.12.2015.
24. Bergier J., Kapka–Skrzypczak L., Biliński P., Paprzycki P., Wojtyła A., 2012.
Physical activity of Polish adolescents and young adults according to IPAQ:
a population based study. Annals of Agricultural and Environmental Medicine,
Vol 19, No 1, s. 109–115.
25. Tsos A., Bergier B., Bergier J., 2014. Physical activity, physical development
and eating habits within the lifestyle of students from Ukraine. Health Problems
of Civilization, Volume 8, Number 4 (8), s. 46–53.
http://hpc.edu.pl/index.php/hpc/article/view/67/43 – data wejścia 15.12.2015.
26. Zhao Y., Sigmund E., Sigmundová D., Lu Y., 2007. Comparison of Physical
Activity between Olomouc and Beijing University Students using an International Physical Activity Questionnaire. Acta Universitatis Palackianae Olomucensis.
Gymnica, Vol. 37 (4), s. 107–114.
http://web.b.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?sid=c7586f04-bd6a46bb-8bb4-64583170236e%40sessionmgr113&vid=3&hid=106 – uczelniana
baza danych EBSCO – data wejścia 18.11.2015.
STRESZCZENIE
Zasadniczym celem przedstawionej pracy była próba oceny poziomu ogólnej aktywności fizycznej krakowskich studentek i studentów w odniesieniu do stanu wiedzy dotyczącej zagadnień kultury fizycznej. Badaniami objęto młodzież akademicką
z 8-miu wybranych uczelni Krakowa, różniących się kierunkiem kształcenia. Ogólna liczebność badanych wynosiła 595 osób, w tym 350 studentek i 245 studentów.
Podstawową metodą badawczą zastosowaną w badaniach był sondaż diagnostyczny.
Otrzymane wyniki badań pozwoliły stwierdzić, iż kobiety najczęściej prezentowały
ogólną aktywność fizyczną na poziomie wystarczającym, natomiast mężczyźni na
poziomie wysokim. Ponad połowę badanych, bez względu na płeć, kierunek kształcenia i miejsce pochodzenia charakteryzował średni poziom wiedzy dotyczącej
kultury fizycznej. Analiza współzależności pomiędzy stopniem wiedzy z zakresu
kultury fizycznej, a poziomem aktywności fizycznej nie wykazała dla większości
badanych istotnych statystycznie związków.
77
ABSTRACT
The main aim of the presented study was to assess the level of overall physical
activity of Cracow female and male students in regard to the level of knowledge of
physical culture. The study involved young academics from eight selected universities of Cracow, differing in the direction of education. The total number of respondents was 595 students, including 350 females and 245 males. The basic research
method used in the study was a diagnostic survey. The results of research led to the
conclusion that women frequently presented an overall physical activity at a sufficient level and men presented it on a high level. More than half of respondents,
regardless of the gender, the major area of study and the birthplace characterized an
average level of knowledge of physical culture. The analysis of correlation between
the degree of knowledge of physical education and physical activity levels did not
show statistically significant relations for most of the tested respondents.
Artykuł zawiera 49133 znaki ze spacjami + grafika
78

Artykuł zawiera 49133 znaki ze spacjami + grafika

Transkrypt

Podobne dokumenty

tutaj

DZIENNIK USTAW - psyche.org.pl

wiadomości - interimax

Zastosowanie internetu w badaniach

SKALA UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNYCH PAC-2

czytaj - Daniel Korzan

Ocena aktywności fizycznej studentów WSKFiT za pomocą

Zarządzanie strategiczne współczesnym przedsiębiorstwem

Świadomość ekologiczna mieszkańców Włoch