D - Sąd Rejonowy w Białymstoku

Sygn. akt II Ns 1595/14
POSTANOWIENIE
Dnia 26 czerwca 2015 r.
Sąd Rejonowy w Białymstoku II Wydział Cywilny w składzie następującym :
Przewodniczący : SSR Marta Radziwon
Protokolant : Katarzyna Puhacz
po rozpoznaniu w dniu 24 czerwca 2015 r. w Białymstoku
na rozprawie
sprawy z wniosku M. L. (1) i W. L.
z udziałem Gminy Z.
o nabycie własności nieruchomości przez zasiedzenie
postanawia :
I. Stwierdzić, że M. L. (1), córka J. i M. oraz W. L., syn H. i R. ( na prawa wspólności ustawowej ) nabyli z dniem
01.10.2005 r. przez zasiedzenie własność zabudowanej nieruchomości położonej w obrębie K., gmina Z., powiat (...),
oznaczonej numerem geodezyjnym (...), o powierzchni 0,2505 ha, która to nieruchomość została wydzielona z działki
o numerze geodezyjnym (...) przez biegłego geodetę M. M. (2) w mapie z projektem podziału nieruchomości z wykazem
zmian danych ewidencyjnych sporządzonych 11.03.2015 r., dla której to nieruchomości prowadzona jest w Sądzie
Rejonowym w Białymstoku w IX Wydziale Ksiąg Wieczystych księga wieczysta o numerze (...);
II. Stwierdzić, że zainteresowani ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.
Sygn. akt II Ns 1595/14
UZASADNIENIE
Wnioskodawcy M. L. (1) i W. L. po ostatecznym sprecyzowaniu żądania wnieśli o stwierdzenie, że z dniem 27.05.2005
r. nabyli w drodze zasiedzenia prawo własności części nieruchomości nr (...)położonej w obrębie K., gmina Z., powiat
(...), dla której prowadzona jest w Sądzie Rejonowym w Białymstoku w IX Wydziale Ksiąg Wieczystych księga
wieczysta o numerze (...), a mianowicie działkę o numerze geodezyjnym (...) o pow. 0,2505 ha, wydzieloną z działki
nr (...) przez biegłego geodetę M. M. (2) w mapie z projektem podziału nieruchomości z wykazem zmian danych
ewidencyjnych sporządzonych w dniu 11.03.2015 r.
Uczestnik postępowania Gmina Z. wniosła o oddalenie wniosku.
Sąd ustalił, co następuje:
Przedmiotem wniosku o zasiedzenie jest część nieruchomości z działki nr (...) położonej w obrębie K., gmina Z.,
powiat (...), dla której prowadzona jest w Sądzie Rejonowym w Białymstoku w IX Wydziale Ksiąg Wieczystych księga
wieczysta o numerze (...) (wypis z rejestru gruntów – k. 50; odpis KW – k. 100-108), a mianowicie, działka o numerze
geodezyjnym (...) o pow. 0,2505 ha, wydzielona z gruntu nr 103 przez biegłego geodetę M. M. (2) w mapie z projektem
podziału nieruchomości z wykazem zmian danych ewidencyjnych sporządzonych w dniu 11.03.2015 r.
Nieruchomość nr 103 obecnie stanowi własność Gminy Z. (wypis z rejestru gruntów – k. 50; odpis KW – k. 100-108).
Stan prawny i faktyczny przedmiotowej działki prezentował się następująco:
Grunt stanowiący przedmiot żądania, od co najmniej 1929 r. posiadał J. L. (1), brak jest dokumentów mogących
potwierdzić jego tytuł własności, choć podejmowane przez niego czynności charakteryzują zachowania właściciela.
W dniu 30.11.1929 r. ubezpieczył nieruchomość, znajdującą się w Z., przy ul. (...), zabudowaną jednym budynkiem.
W dniu 30.04.1930 r. uzyskał on rozwolnienie na wybudowanie stodoły. W dniu 14.05.1931 r. ubezpieczył on
nieruchomość zabudowaną już dwoma budynkami (pozwolenie na budowę – k. 23-25; dowody ubezpieczeniowe –
k. 15, 26-27).
W latach 40-tych J. L. (1) wybudował jeszcze chlew z betonu (zeznania świadka W. Z.).
Na przedmiotowym terenie J. L. (1) mieszkał wraz z rodziną. Z żoną posadzili na spornym terenie drzewa owocowe.
Ogrodzili część działki drewnianym ogrodzeniem (zeznania wnioskodawczyni, zeznania świadków H. B., F. Z. i W. Z.)
W dniu 25.09.1963 r. J. L. (1) sporządził testament, w którym oświadczył, że jest właścicielem posiadanego
gospodarstwa rolnego położonego we wsi K. i P., gromada Z., powiat B. i placu zabudowanego, położonego w mieście
B.. Wskazał, iż pragnie zapisać: żonie E. L. gospodarstwo rolne położone we wsi K. o obszarze około 6 hektarów,
cześć domu od strony zachodniej - składająca się z kuchni, pokoju i korzystania z sieni; synowi A. L. jedną drugą
cześć gospodarstwa rolnego położonego we wsi P., budynek – cześć domu mieszkalnego od strony wschodniej składająca się z pokoju, kuchni, chlew w części jednej drugiej – w podziale od strony zachodniej – jedne drzwi i od
strony wschodniej jedne drzwi, stodoła – jedna druga części od strony wschodniej; synowi J. L. (2) jedną drugą cześć
gospodarstwa rolnego położonego we wsi P., budynek – cześć domu mieszkalnego od strony północnej, jedną drugą
chlewu – w podziale środek, stodołę – jedna druga części od strony zachodniej; córce M. J. – całość placu i domu
mieszkalnego w mieście B. (testament – k. 51).
J. L. (1) zmarł w dniu 15.10.1963 r. Sąd Powiatowy w B. postanowieniem z dnia 28.11.1968 r., sygn. akt Ns. II 820/68,
stwierdził, że spadek po nim na mocy testamentu nabyli żona E. L., syn A. L., córka M. J., syn J. L. (2), w udziałach
po ¼ części (k. 8 akt sprawy o sygn. Ns. II 820/68 SP w B.).
E. L. zmarła w dniu 26.08.1968 r. Sąd Powiatowy w B. postanowieniem z dnia 28.11.1968 r., sygn. akt Ns. II 820/68,
stwierdził, że spadek po niej na mocy ustawy nabyli syn J. L. (2), syn A. L. i córka M. J., w udziałach po 1/3 części,
wraz z prawem do gospodarstwa rolnego w udziałach po 1/3 części (k. 8 akt sprawy o sygn. Ns. II 820/68 SP w B.).
Po śmierci J. L. (1) i jego żony E. L., terenem odpowiadającym wydzielonej działce nr (...) władali A. L. i J. L. (2).
Podzieli oni dom do korzystania. Z ziemi korzystali wspólnie (zeznania wnioskodawczyni, zeznania świadków H. B.,
F. Z. i W. Z.).
A. L. wyprowadził się z przedmiotowej nieruchomości jeszcze w latach 70-tych do Z.. Jego część domu stała pusta.
Czasami tam przyjeżdżał (zeznania wnioskodawczyni, zeznania świadków H. B., F. Z. i W. Z.).
W dniu 02.01.1987 r. w drodze pisemnej umowy sprzedaży, sporządzonej przy dwóch świadkach, A. L. i jego małżonka
E. L., sprzedali na rzecz W. L. i M. L. (1) dom (1 pokój, kuchnia i sień) położony we wsi K. na działce nr (...), stanowiącej
własność Skarbu Państwa, za kwotę 200.000 zł. Kwota ta została opłacona w dniu zawarcia umowy (umowa sprzedaży
– k. 55).
Po sporządzeniu powyższej umowy spornym terenem władali J. L. (2) z małżonką oraz W. L. i M. L. (1). Dokonali oni
remontu dachu domu. Jeszcze w latach 80-tych J. L. (2) doprowadził wodę. Wnioskodawcy posadzili drzewa owocowe,
ogrodzili działkę z trzech stron prowizorycznym płotem – ogrodzenie zostało wzniesione w miejsce dawnego płotu.
W domu została wymieniona podłoga (zeznania wnioskodawczyni, zeznania świadków H. B., F. Z. i W. Z.; zob. też
dokumentacja – k. 57-83).
M. L. (2) zmarła w dniu 23.05.1992 r. Sąd Rejonowy w Białymstoku postanowieniem z dnia 15.11.2004 r., sygn. akt
II Ns 2750/04, stwierdził, że spadek po niej na mocy ustawy nabył mąż J. L. (2) oraz córka M. L. (1) w udziałach
po ½ części, w tym wchodzące w skład spadku gospodarstwo rolne (k. 12 akt sprawy o sygn. II Ns 2750/04 SR w
Białymstoku).
J. L. (2) zmarł w dniu 22.07.2000 r. Sąd Rejonowy w Białymstoku postanowieniem z dnia 15.11.2004 r., sygn. akt II
Ns 2750/04, stwierdził, że spadek po nim na mocy ustawy nabyła córka M. L. (1), w tym wchodzące w skład spadku
gospodarstwo rolne (k. 12 akt sprawy o sygn. II Ns 2750/04 SR w Białymstoku).
Po śmierci rodziców wnioskodawczyni odziedziczyła po nich gospodarstwo rolne. Spornym terenem władała
wyłącznie z mężem. Wnioskodawcy są postrzegani przez otoczenie jako właściciele zajmowanej ziemi (zeznania
wnioskodawczyni, zeznania świadków H. B., F. Z. i W. Z.).
W decyzji Wojewody z dnia 02.04.1992 r., Nr GG.I. (...), potwierdzono, iż m.in. nieruchomość nr 103, której dotyczy
niniejsze postępowania, stała się z mocy prawa mieniem Gminy Z. – na podstawie przepisów ustawy - Przepisy
wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 32, poz. 181
i nr 43 poz. 253) (decyzja – k. 116).
Gmina Z. zainteresowała się władanym przez wnioskodawców terenem dopiero w 2014 r. W dniu 21.02.2014 r.
sporządzono protokół faktycznego stanu użytkowania działki nr (...). W tej treści wnioskodawcy wyjaśnili ,że chcą
wydzierżawić grunt, z którego bezumownie korzystają (protokół – 113-114). Zostali przez Burmistrza Z. wezwani do
podpisania umowy dzierżawy (pismo – k. 119). Do zawarcia umowy jednak nie doszło. Małżonkowie zostali więc przez
Burmistrza Z. wezwani do uiszczenia opłaty z tytułu bezumownego korzystania z części działki nr (...) (pismo – k.
120, 121).
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wymienionego materiału dowodowego. Dowód z zeznań świadków
Sąd przeprowadził na rozprawie z dnia 12.11.2014 r. (k. 134-136). Wnioskodawczyni złożyła wyjaśnienia informacyjnie
na rozprawie z dnia 19.09.2014 r. (k. 128-130) – potwierdził je wnioskodawca. M. L. (1) została ponadto przesłuchana
w charakterze strony na rozprawie z dnia 24.06.2015 r. (k. 172-173).
Sąd zważył, co następuje:
Podstawową funkcją zasiedzenia jest eliminacja długotrwałej rozbieżności między faktycznym wykonywaniem
uprawnień właścicielskich a formalnoprawnym stanem własności. Przesłanką nabycia przez zasiedzenie własności
nieruchomości jest łączne ziszczenie się dwóch warunków: upływu oznaczonego przez ustawę czasu i nieprzerwanego
posiadania samoistnego podczas całego tego terminu (jego długość zależy od dobrej lub złej wiary w chwili nabycia
posiadania).
Zasadniczą przesłanką zasiedzenia jest posiadanie samoistne nieruchomości. W myśl art. 336 k.c posiadaczem
samoistnym rzeczy jest ten, kto rzeczą faktycznie włada jak właściciel. Chodzi przy tym o posiadanie samoistne nie
poparte tytułem własności, gdyż nabycie własności nieruchomości przez zasiedzenie dotyczy posiadacza samoistnego
„nie będącego jej właścicielem". Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 28 kwietnia 1998 r., I
CKN 430/98 (OSNC 1999, nr 11, poz. 198) konieczne jest wykonywanie przez posiadacza czynności faktycznych
wskazujących na samodzielny, rzeczywisty, niezależny od woli innej osoby stan władztwa. W prawie polskim nie
obowiązuje zasada, że nikt nie może zmienić sobie samowolnie rodzaju lub tytułu posiadania. W związku z tym
posiadacz zależny może przekształcić swoje posiadanie zależne w samoistne (orzeczenie SN z 12 marca 1971 r., III
CRN 516/70, OSPiKA 11/71, poz. 207), ale skuteczność - z punktu widzenia zasiedzenia - takiego przekształcenia
wymaga, aby posiadacz uczynił to jawnie, tzn. zamanifestował zmianę w sposób widoczny dla otoczenia. W każdym
razie zmiana, która nie została uzewnętrzniona, ograniczająca się tylko do samej świadomości posiadacza, jest prawnie
bezskuteczna.
Stan posiadania współtworzą fizyczny element (corpus) władania rzeczą oraz intelektualny element zamiaru (animus)
władania rzeczą dla siebie. W przypadku posiadania samoistnego mamy na uwadze animus domini (posiadacz
samoistny włada rzeczą „jak właściciel"). Wola posiadania rzeczy w zakresie własności oznacza wolę posiadania jej
dla siebie, z wyłączeniem innych podmiotów a więc chęć wyłącznego władania rzeczą w zakresie stosownym do
najszerzej pojętych uprawnień do rzeczy. Czynnik woli pozwala na rozróżnienie posiadania samoistnego od posiadania
zależnego. W praktyce więc, o tym czy mamy do czynienia z posiadaniem charakterystycznym dla własności czy
też zależnym, decydują zewnętrzne (a więc widoczne dla otoczenia) przejawy władztwa nad rzeczą, jednoznaczne
manifestowanie dla otoczenia władania jak właściciel.
Kwestia świadomości, jaką posiadacz odnosi do wykonywanego prawa, a więc przekonanie o tym, czy jest lub nie
właścicielem posiadanej rzeczy, rzutuje natomiast na dobrą albo zła wiarę posiadania (por. uzasadnienie uchwały SN z
dnia 14 marca 1980 r., III CZP 14/80, OSNCP 1980, nr 9, poz. 161 albo uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów
SN z dnia 6 grudnia 1991 r., III CZP 108/91, nr 4, poz. 48 i in.).
Nieruchomość będą przedmiotem wniosku o zasiedzenie, została wydzielona z działki nr (...) przez biegłego z zakresu
geodezji M. M. (2) w opinii z dnia 17.04.2015 r. Geodeta podzielił grunt nr 103 na trzy działki: nr (...) o pow. 0,0074 ha,
nr (...) o pow. 0,2505 ha (do ewentualnego stwierdzenia zasiedzenia) i nr (...) o pow. 0,6170 ha (opinia – k. 152-153,
mapa z projektem podziału – k. 154, szkic podstawowy – k. 155, wykaz z zmian ewidencyjnych – k. 156).
Strony nie kwestionowały powyższej opinii, czy też znajdującego się w niej projektu podziału działki nr (...). Biegły
M. M. (2) posiada duże doświadczenie w zakresie geodezji. Sporządzona przez niego opinia jest profesjonalna. Nie
budzi żadnych wątpliwości.
Materiał dowodowy zebrany w niniejszej sprawie nie pozostawia najmniejszych wątpliwości, iż grunt, odpowiadający
wydzielonej działce nr (...), od przynajmniej 1929 r. znajdował się w samoistnym władaniu J. L. (1). Na przedmiotowym
terenie wybudował on dom oraz budynki gospodarcze. Mieszkał na tej ziemi wraz z rodziną. Fakt, iż czuł się
właścicielem tego terenu znalazł odzwierciedlenie w akcie jego ostatniej woli. Po jego śmierci, posiadanie samoistne
na przedmiotową działką przeszło na rzecz jego małżonki oraz synów A. i J. L. (2). Następnie po zgonie E. L. gruntem
tym władali wyłącznie synowie J. L. (1).
Z przeprowadzonego dowodu z postaci zeznań wnioskodawczyni i świadków, nie wynika, aby pretensje do spornego
gruntu rościła M. J.. Po śmierci rodziców nie mieszkała ona na przedmiotowej nieruchomości. Zgodnie z ostatnią wolą
J. L. (1) miała jej przypaść nieruchomość w B.. Nic nie wskazuje, aby ów wola nie została uszanowana.
A. i J. L. (2) podzieli przedmiotową ziemię do korzystania pomiędzy sobą. Pierwszy z nich wyprowadził się do Z. jeszcze
w latach 70-tych. Jego udział ½ części we współposiadaniu przedmiotowego gruntu przeszedł na wnioskodawców
w dniu 02.01.1987 r., po zawarciu nieformalnej umowy sprzedaży. Od czasu sporządzenia przedmiotowej czynności
prawnej, przedmiotową nieruchomość władali jak właściciele wnioskodawcy i rodzice wnioskodawczyni. Dokonywali
oni remontów w domu. Władali też ziemią – sadzili nań rośliny, wymienili ogrodzenie.
Choć umowa z dnia 02.01.1987 r. odnosiła się w swej treści wyłącznie do domu wybudowanego na spornym gruncie,
to nie budzi wątpliwości, iż na skutek jej zawarcia na wnioskodawców przeszedł udział we współposiadaniu ½ części
całej nieruchomości, wraz z budynkami gospodarczymi. Brak jest bowiem materiału dowodowego wskazującego, aby
przedmiotowa umowa miała się odnosić wyłącznie do domu. Należy przyjąć, iż posiadanie domu i gruntu wokół
niego w mniemaniu stron czynności było głównym składnikiem posiadanego udziału w nieruchomości. Przeniesienia
posiadania w zakresie domu niosło za sobą również przeniesienie pozostałych składników wydzielonej działki nr (...)
– wskazują na to zeznania wnioskodawczyni oraz przesłuchanych w sprawie świadków. Nie można tutaj mówić o
częściowo samowolnym przejęciu udziału we współposiadaniu.
Przedmiotowa nieruchomość przeszła w wyłączne władanie wnioskodawców z chwilą śmierci J. L. (2). Strona
wnioskująca posiadała sporny grunt bez żadnych przeszkód. Dokonując inwestycji na tej ziemi, nie musiała
się liczyć ze zgodą właściciela. Jak wynika pośrednio lub bezpośrednio z zeznań świadków, wnioskodawcy są
uważani za wyłącznych właścicieli przedmiotowej nieruchomości przez otoczenie. Wcześniej zaś za właścicieli gruntu
odpowiadającego działce nr (...) uchodzili ich poprzednicy prawni.
Nie budzi wątpliwości, iż wydzielony obszar działki nr (...) odpowiada terenowi jaki objął w posiadanie J. L. (1),
przynajmniej od lat 60-tych. Jak wynika z zeznań wnioskodawczyni i świadka W. Z. – obecnie ogrodzenie spornego
terenu biegnie w tym samym miejscu, co pierwotne postawiony przez w/w spadkodawcę i jego małżonkę płot.
Zgodnie z art. 339 k.c. domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym. Jak
wskazuje doktryna, te domniemanie samoistności posiadania przewidziane w art. 339 k.c. oznacza, że ten, kto rzeczą
włada, jest posiadaczem (a nie np. dzierżycielem) i że posiadanie to ma charakter posiadania samoistnego. Osoba,
która powołuje się na swoje posiadanie, musi więc udowodnić tylko fakt władania rzeczą. Omawiane domniemanie
ma praktyczne znaczenie w tych wszystkich wypadkach, w których ustawa uzależnia skutki prawne od stwierdzenia
posiadania samoistnego na przykład przy zasiedzeniu (art. 172, 174 k.c.). Domniemanie samoistności posiadania (tak
jak i inne domniemania przewidziane w artykułach następnych) ma charakter usuwalny. Osoba zainteresowana może
je więc obalić, dowodząc, że faktyczne władanie jest posiadaniem zależnym lub dzierżeniem. Może to nastąpić w
każdym postępowaniu, w którym od stwierdzenia samoistnego posiadania (lub jego braku) zależy wynik sprawy (por.
np. J. Ignatowicz (w:) Komentarz, t. I, 1972, s. 778; E. Gniewek, Komentarz, 2001, s. 792; S. Rudnicki, Komentarz,
2007, s. 544) (Tak T. A. Filipiak, Komentarz do art. 339 Kodeksu cywilnego, LEX).
Uczestnik nie obalił domniemania samoistności posiadania przez wnioskodawców wydzielonej działki nr (...).
Jego aktywność w niniejszym postępowaniu sprowadziła się głównie do skomentowania materiału dowodowego
przedłożonego przez wnioskodawców we wniosku i ich twierdzeń (k. 118-120). Należy zauważyć, iż kwestie dotyczące
ubezpieczenia domu na spornym gruncie i uiszczania podatku od nieruchomości, nie mają decydującego znaczenia,
w sytuacji, gdy za pomocą innego materiału dowodowego strona wnioskującą wykazała nie tylko posiadanie
nieruchomości objętej wnioskiem, ale również, iż posiadanie to miało charakter samoistny (dokonała tego przede
wszystkim w drodze zeznań wnioskodawczyni i świadków). Przedłożona przez wnioskodawców dokumentacja
dotycząca ubezpieczenia domu oraz uiszczania podatku od nieruchomości jedynie dopełnia prezentowane przez nich
stanowisko (dokumentacja – k. 57-83).
Podkreślić należy, że w niniejszej sprawie nie wpłynął na ocenę posiadania wnioskodawców fakt, iż w 2014 r. wyrazili
oni początkowo zgodę na wydzierżawienie zajmowanego przez nich gruntu należącego do Gminy Z.. Ostatecznie
bowiem nie zdecydowali się oni na zawarcie z uczestnikiem umowy dzierżawy. Ponadto w 2014 r. byli oni już
właścicielami spornej ziemi.
Zauważyć należy, że brak jest dowodu wskazującego, aby przed 2014 r. Gmina Z., czy też jej poprzednik prawny
ingerowali w posiadanie spornej części działki nr (...).
Jeśli chodzi o ocenę dobrej lub złej wiary to rozstrzygającym momentem dla jej oceny jest moment uzyskania
posiadania. Późniejsze zmiany świadomości posiadacza pozostają bez wpływu na tę ocenę i w konsekwencji na długość
potrzebnego dla nabycia własności przez zasiedzenie, co potwierdza wykładnia gramatyczna art. 172 § 1 k.c., w którym
ustawa kładzie akcent na chwilę uzyskania posiadania, a pośrednio także z brzmienia art. 176 § 1 k.c. Sąd Najwyższy w
uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 6 grudnia 1991 r., III CZP 108/91 (OSNCP 1992, z. 4, poz. 48), której nadał moc
zasady prawnej przychylił się do tzw. tradycyjnego rozumienia tych pojęć, wyrażając przy tym pogląd, że dobra wiara i
- będąca jej przeciwstawieniem - zła wiara pełnią tę samą funkcję (zapewnienie bezpieczeństwa obrotu) we wszystkich
stosunkach prawnorzeczowych. Ostatecznie zatem wejście w posiadanie nieruchomości lub jej części bez zachowania
formy aktu notarialnego jednoznacznie przesądza, iż mamy do czynienia ze złą wiarą posiadacza samoistnego.
W przedmiotowej sprawie nie budzi wątpliwości, iż mamy do czynienia z objęcia nieruchomości w posiadanie w złej
wierze, brak jest jakichkolwiek dowodów na twierdzenie przeciwne wykazujące dobrą wiarę.
Drugą konieczną przesłanką zasiedzenia jest upływ określonego ściśle przepisami prawa okresu czasu. Artykuł 172 k.c.
w brzmieniu obowiązującym do 30 września 1990 r. przewidywał krótsze terminy do zasiedzenia – w zależności od
dobrej, czy złej wiary odpowiednio 10 i 20 lat. Ustawa z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz.U.
Nr 55, poz. 321) zmieniła treść przepisu art. 172 na obowiązujący obecnie i wskazujący termin 20 i 30 lat. Zgodnie z art.
9 tej ustawy do zasiedzenia, którego bieg rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się od
tej chwili przepisy niniejszej ustawy; dotyczy to w szczególności możliwości nabycia prawa przez zasiedzenie. Wynika
z niego też, że jeśli krótszy (dotychczasowy) termin zasiedzenia upłynął przez wejściem w życie ustawy zmieniającej
wówczas nie miało miejsce wydłużenie okresu stosownie do nowych zasad. Jeżeli jednak krótszy termin zasiedzenia
nie upłynął należało przyjąć ustanowiony nową ustawą okres dłuższy, którego początkiem było wejście w posiadanie
samoistne.
Działka oznaczona obecnie nr 103, stanowiła własność Skarbu Państwa. Następnie, zgodnie z uregulowaniami ustawy
Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych, stała się
własnością Gminy Z. – taki wpis widnieje w księdze wieczystej.
Zakaz nabywania przez zasiedzenie nieruchomości państwowych został wprowadzony w art. 7 ustawy z dnia 14 lipca
1961 roku o gospodarce terenami w miastach i osiedlach (Dz. U. Nr 32, poz. 159), który obejmował takim wyłączeniem
tereny państwowe położone w granicach miast i osiedli oraz tereny państwowe położone poza tymi granicami,
lecz włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta lub osiedla i przekazane dla realizacji zadań jego
gospodarki i został uchylony w art. 177 Kodeksu cywilnego w brzmieniu sprzed zmian wprowadzonych ustawą z dnia
28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321) oraz art. 9 i 10 tej ostatniej ustawy. Powyższe
przepisy wyłączały najpierw możliwość zasiedzenia nieruchomości państwowych położonych na terenie miast, a
następnie - w ogóle jakichkolwiek nieruchomości państwowych w okresie od 21 lipca 1961 r. do 30 września 1990 r.
Posiadanie przypadające więc na ten okres nie prowadziło do zasiedzenia. Jak to wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale
składu 7 sędziów z dnia 31 stycznia 2002 r., III CZP 72/01 (OSNC 2002, nr 9, poz. 107) i z czym należy się zgodzić,
okresu posiadania przed wejściem w życie przepisów wyłączających zasiedzenie nieruchomości państwowych nie
dolicza się do okresu niezbędnego do zasiedzenia takiej nieruchomości. Zatem, także okres posiadania samoistnego
przed 21 lipca 1961 roku w rozpoznawanej sprawie nie podlegałby zaliczeniu. W związku z treścią przepisów art. 9
i 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - kodeks cywilny upływ terminu zasiedzenia nieruchomości
stanowiącej własność Skarbu Państwa mógłby przypadać w przypadku dobrej wiary na 01.10.2000 r., zaś w przypadku
złej wiary na 01.10.2005 r. Powyższy pogląd jest już ugruntowany w orzecznictwie i jednoznacznie świadczą o tym
także wszystkie późniejsze orzeczenia Sądu Najwyższego. Podkreślić należy, iż wskazane powyżej przepisy mają
zastosowanie także w sytuacji kiedy na skutek komunalizacji nieruchomości przechodziły ze Skarbu Państwa na
rzecz jednostek samorządu terytorialnego - gmin. Niezależnie zatem bowiem od tego, czy nieruchomość państwowa
przed datą uchylenia art. 177 kc została zbyta osobie fizycznej czy też z mocy prawa uległa komunalizacji, to mogła
zostać nabyta przez zasiedzenie, którego początek następował w dniu utraty przez nieruchomości przymiotu własności
państwowej (tak Sąd Najwyższy w orzeczeniach III CZP 174/94 z dnia 13 stycznia 1995, I CKN 796/98 z dnia 27 czerwca
2000, I CSK 539/08, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2008 roku).
Posiadanie, którego kontynuatorem są wnioskodawcy biegło od przynajmniej 1963 r. ( nieruchomość opisana w
testamencie J. L. (1)) a od dnia 26.08.1968 r. (data zgonu E. L.) termin niezbędny dla nabycia nieruchomości przez
zasiedzenie biegł wyłącznie na rzecz J. i A. L.. Byli oni kontynuatorami posiadania swoich rodziców (art. 176 § 1 i 2
k.c.). W dniu 02.01.1987 r. (data umowy) posiadanie w zakresie udziału ½ części wydzielonej działki nr (...) zostało
przeniesione z A. L. na wnioskodawców (art. 176 § 1 k.c.). Następnie w drodze dziedziczenia w dniu 22.07.2000 r.
pozostały udział ½ części we współposiadaniu przedmiotowej nieruchomości przeszedł w drodze dziedziczenia na
wnioskodawczynię (art. 176 § 1 i 2 k.c.). Brak jest jakichkolwiek dokumentów potwierdzających własność w/w, brak
jest też dokumentów kiedy i w jakim trybie nieruchomość objęta wnioskiem stała się własnością Skarbu Państwa. O
ile dokumenty z okresu przedwojennego nie dają jednoznacznej wiedzy, w jakich granicach grunt był w posiadaniu
J. i E. L., o tyle od lat 60-tych nie ma już wątpliwości, bowiem kształt działki do dziś się nie zmienił a sam dom jest
szczegółowo opisany w testamencie J. L. (1) z 25.09.1963 r. Tak więc jest to jedna i pewna data w której rodzina
L. posiadała teren objęty wnioskiem. Skoro więc zgodnie z art. 176. § 1 „ Jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło
przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego
poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania
może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat
trzydzieści. § 2. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy obecny posiadacz jest spadkobiercą
poprzedniego posiadacza.” Tak więc zaliczając kolejne okresy posiadania następujące po sobie, członków rodziny L.,
należy stwierdzić, iż termin dla nabycia wydzielonej działki nr (...) przez zasiedzenie upłynął w dniu 01.10.2005 r.
r. (rozpoczął on bieg w dniu 30.09.1990 r.; wynosiłby 30 lat; mógł on zostać skrócony o 15 lat - posiadanie którego
kontynuatorem byli wnioskodawcy było dłuższe niż 15 lat). Stąd też wnioskodawcy (połączeni ustrojem wspólności
majątkowej) nabyli wydzieloną nieruchomość nr 103/2 w drodze zasiedzenia z dniem 01.10.2005 r. – bowiem to oni
w tej dacie posiadali nieruchomość objętą wnioskiem.
Mając na względzie powyższe, na mocy powołanych przepisów Sąd orzekł jak w punkcie I sentencji postanowienia.
W przedmiotowej sprawie Sąd o kosztach postępowania orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., stwierdzając, że
zainteresowani ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie. Wnioskodawcy w niniejszym
postępowaniu ponieśli koszty w postaci opłaty sądowej od wniosku oraz wynagrodzenia biegłego z zakresu geodezji.
Nie było podstaw, aby częścią tych należności obciążyć uczestnika. Koszty te bowiem zostałyby i tak poniesione przez
wnioskodawców, niezależnie od stanowiska Gminy Z.. W niniejszym postępowaniu nie zostały wygenerowane żadne
koszty, które wynikałby z aktywności procesowej uczestnika.