D - Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Wyszkowie

Sygn. akt V Ns 225 / 13
POSTANOWIENIE
Dnia 2 września 2014 roku
Sąd Rejonowy w Wyszkowie – V Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w P.
w składzie następującym:
Przewodniczący: SSR Agata Tokarska
Protokolant: Ewelina Borkowska
po rozpoznaniu w dniu 2 września 2014 roku w Pułtusku
na rozprawie
sprawy z wniosku Z. K.
z udziałem B. K., H. K., A. K. (1), A. K. (2) i E. G.
o zasiedzenie
postanawia:
stwierdzić, że M. K., syn W. i H. oraz jego żona L. K., córka A. i K., nabyli przez zasiedzenie z dniem 2 stycznia 1985
roku, na zasadach małżeńskiej wspólności majątkowej, własność nieruchomości położonej w N. o powierzchni 0,1849
ha, oznaczonej numerem ewidencyjnym (...), opisanej i oznaczonej na wypisie z rejestru gruntów i wyrysie z mapy
ewidencyjnej sporządzonych w dniu 25 czerwca 2012 roku przez Starostwo Powiatowe w N. Filia w N. za numerem
(...).FN. (...).2.668.2012.
Sygn. akt V Ns 225 / 13
UZASADNIENIE
Z. K. wystąpiła do Sądu z wnioskiem o stwierdzenie, że nabyła przez zasiedzenie z dniem 30.09.2012r. własność
zabudowanej nieruchomości o powierzchni 0,1849 ha, położonej w N. przy ul. (...), oznaczonej w ewidencji gruntów
numerem 1989, dla której nie ma urządzonej księgi wieczystej. Na uzasadnienie swojego żądania podniosła, że
nieruchomość objęta wnioskiem pozostawała w posiadaniu samoistnym jej rodziców M. i L. K. jeszcze przed II wojną
światową i około 1960r. pobudowali oni na tej działce stojący do dzisiaj dom, w którym mieszka wnioskodawczyni.
Wskazała, że jej ojciec zmarł w dniu 2.03.1990r., a matka zmarła w dniu 17.06.1996r., ale już po śmierci ojca przejęła
na siebie obowiązki opieki nad matką i prowadziła wszystkie sprawy związane z utrzymaniem nieruchomości i do dziś
zajmuje się jej utrzymaniem. (wniosek, k. 2-4).
We wniosku jako uczestniczka postępowania została wskazana jedynie B. K., jednak postanowieniem z dnia
20.12.2012r. Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestników postępowania H. K., A. K. (2), A. K. (1) i
E. G.. (postanowienie, k. 30).
Uczestnicy postępowania A. K. (1) i E. G. wnieśli o oddalenie wniosku, uczestniczka postępowania H. K. poparła
wniosek, a uczestniczka postępowania B. K. oświadczyła, że nie potrafi zająć stanowiska w sprawie (protokół rozprawy
z dnia 24.09.2013r., k. 60). Uczestnik postępowania A. K. (2) nie zajął stanowiska w sprawie.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
Położona w N. przy ul. (...) działka gruntu oznaczona numerem ewidencyjnym (...) ma powierzchnię 0,1849 ha i jest
działką zabudowaną. Nie ma dla niej urządzonej księgi wieczystej, a w ewidencji gruntów jako władający działką (na
zasadach posiadania samoistnego) wpisani są małżonkowie L. i M. K.. Grunt ten pozostawał w posiadaniu małżonków
K. od 1948r., którzy nabyli go stopniowo na podstawie nieformalnych umów zawieranych od 1930r. W 1930r. M.
i L. K. zawarli dwie takie umowy (z W. K. (1) i z W. M.), w 1932r. – kolejne dwie umowy (z F. i M. małżonkami
S. oraz z T. W. i A. B.) i w 1936r. - jedną umowę z W. K. (2). Po II wojnie światowej małżonkowie L. i M. K.
posiadane przez siebie grunty powiększyli jeszcze o działkę gruntu nabytą w dniu 28.05.1948r. od K. K. (2). Od czasu
nabycia ostatniej działki gruntu małżonkowie K. posiadali grunty o powierzchni 0,1849 ha odpowiadające powierzchni
obecnej działki oznaczonej numerem ewidencyjnym (...). Władali tymi gruntami jak właściciele i za takich byli uważani
przez okolicznych mieszkańców. To wyłącznie L. i M. K. korzystali z tych gruntów i oni decydowali o sposobie ich
wykorzystania. Z nikim nie konsultowali jakichkolwiek decyzji dotyczących tych gruntów, podejmowali je całkowicie
samodzielnie nie pytając nikogo o zgodę. W latach 60-tych małżonkowie K. pobudowali na przedmiotowej działce
dom, w którym mieszkali aż do śmierci. Do śmierci też uważali się za właścicieli tej działki nikomu nie przekazując jej
posiadania. Dopiero po śmierci L. K. objęła w posiadanie przedmiotową działkę wnioskodawczyni Z. K. i od tej pory
samodzielnie decyduje o tej działce.
M. K. zmarł w dniu 2.03.1990r., a spadek po nim na podstawie ustawy nabyli żona L. K. w 4/16 częściach oraz dzieci:
B. K., K. W., Z. K. i W. K. (3) – w równych częściach po 3/16 każde z nich. L. K. zmarła w dniu 17.06.1997r., a spadek
po niej na podstawie testamentu własnoręcznego z dnia 4.07.1996r. nabyła w całości Z. K..
Powyższy stan faktyczny został ustalony przez Sąd na podstawie nie kwestionowanych przez uczestników
postępowania dokumentów: wypisu z rejestru gruntów wraz z wyrysem z mapy ewidencyjnej (k. 5), informacji z
Wydziału Ksiąg Wieczystych (k. 6), zaświadczenia o zameldowaniu (k. 7), postanowień Sądu Rejonowego w Pułtusku
z dnia 26.02.1998r. (k. 8-9), testamentu L. K. (k. 10), dowodów opłacania podatku (k. 11), zaświadczenia ze Starostwa
Powiatowego w N. (k. 22), umów (k. 65-70), planów (k. 71-73), a także na podstawie zeznań świadka B. F. (k. 62) oraz
na podstawie zeznań przesłuchanych w charakterze stron: wnioskodawczyni Z. K. (k. 129) i B. K. (k. 129).
Ustalony stan faktyczny właściwie w przeważającej części nie był sporny. Zarówno bowiem z zeznań świadka B. F., jak
i zeznań samej wnioskodawczyni i uczestniczki postępowania B. K. jednoznacznie wynika, że przedmiotową działkę
w N. mieli w posiadaniu już od końca lat 40-tych ubiegłego wieku rodzice wnioskodawczyni L. i M. K. i zachowywali
się w stosunku do działki tak, jakby byli jej właścicielami. Nawet wnioskodawczyni przyznała, że aż do swojej śmierci
rodzice czuli się właścicielami tej działki i że dopiero wówczas, gdy zmarli, to wnioskodawczyni uważała, że działka
należy do niej. W zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia, tj. co do tego w czyim posiadaniu i w jakim okresie pozostawała
faktycznie przedmiotowa działka i jaki charakter miało to posiadanie, Sąd dał zatem wiarę zarówno przesłuchanemu
na tą okoliczność świadkowi B. F., jak i zeznaniom wnioskodawczyni i uczestniczki postępowania B. K., bo w istocie
ich zeznania w tym zakresie były ze sobą spójne.
Sąd zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 172 § 1 k.c. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa jej własność, jeżeli posiada
nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze.
Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze
(art. 172 § 2 k.c.). W świetle tych przepisów, aby określona osoba mogła nabyć własność nieruchomości w drodze
zasiedzenia musi być posiadaczem nieruchomości, a posiadanie to musi mieć przez cały okres posiadania charakter
posiadania samoistnego i trwać nieprzerwanie przez czas określony w ustawie, tj. przez okres 20 lat - przy uzyskaniu
posiadania w dobrej wierze lub przez okres 30 lat – przy nabyciu posiadania w złej wierze.
Powyższe terminy samoistnego posiadania zostały wprowadzone do art. 172 k.c. nowelizacją wynikającą z art. 1 pkt.
32 ustawy z dnia 28.07.1990r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 55, poz. 321), która weszła w życie w
dniu 1.10.1990r. Wcześniej natomiast, według pierwotnego brzmienia art. 172 k.c., terminy niezbędne do nabycia
własności nieruchomości przez zasiedzenie wynosiły odpowiednio 10 lat (dla posiadania nabytego w dobrej wierze)
i 20 lat (dla posiadania nabytego w złej wierze), przy czym do zasiedzenia nieruchomości, którego termin upłynął
przed dniem 1.10.1990r. nie ma zastosowania termin zasiedzenia przewidziany w art. 172 k.c. w brzmieniu nadanym
powołaną ustawą z dnia 28.07.1990r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ale termin zasiedzenia przewidziany w
pierwotnym brzmieniu art. 172 k.c. (tak: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10.01.1991r. sygn. III CZP 73/90, LEX
nr 3636). Przed wejściem w życie kodeksu cywilnego, tj. przed dniem 1.01.1965r., kwestię zasiedzenia regulowały
przepisy dekretu z dnia 11.10.1946r. Prawo rzeczowe, który w art. 50 § 1 przewidywał, że kto posiada nieruchomość
przez lat dwadzieścia, nabywa jej własność, chyba że w chwili objęcia nieruchomości w posiadanie był w złej wierze,
przy czym temu, kto posiada nieruchomość przez lat trzydzieści, nie można zarzucać złej wiary (art. 50 § 2 Prawa
rzeczowego). Na podstawie przepisów Prawa rzeczowego nabycie własności nieruchomości w drodze zasiedzenie
następowało zatem po upływie 20 lat samoistnego posiadania, gdy posiadanie zostało nabyte w dobrej wierze lub po
upływie 30 lat samoistnego posiadania – gdy nabycie posiadania nieruchomości nastąpiło w złej wierze.
Posiadaczem samoistnym w świetle art. 336 k.c. jest ten, kto rzeczą faktycznie włada jak właściciel. Oznacza to,
że władający musi znajdować się w takiej sytuacji, która pozwala mu na korzystanie z rzeczy tak, jakby była jego
własnością, a jednocześnie nie być właścicielem rzeczy. O tym, w zakresie jakiego prawa posiadacz wykonuje władzę
nad rzeczą decydują zewnętrzne, widoczne dla otoczenia przejawy władztwa nad rzeczą, tj. zachowania posiadacza
wskazujące na to, że postępuje on z rzeczą jak właściciel.
Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego niewątpliwie wynika, że L. i M. K. byli posiadaczami
przedmiotowej działki w N. od 1948r., kiedy to ostatecznie objęli w posiadanie grunty odpowiadające powierzchnią
obecnej działce ewidencyjnej oznaczonej numerem (...). W ocenie Sądu posiadanie przedmiotowej działki przez
małżonków K. było posiadaniem samoistnym, gdyż traktowali ją tak, jakby byli jej właścicielami. To L. i M. K.
korzystali z tej działki z wyłączeniem innych osób i oni też decydowali o tej nieruchomości z nikim nie uzgadniając
tego, co chcą na niej zrobić. Okoliczności te wynikają zarówno z zeznań świadka B. F., jak i z zeznań wnioskodawczyni
Z. K. i uczestniczki postępowania B. K.. W świetle tych okoliczności niewątpliwym jest, że od zawarcia w dniu
28.05.1948r. umowy sprzedaży z K. K. (2) małżonkowie K. weszli w posiadanie gruntów stanowiących obecnie działkę
nr (...) w N. i posiadali ją nieprzerwanie, tak jakby byli jej właścicielami, aż do swojej śmierci, co oznacza, że należy
ich traktować jako posiadaczy samoistnych tej działki od dnia 28.05.1948r., przy czym M. K. - do jego śmierci w
dniu 2.03.1990r., a L. K. – do jej śmierci w dniu 17.06.1997r. O tym, że małżonkowie K. mieli wolę posiadania
przedmiotowej działki jak właściciele świadczy zarówno sposób, w jaki posiadali tą działkę, jak i fakt, że zarówno
osoby z kręgu rodziny, jak i osoby postronne uważały ich za właścicieli tej nieruchomości, a także to, że za właścicieli
przedmiotowej nieruchomości uważali się także sami małżonkowie K.. Dlatego Sąd uznał, że zgromadzony w sprawie
materiał dowodowy potwierdza, że L. i M. K. od dnia 28.05.1948r. byli samoistnymi posiadaczami działki w N.
stanowiącej przedmiot niniejszego postępowania.
Małżonkowie K. uzyskali posiadanie przedmiotowej działki na skutek zawarcia nieformalnych umów w latach
1930-1948, dlatego należało uznać ich za posiadaczy w złej wierze, bo zgodnie z poglądem utrwalonym w orzecznictwie
Sądu Najwyższego (uchwała 7 sędziów z dnia 6.12.1991r., III CZP 108/91, LEX nr 3700) osobę, która nabyła
nieruchomość na podstawie nieformalnej umowy należy traktować jako posiadacza w złej wierze. Ponieważ za
początek samoistnego posiadania działki przez L. i M. K. powinna być przyjęta data zawarcia przez nich ostatniej
nieformalnej umowy, co nastąpiło w dniu 28.05.1948r., to od tego właśnie dnia należy liczyć początek biegu
terminu zasiedzenia. W tym okresie, jak zostało to wyżej wskazane, obowiązywały przepisy Prawa rzeczowego, które
przewidywały 30-letni termin zasiedzenia, jeżeli nabycie posiadania nastąpiło w złej wierze, co oznacza, że przed
wejściem w życie kodeksu cywilnego, tj. przed dniem 1.01.1965r., nie upłynął jeszcze wymagany dla zasiedzenia okres
samoistnego posiadania przedmiotowej działki przez małżonków K..
Zgodnie z art. XLI § 2 przepisów wprowadzających kodeks cywilny jeżeli termin zasiedzenia według kodeksu cywilnego
jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg zasiedzenia rozpoczyna się z dniem wejścia kodeksu w
życie. Przy przyjęciu zatem początku biegu zasiedzenia od dnia 1.01.1965r., tj. od dnia wejścia w życie kodeksu
cywilnego, przewidziany w art. 172 k.c. (w brzmieniu pierwotnym) dwudziestoletni termin posiadania w złej wierze
upłynął w dniu 1.01.1985r., a więc jeszcze przed wejściem w życie nowelizacji kodeksu cywilnego, która wprowadziła
dłuższe terminy niezbędne do zasiedzenia. Wymagany dla nabycia własności przez zasiedzenie samoistny okres
posiadania przedmiotowej nieruchomości upłynął zatem wówczas, kiedy żyli jeszcze M. K. i L. K. i w ich posiadaniu
pozostawała przedmiotowa nieruchomość. Z tego względu brak jest podstaw do przyjęcia, że to wnioskodawczyni
nabyła przedmiotową działkę przy doliczeniu na podstawie art. 176 k.c. czasu posiadania swoich poprzedników, gdyż
możliwość doliczenia posiadania poprzednika istnieje wówczas, gdy termin zasiedzenia jeszcze biegnie, a więc gdy
poprzednik prawny nie nabył jeszcze własności przedmiotowej nieruchomości z upływem określonego w ustawie
terminu zasiedzenia. Rodzice wnioskodawczyni po upływie wymaganego okresu posiadania samoistnego nabyli
własność przedmiotowej nieruchomości przez zasiedzenie od dnia 2.01.1985r. i dlatego też ich posiadanie po tej dacie
nie jest już posiadaniem podczas biegu zasiedzenia i w związku z tym czas tego posiadania nie może zostać doliczony do
czasu posiadania wnioskodawczyni jako następnego posiadacza, nawet w przypadku przeniesienia na nią posiadania.
Czas samoistnego posiadania przedmiotowej nieruchomości przez wnioskodawczynię może być liczony najwcześniej
od dnia śmierci matki L. K., gdyż dopiero od tego dnia wnioskodawczyni uważała, że może w pełni dysponować
przedmiotową nieruchomością, w szczególności ze względu na treść testamentu L. K., w którym spadkodawczyni
przekazała przedmiotowa nieruchomość po swojej śmierci wnioskodawczyni. Sama zresztą wnioskodawczyni
słuchana w charakterze strony przyznała, że jej rodzice aż do swojej śmierci uważali się za właścicieli przedmiotowej
nieruchomości, co nie pozwala na uznanie wnioskodawczyni za posiadacza samoistnego przedmiotowej działki przed
dniem śmierci matki, tj. przed dniem 17.06.1997r. Przy przyjęciu tej daty jako początku biegu samoistnego posiadania
nieruchomości przez wnioskodawczynię nie doszło jeszcze do upływu wymaganego dla zasiedzenia okresu posiadania
nieruchomości przez wnioskodawczynię prowadzącego do nabycia własności tej nieruchomości i dlatego brak było
podstaw do stwierdzenia zasiedzenia zgodnie z treścią wniosku w niniejszej sprawie, tj. do stwierdzenia nabycia
własności przedmiotowej nieruchomości przez zasiedzenie przez wnioskodawczynię.
Stwierdzenie zasiedzenia nie odpowiadające treści wniosku było dopuszczalne, gdyż do orzeczenia o zasiedzeniu
stosuje się odpowiednio przepisy o stwierdzeniu nabycia spadku, co oznacza, że sąd w sprawie o stwierdzenie
zasiedzenia obowiązany jest z urzędu badać, kto był posiadaczem samoistnym nieruchomości przez czas wymagany
przez ustawę i prowadzący do zasiedzenia oraz stwierdzić nabycie własności nieruchomości w tym trybie na
odpowiednią osobę, bez względu na to, czy została ona wskazana w żądaniu wniosku (art. 610 § 1 k.p.c. w zw. z art.
670 § 1 k.p.c. i art. 677 § 1 k.p.c.).
Dlatego też, mając na uwadze wszystkie powyższe okoliczności i powołane przepisy prawa, Sąd orzekł, że M. K.
oraz jego żona L. K., nabyli przez zasiedzenie z dniem 2.01.1985r., na zasadach małżeńskiej wspólności ustawowej,
własność nieruchomości o powierzchni 0,1849 ha, położonej w N., oznaczonej numerem ewidencyjnym (...).
.
SSR Agata Tokarska