vademecum wolontariusza

VADEMECUM WOLONTARIUSZA
Co to jest wolontariat?
Słowo wolontariusz wywodzi się z łacińskiego wyrazu volontarius, które oznacza dobrowolny,
ochotniczy, chętny.
W polskim prawie występuje następująca definicja: „Wolontariusz to osoba, która ochotniczo
i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w Ustawie z dnia 24
kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Mówiąc o wolontariacie, należy pamiętać o dwóch ważnych cechach tej działalności:
• dobrowolna – a więc podjęcie tej pracy wynika z samodzielnie i swobodnie podjętej decyzji nie
jest to praca pod przymusem nakazana przez inną osobę;
• bezpłatna – za swoją pracę wolontariusz nie otrzymuje wynagrodzenia.
W Polsce za wolontariat nie uznaje się świadczenia bezpłatnej pomocy osobom, z którymi
jesteśmy w związkach rodzinnych lub koleżeńskich.
Od czego powinien zacząć wolontariusz?
Pragnąc włączyć się w zmianę otaczającej rzeczywistości, należy zadać sobie pytanie: „Dlaczego
chcę być wolontariuszem?” Motywów, dla których ludzie decydują się zostać wolontariuszami
jest dużo, m.in. jest to potrzeba bycia i działania z ludźmi, pragnienie bycia potrzebnym,
sprawdzania siebie w różnych sytuacjach, rozwój zainteresowań, przyjemność z niesienia
pomocy innym.
Drugim pytaniem, które warto sobie zadać: „W czym mógłbym pomagać?”. Odpowiedź na
to pytanie będzie się opierała o zdolności i predyspozycje kandydata, ale także umiejętności.
Podobno jak do wykonywania zawodu, nie każdy nadaje się do każdej pracy. Pomocne mogą być
pytania: „Jakie są moje mocne strony? W czym jestem dobry/dobra? Co potrafię robić najlepiej?
Co lubię robić?” Osoba, która lubi ludzi i lubi z nimi przebywać, może preferować grupę osób
dorosłych/starszych lub odwrotnie – dzieci. A osoba, która posiada zdolności organizacyjne
może pomagać w organizowaniu różnych przedsięwzięć.
Często wolontariat jest kojarzony z pomocą osobom chorym lub niepełnosprawnym. Może
on obejmować także inne obszary takie, jak np. ochrona środowiska, edukacja, wydarzenia
kulturalne itd. Można pomagać nie tylko opiekując się osobą chorą lub niepełnosprawną, ale
świadczyć tzw. wolontariat kompetencyjny, który jest związany z dzieleniem się swoją wiedzą
i umiejętnościami. Tak na przykład, osoba, która na co dzień pracuje jako tłumacz, może pomagać
organizacji w tłumaczeniu i sporządzaniu pism w języku obcym.
Kolejne pytanie będzie dotyczyło zaangażowania, czyli czas jaki chce wolontariusz poświęcić
organizacji. Można wykonywać świadczenia w sposób regularny i w dłuższym okresie czasu
np. pomoc w odrabianiu zadań domowych w świetlicy dla dzieci. Wolontariat może być
również akcyjny, czyli dotyczyć zaangażowania jednorazowego, krótkoterminowego.
Praca wolontariusza przybiera różne formy, może być indywidualna, jak i grupowa.
Bardzo ważne, by te kryteria były spełnione. Wtedy zadowolenie z wykonywania zadań
przez wolontariusza będzie adekwatne, a przebieg współpracy pomiędzy wolontariuszem
i organizacją zadowalający obie strony.
Jak przygotować się do rozmowy z koordynatorem wolontariatu?
Przygotuj się do spotkania z koordynatorem lub inną osobą, która będzie Cię informowała
o wolontariacie. Ułóż sobie pytania, które zadasz. Zajrzyj na stronę internetową organizacji,
z którą chcesz współpracować, i pozyskaj informacje o organizacji, jej celach i sposobach ich
realizacji. Podczas spotkania przedstawiciel organizacji lub koordynator wolontariatu zapyta
o to, co wiesz. Nie obawiaj się jednak o to, że Twoje wiadomości są ogólne. Poproś o dodatkowe
informacje i wyjaśnienia, które Cię szczególnie interesują.
Przydatne pytania podczas pierwszego spotkania:
• Jeśli będę chciał się zajmować …, to jaki będzie zakres moich zadań?
• Z kim będę się kontaktował w organizacji? Czy będę miał opiekuna?
• Czy ktoś przygotuje mnie do wykonywania zadań?
• Jaki jest przewidywalny czas „pracy”? Czy jest on stały, czy może być zmienny?
• Czy w organizacji są inni wolontariusze i czy odbywają się spotkania dla wolontariuszy,
np. klub wolontariusza?
• Czy coś się stanie, jeśli coś mi się nie uda? Czy mogę i do kogo zwrócić się o wsparcie?
• Jeśli będę chciał/a zrezygnować, czy mogę to zrobić?
O tym powinien wiedzieć wolontariusz
• Wolontariusz może świadczyć usługi w organizacjach społecznych (fundacjach
i stowarzyszeniach), organizacjach i inicjatywach charytatywno-społecznych
prowadzonych przez kościoły i związki wyznaniowe oraz instytucjach publicznych np.
domach kultury, ośrodkach pomocy, placówkach opiekuńczych itp. Nie można być
wolontariuszem w firmie lub instytucji biznesowej.
• Jeśli poświęcasz więcej czasu niż 30 dni, musisz mieć zawartą umowę na piśmie. W tej
umowie (porozumieniu) zawarte powinny być: zakres wykonywanej pracy, czas trwania
umowy, odpowiedzialność wolontariusza, zobowiązania organizacji wobec wolontariusza,
warunki rozwiązania.
• Jeśli bierzesz udział w działaniach trwających krócej niż 30 dnia, organizacja powinna
ubezpieczyć Cię od następstw nieszczęśliwych wypadków.
• Angażując się w działania wolontaryjne powinieneś posiadać kwalifikacje i spełniać
wymagania odpowiednie do rodzaju i zakresu wykonywanej pracy.
• Wolontariusze muszą być informowani o ryzyku dla zdrowia i bezpieczeństwa związanego
z wykonywaną pracą. Musza też być poinformowani o przysługujących im prawach
i obowiązkach.
• Wolontariusz musi mieć zapewnione bezpieczne i higieniczne warunki pracy, a jeśli
charakter pracy tego wymaga odpowiednie środki ochrony indywidualnej.
• Organizacja ma obowiązek pokrywać koszty podróży służbowych oraz może pokrywać
inne niezbędne koszty poniesione przez wolontariusza, związane z wykonywanymi przez
niego zadaniami.
• Organizacja ma obowiązek wydania pisemnego zaświadczenia lub opinii o wykonywanych
przez wolontariusza zadaniach, jeśli wolontariusz zgłosi taka prośbę.
• Warto pamiętać, że w kwestiach nie objętych porozumieniem (ustnym lub pisemnym),
mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego a nie przepisy prawa pracy, bowiem
świadczenie pomocy przez wolontariusza nie jest świadczeniem pracy. Jest natomiast
świadczeniem odpowiadającym świadczeniu pracy.