Walka o koronę carów

Walka o koronę carów
„Potrzeba w miejscu, nadzieja w męstwie, zbawienie w zwycięstwie.
Czyńcie swoją powinność!”
Mowa Żółkiewskiego przez bitwą pod Kłuszynem
1. Kryzys państwa carów




Po Iwanie IV Groźnym miał
rządził Iwan Iwanowicz, ale
gdy stanął w obronie żony (bitej
przez cara) sam został
(śmiertelnie) pobity
1584 r. na czele państwa
Fiodor; nieprzygotowany do
rządów, a w kraju kryzys
Doradca Groźnego, Borys
Godunow (przez siostrę, żonę
Fiodora) wpływa na cara
Fiodor nie ma syna, a Dymitr
(najmłodszy syn Iwana
Groźnego) w 1591 r. zmarł
(albo i nie…)



1598 r. umiera Fiodor
bezpotomnie i w kraju
rządzi Borys Godunow
Początek tzw. okresu
Wielkiej Smuty (15981613)
Mimo próby reform i
podbojów Azji w Rosji
bunty chłopów, klęski
głodu i pogłoski, że
Dymitr…żyje
2. Dymitriady




1602 r. na wschodzie Polski
pojawia się ocalony (niby)
Dymitr; naprawdę był to Griorij
Otriepiew
Magnat Adam Wiśniowiecki
oraz wojewoda sandomierski
Jerzy Mniszech „rozpoznali”
Dymitra
W zamian za „rozpoznanie”
przyszły car miał wziąć za żonę
Marynę Mniszkównę i
obdarzyć swoich patronów
majątkami moskiewskimi
Z czasem (ciche) poparcie
króla i kościoła
Dymitr I Samozwaniec




1604 r. początek dymitriad – interwencje polskich
magnatów w wewnętrzne sprawy Rosji carskiej
Duże poparcie, po śmierci Godunowa Dymitr
koronowany na cara w 1605 r.
Jednak Dymitr nie dogaduje się z bojarami, nie nosi brody,
ubiera się w stylu zachodnim
1606 r. bunt, śmierć Dymitra (albo i nie…) oraz
wybór na cara Wasyla Szujskiego
Dymitr II Samozwaniec






Bunt chłopów (tzw. powstanie
Bołotnikowa), bo Dymitr żyje
Rzeczywiście, w 1607 r. pojawia
się w Polsce
Możni go poparli, Maryna również
Dymitr II opanować część państwa
moskiewskiego
Nie zdobył Moskwy, ale rządził
12 km od niej w Tuszynie
1608-1610 okres dwuwładzy;
Szujski w Moskwie i Dymitr II
w Tuszynie
3. Początek wojny z Moskwą




Rokowania polsko-moskiewskie w
sprawie przetrzymywanych Polaków
na Kremlu; rozejm tylko do 1612r.
W tzw. międzyczasie Wasyl
dogaduje się ze Szwecją w 1609
r. uznając m.in. panowanie
Szwedów w Inflantach
Sojusz ten typowo antypolski
1609 r. wybuch wojny z Moskwą
(z przerwami będziemy się tłukli z
Rosją do 1686r.)





Atak wojsk Stanisława
Żółkiewskiego na Smoleńsk
Część bojarów moskiewskich
zaproponowała, by książę
Władysław został carem i
przeszedł na prawosławie i
zagwarantował integralność
państwa rosyjskiego
Wiosna 1610 r. Wasyl
kontratakuje; pokonuje Dymitra
II, zbiera 30 tys. żołnierzy
4 lipca 1610 pod Kłuszynem
bitwa: 30 000 – Rosjan
6 5000 – naszych



Atak na Moskwę wojsk
hetmana
W tym czasie bojarzy obalają
Szujskiego i chcą osadzić na
tronie księcia Władysława,
ale król Zygmunt III Waza
kręci
Tekst źródłowy s. 239
4. Walki o koronę carów






Po zajęciu Moskwy przez naszych
chaos w państwie
Od 1610 r. zbiera się rosyjskie
pospolite ruszenie przeciw
cudzoziemcom
1611 wybuch antypolskiego
powstania, ale stłumione przez
Żółkiewskiego
1611 r. próba zdobycia Smoleńska i
Moskwy przez Polaków - udane
Znów antypolskie powstanie, na
czele Kuźma Minin i Dymitr
Pożański
Blokada „polskiego” Kremla i
ostateczna kapitulacja 4 listopada
1612 r.
Józef Budziłło, chorąży mozyrski pod datą
14 Octobra 1612 r. zapisał:
„niesłychany i do wypisania trudny, jakiego żadne kroniki i historie nie świadczą /.../, bo
gdy już traw, korzonków, myszy, psów, kotek, ścierwa nie stało, więźnie wyjedli, trupy
wykopując z ziemie wyjedli, piechota się sama między sobą wyjadała i ludzie łapając
pojedli. Truszkowski [Wojciech], porucznik piechotny, dwu synów swych zjadł; hajduk
jeden także syna zjadł, drugi matkę; towarzysz jeden sługę zjadł swego; owo zgoła syn
ojcu, ociec synowi nie spuścił, pan sługi, sługa pana nie był bezpieczne; kto kogo zgoła
zmógł, ten tego zjadł, zdrowszy chorszego pozbył. O powinnego abo towarzysza swego,
jeśli kto komu inszy zjadł, jako o własny spadek się prawowali, że go był bliższy zjeść,
niż kto inszy, która taka sprawa przytoczyła się była w szeregu pana Lenickiego, że
hajducy zjedli w swym szeregu umarłego hajduka; powinny nieboszczykowski z inszego
dziesiątku skarżył się przed rotmistrzem, żem go ja był bliższy zjeść, jako powinny niż
kto inszy; ci zaś odpierali, żeśmy bliżsi do zjedzenia jego, ponieważ z nami w jednym
ordynku i szeregu był, i dziesiątku. Rotmistrz jako novum emergens [mało
doświadczony] nie widział, jako dekretu ferować, obawiając się też, aby która strona
będąc urażona dekretem, samego sędziego nie zjadła, musiał z trybunału umykać.W
tak tedy okrutnym głodzie nastąpiły rozmaite choroby, śmierci srogie, że na człowieka
z głodu umierającego patrzeć ze strachem i nie bez płaczu przychodziło, których
wielem się napatrzył, ziemię pod sobą, ręce, nogi, ciało jako mógł żarł, a co najgorsza,
że choćby rad umarł, a umrzeć nie mógł, kamień abo cegłę kąsał, prosząc Pana Boga,
aby w chleb przemienił, ale ukąsić nie mógł. Ach! ach! Wszędy pełno w zamku, a przed
zamkiem więzienie i śmierć. Ciężkie oblężenie, cięższe wytrwanie było!" .
Cennik w oblężonym Kremlu
14 września 1612r.
Początek października
1612r.
- 25kg żyta – 100 zł,
- śledź – 0,5 zł,
- 25kg owsa - 40 zł,
- skóry wołowe - po 5 zł, a - kwarta krupy - 20 zł.
potem po 12 zł;
- ¾ wałacha - 500 zł,
- ser mandrykowy - 6 zł; - 25kg mięsa końskiego
- chleb 10 zł;
- 120 zł,
- kołacz - 7 zł.
- krowa - 600 zł,
16 października 1612r.
-głowa ludzka – 3 zł.
- noga ludzka (jedna do
kostki) – 2 zł.
- ¼ ścięgna ludzkiego –
5 zł
- kwarta gorzałki . – 40
zł.
- pies – 15 zł.· kot- 8 zł.
- mysz – 1 zł.
- gawron czarny – 2 zł i
pół funta prochu.
- świeczka łojowa – 0,5
zł.





1613 r. carem obwołano Michała
Romanowa (twórca nowej i ostatniej
dynastii carów – dyn. Romanowów)
Próba odzyskania Moskwy przez
naszych – nieudana
Rosja toczy wojnę ze Szwecją (do
1617r.)
1617 r. ponowna akcja przeciw
Rosji z hetmanem
Chodkiewiczem na czele
Szturm polsko-kozacki na
Moskwę – nieudany więc rozmowy
pokojowe
Rozejm w Dywilinie 1619r.

Przyłączenie do
Polski ziemi
smoleńskiej,
czernihowskiej i
siewierskiej
5. Wojna smoleńska






1632 r. umiera Zygmunt III Waza,
więc jest dobra okazja do ataku na RP
Atak na ziemię smoleńską i
siewierską; wiosna 1633 r. oblężenie
(znowu) Smoleńska
Szybka elekcja Władysława IV Wazy
Władek tworzy armię, wzorowaną na
zachodniej piechocie, złożonej z
mieszczan i chłopów szkolonej
przez zawodowych oficerów
Jesienią odblokowanie oblężonego
Smoleńska
Wygraliśmy!
Pokój w Polanowie 1634r.

Po Smoleńsku czas na inne zajęte przez
Moskali miasta – bez sukcesu

Zbliżało się zakończenie rozejmu ze Szwecją
(1635r.) dlatego Władysław podjął decyzję o
pokoju
Przy Polsce zostaje ziemia
smoleńska, czernihowska i siewierska
(niemal w całości jak w 1619r.)
Władysław IV zrzekł się pretensji do
korony carskiej i uznał Michała
Romanowa za prawowitego władcę
(ale nic za darmo = 20 tys. rubli)
Wymiana jeńców i gwarancja
swobody handlu
1.
2.
3.