Ochrona ziemniaka przed chwastami Dezynfekcja walką z Cms

Strona 18
www.wrp.pl
Janusz Urbanowicz
IHAR w Radzikowie, ZNiOZ w Boninie
Pracownia Ochrony Ziemniaka
Nr 03/2010 (66)
Chwasty pogarszają jakość produktów rolniczych, utrudniają prawidłowe wykonanie wszelkich uprawek i
zbioru oraz mogą stanowić doskonałe siedlisko dla rozwoju chorób i szkodników. Ziemniak jest rośliną mało
konkurencyjną dla chwastów (zwłaszcza na początku wegetacji) i dlatego wymaga stosowania skutecznych zabiegów pielęgnacyjnych.
Ochrona ziemniaka przed chwastami
N
a plantacjach, gdzie
chwasty występują
w dużym nasileniu,
straty plonu mogą być wysokie i sięgać nawet do 70%, a
zmniejszenie zachwaszczenia
tylko metodami mechanicznymi bez stosowania herbicydów często bywa niezadowalające.
Zachwaszczenie w ziemniaku można ograniczyć poprzez staranne przygotowanie
stanowiska pod jego uprawę,
gdyż skład gatunkowy chwastów uzależniony jest od intensywności zabiegów uprawowych w całym płodozmianie. Stosowanie uproszczeń
może prowadzić do rozwijania
się na plantacji również gatunków chwastów typowych dla
roślin uprawianych w przedplonie, np. zachwaszczające
pospolicie zboża, czy rzepak
(miotła zbożowa, chaber bławatek, mak polny itp. oraz samosiewy zbóż, czy rzepaku).
Zabiegi herbicydowe stosuje się w dwóch terminach
przed wschodami i po wschodach ziemniaka. Przed wscho-
Chwasty posiadają wyższą odporność na niesprzyjające
warunki agrometeorologiczne oraz na choroby i szkodniki, charakteryzują się też wysoką plennością.
dami – zabieg powinien być
przeprowadzony po ostatecznym uformowaniu redlin. Po
wschodach – należy zwrócić
szczególną uwagę na fazę rozwojową ziemniaka, by rośliny
miały wielkość od 10 do 15
cm, zabieg powinien być wykonany nie później niż do
momentu zwierania rzędów.
Nie bez znaczenia jest również faza rozwojowa chwastów
(im mniejsze, tym łatwiejsze
do zwalczenia). Na glebach
Grzegorz Gryń
IHAR, Oddział w Bydgoszcz
ciężkich i zwięzłych należy zawsze stosować wyższe z zalecanych dawek. W tabeli 1
podano zalecane herbicydy,
dawkę i termin ich stosowania oraz najbardziej wrażliwe
gatunki chwastów.
Po wyborze herbicydu należy kierować się zaleceniami
producenta oraz przepisami
BHP. Nie wolno stosować
środków nieznanego pochodzenia i bez opisu ich stosowania. Nie należy w dowolny
sposób sporządzać mieszanin
kilku herbicydów, gdyż może
to doprowadzić do zniszczenia plantacji. Wszystkie zalecane mieszaniny herbicydowe
należy sporządzać tylko i wyłącznie bezpośrednio przed
ich zastosowaniem.
Etykiety-instrukcje herbicydów dopuszczonych do obrotu i stosowania zawsze znajdują się na opakowaniu środka
oraz są opublikowane na stronie internetowej Ministerstwa
Rolnictwa i Rozwoju Wsi pod
adresem: http://www.minrol.
gov.pl, i w Zaleceniach Instytutu Ochrony Roślin.
Typowe herbicydy do
zwalczania chwastów jednoliściennych w ziemniaku
są przeznaczone głównie do
stosowania w terminie powschodowym. W celu uzyskania pożądanej skuteczności, zabieg powinien być wykonany przed zwarciem rzędów, by środek mógł dotrzeć
do chwastów, a nie zatrzymywać się na roślinach ziemniaka. Zwalczanie chwastów
jednoliściennych najczęściej
przeprowadza się, gdy chwasty mają rozwinięte minimum 4–6 liści.
Herbicydy do stosowania
przedwschodowego, aplikowane zbyt późno, gdy kiełkująca roślina znajduje się
tuż pod powierzchnią gleby,
mogą doprowadzić do wystąpienia objawów fitotoksycznej reakcji. W skrajnych
przypadkach może dochodzić do całkowitego zniszczenia plantacji.
Bardzo ostrożnie należy
stosować herbicyd Roundup
360 SL oraz jego generyki
(obecnie około 40 preparatów). Glifosat jest substancją nieselektywną o działaniu układowym, która zastosowana zbyt późno, gdy
kiełkujące rośliny ziemniaka wydostaną się ponad
powierzchnię gleby, może
prowadzić do zniszczenia
plantacji. Środek Roundup
360 SL należy stosować na
glebach średnio zwięzłych.
Oprysk należy wykonać po
posadzeniu ziemniaków i
jednokrotnym obredleniu
na wschodzące chwasty, ale
nie później niż 3 dni przed
wschodami ziemniaków. Po
zabiegu nie wykonywać żadnych uprawek mechanicznych, środka nie stosować
przed wschodami chwastów
(chwasty muszą być na powierzchni gleby).
Wszystkie herbicydy stosowane przed wschodami
roślin ziemniaka muszą
być aplikowane na wilgotną
glebę (wilgoć zapewnia aktywację substancji aktywnej). Po wykonaniu zabiegu
nie stosować żadnych uprawek mechanicznych, by nie
spowodować zniszczenia
warstwy ochronnej stworzonej przez herbicyd na powierzchni gleby. Bardzo często terminowe przeprowadzenie zabiegu przedwschodowego jest utrudnione lub
przesuwa się w czasie z powodu niekorzystnych warunków atmosferycznych,
wówczas lepiej zastosować
herbicydy powschodowe,
niż narażać plantację na
zniszczenie. n
Proces dezynfekcji stosuje się niemal w każdym obszarze działalności ludzkiej. Niewątpliwie kłopotliwa sytuacja występuje tam, gdzie przestrzeń wymagająca odkażania jest bardzo rozległa, w których metody fizyczne
nie sprawdzają się. Takie miejsca występują między innymi w rolnictwie i przemyśle przetwórczym produktów
rolnych. Wśród wielu patogenów roślin nękających wyżej wymienione sektory szczególnie niebezpieczne dla
producentów ziemniaków jest wykrycie Clavibacter michiganensis subsp. sepedonicus (Cms).
Dezynfekcja walką z Cms
B
akteria ta odpowiedzialna jest za groźną,
kwarantannową chorobę ziemniaków zwaną bakteriozą pierścieniową. Konsekwencją jej wystąpienia w gospodarstwie, zajmującym się
produkcją ziemniaków, jest
wprowadzenie kwarantanny
oraz konieczność zwalczania
czynnika chorobotwórczego.
Aby mówić o skutecznym
zwalczaniu patogena w obrębie gospodarstwa, konieczne
jest wprowadzenie i przestrzeganie podstawowych zasad dobrej praktyki rolniczej. Stosowanie zdrowych sadzeniaków,
zaniechanie krojenia bulw
przed wysadzeniem, niszczenie samosiewów nie wystarcza jednak, by zapewnić rolnikowi bezpieczeństwo i uchronienie się przed bakteriozą.
Bardzo ważną rolę w ograniczaniu rozprzestrzeniania się
choroby stanowi właściwie
przeprowadzana dezynfekcja.
Zabieg ten powinno przeprowadzać się na każdym etapie
produkcji i dystrybucji ziemniaków.
Zasada działania dezynfekantów polega na zabiciu patogena w różny sposób, zależnie od charakteru substancji
czynnej środka. Inaktywacja
komórek bakterii Cms następuje w wyniku uszkodzenia
błony komórkowej, denaturacji białka, zaburzenia działania enzymów oraz kwasów
nukleinowych.
Istotnymi czynnikami decydującymi o skuteczności
procesu dezynfekcji są dobór
preparatu, metody odkażania oraz wiedza i sumienność
osoby przeprowadzającej zabieg. Z dostępnych na rynku
wielu preparatów biobójczych
można wybrać właściwy, kierując się spektrum działania,
bezpieczeństwem dla pracownika i środowiska naturalnego
oraz łatwością użycia. Ważny
jest również dobór środka
uwzględniający rodzaj powierzchni poddanej odkażaniu, warunki panujące w trakcie procesu oraz możliwość reagowania preparatu z daną powierzchnią. Wzrost temperatury o 10˚C zwykle przyspiesza
dwukrotnie działanie biobójcze środka. Do najczęściej stosowanych substancji czynnych
w dezynfekantach należy zaliczyć: aldehydy, związki utleniające (nadtlenek wodoru,
podchloryn sodu i wapnia,
kwas nadoctowy, mononadsiarczan potasu), kwasy i zasady oraz związki powierzchniowo czynne (czwartorzędowe związki amoniowe, mydła, alkohole i fenol). Skuteczność działania wymienionych
substancji czynnych na Cms jest
wysoka, najlepsza dla związków
utleniających, pod warunkiem,
że zapewniony zostanie odpowiedni czas kontaktu środka na
zanieczyszczoną powierzchnię.
Brak jest jednak środka idealnego, uniwersalnego, bezpiecznego i taniego. Związki utleniające są skuteczne, mniej toksyczne od pozostałych, ale powodują korozję i są wrażliwe na
zanieczyszczenia organiczne.
Fenol i aldehyd glutarowy stanowią związki wysoce drażniące dla skóry, oczu i układu
oddechowego. Fenol może być
stosowany w środkach używa-
nych do mat i śluz dezynfekcyjnych ze względu na większą
odporności na zanieczyszczenia
organiczne. Wadą alkoholi, jako
substancji odkażających, jest ich
łatwopalny charakter oraz szybkie parowanie i wysoka cena.
Czwartorzędowe związki amoniowe nie powodują korozji i są
mniej drażniące dla skóry, ale
ulegają inaktywacji w kontakcie z mydłem i po rozieńczeniu w twardej wodzie.
Obok czasu istotnym czynnikiem decydującym o skuteczności środka jest stężenie cieczy roboczej oraz forma stosowania preparatu dezynfekcyjnego. Wydłużenie czasu działania środka na ogół zmniejsza ryzyko pozostałości zanieczyszczeń mikrobiologicznych.
Ogólna zasada stosowania środków mówi, że dezynfekcja przez
zanurzanie małych przedmiotów (np. narzędzia ogrodnicze,
noże, sekatory itp.) pozwala stosować niższe stężenia środka
kosztem wydłużenia czasu kontaktu. W przypadku dużych
powierzchni (ściany, posadzki,
maszyny rolnicze) reguła ta już
Proces dezynfekcji stosuje się niemal w każdym obszarze
działalności ludzkiej, również w rolnictwie i przemyśle
przetwórczym produktów rolnych.
się nie sprawdza. Istnieją jednak środki stosowane w formie piany, które wolniej spływając dłużej działają na odkażanych powierzchniach. Koszty
zakupu środków dezynfekujących mieszczą się w szerokim
przedziale cenowym. Najtańsze
tradycyjne związki typu podchloryn sodu, soda kaustyczna,
formalina są kilkukrotnie tańsze od nowoczesnych, wieloskładnikowych preparatów odkażających.
Walka z bakteriozą jest
trudna. Niewidoczny gołym
okiem organizm kwarantannowy może wraz z narzędziami,
maszynami i środkami transportu przemieszczać się i porażać ziemniaki w innych gospodarstwach. Późna wykrywalność choroby dodatkowo
komplikuje sprawę, dlatego bardzo ważnym nawykiem rolnika
powinna być dezynfekcja profilaktyczno-zapobiegawcza.
Cały materiał na www.wrp.pl