ed.10 etap 2

Kod ucznia
Małopolski Konkurs Chemiczny dla Gimnazjalistów
Etap II (rejonowy)
5 stycznia 2012 roku
Wypełnia rejonowa komisja konkursowa
1.
11
Zadanie
2.
12
3.
9
4.
10
5.
8
Suma
50
Liczba
punktów
Podpis
oceniającego
Liczba punktów
po weryfikacji
Podpis weryfikatora:
Miejsce na wklejenie informacji z danymi ucznia
1
Drogi Gimnazjalisto!
1. Przed Tobą zestaw pięciu zadań konkursowych.
2. Na rozwiązanie zadań masz 120 minut. Piętnaście minut przed upływem tego czasu
zostaniesz o tym poinformowany przez członka Komisji Konkursowej.
3. Rozwiązania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy kaŜdym zadaniu.
Pracuj uwaŜnie, uŜywając jedynie pióra lub długopisu. Rozwiązania zadań i odpowiedzi
zapisane ołówkiem nie będą oceniane.
4. Jedną kartkę z tych, które otrzymałeś, moŜesz poświęcić na brudnopis.
Zapisy w brudnopisie nie będą oceniane.
5. Nie podpisuj kartek imieniem ani nazwiskiem.
6. Pamiętaj, aby nie uŜywać korektora.
7. Do obliczeń moŜesz wykorzystać kalkulator, który posiada cztery podstawowe działania
matematyczne (dodawanie, odejmowanie, mnoŜenie, dzielenie) oraz pierwiastkowanie
i obliczanie procentów. Nie moŜesz korzystać z kalkulatorów w telefonie komórkowym.
8.W trakcie konkursu moŜesz korzystać wyłącznie z materiałów dołączonych do zestawu
zadań. Załączone materiały powinny zawierać:
- układ okresowy pierwiastków,
- rozpuszczalność soli i wodorotlenków w wodzie,
- szereg elektrochemiczny (reaktywnościowy) metali.
9. Wyłącz telefon komórkowy, jeśli go posiadasz.
10. Staraj się, aby Twoja praca była czytelna.
11. Nie zapominaj o komentarzu, pełnych obliczeniach, sprawdzeniu jednostek oraz
napisaniu pełnych odpowiedzi słownych. Pamiętaj, aby opisując obserwacje
w doświadczeniach nie zastępować ich wnioskami.
12. Stwierdzenie niesamodzielności pracy lub przeszkadzanie innym, spowoduje wykluczenie
Cię z udziału w Konkursie.
śyczymy Ci powodzenia
Autor zadań i organizatorzy konkursu
2
Zadanie 1 (11 pkt)
Do mieszaniny zawierającej opiłki magnezu, glinu i miedzi dodano w nadmiarze rozcieńczonego
kwasu siarkowego(VI). Otrzymany w doświadczeniu gaz zajął w warunkach normalnych
objętość równą 3,36 dm3.
Dodatkowo wiadomo, Ŝe liczby moli atomów kaŜdego z trzech metali w mieszaninie przed
reakcją były takie same.
I. Zapisz równania cząsteczkowe reakcji, które zaszły po dodaniu kwasu do mieszaniny metali.
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
II. Na podstawie obliczeń ustal masę magnezu, glinu i miedzi w uŜytej do doświadczenia
mieszaninie.
Obliczenia:
Odpowiedź: ..............................................................................................................................
................................................................................................................................................
3
Zadanie 2. (12 pkt)
PoniŜej przedstawiono schematy 6 reakcji chemicznych. W schematach tych literami A, D, E, G
oznaczono pewne nieorganiczne związki chemiczne zawierające wapń, natomiast literami a, d, e
zastąpiono (w nieznanej kolejności) wzory: kwasu solnego, tlenku węgla(IV) i wody.
1)
A + a →D
4)
D + e→G +a
2)
A + e → G+a
5)
D(aq) + d → E + a
3)
E→A + d
6)
E + e→G + a + d
I. Ustal jakie związki chemiczne ukryto pod literami: A, D, E, G. Ich wzory zapisz w tabelce
poniŜej.
A
D
E
G
II. Zapisz równanie jonowe skrócone reakcji oznaczonej w zadaniu cyfrą 4.
4) .......................................................................................................................................................
III. Zapisz równania cząsteczkowe reakcji oznaczonych w zadaniu cyframi 5 i 6.
5) .......................................................................................................................................................
6) .......................................................................................................................................................
IV. Zapisz obserwacje towarzyszące reakcjom 5 i 6.
Reakcja 5 ...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
Reakcja 6 ...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
V. Zapisz równanie cząsteczkowe reakcji (wybranej spośród oznaczonych w zadaniu 1-4) do
przeprowadzenia której, niezbędne jest silne ogrzewanie.
...........................................................................................................................................................
VI. Po zmieszaniu wodnego roztworu zawierającego związek chemiczny oznaczony w zadaniu
literą G z wodnym roztworem siarczanu(IV) sodu wytrącił się biały osad. Zapisz równanie
cząsteczkowe i równanie jonowe skrócone reakcji, która zaszła podczas opisanego
doświadczenia.
...........................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................
4
Zadanie 3. (9 pkt)
I. Uzupełnij poniŜszą tabelkę zapisując:
- w drugiej kolumnie wzory półstrukturalne grupowe węglowodorów,
- w czwartej kolumnie wzory reagentów nieorganicznych
tak dobranych, aby w kaŜdym wierszu powstało równanie reakcji przyłączania (addycji).
1
2
3
Wzór półstrukturalny węglowodoru
4
5
6
Wzór substancji
nieorganicznej
1.
+
→
2-chlorobutan
2.
+
→
2-chlorobut-2-en
3.
+
→
2,3-dichlorobutan
4.
+
→ 2,3-dichlorobut-2-en
5.
+
→
butan-2-ol
II. Zapisz, stosując wzory półstrukturalne grupowe związków organicznych równanie reakcji
podstawiania (substytucji), w wyniku której z pewnego węglowodoru o prostym
(nierozgałęzionym) łańcuchu moŜna otrzymać związek chemiczny, który jest izomerem
2-chlorobutanu. Nad strzałką zapisz warunki konieczne do przeprowadzenia tej reakcji.
.......................................................................................................................................................
III. 2-chlobutan moŜna otrzymać z butan-2-olu przeprowadzając w odpowiednich warunkach
reakcję podstawiania (substytucji). Drugim produktem tej reakcji jest woda.
Ustal wzór drugiego substratu i zapisz równanie otrzymywania 2-chlorobutanu opisaną metodą.
Zastosuj wzory półstrukturalne grupowe związków organicznych.
.........................................................................................................................................................
5
Zadanie 4. (10 pkt)
Niewielkie ilości węglowodorów moŜna otrzymać w laboratorium w reakcji węglików metali
z wodą. PoniŜej przedstawiono schematy reakcji, z uwzględnieniem współczynników
stechiometrycznych (liczbowych), w wyniku których moŜna otrzymać węglowodory oznaczone
w tym zadaniu wyraŜeniami W(1), W(2), W(3).
Literami X, Y, Z zastąpiono wzory wodorotlenków metali.
Dodatkowo wiadomo, Ŝe:
- wszystkie trzy węglowodory w warunkach normalnych są gazami,
- węglowodory W(1) i W(2) naleŜą do tego samego szeregu homologicznego.
CaC2 + 2 H2O → X +
W(1)
Mg2C3 + 4 H2O → 2 Z + W(2)
Al4C3 + 12 H2O ogrzewanie
 → 4 Y + 3 W(3)
I. Ustal, jakie węglowodory oznaczono W(1), W(2), W(3). Ich nazwy i wzory strukturalne zapisz
w tabeli poniŜej.
wzór strukturalny
nazwa
Węglowodór W(1)
Węglowodór W(2)
Węglowodór W(3)
6
II. W reakcji z wodą zuŜyto 28,8 g węgliku glinu. Oblicz, masę otrzymanego w tej reakcji gazu.
Obliczenia:
Odpowiedź: .......................................................................................................................
7
Zadanie 5. (8 pkt)
Równomolową mieszaninę dwóch gazowych węglowodorów o łącznej masie równej 36 gramów
przepuszczono przez płuczkę z wodą bromową.
→
→
Br2 (aq)
W wyniku przeprowadzonego doświadczenia masa płuczki wzrosła o 21 gramów. Gaz, który
opuścił płuczkę zawierał tylko jeden związek chemiczny. Jego objętość (w warunkach
normalnych) była w przybliŜeniu równa 11,2 dm3.
Wykonaj odpowiednie obliczenia i na ich podstawie ustal jakie węglowodory wchodziły w skład
mieszaniny. Ich nazwy i wzory półstrukturalne zapisz w tabelce pod obliczeniami.
Obliczenia:
8
Obliczenia:
Wzór półstrukturalny
Nazwa
1.
2.
9
brudnopis
10