Kwantowa teoria miary a ontologia zdarzeń: otwarte problemy

Kwantowa teoria miary a ontologia zdarzeń: otwarte problemy
Kwantowa teoria miary jest nieprzemienną teorią probabilistyczną, którą można sformułować
czysto algebraicznie w języku W*-algebr, tj. domkniętych w ultrasłabej topologii operatorowej
*-podalgebr przestrzeni wszystkich ograniczonych operatorów na zespolonej przestrzeni
Hilberta, których teorię rozwinęli w latach 30. i 40. XX wieku John von Neumann i Francis J.
Murray jako teorię pierścieni operatorowych. Jej własności tak dalece odbiegają od własności
klasycznej teorii miary (będącej jej bardzo szczególnym przypadkiem), że z perspektywy
ontologii fizyki zasadne jest pytanie, czy ma w ogóle sens mówienie o „kwantowych
prawdopodobieństwach” (co kwestionował już Bohr i inni) oraz jak należy rozumieć same
„zdarzenia kwantowe”, jeśli przyjąć, że pojęcie zdarzenia ma sens jedynie w obrębie konkretnej
ich struktury (probabilistycznej lub nie). Kwantowe struktury wykluczają możliwość
swobodnego zdefiniowania prawdopodobieństw warunkowych (kwantowe prawdopodobieństwa
warunkowe w ogólności nie istnieją, nie definiuje ich nawet tzw. reguła Lüdersa jako postulat
rzutowania), a fundamentalny fenomen kwantowej interferencji jest de facto przejawem
drastycznego, fizycznego załamania klasycznej miary probabilistycznej. Już von Neumann w
latach 30. zauważył, wbrew powszechnemu konsensusowi odnośnie do rozumienia reguły
Borna, że stawia to pod znakiem zapytania użyteczność samych klasycznych intuicji
dotyczących
prawdopodobieństwa. Zrezygnowanie z radykalnie instrumentalistycznego
podejścia do miary kwantowej (motywowane na przykład koniecznością zastosowania teorii
kwantowej w kosmologii) wymusza przede wszystkim wypracowanie nowego podejścia do
ontologii zdarzenia, co oczywiście bezpośrednio wiąże się z kontrowersyjnym zagadnieniem
ontologii stanu kwantowego. Przedstawione zostaną strategie takiego pełnego włączenia
nieprzemiennej miary do ontologii kwantowej, wiążące się z porzuceniem intuicji
separowalnych, monadycznych zdarzeń jako bazy ontologii, ich zalety i kontrowersyjne aspekty.