Będziesz mieć - Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne
Transkrypt
Będziesz mieć - Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne
Książki z serii „Trudne rozmowy z dzieckiem“ to pozycje niezbędne w biblioteczce młodych rodziców. Autorki - doświadczone psycholożki i matki, które wiedzę teoretyczną umiejętnie przekładają na rozwiązania praktyczne – radzą w nich, jak rozmawiać z dzieckiem, aby nas słuchało i rozumiało oraz podpowiadają, jak rozwiązywać najczęstsze problemy kilkulatka. Wysoki poziom całej serii gwarantuje opieka merytoryczna sprawowana przez wybitnego psychologa, profesor Irenę Obuchowską. absolwentka Wydziału Psychologii UW. Pracowała w jednym z warszawskich szpitali dziecięcych, teraz zajmuje się dziećmi jako psycholog szkolny. Współpracuje z miesięcznikami dla rodziców m. in. „Mam Dziecko”, jest współautorką „Encyklopedii rodzice i dzieci”, a prywatnie mamą szóstki dzieci w wieku 5-21 lat. Będziesz mieć braciszka lub siostrzyczkę Decyzja o powiększeniu rodziny zawsze burzy dotychczasową harmonię. Starsze dziecko, jeśli go na tę zmianę odpowiednio nie przygotujemy, może poczuć się odtrącone i niekochane. Te pierwsze kontakty często decydują także o jakości późniejszych stosunków między rodzeństwem. Autorka książki radzi rodzicom, kiedy i w jaki sposób powiedzieć dziecku o narodzinach braciszka lub siostrzyczki, jak je na to wielkie wydarzenie przygotować, podpowiada też, jak postępować, by między rodzeństwem zbudować prawdziwą więź. Książka rekomendowana dla rodziców dzieci w wieku 3-7 lat. Aleksandra Godlewska - Będziesz mieć braciszka lub siostrzyczkę Aleksandra Godlewska Aleksandra Godlewska Będziesz mieć braciszka lub siostrzyczkę Seria „Trudne rozmowy z dzieckiem“: • „Nie musimy mieć wszystkiego“ Beaty Chrzanowskiej • „Powiem ci, skąd się biorą dzieci“ Julity Wojciechowskiej • „Nasza wspaniała, inna rodzina“ Mirosławy Kownackiej i Ewy Sawickiej • „Nasz sposób na nieporządki“ Beaty Chrzanowskiej TRD_gotowemakiety7.indd 4 5/20/08 2:32:10 PM Autor Aleksandra Godlewska Koncepcja i koordynacja serii Ewa Sawicka Projekt serii i projekt okładki Marcin Rusinowski Projekt typograficzny Marcin Rusinowski Redaktor Agnieszka Sobich ISBN 978-83-02-11496-0 © Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa 2008 Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna 02-305 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 136 Adres do korespondencji: 00-965 Warszawa, p. poczt. nr 9 www.wsip.pl Wydanie pierwsze (2008) Skład i łamanie: Shift_ENTER Spis treści Wprowadzenie ........................................................... Zanim ono się urodzi .......................................... Pierwsze spotkanie ............................................. Tak podobne, a tak różne .................................... Obawy i kłamstwa kilkulatka ............................. Ile lat różnicy? .................................................... 7 10 16 23 30 40 Po co nam jeszcze jedno dziecko? ........................ 46 5-7 lat Będę miał rodzeństwo ........................................ 46 A właściwie to kim on dla mnie będzie? ........... 48 Dlaczego tyle się zmieni? .................................. 52 8-10 lat Mama jest w ciąży ............................................. 54 Nadal mnie kochacie, prawda? .......................... 56 Dlaczego nie macie dla mnie czasu? ................... 58 5-7 lat Zajmij się mną .................................................... 58 To niesprawiedliwe, że troszczycie się tylko o niego! ..................................................... 61 Dlaczego mamy nie ma z nami? ........................ 62 8-10 lat Chcę, żeby było jak dawniej .............................. 64 Mam dość, przenoszę się do taty! ...................... 70 www.wsip.pl Czy ono wie kim jestem? ........................................ 74 5-7 lat O rety, mam siostrę! ........................................... 74 Tata lepiej się mną zajmuje ................................ 76 8-10 lat Jestem starszy, co to znaczy? ............................. 81 Nie chcę być starszą córką ................................. 83 Skąd się biorą dzieci? .............................................. 87 5-7 lat Wytłumacz mi, co to takiego seks ...................... 87 Jak się rodzą dzieci? ........................................... 91 8-10 lat Czy wy to robicie? ............................................. 93 Dlaczego muszę ci pomagać? ................................ 98 5-7 lat Nie będę się nim zajmował! ............................... 98 8-10 lat Wcale nie jestem aż tak duża, żeby stale pomagać ..................................................... 103 Czy mogę je mocno przytulić? .............................. 108 5-7 lat Poznaję przez dotyk ........................................... 109 Ze złości je zjem! ............................................... 111 8-10 lat Boję się, że skrzywdzę maluszka ....................... 113 Nienawidzę cię, mamo! ..................................... 115 Dlaczego mam mu oddać swój pokój i rzeczy? ...................................................................... 119 5-7 lat Nie chcę żadnych zmian .................................... 119 To moje łóżeczko! .............................................. 122 8-10 lat Nie decydujcie za mnie ...................................... 125 Dlaczego muszę robić coś, czego wcześniej nie robiłem? ................................................................ 129 5-7 lat Nie radzę sobie bez mamy .................................. 129 Wszystko muszę robić sam ................................ 132 8-10 lat Ciągle się mną wyręczasz! ................................. 136 Znów muszę się sam o siebie zatroszczyć ......... 139 Podsumowanie ........................................................... 141 Bibiliografia ................................................................ 142 www.wsip.pl Wprowadzenie Chcecie mieć drugie dziecko? A może właśnie dowiedzieliście się, że spodziewacie się kolejnego? Zastanawiacie się, jak nowy członek rodziny zmieni wasze dotychczasowe życie: mamę i tatę, jak wpłynie na wasze starsze dziecko, co zmieni w relacjach między dorosłymi? Przed wami miesiące oczekiwań zanim wasze uporządkowane życie rodzinne zmieni się nie do poznania. Cieszycie się, może obawiacie? Zastanawiacie się, jak wszystko się ułoży: czy poradzicie sobie, czy wystarczy wam miłości dla dwojga dzieci? Podobne pytania nurtować będą także wasze starsze dziecko. Najpierw jednak musicie przekazać mu nowinę o spodziewanym powiększeniu rodziny. Potem przygotować się na to, by dobrze poradzić sobie z wieloma pytaniami, które dziecko będzie zadawało w czasie oczekiwania na brata lub siostrę. Co może zdarzyć się w tym pierwszym okresie, gdy w domu pojawi się maluch, a starsza pociecha przestanie już być jedynakiem? Jak poradzić sobie z zachowaniami pierworodnego dziecka, które mogą niejednokrotnie was zaskoczyć. Mogą być niespodziewane, gwałtowne, niezrozumiałe albo wręcz dziwne. Dla dziecka pierworodnego pojawienie się rodzeństwa to niczym era lodowcowa dla dinozaurów. Dla tych wielkich stworzeń był to początek czegoś nowego, niekoniecznie dobrego. Rozpoczął się koniec panowania istot wszechwładnych. Dinozaury musiały ustąpić miejsca młodszym, mniejszym, zdawałoby się, słabszym gatunkom. Podobnie czuje się kilkulatek oczekujący na brata czy siostrę. Wydaje mu się, że pojawienie się młodszego rodzeństwa oznacza właśnie ustąpienie pola komuś małemu, niepozornemu, nieporadnemu. www.wsip.pl 7 Sytuację starszego dziecka można opisać taką oto bardzo obrazową anegdotą: Pewnego dnia twój ukochany mąż, podekscytowany i bardzo zadowolony z siebie, przyprowadza do domu obcą ci kobietę i przedstawia ją jako... swoją nową żonę. Kiedy ty powoli dochodzisz do siebie po tej zaskakującej i niewątpliwie wstrząsającej wiadomości, on ze szczerym uśmiechem prosi, byś otoczyła nową żonę troską i uwagą. „Ona jest młoda, słodka i bezradna – mówi mąż – na pewno ci się spodoba. Potrzebuje wygody, więc zajmie twoje miejsce w łóżku, a ty będziesz spała na kanapie. Jesteś już na tyle doświadczona, że nie potrzebujesz tyle mężowskiej bliskości i wsparcia. Z pewnością zechcesz się nią zaopiekować, podzielić swoimi ubraniami, kosmetykami... Poznasz ją ze swoimi koleżankami. Na pewno ją polubisz”. Jeśli rodzic wczuje się w rolę owej pierwszej żony, będzie mógł chociaż w wyobraźni, przez chwilę znaleźć się w sytuacji pierwszego dziecka. Dla dziecka pierworodnego rodzinę tworzy ono i jego rodzice. Większość kilkulatków wcale nie chce tego zmieniać. Inaczej czujecie wy, dorośli. Jesteście już rodzicami i chcecie ponownie doświadczyć wzruszeń związanych z przyjściem na świat maleństwa. Jednak wasze dziecko może mieć zupełnie inne zdanie: „Mam swoją mamę, tatę, kocham ich i oni kochają mnie. Nie potrzebny mi nikt inny. Wcale go nie chcę!”. Mam nadzieję, że ta książka pomoże wam spojrzeć na sprawy związane z kolejnym dzieckiem oczami pierworodnego. Pozwoli wam zrozumieć, co starsze dziecko może myśleć i czuć, zostając bratem lub siostrą. Mam również nadzieję, że pozwoli wam także uniknąć wielu lęków, poczucia winy i zbyt gwałtownych domowych bitew. Zadaniem tej publikacji jest dostarczenie wam wiedzy i konkretnych wskazówek. A przede wszystkim wsparcia, jakiego mogę wam udzielić jako mama szóstki pociech i jednocześnie psy8 cholog. Chciałabym zainspirować was do zadawania pytań i poszukiwania własnych odpowiedzi i rozwiązań. Czeka was wiele trudności, ale także wiele wzruszeń niepodobnych do tych, których do tej pory doświadczaliście. Naprawdę warto mieć drugie dziecko, tak samo jak warto mieć brata lub siostrę. Książka ta opisuje problemy dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Podzielona jest na dwie części. Pierwsza, bardziej ogólna, której podstawą jest wiedza psychologiczna o rozwoju i wychowaniu, pokaże wam, co może dziać się z dzieckiem, które rozwija się swoim własnym rytmem, podlegając jednak pewnym prawidłowościom rozwojowym. Jakie typowe wątpliwości i niepokoje mogą być jego udziałem. Oczywiście nie wszystkie wymienione tutaj problemy muszą nurtować wasze dziecko w równym stopniu. Nie wszystkie będzie umiało nazwać w ten sposób i nie ze wszystkimi problemami zwróci się do was. Ważne jest jednak, aby rodzice wiedzieli o nich i mogli się przygotować na moment, w którym dany temat się pojawi, aby umieli odpowiedzieć na wątpliwości dziecka i potrafili pomóc mu je rozwiązać stosownie do jego potrzeb. Wszystko po to, by swoją miłością, wsparciem, ale i wiedzą, pomogli dziecku przygotować się do nowej roli bycia bratem lub siostrą. Druga część książki, praktyczna, zawiera opatrzone komentarzami dialogi rodzica z dzieckiem. Są to rozmowy zarówno łatwe, jak i trudniejsze, wyjaśniające do końca dziecięcy dylemat lub pozostawiające go otwartym. Nie zawsze przecież wszystko da się pięciolatkowi wyjaśnić. Na pewne odpowiedzi musi jeszcze poczekać. Nad niektórymi z nich rodzice muszą się dłużej zastanowić. Przytaczam tutaj zarówno dialogi dobre, jak i złe, takie, które skrytykuję i postaram się podpowiedzieć jak je poprawić. Kolejne rozdziały mają formę pytań najbardziej typowych dla dziecka – je także opatrzyłam komentarzem. Nie chodzi tu www.wsip.pl 9 jednak o dawanie gotowych recept i scenariuszy do rozmów z dzieckiem, ale o podsunięcie pomysłów, które mogłyby zainspirować rodziców. Nie z każdym dzieckiem, w zbliżonym wieku da się porozmawiać w ten sam sposób. Jedno dziecko będzie otwarte na argumenty rozumowe, drugie bardziej emocjonalne. Jeszcze inne potrzebować będzie sposobu opisowego, ponieważ taki właśnie uruchomi jego bujną wyobraźnię. Każdy rodzic najlepiej zna swoją pociechę i z poniższych stron wybierze najlepsze podpowiedzi dla siebie i swojego dziecka. Ułatwieniem w poszukiwaniach będzie podział materiału na dwie grupy wiekowe: I – od piątego roku życia do ukończenia siedmiu lat – przedszkolak, II – od ósmego roku życia do ukończenia dziesięciu lat – początkujący uczeń. Powyższy podział nie oznacza oczywiście, że z pięciolatkiem należy rozmawiać tylko w taki, a nie inny sposób. Jeśli mama czy tata uznają, że ich pociecha jest na tyle dojrzała, by przyjąć poważniejsze argumenty, mogą sięgnąć po przykłady rozmów z dziećmi starszymi. Czasami w dialogach i komentarzach po raz kolejny wracam do pewnych myśli, wątków, prawidłowości rozwojowych dziecka poruszanych w części pierwszej. Czynię tak, ponieważ uważam je za ważne, warte przypomnienia i powtórzenia w kontekście konkretnego przedstawionego pytania albo rozmowy z dzieckiem. Mam nadzieję, że rodzice znajdą w tej książce odpowiednią pomoc do rozmowy ze swoim synem czy córką. Zanim ono się urodzi Dzieci zupełnie inaczej niż dorośli pojmują czas, inaczej go mierzą. Im są starsze, tym lepiej oceniają, kiedy minie tydzień czy miesiąc. Wszystkim jednak, w porównaniu z doro10