Krzysztof Szostek

TOWARZYSTWO ASYSTENTÓW
DZIAŁALNOŚĆ PRACOWNIKÓW
ZAKŁADU ANTROPOLOGII
W TOWARZYSTWIE ASYSTENTÓW
UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO
8
listopada 1909 roku, a więc rok po utworzeniu Katedry
Antropologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, reskryptem
Namiestnictwa Galicyjskiego zostało zatwierdzone Stowarzyszenie Asystentów Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1910 roku
Stowarzyszeniu zmieniono nazwę na Stowarzyszenie Asystentów
i Demonstratorów UJ w Krakowie. Była to pierwsza organizacja
W latach 70. XX wieku pojawił się w działalności TA UJ
bardzo ważny element: w trosce o jak najlepsze warunki pracy
i życia młodszych pracowników naukowych Uniwersytetu,
z inicjatywy ówczesnych prezesów, między innymi Jana Kaisera
i Andrzeja Zolla, Towarzystwo Asystentów UJ przejęło system
przydziału miejsc w hotelach asystenckich, wprowadzając zasady
Konferencja Naukowa TA UJ; od lewej: Renata Czernek, Jadwiga Mazurkiewicz, Henryk Głąb; Zakopane 1998 r.
Konferencja TA UJ; od lewej: Henryk Głąb, Marian Lewandowski, Krzysztof Szostek, Janusz Karasiński; Zakopane 2001 r.
na ziemiach polskich zrzeszająca niesamodzielnych pracowników
Uniwersytetu. Po uzyskaniu niepodległości zmieniono pierwotny statut i, ponownie, nazwę Stowarzyszenia, które reskryptem
Namiestnictwa Lwowskiego z 15 marca 1920 roku przemianowano na Towarzystwo Asystentów Uniwersytetu Jagiellońskiego.
W tym okresie zasadniczym celem działalności Towarzystwa była
poprawa bytu materialnego swoich członków. W 1924 roku w obrębie Towarzystwa Asystentów UJ, dzięki dotacji w wysokości
640 złotych, utworzony został Osobowy Fundusz Pożyczkowy.
W tym samym roku zapoczątkowano konkursy naukowe na najlepszą pracę badawczą niesamodzielnych pracowników.
Pracownicy Zakładu Antropologii niemal od samego początku
byli bardzo aktywnie zaangażowani w prace na rzecz TA UJ.
W czasie drugiej wojny światowej, a później w trudnych
czasach stalinowskich funkcję skarbnika, a następnie prezesa
Towarzystwa pełnił wieloletni kierownik Zakładu Antropologii,
nieżyjący już Paweł Sikora. Od tego okresu kolejne pokolenia
pracowników Zakładu Antropologii aż do dnia dzisiejszego
odgrywały istotną rolę w tej ważnej dla środowiska uniwersyteckiego organizacji. W latach 60. XX wieku funkcję skarbnika
pełniła, będąca już na emeryturze, nasza koleżanka, wieloletni
pracownik Zakładu Antropologii UJ Barbara Mayer, a funkcję
zastępcy prezesa – obecny kierownik Zakładu Krzysztof Kaczanowski.
odpolitycznionej sprawiedliwości. Powołane zostało przez TA UJ
Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych, przeznaczone do
kształcenia językowego niesamodzielnych pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego. W tym okresie w Towarzystwie Asystentów działali pracownicy naszego Zakładu: obecna prodziekan
Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi UJ dr hab. Elżbieta Haduch
jako skarbnik oraz dr Jan Schmager jako wiceprezes zarządu.
W Zarządzie Towarzystwa Asystentów aktywnie pracował obecny
rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego Karol Musioł, organizując
między innymi obozy narciarskie.
W latach 80. XX wieku za prezesury Zbigniewa Ćwiąkalskiego Towarzystwo Asystentów UJ prowadziło heroiczną wręcz
walkę o utrzymanie niezależności i historycznej tożsamości.
W skład kolejnych zarządów TA UJ wchodzili wtedy nasi zakładowi koledzy: Elżbieta Niedźwiecka jako skarbnik oraz Henryk
Głąb jako wiceprezes, a potem prezes TA UJ. Należy nadmienić,
że w latach 70. i 90. ubiegłego stulecia zarządy TA UJ organizowały cykliczne konferencje naukowe w Rabce („spotkania rabczańskie”), a następnie w Zakopanem. Działający w strukturach
TA UJ pracownicy Zakładu Antropologii aktywnie uczestniczyli
w rozdawnictwie książek naukowych, które Uniwersytet otrzymywał z Fundacji Kościuszkowskiej i Sabie Foundation z USA.
Kraków w tym czasie był centralnym miejscem rozdawnictwa
książek na całą Polskę, a Towarzystwo Asystentów UJ, przy
94
ALMA MATER
Jubileusz 90-lecia istnienia TA UJ; przemawia prof. Paweł Sikora
Wręczenie Medalu 600-lecia Odnowienia Akademii Krakowskiej prof.
Pawłowi Sikorze
wsparciu Fundacji dla Uniwersytetu Jagiellońskiego, zajęło się
pełną jego organizacją. Chyba tylko nasi koledzy wiedzą, ile ton
książek przeszło przez ich ręce (w ciągu jednego zaledwie roku
było to 22 tysiące książek o wadze ponad 30 ton). W następnych
latach do tego elitarnego stowarzyszenia zostali włączeni Krzysztof Szostek, na początku jako skarbnik, a następnie prezes TA UJ,
oraz Anita Szczepanek – pełniąca do dzisiaj funkcję skarbnika.
W tym okresie zarząd powołał do życia czasopismo naukowe TA
UJ „Synapsa”, w którym przedstawiciele młodszej społeczności
akademickiej publikowali swoje wystąpienia konferencyjne.
13 października 2000 roku z okazji jubileuszu 600-lecia
odnowienia Akademii Krakowskiej oraz 90-lecia istnienia Towarzystwa Asystentów Uniwersytetu Jagiellońskiego Zarząd TA
UJ pod kierownictwem Krzysztofa Szostka zorganizował zjazd
byłych zarządów TA UJ, na której to uroczystości z rąk rektora
UJ prof. Franciszka Ziejki został wręczony Medal 600-lecia
Odnowienia Akademii Krakowskiej prof. Pawłowi Sikorze
– wieloletniemu kierownikowi Zakładu Antropologii UJ oraz
prezesowi TA UJ.
Krzysztof Szostek
L I T E R AT U R A :
H. Głąb, Krótki rys historyczny powstania Towarzystwa Asystentów UJ, Kraków 2000.
J. Kaiser, Działalność Zarządu TA UJ na przełomie lat 60-tych i 70-tych, Kraków 2000.
M. Lewandowski, Przełom lat 80-tych i 90-tych w Towarzystwie Asystentów UJ, Kraków
2000.
J. Surowiak, S. Płaza, Towarzystwo Asystentów UJ, lata 1965–1968, Kraków 2000.
K. Szostek, Obecne problemy i polityka TA UJ, Kraków 2000.
K. Zamorski, Towarzystwo Asystentów i Demonstratorów u progu III RP, Kraków 2000.
ALMA MATER
95