Problematyka cukrzycy u chorych z nowotworami glowy i szyi

30
PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS
Problematyka cukrzycy u chorych z nowotworami głowy i szyi
leczonych operacyjnie
The diabetes mellitus in head and neck cancer patients referred to surgery
Małgorzata Wierzbicka1, Agnieszka Wróbel2, Anna Zwaruń2, Witold Szyfter 1
Otolaryngol Pol 2009;
63 (1): 30-35
©by Towarzystwo
Otorynolaryngologów –
Chirurgów Głowy i Szyi
Otrzymano/Received:
03.09.2008
Zaakceptowano do
druku/Accepted:
23.09.2008
1
Katedra i Klinika
Otolaryngologii
i Onkologii
Laryngologicznej UM
w Poznaniu
Kierownik: prof. dr hab.
med. W. Szyfter
2
Studenckie Koło
Naukowe przy Klinice
Otolaryngologii
i Onkologii
Laryngologicznej UM
w Poznaniu
Opiekun Koła: dr hab.
med. M. Wierzbicka
Wkład pracy autorów/
Authors contribution:
Małgorzata Wierzbicka,
Agnieszka Wróbel, Anna
Zwaruń, Witold Szyfter
Konflikt interesu/
Conflicts of interest:
Autorzy pracy nie zgłaszają
konfliktu interesów.
Adres do korespondencji/
Address for
correspondence:
imię i nazwisko:
Małgorzata Wierzbicka
adres pocztowy:
ul. Przybyszewskiego 49
60-355 Poznań
tel. 061 8691387
fax 061 8691690
e-mail otosk2@amp.
edu.pl
SUMMARY
The aim of study was to assess the course of treatment and final hospital costs of head and neck cancer patients with
diabetes mellitus in comparison with control group of cancer but non-diabetic patients.
Material and methods: In the years 2002–2007 3707 patients with head and neck malignancies were operated in Dept
of Otolaryngology Head and Neck Oncological Surgery in Poznań University of Medical Sciences, in this number 134
(3,86%) patients had coincidence of diabetes and cancer. The fi nal examined group constitute of 57 male, 18 female,
the control group – 63 male and 25 female.
Results: In group with diabetes the number of disqualification from planned surgery was signifi cantly higher then in
control group (13,6%). The other details taken into consideration: the time of preoperative preparation, the hospital
stay after the surgery, total hospital stay and the total cost of hospitalization have not differed signifi cantly. The number
of demanded consultations in DM1 subgroup, in DM2, in the whole examined group (DM1 + DM2) and in control
group; as well as the time of antibiotic therapy differs significantly. The important issue was the patient status and
control of blood glucose level before the admission to hospital. The signifi cant differences were revealed between well
regulated and unregulated diabetes subgroups in: preoperative preparation time (3,54 and 5,24 days respectivelly),
the postoperative stay (11,46 and 15,24 days), total hospital cost (3599 zł and 4434 zł).
Conclusions: No correlation was found in time of preoperative preparation, time of hospitalization and hospital
costs between patients with controlled diabetes and non-diabetic patients although the statistically higher number
of consultations was needed and longer antibiotic intake time in diabetic group. We found the statistically significant
differences between patients with well-controlled and uncontrolled diabetes in total hospitalization time, preoperative
preparation time, antibiotic consumption, number of consultations and total hospital costs.
Hasła indeksowe: cukrzyca, nowotwory głowy i szyi, epidemiologia, leczenie chirurgiczne, koszty leczenia
Key words: diabetes mellitus, head and neck cancer, epidemiology, surgery, cost-effective
Wprowadzenie
Pomimo rozwoju nowoczesnych metod radioterapii
i radiochemioterapii u chorych z nowotworami głowy
i szyi leczenie chirurgiczne w wielu przypadkach pozostaje leczeniem z wyboru. Szczyt zapadalności na te
nowotwory przypada na VI i VII dekadę życia i pokrywa się z częstszym występowaniem innych schorzeń
ogólnoustrojowych; głównie chorób tytoniozależnych
(POCHP, choroba niedokrwienna), ale także metabolicznych. Prym wiedzie cukrzyca, która pozostaje
jedną z najpoważniejszych chorób społecznych. Liczne
badania wykazują, że chorzy na cukrzycę w porównaniu z populacją ogólną częściej doświadczają zakażeń
bakteryjnych, grzybiczych i wirusowych, jednocześnie
ich przebieg jest zazwyczaj cięższy i bardziej powikłany
niż w przypadku chorych bez cukrzycy. Zaburzenia
metaboliczne, a także odległe powikłania, takie jak
mikro- i makroangiopatia występujące w cukrzycy,
prowadzą do zaburzeń w gojeniu ran [7] i zwiększają
częstość zakażeń miejsca operowanego [13]. Problem
ten jest szczególnie istotny wśród pacjentów, u których
konieczna jest interwencja chirurgiczna, grupę taką
stanowią coraz liczniejsi chorzy operowani z powodu
nowotworów.
Celem pracy była ocena wpływu cukrzycy na leczenie i przebieg okołooperacyjny u chorych operowanych
w Klinice Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej
w Poznaniu z powodu nowotworów głowy i szyi. Cel
główny realizowano poprzez analizę wpływu cukrzycy
na czas hospitalizacji, liczbę niezbędnych konsultacji,
liczbę dni antybiotykoterapii i całkowity koszt hospitalizacji u chorych z cukrzycą w porównaniu z grupą
kontrolną.
Materiał i metody
W Klinice Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu w latach
2002–2005 leczono 3707 chorych z nowotworami głowy
i szyi, w tej liczbie 118 pacjentów z cukrzycą. W powyższym okresie 6 lat hospitalizowano łącznie 19 153
chorych, w tym 299 pacjentów z cukrzycą. Spośród
118 chorych onkologicznych z cukrzycą do leczenia
O t o l a r y ngo l og i a Po l sk a t o m 6 3 , nr 1, s t yc ze ń – l u t y 2 0 0 9
PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS
Tabela I. Charakterystyka pacjentów onkologicznych z cukrzycą z uwzględnieniem najczęściej leczonych ognisk pierwotnych oraz typu cukrzycy DM1 i DM2 oraz uregulowania glikemii w okresie przedoperacyjnym
Table I. The characteristic of oncologic patients with diabetes including the primaries DM1, DM2 diabetes type and preoperative glucose levels
DM typ 2
Razem
Glikemia
22
rak jamy ustnej
9
guz szyi
7
inne
5
rak krtani
13
rak jamy ustnej
6
guz szyi
10
inne
3
uregulowana
DM typ 1
rak krtani
n
43
(57%)
nieuregulowana
Liczba chorych z cukrzycą
32
(43%)
n
rak krtani
16
rak jamy ustnej
4
guz szyi
11
inne
6
rak krtani
19
rak jamy ustnej
11
guz szyi
6
inne
2
Razem
37
(49%)
38
(51%)
Tabela II. Porównanie grupy chorych z cukrzycą i grupy kontrolnej dla analizowanych parametrów (n-liczba chorych,
dla których analizowano dane)
Table II. The comparsion of patients with diabetes and control group (n – the number of analysed patients)
Grupa badana
Grupa kontrolna
Poziom p
Wiek
Poziom
glukozy
Liczba
konsultacji
Doby antybiotykoterapii
Koszt
całkowity
75
74
75
52
75
średnia
63,86
136,72
1,52
7,44
4022,20
mediana
64,00
122,50
1,00
6,50
3831,00
minimum
37,00
74,00
0,00
0,00
2011,00
maksimum
84,00
273,00
6,00
31,00
9265,00
88
88
88
86
88
średnia
54,94
97,43
0,48
5,83
4077,98
mediana
57,00
96,00
0,00
5,00
3881,00
minimum
15,00
62,00
0,00
0,00
2103,00
maksimum
78,00
148,00
7,00
20,00
9207,00
0,000003
0,000000
0,000048
0,019994
0,694396
n
n
operacyjnego zakwalifikowano 91; do pierwotnej radioterapii lub radiochemioterapii ze wskazań związanych
z zalecanym schematem postępowania onkologicznego
skierowano 27. Spośród 91 chorych zdyskwalifikowano
z zabiegu operacyjnego kolejnych 16 z powodu skrajnie
nieuregulowanej cukrzycy i jej powikłań (6 chorych
z rakiem krtani, 6 z guzami szyi, 4 z rakiem jamy
ustnej), tak więc grupę badaną ostatecznie stanowiło
75 chorych. Grupę kontrolną liczącą 88 pacjentów dobrano losowo spośród chorych operowanych w klinice
w analogicznym okresie, wybierając co szóstą historię
choroby z archiwów Kliniki. W grupie kontrolnej nie
O t o l a r y ngo l og i a Po l sk a t o m 6 3 , nr 1, s t yc ze ń – l u t y 2 0 0 9
odnotowano żadnej dyskwalifikacji związanej ze stanem ogólnym pacjenta (kardiologicznym, endokrynologicznym, neurologicznym).
W grupie chorych onkologicznych z cukrzycą, czyli
w grupie badanej, dominowali mężczyźni (57 z 75
chorych), podobnie jak w grupie kontrolnej (63 z 88
chorych). Wiek grupy z DM wahał się od 37 do 88
lat, średnia 63,8, mediana 64. Wiek grupy kontrolnej
wynosił 15–78 lat, średnia 54,9, mediana 57. W tabeli
I przedstawiono analizę materiału. Obie grupy podzielono zgodnie z lokalizacją najczęstszych ognisk pierwotnych: raka krtani, jamy ustnej i guzów szyi; inne
31
32
PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS
Tabela III. Wpływ uregulowania glikemii na czas przygotowania do zabiegu, całkowity czas hospitalizacji, liczbę
konsultacji i koszt leczenia (n – liczba chorych, dla których analizowano dane)
Table III. The impact of regulated glikemic levels for the preoperative preparation time, the lenght of hospitalization, lenght of
number of consultations and hospital costs (n – the number of analyzed patients)
Glikemia
uregulowana
Czas przygotowania do zabiegu
Czas
hospitalizacji
Liczba
konsultacji
Koszt
całkowity
37
37
37
37
średnia
3.54
11,46
0,86
3599,22
mediana
3,00
9,00
0,00
3163,00
minimum
1,00
5,00
0,00
2295,00
12,00
25,00
4,00
6235,00
38
38
38
38
średnia
5,24
15,24
2,16
4434,05
mediana
5,00
17,00
2,00
4699,00
minimum
0,00
2,00
0,00
2011,00
maksimum
19,00
31,00
6,00
9265,00
0,042422
0,040311
0,002616
0,035884
n
maksimum
Glikemia
nieuregulowana
n
Poziom p
Tabela IV. Wpływ cukrzycy na leczenie operacyjne chorych z rakiem krtani (n – liczba chorych, dla których analizowano dane)
Table IV. The impact of diabetes for surgical treatment of larynx cancer patients (n – the number of analyzed patients)
Grupa badana
Grupa kontrolna
Poziom p
Wiek
Czas hospitalizacji po zabiegu
Konsultacje
Doba antybiotykoterapii
Koszt
całkowity
35
35
35
24
35
średnia
62,54
11,28
2,09
8,46
4500,31
mediana
63,00
15,00
2,00
8,00
4841,00
40
40
40
40
40
średnia
59,00
14,45
0,65
6,75
5029,90
mediana
58,00
16,00
0,00
5,00
5175,00
0,027927
p=0,027551
0,000170
0,004098
0,162560
n
n
nowotwory pierwotne to pojedyncze przypadki raków
masywu szczękowego, nosa zewnętrznego i ucha. Grupę
badaną, tj. chorych z cukrzycą, podzielono ze względu
na rodzaj cukrzycy oraz wartości glikemii. Wyróżniono
zgodnie z podziałem WHO z 2003 r. typ I (DM1) – cukrzycę insulinozależną (43 chorych) oraz typ II (DM2)
– leczoną lekami doustnymi (32 chorych), pominięto
typ III (rzadki) i typ IV (ciężarnych) (tab. I).
Parametrem bezpośrednio wskazującym na stan
ogólny pacjenta, pozwalającym na bezpieczne kwalifikowanie do zabiegu operacyjnego, jest wyrównanie
cukrzycy w okresie przedoperacyjnym; stąd podział na
chorych z glikemią uregulowaną i nieuregulowaną bez
względu na typ cukrzycy. Podziału tego dokonywano na
podstawie wyników pełnego dobowego profilu cukru:
przy profilu mieszczącym się w granicach normy, bez
konieczności modyfikacji leczenia cukrzycy, kwalifikowano pacjenta do kategorii glikemia uregulowana
(37 chorych), pozostali (38 chorych) wymagali przygotowania do operacji (tab. I).
Wyniki
Porównywano grupę badaną – chorych z cukrzycą,
i grupę kontrolną oraz dwie wyodrębnione kategorie:
chorych z glikemią uregulowaną i nieuregulowaną oraz
O t o l a r y ngo l og i a Po l sk a t o m 6 3 , nr 1, s t yc ze ń – l u t y 2 0 0 9
PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS
Tabela V. Wpływ uregulowania glikemii na leczenie operacyjne chorych z rakiem krtani (n – liczba chorych, dla których analizowano dane)
Table V. The impact of glikemia level regulation for surgical treatment of patients with larynx cancer (n – the number of
patients analyzed)
Glikemia
uregulowana
Glikemia
nieuregulowana
Poziom p
Glikemia
Konsultacje
Czas hospitalizacji
Koszt całkowity
16
16
16
16
średnia
115,81
1,19
13,00
3926,375
mediana
113,00
1,00
13,50
3952,000
19
19
19
19
średnia
165,05
2,84
18,16
4983,632
mediana
149,00
3,00
21,00
5609,000
0,001961
0,027664
0,016364
0,017904
n
n
z typem I i II cukrzycy. Analizowano wiek, stężenie cukru w dniu przyjęcia, całkowity czas hospitalizacji, czas
przygotowania do zabiegu, czas hospitalizacji po zabiegu, liczbę dni na oddziale pooperacyjnym (POP), liczbę
koniecznych konsultacji, liczbę dni antybiotykoterapii,
całkowity koszt leczenia. Wyszczególniono zależności
statystycznie istotne lub bliskie istotności.
W badanym okresie 6 lat hospitalizowano 3707
chorych z nowotworami głowy i szyi i w tej liczbie 118
pacjentów z cukrzycą (3,18%). W zestawieniu z liczbą
19 153 wszystkich leczonych w tym przedziale czasu
chorych, wśród których było 299 pacjentów z cukrzycą
(1,56%), stwierdzono statystycznie częstsze występowanie cukrzycy w grupie onkologicznej (p<0,001).
Spośród 118 chorych onkologicznych, w tej liczbie
91 chorych, u których leczeniem z wyboru miał być
zabieg operacyjny, 16 ostatecznie zdyskwalifikowano
z powodu skrajnie nieuregulowanej cukrzycy i jej powikłań (skierowani do pierwotnej radioterapii); w grupie
kontrolnej nie było dyskwalifikacji. Aż u 13,6% chorych
onkologicznych z cukrzycą ta choroba metaboliczna
wpłynęła więc na ostateczną decyzję terapeutyczną.
Przeanalizowano korelację pomiędzy wiekiem pacjentów a występowaniem cukrzycy i potwierdzono
istotnie wyższą średnią wieku w grupie z cukrzycą (64
lata) w porównaniu z grupą kontrolną (55 lat) (tab. II).
Kolejną kolumnę w tabeli II zajmują średnie poziomy
glikemii w surowicy w dniu przyjęcia; istotnie wyższe
wartości wyjściowe stwierdzono u chorych z cukrzycą
(136,7 versus 97,4 mg%).
Analizie poddano wpływ cukrzycy na liczbę potrzebnych konsultacji, długość antybiotykoterapii i koszt
całkowity leczenia. Wpływ występowania cukrzycy
i jej typu na liczbę niezbędnych konsultacji był statystycznie istotny. U chorych z cukrzycą insulinozależną
DM1 przeprowadzono po 2 konsultacje, dla cukrzycy
leczonej tabletkami DM2 niespełna 0,87 (p=0,020098).
Liczba konsultacji u pacjentów z całej grupy badanej
O t o l a r y ngo l og i a Po l sk a t o m 6 3 , nr 1, s t yc ze ń – l u t y 2 0 0 9
(DM1 + DM2) wyniosła 1,52 na pacjenta i różniła się
w sposób istotny (p=0,000048) od grupy kontrolnej,
w której konsultacji wymagał co drugi chory (0,49
konsultacji na pacjenta).
Liczba dni stosowania antybiotykoterapii u wszystkich pacjentów w grupie badanej wynosiła średnio 7,44,
a w grupie kontrolnej 5,83; różnica ta była statystycznie
istotna (p=0,01999) (tab. II). Całkowity koszt leczenia
był zbliżony i wynosił 4022 zł w grupie badanej i 4077
zł w grupie kontrolnej (tab. II). Czas przygotowania
do operacji w grupie badanej i kontrolnej wynosił odpowiednio 4,4 i 3,9 dnia, liczba dni hospitalizacji po
zabiegu 9 i 10 dni, a całkowity czas pobytu 13,3 14,1
dnia i nie różniły się istotnie.
Wpływ uregulowania glikemii na czas przygotowania do zabiegu, czas hospitalizacji, liczbę konsultacji
i całkowity koszt leczenia został przedstawiony w tabeli
III. Stężenie cukru (średnia z profilu dobowego) dla
chorych w grupie z glikemią uregulowaną wahało się
od 79 do 180, średnia 116, mediana 113, a w grupie
z nieuregulowaną od 74 do 273, średnia 156, mediana 147 (p=0,000083). Uregulowanie glikemii miało
statystycznie istotny wpływ na liczbę niezbędnych
konsultacji (p=0,002616). Liczba konsultacji u pacjentów z glikemią nieuregulowaną wynosiła średnio 2,16
konsultacji na pacjenta, a z uregulowaną konsultacje
nie zawsze były niezbędne (0,86 na pacjenta).
Czas przygotowania do zabiegu i czas hospitalizacji
różniły się w obu grupach: z uregulowaną glikemią
wyniosły średnio 3,54 i 11,46 dni, a z nieuregulowaną glikemią odpowiednio 5,24 i 15,24 dni, wyniki
osiągnęły istotność statystyczną (p=0,0424220 oraz
p=0,040311). Średni całkowity koszt leczenia w grupie
z cukrzycą uregulowaną wynosił 3599 zł, a w grupie
z nieuregulowaną 4434 zł i różnica ta była statystycznie
istotna (p=0,035884) (tab. III). Liczba dni stosowania
antybiotyków u pacjentów w grupie z uregulowaną
i nieuregulowaną glikemią nie różniła się znacząco.
33
34
PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS
Z całej grupy pacjentów onkologicznych z cukrzycą wyodrębniono chorych z rakiem krtani, który był
najczęściej leczonym nowotworem. Wyszczególniono
zależności statystycznie istotne lub bliskie istotności
(tab. IV i tab. V).
Wiek 35 chorych z rakiem krtani obarczonych
cukrzycą był istotnie wyższy niż 40 chorych z grupy
kontrolnej (62 i 59 lat, p=0,027927). Liczba koniecznych konsultacji różniła się istotnie i wynosiła średnio
2 konsultacje na pacjenta w grupie z cukrzycą i 0,65
w kontrolnej (p=0,000170). Liczba dni antybiotykoterapii wynosiła średnio 8,46 i 6,75 i była istotnie dłuższa
w grupie badanej (p=0,004098). Średni czas hospitalizacji po zabiegu wynosił 35 i 40 dni i był znacząco
dłuższy dla chorych z cukrzycą (p=0,027551). Całkowity
koszt leczenia nie różnił się istotnie, choć średnia i mediana były wyższe w grupie kontrolnej (tab. IV).
Wyraźne różnice odnotowano pomiędzy chorymi
leczonymi z powodu raka krtani z cukrzycą uregulowaną (n=16) i z nieuregulowaną (n=19) (tab. V). Wahania
glikemii (średnich wartości profilu dobowego) wynosiły
115 i 165 mg% (p=0,0019610). Liczba konsultacji była
istotnie wyższa w razie braku uregulowania stężenia
cukru i średnio wyniosła 1,19 na pacjenta z cukrzycą
uregulowaną i 2,8 z nieuregulowaną (p=0276640).
Czas hospitalizacji wynosił odpowiednio 13 i 18 dni
i był istotnie dłuższy przy braku uregulowania stężenia
cukru w surowicy (p=0163640). Koszt leczenia chorego
z rakiem i uregulowaną cukrzycą wyniósł średnio 3926
zł, a z nieuregulowaną 4983 zł i był istotnie wyższy
(p=017904) (tab. V).
Zarówno dla całej grupy 75 chorych, jak i dla wyodrębnionych 31 chorych z rakiem krtani nie stwierdzono statystycznie istotnych różnic przy podziale na
typ cukrzycy DM1 i DM2 w zakresie analizowanych
parametrów (czas hospitalizacji, liczba konsultacji,
dni antybiotykoterapii i koszt całkowity). U chorych
z rakiem krtani i rakiem jamy ustnej nie stwierdzono
istotnych różnic w długości utrzymania drenu przełykowego zarówno w porównaniu z grupą kontrolną,
jak i pomiędzy dwoma kategoriami chorych z cukrzycą
uregulowaną i nieuregulowaną.
Dyskusja
Czynniki ryzyka powikłań okołooperacyjnych w leczeniu nowotworów głowy i szyi są przedmiotem zainteresowania wielu autorów [1, 2, 5, 10]. Wymienia się:
chorobę niedokrwienną serca, arytmię, zaburzenia
naczyniowe, choroby płuc, nerek, przebyte leczenie
onkologiczne [8]. Nieliczne doniesienia podkreślają
wpływ cukrzycy na pogorszenie wyników leczenia
raków jamy ustnej [6] i powikłania po laryngektomiach [3, 11]. Cukrzyca (DM) według definicji WHO
(World Health Organisation) jest chorobą metaboliczną
o różnorodnej etiologii, która charakteryzuje się prze-
wlekłą hiperglikemią z towarzyszącymi zaburzeniami
metabolizmu węglowodanów, tłuszczy i białka. Dane
tej organizacji wskazują, że 3,2 miliona zgonów na
świecie rocznie jest spowodowanych cukrzycą. Została uznana za chorobę cywilizacyjną, narastający
trend występowania obserwuje się w ostatnim 10-leciu,
a u schyłku XX wieku eskalację liczby przypadków
określono mianem epidemii cukrzycowej. Według danych z Rocznika Medycznego opublikowanych w 2002 r.
liczba chorych na świecie wynosiła 177,3 mln, z czego ponad 89% to chorzy z cukrzycą typu 2 (DM2).
Przewiduje się, że liczba przypadków w roku 2025
osiągnie 300 mln dla samej cukrzycy typu drugiego.
Tym samym jest jedną z najpoważniejszych chorób
społecznych. Prymat wiedzie Finlandia, gdzie współczynnik na początku tego stulecia to 45 na 100 tysięcy
mieszkańców. Chorobowość populacji polskiej jest
równa 4,3%, a liczba chorych w 2002 r. wynosiła 1,35
mln [9]. Cukrzyca pozostaje „niewykryta” w 30–40%
przypadków [12]. Według danych Banku Światowego,
cukrzyca zajmuje w skali wielkości obciążenia ekonomicznego społeczeństw drugie miejsce, zaraz po
chorobie niedokrwiennej serca. W Polsce – oszacowane
w badaniu CODIP (Cost of Diabetes Type 2 in Poland)
– roczne koszty bezpośrednie opieki nad chorym na
cukrzycę typu 2 wyniosły 2429,95 zł. Ta kwota odzwierciedla koszty zużytych zasobów bezpośrednio
związanych z cukrzycą lub leczeniem jej powikłań.
Całkowite koszty bezpośrednie cukrzycy typu 2 w Polsce pozostają na poziomie 2 619 749 895,37 zł. Kwota
ta stanowiła 8,08% wszystkich nakładów poniesionych
na opiekę zdrowotną w Polsce w 2002 roku. Głównym
składnikiem kosztów bezpośrednich, który determinuje
znaczną ich część, są koszty hospitalizacji. Związane
są one natomiast przede wszystkim z występowaniem
powikłań cukrzycy [4].
Wnioski
Chorzy onkologiczni z cukrzycą wymagali bardziej
intensywnego przygotowania do operacji: liczba konsultacji była statystycznie istotnie wyższa dla chorych
z DM1 w porównaniu z DM2 i dla obu grup wyższa niż
dla grupy kontrolnej, podobnie istotnie dłuższy był
czas stosowania antybiotyków. Nie stwierdzono natomiast statystycznie istotnego wpływu współistnienia
cukrzycy na czas przygotowania do zabiegu, całkowity
czas hospitalizacji i ogólny koszt leczenia operacyjnego.
Nie stwierdzono także różnic w tym zakresie pomiędzy
chorymi z cukrzycą typu I i typu II.
Wykazano natomiast statystycznie istotne różnice
w obrębie samej grupy z cukrzycą: najważniejszym
parametrem okazał się stan uregulowania glikemii.
Uderzająco duża jest liczba konsultacji wydłużających
czas pobytu i dezorganizujących pracę oddziału chirurgicznego, a niezbędnych do przygotowania chorego
O t o l a r y ngo l og i a Po l sk a t o m 6 3 , nr 1, s t yc ze ń – l u t y 2 0 0 9
PRACE ORYGINALNE / ORIGINALS
do operacji. Uregulowanie cukrzycy przed przyjęciem
do szpitala znamiennie wpływało na czas przygotowania do zabiegu, czas hospitalizacji, liczbę konsultacji
i całkowity koszt leczenia chorego.
W badanym przez autorów materiale statystycznie
częstsze występowanie cukrzycy w grupie onkologicznej w porównaniu z ogółem leczonych chorych
może być związane z kwalifikowaniem do zabiegów
ratujących bez względu na istotne obciążenia (ASA
III, IV), ale także z wyższą średnią wieku tej grupy.
Niemniej aż u 13,6% chorych onkologicznych powikłania cukrzycy wpłynęły na decyzję terapeutyczną
– dyskwalifikację z zabiegu operacyjnego i skierowanie
do radioterapii.
Na podstawie przeprowadzonej analizy nasuwa się
wniosek, że o ile cukrzyca jako schorzenie metaboliczne
nie stanowi przeciwwskazania do operacji nowotworów
głowy i szyi, nie pogarsza wyników leczenia i nie podwyższa kosztów, to niewyrównana glikemia z punktu
widzenia organizacyjnego powinna być przeciwwskazaniem do przyjęcia na oddział chirurgiczny. Chorzy
z tej grupy wymagają przygotowania o charakterze
krótkiej, 3–6-dniowej hospitalizacji na oddziale profilowym w okresie bezpośrednio poprzedzającym zabieg
operacyjny.
3.
González Aguilar O, Pardo HA, Vannelli A, Simkin DO, Rossi
A, Rubino A, i wsp. Total laryngectomy: pre- and intrasurgical variables of infection risk. Int Surg 2001; 86(1): 42–48.
4.
Kinalska I, Niewada M, Głogowski C, Krzyżanowska A,
Gierzyński J, Łatek M, i wsp. Cost of Diabetes 2 in Poland
(CODIP -2). Diabetol Prakt 2004; 5(1): 1–8.
5.
Kuri M, Tanigami H, Kambara N, Kishi Y. Wound healing
in reconstructive head and neck surgery. Masui 2007;
56(4): 404–408.
6.
Liu SA, Wong YK, Poon CK, Wang CC, Wang CP, Tung KC.
Risk factors for wound infection after surgery in primary
oral cavity cancer patients. Laryngoscope 2007; 117(1):
166–171.
7.
Majewski W. Czynniki opóźniające gojenie się ran, blizny
przerostowe i bliznowiec. W: Oszkinis G, Gabriel M, Pukacki
F, Majewski W, red. Leczenie ran trudno gojących. Wyd. 1.
Warszawa: Blackhorse Publishing; 2006. p. 31–38.
8.
Piccirillo JF, Lacy PD, Basu A, Spitznagel EL. Development of
a new head and neck cancer-specific comorbidity index. Arch
Otolaryngol Head Neck Surg 2002; 128(10): 1172–1179.
9.
Rocznik Medyczny, 2002.
10. Sanabria A, Carvalho AL, Melo RL, Magrin J, Ikeda MK,
Vartanian JG, i wsp. Predictive factors for complications in
elderly patients who underwent head and neck oncologic
surgery. Head Neck 2008; 30(2): 170–177.
11. Schwartz SR, Yueh B, Maynard C, Daley J, Henderson W,
Khuri SF. Predictors of wound complications after laryn-
PIŚMIENNICTWO
1.
Derks W, de Leeuw RJ, Hordijk GJ. Elderly patients with
Neck Surg 2004; 131(1): 61–68.
head and neck cancer: the influence of comorbidity on
12. Tatoń WJ. Intensyfikacja leczenia cukrzycy typu 2: cele,
choice of therapy, complication rate, and survival. Curr
metody, konieczność upowszechniania. Med Dydakt Wy-
Opin Otolaryngol Head Neck Surg 2005; 13(2): 92–96.
2.
gectomy: A study of over 2000 patients. Otolaryngol Head
chow. 2004; 36(2): 25–33.
Farwell DG, Reilly DF, Weymuller EA Jr, Greenberg DL,
13. Zieliński M, Pukacki F. Zakażenie miejsca operowanego.
Staiger TO, Futran NA. Predictors of perioperative compli-
W: Oszkinis G, Gabriel M, Pukacki F, Majewski W, red.
cations in head and neck patients. Arch Otolaryngol Head
Leczenie ran trudno gojących. Wyd. 1. Warszawa: Black-
Neck Surg 2002; 128: 505–511.
horse Publishing; 2006, p. 45–67.
O t o l a r y ngo l og i a Po l sk a t o m 6 3 , nr 1, s t yc ze ń – l u t y 2 0 0 9
35